Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayşe Seniha Hızal (1897, Adapazarı - 22 Haziran 1985, İstanbul), Türk eğitimci, siyasetçi.
Ayşe Seniha Hızal | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1897 Adapazarı |
| Ölüm | 22 Haziran 1985 (88 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Feriköy Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Eğitimci, siyasetçi |
| Tanınma nedeni | Türkiye'de Cumhuriyet döneminde maarif müfettişliği yapan ilk kadın; TBMM'de görev yapan ilk kadın milletvekillerinden birisi. |
| Siyasi parti | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Akraba(lar) | Sait Faik Abasıyanık (kuzeni) |
Türkiye’de Cumhuriyet döneminde maarif müfettişliği yapan ilk kadın olarak tanınır. 1935 Türkiye genel seçimlerinde TBMM’ye giren ilk kadın milletvekillerinden biridir; V. dönem TBMM’de Trabzon milletvekili olarak görev yapmıştır.
Yaşamı
İlk yılları
1897 yılında Adapazarı'nda doğdu. Annesi Hüsniye Hanım, babası Nafiz Bey’dir. O küçük yaşlarda iken ailesi İstanbul'a taşındı. İlk öğrenimini İstanbul Fatih Rüşdiyesinde, orta öğrenimini özel bir Kız Sanat Mektebinde yaptıktan sonra üç yıl İnas Darülfünu'nda yükseköğrenim gördü, bu okuldaki eğitimini 1918 yılında okulun ilk mezunlarından biri olarak tamamladı.
Eğitimcilik yaşamı
1916'da henüz İnas Darülfünu'nda öğrenci iken Darülmuallimat bünyesindeki Ana Muallim Mektebi'nde Ulum-ı tabiiyye (tabiat bilgisi) dersi vererek öğretmenliğe başladı. Yükseköğrenimini tamamladıktan sonra Muğla Darülmuallimatına müdür olarak tayin edildi. Kısa süre sonra istifa edip İstanbul'a döndü. Erenköy Kız Lisesi'nde iki yıl kadar Tabiyye ve Sıhhiye dersleri verdi. 3 Mart 1921’de Darülmuallimat-ı Aliye’de Ulum-ı Tabiiyye dersi vermeye başladı.
Saniye Hanım, 22 Mart 1921'de ise Maarif Umum Müfettişliğine tayin edildi. Birçok kaynakta, gazete haberlerinde Seniha Hanım’dan “ilk kadın müfettiş” olarak söz edilir. Aslında ondan daha önce maarifte müfettişlik yapan bazı kadınların (Nezihe Muhiddin, Halide Edip, Sadiye, Nakiye ve Hatice Hanım) ismi kimi kaynaklarda yer alır; ancak Cumhuriyet döneminde de Müfettişlik görevlerini yürüttüğü için Seniha Hanım, Türkiye'deki ilk kadın müfettiş olarak hatırlanır.Türk Kurtuluş Savaşı’nın sürdürüldüğü dönemde zor koşullar altında müfettişlik yapmıştır.
27 Şubat 1923 tarihinde Kandilli Kız Orta Mektebi'ne atanarak öğretmenlik ve idarecilik yaptı. 8 Kasım 1923’ten sonra İstanbul Kız Muallim Mektebi'nde müdür yardımcısı oldu. 15 Eylül 1924 tarihinde Bursa Darülmuallimatı’na müdür olarak atandı. Bu okuldaki müdürlüğü sırasında, daha sonra V. dönem TBMM'de onunla birlikte milletvekili olarak görev yapacak Fakihe Hanım da müdür yardımcısı olarak çalıştı. Saniye Hanım, 27 Ekim 1925 tarihinde tekrar İstanbul Kız Muallim Mektebi müdür yardımcılığı görevine döndü. Bu okuldaki görevi sırasında ise ileride V. dönem TBMM'de ilk kadın milletvekillerinden biri olarak birlikte yer alacakları, dönemin Feyziye Mektebi müdürü Nakiye Hanım ile sık sık görüştü.
Saniye Hanım, 1926’ yılının son aylarında müfettişlik görevine atandı ve iki yıl boyunca müfettişlik yaptı. 1928'de Selçuk Kız Sanat Mektebi Müdürü ve fen bilgisi öğretmeni oldu. 1929'da Özel Feyziye Lisesi'nin müdürlüğü teklifini kabul ederek Selçuk Kız Sanat Mektebi'nden istifa etti. Feyziye Lisesi'nde iki yıl görev yaptı. Onun müdür olduğu dönemde okul, resmî liselerle eşit duruma getirildi; kız öğrenciler için yeni sınıflar açıldı ve böylece okul karma öğretime geçti. Seniye Hanım, malî sıkıntılar nedeniyle iki yıl sonra Fevziye Mektebi'nden ayrıldı.
1931 yılında, Osmanbey’de bir bina kiralayarak kendi imkanlarıyla “Yeni Türkiye Mektebi” adlı bir okul açtı. Bazı kaynaklarda okulun ismi “Şişli Yeni Türkiye Mektebi” olarak da geçer. Bu okul, 1932-1933'te, İstanbul’da bulunan 7, Türkiye'de bulunan toplam 13 özel Türk ilkokulundan birisi idi. Mektep, 1937'e kapandı.
Milletvekilliği
Seniha Hanım, kadınların siyasi haklarını elde etmesinden sonraki ilk genel seçimler olan 1935 Türkiye genel seçimlerinde CHP tarafından Trabzon milletvekili adayı gösterildi. 856 oy ile Trabzon’un ilk kadın milletvekili olarak mecliste çalışmaya hak kazandı. TBMM’nin V. döneminde çalışan 18 kadın milletvekilinden birisi idi. Milletvekili iken 13 Haziran 1936 tarihinde toplanan Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Kongresi’nde bu kurumun Umumi Merkez Heyeti üyeliğine getirildi. Ayrıca Akçaabat Sebat İdman Yurdu’nun fahri başkanlığını yaptı. Dört yıl boyunca mecliste faaliyette bulunan Seniha Hanım, 1939 seçimlerinde aday gösterilmedi ve siyaseti bıraktı.
Eğitimciliğe dönüşü
Seniha Hızal, siyasi hayatan ayrıldıktan altı ay sonra müfettişlik göreviyle eğitimciliğe döndü. Milletvekilliğinden ayrıldıktan sonra on yıl daha müfettişlik görevini icra etti. Müfettişliği sırasında 1946 yılında toplanan III. Milli Eğitim Şurası'na Kız Enstitüleri Komisyonu başkanı olarak katıldı.
1949 yılında müfettişlikten ayrıldı; İstanbul Beyoğlu Kız Lisesi'ne Tabiiyye öğretmeni olarak atandı ve 3 Ekim 1954'te emekli olana kadar bu görevi sürdürdü.
Emekliliği ve ölümü
Emekliye ayrıldıktan sonra 31 yıl boyunca köşesine çekilen Seniha Hızal, 22 Haziran 1985’te İstanbul’da öldü. Cenazesi Feriköy Mezarlığı'na defnedildi.
Kaynakça
- ^ a b c d e Sarıkaya, Elif Nur (2022). . Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans tezi. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Duroğlu, Sibel (2007). "Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri" (PDF). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). ss. 110-113. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ a b Sarisaman, Sadık (25 Aralık 2020). "Trabzon'un İlk Kadın Milletvekili Seniha Hızal'ın TBMM'deki Faaliyetleri". Atatürk Yolu Dergisi. – (67): 403-427. doi:10.46955/ankuayd.850600. ISSN 1303-5290.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ayse Seniha Hizal 1897 Adapazari 22 Haziran 1985 Istanbul Turk egitimci siyasetci Ayse Seniha HizalDogum1897 AdapazariOlum22 Haziran 1985 88 yasinda IstanbulDefin yeriFerikoy Mezarligi IstanbulMeslekEgitimci siyasetciTaninma nedeniTurkiye de Cumhuriyet doneminde maarif mufettisligi yapan ilk kadin TBMM de gorev yapan ilk kadin milletvekillerinden birisi Siyasi partiCumhuriyet Halk PartisiAkraba lar Sait Faik Abasiyanik kuzeni Turkiye de Cumhuriyet doneminde maarif mufettisligi yapan ilk kadin olarak taninir 1935 Turkiye genel secimlerinde TBMM ye giren ilk kadin milletvekillerinden biridir V donem TBMM de Trabzon milletvekili olarak gorev yapmistir YasamiIlk yillari 1897 yilinda Adapazari nda dogdu Annesi Husniye Hanim babasi Nafiz Bey dir O kucuk yaslarda iken ailesi Istanbul a tasindi Ilk ogrenimini Istanbul Fatih Rusdiyesinde orta ogrenimini ozel bir Kiz Sanat Mektebinde yaptiktan sonra uc yil Inas Darulfunu nda yuksekogrenim gordu bu okuldaki egitimini 1918 yilinda okulun ilk mezunlarindan biri olarak tamamladi Egitimcilik yasami 1916 da henuz Inas Darulfunu nda ogrenci iken Darulmuallimat bunyesindeki Ana Muallim Mektebi nde Ulum i tabiiyye tabiat bilgisi dersi vererek ogretmenlige basladi Yuksekogrenimini tamamladiktan sonra Mugla Darulmuallimatina mudur olarak tayin edildi Kisa sure sonra istifa edip Istanbul a dondu Erenkoy Kiz Lisesi nde iki yil kadar Tabiyye ve Sihhiye dersleri verdi 3 Mart 1921 de Darulmuallimat i Aliye de Ulum i Tabiiyye dersi vermeye basladi Saniye Hanim 22 Mart 1921 de ise Maarif Umum Mufettisligine tayin edildi Bircok kaynakta