Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ses bilgisi ya da fonetik dilsel seslerin öğelerini araştıran modern dilbilim, biyoloji, akustik bilimi, sinirbilim, tıp ve diğer bilimlerle ilişkili olan kendine özgü, disiplinler arası bir alandır. Ses bilgisinin araştırma nesnesi, konuşulan dildir. Dilde gerçekleşen ses olayları da bu bilim dalının konularından biridir.
"İşlevsel ses bilgisi", (sesbilimin ilgi alanı olduğu gibi) konuşulan dili farklı açılardan ele alır. Sesbilimde “dil sistemindeki ses birimlerin işlevleri”, ses bilgisinde ise sözlü ifadelerdeki özellikler söz konusudur ve ses bilgisi, fen bilimlerinin yöntemlerini kullanır. Ses bilgisinin amacı görgül dil üretimi ve bu üretimin algılamasının imkân ve sınırlarını araştırmaktır.
Fonetik sözcüğü, Yunanca “ses” anlamında olan phōnḗ sözcüğünden türetilen ve “işitilen, duyulan” anlamına gelen phōnētikós sözcüğünden gelmektedir.
Ses bilgisinin çalışma alanları
Ses bilgisi, çalışma alanı olarak ikiye ayrılır:
Genel ses bilgisi
Genel ses bilgisi, bir dildeki işaretlerin üretimi, aktarımı ve alınması ile ilgilenir.
Genel Ses bilgisinin bu üç çalışma alanına karşılık gelen alt alanları şunlardır:
- Boğumlama: Dile fizyolojik bakış açısı ile yaklaşır.
- Sesçil fonetik: Seslerin ve dil şifrelerinin taşıyıcısı olarak dilin fiziksel yapısıyla uğraşır.
- İşitsel fonetik: Ses olaylarının nasıl algılandığı ve bunların beyindeki oluşumu ile ilgilenir.
Ses bilgisi
Alt alanları:
- Düzgüsel sesbilgisi: Bir dildeki seslerin doğru söylenişine göre dildeki ses sisteminin kurallarını inceler.
- Karşılaştırmalı sesbilgisi: Artzamanlı ve eşzamanlı olarak iki dilin sesbilimsel sistemlerini karşılaştırır.
- Betimsel sesbilgisi: Fonetik öğelerin ve bu öğelerin birleşimlerinin sıklığı, belli bir şifreye ait dilsel işaretlerin özelliği, fonetik ve fonolojik istatistik konularını inceler.
- Adli sesbilgisi: Suç bilimi gibi alanlarda bir konuşmacının ses ve konuşma özelliklerinin araştırılmasına yönelik fonetik bilginin kullanıldığı alandır.
- Araçsal ya da deneysel sesbilgisi: Uluslararası Fonetik Alfabesi aracılığıyla bütün dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile uğraşır.
- Kulak fonetiği: İnsan duyumunun yeteneğiyle uğraşan kuramsal sesbilgisinin alanıdır.
- Patholoji fonetiği: Dilbilimsel dil, konuşma, ses, nefes alma ve duyma bozukluklarına yönelik inceleme yapar.
- Fonolojik sesbilgisi: Farklı tonlama türlerinin ve vurgulamanın araştırılması gibi konularda bir dildeki ses birimlerinin işlevi, ilişkisi, düzenlenmesi ve yapısı ile uğraşır.
- Psikolojik sesbilgisi: Bir dildeki seslerin yayılması, konuşma sürecinin planlanması ve konuşmayı konuşmacının kendisinin algılaması gibi konuları kapsar.
- İletişimsel sesbilgisi: Bilgi alışverişinde ses yapısının düzenlenmesi ile uğraşır.
- Nörolojik sesbilgisi: Merkezi sinir sisteminin konuşma sürecini ayarlaması ile uğraşır.
- Eğitsel fonetik: Konuşma becerisinin kazanılması ve bireysel ses gelişimi konularıyla uğraşır.
- Prozodi: Dildeki seslerin tanımlanması ve bu seslerin, sözcük hecelerindeki kullanımı ile uğraşır. Araştırma alanına hecelerin ses yapısı ve dildeki seslerin birleştirilme kuralları da dahildir.
- Dil sisteminin öğesi olarak ses birimleri ile ses bilimi de ilgilenir. Fonetik ve fonoloji arasındaki fark “Ses Bilgisi” kavramıdır.
Ayrıca bakınız
- Dil bilimi
- Sesbilim
- Phono-semantic matching
Kaynakça
- ^ Doğan Aksan (2020), Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim), TDK.
