Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Serhas Yazıtı (Farsça: کتیبه خشایارشا, Ermenice: Քսերքսես ի արձանագրությունը), Ahameniş Kralı I. Serhas'a (M.Ö. 486-465) ait soldan sağa yazılmış üç-dilli bir çivi yazısıdır. Bu yazıt Elamca, Akadca ve Eski Farsça dilleriyle yazılmış olup Van Gölü’nün yanında bulunan Van Kalesi’nin bitişiğinde bulunan dağın güney yamacında yer almaktadır. Yerden yaklaşık 20 metre bulunan yazıt; Van Kalesi’nin yakınında bulunan bir kayanın düzleştirilmiş yüzüne yazılmış olup kimsenin ulaşamayacağı bir kayanın orta kısmındadır. İskit ve Med akınlarıyla zayıflayan Urartulardan sonra bölgeye egemen olan Ermeni Orontid Hanedanı’nın sonrasında Tuşpa’da kontrolü ele geçiren Farslar savaş sonrası bu yazıtı yazdırmıştır. Aslında bu eser Kserkses’in babası Kral Darius (M.Ö. 522-486) tarafından oyulmuş olmasına rağmen, Kral Darius kayanın yüzeyini boş bırakmıştır.
İçindekiler
27 satırdan oluşan Kserkses Yazıtı; Elamca, Akadca ve Eski Farsça dilleriyle yazılmış olup bu üç dilde de aynı anlamda yazılmıştır. Türkçeye çevirisi ise şöyledir:
"Yüce Ahura Mazda, tanrıların en büyüğüdür. O, Yer’i yarattı, Gök’ü yarattı, İnsan’ı yarattı, insan için mutluluğu yarattı. O, geçerli tek bir kanun altında yönetilsinler diye Kserkses’i kral yaptı.
Ben Kserkses, Ahameniş Kralı Darius’un oğlu, büyük ve geniş toprakların, her türden toplumların kralı, , büyük kralların kralıyım.
Kral Kserkses şöyle dedi: Kral Darius, babam, Ahura Mazda’nın lütfuyla çok sayıda iyi şeyler yaptı ve yazılsın diye bu panoyu hazırlama emri verdi, fakat buraya henüz bir kitabe yazılmamıştı, bu yazıtın yazılmasını ben emrettim.
Ahura Mazda ve diğer tanrılar beni, krallığımı ve yaptıklarımı korusunlar."
Konumu
Yazıtın okuryazarlığın az olduğu bir bölgede ve yerden olabildiğince yüksekte bulunması; bu yazıtı okuyan ve bunun sesli olarak okunduğu kişilere yazılandan fazla bir mesaj veriyordu. Kserkses giriş cümlesinde Ahura Mazda’dan bahsederek, kendisini babası Darius’un diniyle bağdaştırır ve babasının İran’daki imparatorluk yazıtları için kullandığı dilin benzerini kullanır. Kserkses bu yazıtta, en büyük ve yaratıcı Ahura Mazda’nın meşrulaştırmasıyla hüküm sürdüğünü açık bir dille belirtir. Kserkses babası Darius’tan bahsederek Ahameniş Krallığı’nın meşru yönetici olduğunu kesin bir şekilde aktarır. Ayrıca babası Darius tarafından başlatılan bir işi bitirerek iyi bir kral ve iyi bir evlât olduğunu göstermektedir.
Kserkses Yazıtı boş bir alana sanatsal bir yapı bırakma amacı gütme amacıyla değil; Kral Kserkses’in, aynı zamanda Ahameniş Krallığı’nın, tarihsel anlam ve önem taşıyan bir mekânda herkes tarafından oldukça görülebilir kudretli bir beyânda bulunması, o dönemde Anadolu topraklarında bulunan Yunan hâkimiyetine gönderme amacıyladır. Kimilerine göreyse Kral Darius’un bu noktayı seçmesinin asıl sebebi uzun zamandır Urartu egemenliğinde bulunan bölgenin kontrolü artık haşmetli Ahameniş Krallığı’nda olduğunu gösterme amacı gütmektedir.
Genel Yorum
Van’da bulunan Kserkses Yazıtında birden fazla iletilmek istenen düşünce vardır. ’e göre İran dışında bulunan az sayıda olan yazıtlardan bir tanesinin burada olması; kralın ve imparatorluğun Anadolu topraklarına erişimini temsil etmektedir. Dusinberre şöyle eklemektedir: “Kserkses Yazıtında sadece Mezopotamya ve Farslı dillerinin kullanımı, Ahameniş Krallığı’nın eski Urartu toprakları üzerindeki otorite sahibi olan dışsal bir güç olarak kendini belirtmesidir.” Yazıtın bölgesel dillere çevrilmemesi bu düşünceyi haklı çıkarmaktadır. Uzun bir süre boyunca Urartu ve Asurlular arasında bitmek bilmeyen askerî anlaşmazlıklar vardı; yazıtın yazımında kullanılan dillerin seçimi Ahameniş Krallığı’nın askerî gücünün Asurlular’a olan üstünlüğünü ve Eski Ermenistan üzerindeki kontrolünün açıkça doğrulanmasıydı. Akadca ve Elamca yazılarına nazaran Eski Farsça yazıları iki kat fazla yer kaplamaktadır. Buna ek olarak, Eski Farsça yazıları diğerlerine nazaran daha büyük ve yazı karakterleri arasında daha fazla boşlukla yazılmıştır. Dusinberre’e göre: “Bunlar naif bir hatâ olmaktan ziyade esas amaç Ahameniş Farslılarının eski Mezopotamya uygarlıklarına olan üstünlüğünü belli etmek amacıyla yapılmıştır. Yazıt yerden oldukça yüksek ve en aşağıdan okumak oldukça zor olduğundan bu gibi küçük görsel ayrıntılar çok önemlidir.
Ayrıca bakınız
Diller
-
![image]()
1827'de Kserkses Yazıtının tarafından alınmış bir kopyası. -
![image]()
'da yazılmış olan kısmı. -
![image]()
dilinde olan kısmı -
![image]()
dilinde olan kısmı
Kaynakça
- Old Persian: Dictionary, Glossary and Concordance. John Wiley & Sons. 2018. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- Empire, Authority, and Autonomy in Achaemenid Anatolia. Cambridge University Press. 2013. ISBN .
- Imperial Matter: Ancient Persia and the Archaeology of Empires. University of California Press. 2016. ISBN .
- The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period. Routledge. 2007. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Serhas Yaziti Farsca کتیبه خشایارشا Ermenice Քսերքսես ի արձանագրությունը Ahamenis Krali I Serhas a M O 486 465 ait soldan saga yazilmis uc dilli bir civi yazisidir Bu yazit Elamca Akadca ve Eski Farsca dilleriyle yazilmis olup Van Golu nun yaninda bulunan Van Kalesi nin bitisiginde bulunan dagin guney yamacinda yer almaktadir Yerden yaklasik 20 metre bulunan yazit Van Kalesi nin yakininda bulunan bir kayanin duzlestirilmis yuzune yazilmis olup kimsenin ulasamayacagi bir kayanin orta kismindadir Iskit ve Med akinlariyla zayiflayan Urartulardan sonra bolgeye egemen olan Ermeni Orontid Hanedani nin sonrasinda Tuspa da kontrolu ele geciren Farslar savas sonrasi bu yaziti yazdirmistir Aslinda bu eser Kserkses in babasi Kral Darius M O 522 486 tarafindan oyulmus olmasina ragmen Kral Darius kayanin yuzeyini bos birakmistir Eski Farsca Elamca ve Akadca dillerinde yazilmis Van Kalesi yakinlarinda bulunan Buyuk Kserkses YazitiIcindekilerYazitin bulundugu ucurumun konumu Van Kalesi nin batidan gorunumu 27 satirdan olusan Kserkses Yaziti Elamca Akadca ve Eski Farsca dilleriyle yazilmis olup bu uc dilde de ayni anlamda yazilmistir Turkceye cevirisi ise soyledir Yuce Ahura Mazda tanrilarin en buyugudur O Yer i yaratti Gok u yaratti Insan i yaratti insan icin mutlulugu yaratti O gecerli tek bir kanun altinda yonetilsinler diye Kserkses i kral yapti Ben Kserkses Ahamenis Krali Darius un oglu buyuk ve genis topraklarin her turden toplumlarin krali buyuk krallarin kraliyim Kral Kserkses soyle