Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Ocak 2022) |
Seçim hukuku, seçimlere uygulanan kurallar bütünüdür. Kamu hukukunun bir alt dalıdır.
Türkiye seçim hukukuna hakim ilkeler
- Türkiye'de seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler. (T.C. Anayasası m.67/2)
Genel oy ilkesi
Tüm yurttaşların; sosyal sınıf, cinsiyet, etnik köken, dinî inanç gibi ayrımlara tabi tutulmayarak oy hakkına sahip olmasıdır. Geçmişte kadınların, mülk sahibi olmayanların, siyahilerin ve bazı diğer grupların oy kullanamadığı görülmüştür. Zaman içinde, genel oy ilkesinin yaygınlaşmasıyla bu durum ortadan kalkmıştır. [] Ancak bu ilkenin yaygınlaşması çok da erken olmamıştır. Örneğin kadınlar, Türkiye'de 1934, Finlandiya'da 1907, Fransada 1945, İsviçrede 1971, Portekizde 1976, Suudi Arabistan'da 2015 yıllarında bu hakka sahip olmuştur.[]
Gizli oy
Seçmenin kullandığı oyu kimsenin bilmemesidir. Bu ilke, seçmenlerin tercihlerinden dolayı dışlanmasını ve baskı görmesini engellemeyi amaçlar.
Tek dereceli seçimler
Seçmenlerin adayları doğrudan oylamasıdır. İki dereceli seçimlerde seçmenler, ikinci seçmenleri; ikinci seçmenler de adayları seçer. Türkiye'de seçimler 1877'den 1943 yılına kadar çift, 1946 yılında sonra ise tek dereceli yapılmıştır. Amerikan başkanlık seçimlerinde seçmenler seçicileri (538 kişi) seçer. Daha sonra bu 538 kişi salt çoğunlukla (en az 270 oy) Amerikan başkanını seçer. Bu iki dereceli sisteme örnek olarak verilebilir. Dünyada hala bazı seçimler iki dereceli olarak yapılmaktadır.
Serbest seçimler
Seçimlerin yapıldığı ortamın serbest olmasıdır. Buna göre siyasi partiler ve adaylar serbestçe propaganda yapabilir, seçmenler de serbestçe oy kullanabilir. Özgür demokrasinin temel ilkelerindendir.
Eşitlik
- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (T.C. Anayasası m.10/1)
Eşitlik ilkesi çok geniş bir uygulama alanı bulan bir anayasal ilkedir. Seçimlerle alakalı pek çok hususa eşitlik ilkesi hakimdir. Ancak ilk akla gelen husus her seçmenin bir oya sahip olmasıdır. Tarihte bazı kesimlerin birden fazla oy kullanma hakkına sahip olduğu görülmüştür. Buna çoğul oy denir. fikri John Stuart Mill tarafından ortaya atılmıştır ancak demokrasinin ilkleriyle bağdaşmadığı için günümüzde kabul edilmemiştir.
Açık sayım ve döküm
Kullanılan oyların sayım ve dökümünün kamuoyuna açık olarak yapılmasıdır. Bu şekilde seçimlerde bir hile olmasının önüne geçilir ve herkesin sonuçlara güvenmesi hedeflenir.
Seçimlerin yargı yönetim ve denetiminde yapılması
Yüksek Seçim Kurulu
Türkiye'de seçimleri denetleyen ve yöneten en üst organdır. Kurul, yedi asıl ve dört yedek üyeden oluşur. Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel Kurullarınca kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayılarının salt çoğunluğuyla seçilir. Üyelerin görev süresi altı yıldır. Süresi biten üye yeniden seçilebilir. Başkan ve Başkanvekili, Kurul üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilir. Kurul kararları kesindir. Bu kararlar hakkında başka bir merciye itiraz edilemez.
İl ve ilçe seçim kurulları
İl seçim kurulları; o ildeki en kıdemli hakimin başkanlığındaki 3 hakimden oluşur. İlçe seçim kurulları ise o ilçedeki en kıdemli hakim, o ilçede görevli 2 memur üye, son milletvekili seçiminde milletvekili çıkarmış ve o ilçede teşkilatı olan 4 üyeden oluşur.
Seçim kanunlarındaki değişikliklerin 1 yıl içindeki seçimlerde uygulanmaması
- Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.(T.C. Anayasası m.67/6)
Meclis çoğunluğunu elinde bulunduran siyasi partiler seçim kanunlarını kendi lehlerine değiştirebilirler. Bunun önüne geçmek için anayasaya bu hüküm konmuştur. Ancak belirtmek gerekir ki "seçim kanunlarında yapılan seçimler" sözünden seçimin sonucuna etki edebilecek değişikliklerin anlaşılması gerekir. Seçimin sonucuna etki etmeyecek, usulle alakalı değişikliklerin derhal uygulanabilir olduğu kabul edilir.
Kaynakça
Özel
- ^ "T.C. Cumhurbaşkanlığı mevzuat bilgi sistemi". 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2022.