- ^ Zuckermann, Ghil’ad (2003), Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew. Palgrave Macmillan 12 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. /
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ses bilgisi ya da fonetik dilsel seslerin ogelerini arastiran modern dilbilim biyoloji akustik bilimi sinirbilim tip ve diger bilimlerle iliskili olan kendine ozgu disiplinler arasi bir alandir Ses bilgisinin arastirma nesnesi konusulan dildir Dilde gerceklesen ses olaylari da bu bilim dalinin konularindan biridir Islevsel ses bilgisi sesbilimin ilgi alani oldugu gibi konusulan dili farkli acilardan ele alir Sesbilimde dil sistemindeki ses birimlerin islevleri ses bilgisinde ise sozlu ifadelerdeki ozellikler soz konusudur ve ses bilgisi fen bilimlerinin yontemlerini kullanir Ses bilgisinin amaci gorgul dil uretimi ve bu uretimin algilamasinin imkan ve sinirlarini arastirmaktir Fonetik sozcugu Yunanca ses anlaminda olanphōnḗ sozcugunden turetilen ve isitilen duyulan anlamina gelen phōnetikos sozcugunden gelmektedir Ses bilgisinin calisma alanlariSes bilgisi calisma alani olarak ikiye ayrilir Genel ses bilgisi Genel ses bilgisi bir dildeki isaretlerin uretimi aktarimi ve alinmasi ile ilgilenir Genel Ses bilgisinin bu uc calisma alanina karsilik gelen alt alanlari sunlardir Bogumlama Dile fizyolojik bakis acisi ile yaklasir Sescil fonetik Seslerin ve dil sifrelerinin tasiyicisi olarak dilin fiziksel yapisiyla ugrasir Isitsel fonetik Ses olaylarinin nasil algilandigi ve bunlarin beyindeki olusumu ile ilgilenir Ses bilgisi Alt alanlari Duzgusel sesbilgisi Bir dildeki seslerin dogru soylenisine gore dildeki ses sisteminin kurallarini inceler Karsilastirmali sesbilgisi Artzamanli ve eszamanli olarak iki dilin sesbilimsel sistemlerini karsilastirir Betimsel sesbilgisi Fonetik ogelerin ve bu ogelerin birlesimlerinin sikligi belli bir sifreye ait dilsel isaretlerin ozelligi fonetik ve fonolojik istatistik konularini inceler Adli sesbilgisi Suc bilimi gibi alanlarda bir konusmacinin ses ve konusma ozelliklerinin arastirilmasina yonelik fonetik bilginin kullanildigi alandir Aracsal ya da deneysel sesbilgisi Uluslararasi Fonetik Alfabesi araciligiyla butun dillerdeki seslerin gosterilmesi ve tanimlanmasi ile ugrasir Kulak fonetigi Insan duyumunun yetenegiyle ugrasan kuramsal sesbilgisinin alanidir Patholoji fonetigi Dilbilimsel dil konusma ses nefes alma ve duyma bozukluklarina yonelik inceleme yapar Fonolojik sesbilgisi Farkli tonlama turlerinin ve vurgulamanin arastirilmasi gibi konularda bir dildeki ses birimlerinin islevi iliskisi duzenlenmesi ve yapisi ile ugrasir Psikolojik sesbilgisi Bir dildeki seslerin yayilmasi konusma surecinin planlanmasi ve konusmayi konusmacinin kendisinin algilamasi gibi konulari kapsar Iletisimsel sesbilgisi Bilgi alisverisinde ses yapisinin duzenlenmesi ile ugrasir Norolojik sesbilgisi Merkezi sinir sisteminin konusma surecini ayarlamasi ile ugrasir Egitsel fonetik Konusma becerisinin kazanilmasi ve bireysel ses gelisimi konulariyla ugrasir Prozodi Dildeki seslerin tanimlanmasi ve bu seslerin sozcuk hecelerindeki kullanimi ile ugrasir Arastirma alanina hecelerin ses yapisi ve dildeki seslerin birlestirilme kurallari da dahildir Dil sisteminin ogesi olarak ses birimleri ile ses bilimi de ilgilenir Fonetik ve fonoloji arasindaki fark Ses Bilgisi kavramidir Ayrica bakinizDil bilimi Sesbilim Phono semantic matchingKaynakca Dogan Aksan 2020 Her Yonuyle Dil Ana Cizgileriyle Dilbilim TDK Zuckermann Ghil ad 2003 Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew Palgrave Macmillan 12 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9781403917232 9781403938695