dedi Kral Darius babam Ahura Mazda nin lutfuyla cok sayida iyi seyler yapti ve yazilsin diye bu panoyu hazirlama emri verdi fakat buraya henuz bir kitabe yazilmamisti bu yazitin yazilmasini ben emrettim Ahura Mazda ve diger tanrilar beni kralligimi ve yaptiklarimi korusunlar KonumuYazitin okuryazarligin az oldugu bir bolgede ve yerden olabildigince yuksekte bulunmasi bu yaziti okuyan ve bunun sesli olarak okundugu kisilere yazilandan fazla bir mesaj veriyordu Kserkses giris cumlesinde Ahura Mazda dan bahsederek kendisini babasi Darius un diniyle bagdastirir ve babasinin Iran daki imparatorluk yazitlari icin kullandigi dilin benzerini kullanir Kserkses bu yazitta en buyuk ve yaratici Ahura Mazda nin mesrulastirmasiyla hukum surdugunu acik bir dille belirtir Kserkses babasi Darius tan bahsederek Ahamenis Kralligi nin mesru yonetici oldugunu kesin bir sekilde aktarir Ayrica babasi Darius tarafindan baslatilan bir isi bitirerek iyi bir kral ve iyi bir evlat oldugunu gostermektedir Kserkses Yaziti bos bir alana sanatsal bir yapi birakma amaci gutme amaciyla degil Kral Kserkses in ayni zamanda Ahamenis Kralligi nin tarihsel anlam ve onem tasiyan bir mekanda herkes tarafindan oldukca gorulebilir kudretli bir beyanda bulunmasi o donemde Anadolu topraklarinda bulunan Yunan hakimiyetine gonderme amaciyladir Kimilerine goreyse Kral Darius un bu noktayi secmesinin asil sebebi uzun zamandir Urartu egemenliginde bulunan bolgenin kontrolu artik hasmetli Ahamenis Kralligi nda oldugunu gosterme amaci gutmektedir Yazitin baska bir acidan fotografiGenel YorumVan da bulunan Kserkses Yazitinda birden fazla iletilmek istenen dusunce vardir e gore Iran disinda bulunan az sayida olan yazitlardan bir tanesinin burada olmasi kralin ve imparatorlugun Anadolu topraklarina erisimini temsil etmektedir Dusinberre soyle eklemektedir Kserkses Yazitinda sadece Mezopotamya ve Farsli dillerinin kullanimi Ahamenis Kralligi nin eski Urartu topraklari uzerindeki otorite sahibi olan dissal bir guc olarak kendini belirtmesidir Yazitin bolgesel dillere cevrilmemesi bu dusunceyi hakli cikarmaktadir Uzun bir sure boyunca Urartu ve Asurlular arasinda bitmek bilmeyen askeri anlasmazliklar vardi yazitin yaziminda kullanilan dillerin secimi Ahamenis Kralligi nin askeri gucunun Asurlular a olan ustunlugunu ve Eski Ermenistan uzerindeki kontrolunun acikca dogrulanmasiydi Akadca ve Elamca yazilarina nazaran Eski Farsca yazilari iki kat fazla yer kaplamaktadir Buna ek olarak Eski Farsca yazilari digerlerine nazaran daha buyuk ve yazi karakterleri arasinda daha fazla boslukla yazilmistir Dusinberre e gore Bunlar naif bir hata olmaktan ziyade esas amac Ahamenis Farslilarinin eski Mezopotamya uygarliklarina olan ustunlugunu belli etmek amaciyla yapilmistir Yazit yerden oldukca yuksek ve en asagidan okumak oldukca zor oldugundan bu gibi kucuk gorsel ayrintilar cok onemlidir Ayrica bakinizAhamenis Tarihi Anadolu tarihi Mezopotamya PerslerDiller1827 de Kserkses Yazitinin tarafindan alinmis bir kopyasi da yazilmis olan kismi dilinde olan kismi dilinde olan kismiKaynakcaOld Persian Dictionary Glossary and Concordance John Wiley amp Sons 2018 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Empire Authority and Autonomy in Achaemenid Anatolia Cambridge University Press 2013 ISBN 978 1107577152 Imperial Matter Ancient Persia and the Archaeology of Empires University of California Press 2016 ISBN 978 0520964952 The Persian Empire A Corpus of Sources from the Achaemenid Period Routledge 2007 ISBN 978 0415552790