gazete haberlerinde Seniha Hanim dan ilk kadin mufettis olarak soz edilir Aslinda ondan daha once maarifte mufettislik yapan bazi kadinlarin Nezihe Muhiddin Halide Edip Sadiye Nakiye ve Hatice Hanim ismi kimi kaynaklarda yer alir ancak Cumhuriyet doneminde de Mufettislik gorevlerini yuruttugu icin Seniha Hanim Turkiye deki ilk kadin mufettis olarak hatirlanir Turk Kurtulus Savasi nin surduruldugu donemde zor kosullar altinda mufettislik yapmistir 27 Subat 1923 tarihinde Kandilli Kiz Orta Mektebi ne atanarak ogretmenlik ve idarecilik yapti 8 Kasim 1923 ten sonra Istanbul Kiz Muallim Mektebi nde mudur yardimcisi oldu 15 Eylul 1924 tarihinde Bursa Darulmuallimati na mudur olarak atandi Bu okuldaki mudurlugu sirasinda daha sonra V donem TBMM de onunla birlikte milletvekili olarak gorev yapacak Fakihe Hanim da mudur yardimcisi olarak calisti Saniye Hanim 27 Ekim 1925 tarihinde tekrar Istanbul Kiz Muallim Mektebi mudur yardimciligi gorevine dondu Bu okuldaki gorevi sirasinda ise ileride V donem TBMM de ilk kadin milletvekillerinden biri olarak birlikte yer alacaklari donemin Feyziye Mektebi muduru Nakiye Hanim ile sik sik gorustu Saniye Hanim 1926 yilinin son aylarinda mufettislik gorevine atandi ve iki yil boyunca mufettislik yapti 1928 de Selcuk Kiz Sanat Mektebi Muduru ve fen bilgisi ogretmeni oldu 1929 da Ozel Feyziye Lisesi nin mudurlugu teklifini kabul ederek Selcuk Kiz Sanat Mektebi nden istifa etti Feyziye Lisesi nde iki yil gorev yapti Onun mudur oldugu donemde okul resmi liselerle esit duruma getirildi kiz ogrenciler icin yeni siniflar acildi ve boylece okul karma ogretime gecti Seniye Hanim mali sikintilar nedeniyle iki yil sonra Fevziye Mektebi nden ayrildi 1931 yilinda Osmanbey de bir bina kiralayarak kendi imkanlariyla Yeni Turkiye Mektebi adli bir okul acti Bazi kaynaklarda okulun ismi Sisli Yeni Turkiye Mektebi olarak da gecer Bu okul 1932 1933 te Istanbul da bulunan 7 Turkiye de bulunan toplam 13 ozel Turk ilkokulundan birisi idi Mektep 1937 e kapandi Milletvekilligi Seniha Hanim kadinlarin siyasi haklarini elde etmesinden sonraki ilk genel secimler olan 1935 Turkiye genel secimlerinde CHP tarafindan Trabzon milletvekili adayi gosterildi 856 oy ile Trabzon un ilk kadin milletvekili olarak mecliste calismaya hak kazandi TBMM nin V doneminde calisan 18 kadin milletvekilinden birisi idi Milletvekili iken 13 Haziran 1936 tarihinde toplanan Cocuk Esirgeme Kurumu Genel Kongresi nde bu kurumun Umumi Merkez Heyeti uyeligine getirildi Ayrica Akcaabat Sebat Idman Yurdu nun fahri baskanligini yapti Dort yil boyunca mecliste faaliyette bulunan Seniha Hanim 1939 secimlerinde aday gosterilmedi ve siyaseti birakti Egitimcilige donusu Seniha Hizal siyasi hayatan ayrildiktan alti ay sonra mufettislik goreviyle egitimcilige dondu Milletvekilliginden ayrildiktan sonra on yil daha mufettislik gorevini icra etti Mufettisligi sirasinda 1946 yilinda toplanan III Milli Egitim Surasi na Kiz Enstituleri Komisyonu baskani olarak katildi 1949 yilinda mufettislikten ayrildi Istanbul Beyoglu Kiz Lisesi ne Tabiiyye ogretmeni olarak atandi ve 3 Ekim 1954 te emekli olana kadar bu gorevi surdurdu Emekliligi ve olumu Emekliye ayrildiktan sonra 31 yil boyunca kosesine cekilen Seniha Hizal 22 Haziran 1985 te Istanbul da oldu Cenazesi Ferikoy Mezarligi na defnedildi Kaynakca a b c d e Sarikaya Elif Nur 2022 Bolu Abant Izzet Baysal Universitesi Lisansustu Egitim Enstitusu yuksek lisans tezi 8 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Duroglu Sibel 2007 Turkiye de Ilk Kadin Milletvekilleri PDF Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi ss 110 113 7 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Mart 2016 a b Sarisaman Sadik 25 Aralik 2020 Trabzon un Ilk Kadin Milletvekili Seniha Hizal in TBMM deki Faaliyetleri Ataturk Yolu Dergisi 67 403 427 doi 10 46955 ankuayd 850600 ISSN 1303 5290 olu kirik baglanti