Genel
- Gözler, Kemal, 2020, Bursa, Türk Anayasa Hukuku Dersleri
- Gözler, Kemal, 2020, Bursa, Anayasa Hukukunun Genel Esasları
- (PDF). 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- (PDF). 2 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde konu hakkinda evrensel bir bakis acisi yansitmamaktadir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Ocak 2022 Secim hukuku secimlere uygulanan kurallar butunudur Kamu hukukunun bir alt dalidir Turkiye secim hukukuna hakim ilkelerTurkiye de secimler ve halkoylamasi serbest esit gizli tek dereceli genel oy acik sayim ve dokum esaslarina gore yargi yonetim ve denetimi altinda yapilir Yurt disinda bulunan Turk vatandaslarinin oy hakkini kullanabilmeleri amaciyla kanun uygulanabilir tedbirleri belirler T C Anayasasi m 67 2 Genel oy ilkesi Tum yurttaslarin sosyal sinif cinsiyet etnik koken dini inanc gibi ayrimlara tabi tutulmayarak oy hakkina sahip olmasidir Gecmiste kadinlarin mulk sahibi olmayanlarin siyahilerin ve bazi diger gruplarin oy kullanamadigi gorulmustur Zaman icinde genel oy ilkesinin yayginlasmasiyla bu durum ortadan kalkmistir kaynak belirtilmeli Ancak bu ilkenin yayginlasmasi cok da erken olmamistir Ornegin kadinlar Turkiye de 1934 Finlandiya da 1907 Fransada 1945 Isvicrede 1971 Portekizde 1976 Suudi Arabistan da 2015 yillarinda bu hakka sahip olmustur kaynak belirtilmeli Gizli oy Secmenin kullandigi oyu kimsenin bilmemesidir Bu ilke secmenlerin tercihlerinden dolayi dislanmasini ve baski gormesini engellemeyi amaclar Tek dereceli secimler Secmenlerin adaylari dogrudan oylamasidir Iki dereceli secimlerde secmenler ikinci secmenleri ikinci secmenler de adaylari secer Turkiye de secimler 1877 den 1943 yilina kadar cift 1946 yilinda sonra ise tek dereceli yapilmistir Amerikan baskanlik secimlerinde secmenler secicileri 538 kisi secer Daha sonra bu 538 kisi salt cogunlukla en az 270 oy Amerikan baskanini secer Bu iki dereceli sisteme ornek olarak verilebilir Dunyada hala bazi secimler iki dereceli olarak yapilmaktadir Serbest secimler Secimlerin yapildigi ortamin serbest olmasidir Buna gore siyasi partiler ve adaylar serbestce propaganda yapabilir secmenler de serbestce oy kullanabilir Ozgur demokrasinin temel ilkelerindendir Esitlik Herkes dil irk renk cinsiyet siyasi dusunce felsefi inanc din mezhep ve benzeri sebeplerle ayirim gozetilmeksizin kanun onunde esittir T C Anayasasi m 10 1 Esitlik ilkesi cok genis bir uygulama alani bulan bir anayasal ilkedir Secimlerle alakali pek cok hususa esitlik ilkesi hakimdir Ancak ilk akla gelen husus her secmenin bir oya sahip olmasidir Tarihte bazi kesimlerin birden fazla oy kullanma hakkina sahip oldugu gorulmustur Buna cogul oy denir fikri John Stuart Mill tarafindan ortaya atilmistir ancak demokrasinin ilkleriyle bagdasmadigi icin gunumuzde kabul edilmemistir Acik sayim ve dokum Kullanilan oylarin sayim ve dokumunun kamuoyuna acik olarak yapilmasidir Bu sekilde secimlerde bir hile olmasinin onune gecilir ve herkesin sonuclara guvenmesi hedeflenir Secimlerin yargi yonetim ve denetiminde yapilmasiYuksek Secim Kurulu Yuksek Secim Kurulu Turkiye de secimleri denetleyen ve yoneten en ust organdir Kurul yedi asil ve dort yedek uyeden olusur Uyelerin altisi Yargitay besi Danistay Genel Kurullarinca kendi uyeleri arasindan gizli oyla ve uye tam sayilarinin salt cogunluguyla secilir Uyelerin gorev suresi alti yildir Suresi biten uye yeniden secilebilir Baskan ve Baskanvekili Kurul uyeleri arasindan gizli oyla ve uye tam sayisinin salt cogunluguyla secilir Kurul kararlari kesindir Bu kararlar hakkinda baska bir merciye itiraz edilemez Il ve ilce secim kurullari Il secim kurullari o ildeki en kidemli hakimin baskanligindaki 3 hakimden olusur Ilce secim kurullari ise o ilcedeki en kidemli hakim o ilcede gorevli 2 memur uye son milletvekili seciminde milletvekili cikarmis ve o ilcede teskilati olan 4 uyeden olusur Secim kanunlarindaki degisikliklerin 1 yil icindeki secimlerde uygulanmamasiSecim kanunlarinda yapilan degisiklikler yururluge girdigi tarihten itibaren bir yil icinde yapilacak secimlerde uygulanmaz T C Anayasasi m 67 6 Meclis cogunlugunu elinde bulunduran siyasi partiler secim kanunlarini kendi lehlerine degistirebilirler Bunun onune gecmek icin anayasaya bu hukum konmustur Ancak belirtmek gerekir ki secim kanunlarinda yapilan secimler sozunden secimin sonucuna etki edebilecek degisikliklerin anlasilmasi gerekir Secimin sonucuna etki etmeyecek usulle alakali degisikliklerin derhal uygulanabilir oldugu kabul edilir KaynakcaOzel T C Cumhurbaskanligi mevzuat bilgi sistemi 30 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ocak 2022 Genel Gozler Kemal 2020 Bursa Turk Anayasa Hukuku Dersleri Gozler Kemal 2020 Bursa Anayasa Hukukunun Genel Esaslari PDF 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 2 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi