Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahir Hamza Paşa (1727, Develi - 30 Nisan 1771, Gelibolu) III. Mustafa saltanatında 7 Ağustos 1768-20 Ekim 1768 tarihleri arasında iki ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Silahdar Mahir Hamza Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 7 Ağustos 1768 - 20 Ekim 1768 | |
| Hükümdar | III. Mustafa |
| Yerine geldiği | Muhsinzade Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1727 Develi |
| Ölüm | 30 Nisan 1771 Gelibolu |
Hayatı
1727 yılında Develi'de doğmuştur ve kentin zenginlerinden olan Mehmet Ağa'nın oğludur. İstanbul'a gelerek 16 yaşında sarayın Helvahane bölümüne kaydoldu ve bir sene sonra yani 1744'te kiler odasına nakil olunup baş kullukçu oldu; burada eğitim gördükten sonra 1749'da Hasoda'ya alındı. Hasoda'da derece derece yükseldi. III. Mustafa'nın Ekim 1757'de cülusunda Hasoda'da peşkir ağalığı görevi yapmaktaydı. 7 Kasım 1757 tarihinde Silahdar Ahıskalı İbrahim Ağa'nın silahdarlık görevinden alınması ile silahdarlığa çıkarıldı.
Bu görevde iken III. Mustafa'nın ilk doğan kızı Hibetullah Sultan da kendisine eş namzedi oldu. 18 Haziran 1759'da Mahir Hamza Paşa vezirlikle Mora muhassallığına tayin edilince vezarete ait bütün levazimat III. Mustafa tarafından ona ihsan olundu. Mora müfassilliğinden sonra 1759 sonunda Selanik sancak beyliğine ve Mayıs 1761'de Silâhdar Mehmet Paşa'nın yerine Rumeli valiliğine getirildi. 1762'de ise oradan Anadolu valiliğine tayin oldu. Bu sırada eş namzedi olduğu Hibetullah Sultan õldü. 29 Nisan 1762'de Mahir Hamza Paşa Silistre'de Özi Eyâletine beylerbeyliğine atandı. Aynı ayın sonlarında Hotin kalesi muhafızlığı ile Hotin ve Çorum sancakları verildi. 1763'te Niğbolu Sancağıyla Vidin muhafızlığı görevine getirildi. Ağustos 1764 ortalarında Köstendil sancağı ile birlikte Hotin muhafızlığına tekrar nakledilmesi için tayin çıkarıldı. Ama bu nakil bir tenzil sayılabileceği için Mahir Hamza Paşa'nın gücenmesini önlemek amacı ile kendine taltif için bir de ferman gönderildi. Fakat Mahir Hamza Paşa bu yeni görevi kabul etmedi. Bunun üzerine Ocak 1765'te devlet görevlerinden azledildi; vezirlik de üzerinden alınarak sürgün olarak Dimetoka'da oturma cezası verildi.
Fakat bir müddet sonra bu olay sırasında Sadrazam olan Bahir Mustafa Paşa görevden azlolunduktan sonra III. Mustafa'nın ona olan kızgınlığı geçti. Mayıs 1765'te Mahir Hamza Paşa'ya vezirlik rütbesi geri verilerek Selanik sancağına tayin edildi. 1766'da Mısır valiliğine tayini çıktı ama orada pek rahat edemedi. Mısır'da "Şeyh-ul Balad" adı ile efektif olarak yörel idareyi elinde bulunduran Memluklu "Ali Bey el-Kebir" kendisini öldürmekle tehdit etmişti. Burada büyük bir korkuya ve psikolojik şoka uğradı. 27 Nisan 1767'de Halep valiliğine atandı. Oradan da 23 Şubat 1768'de Aydın muhassallığına nakil oldu. Oradan da Haziran 1768'de Anadolu valiliği görevine nakledildi.
1768'de Rusya'ya karşı savaş açılması sorunu ortaya çıktı. Buna Sultan III. Mustafa gayet taraftardı ama Sadrazam Muhsinzâde Mehmet Paşa ve şeyhülislam savaşın yanlısı değildiler. Bu nedenle Sultan, Muhsinzâde Mehmet Paşa'yı sadaretten azletti. Bu savaş hazırlığı yapabilecek tecrübeli vezir olarak 6 Eylül 1768'de Silahdar Mahir Hamza Paşa sadrazamlığa atandı.
Silahdar Mahir Hamza Paşa sadrazam tayininden ancak 46 gün sonra İstanbul'a ulaşabildi. Burada Rusya'ya karşı savaș ile hemen uğraşmaya başladı. Rus elçisi Obreskoff'u Bab-ı Aliye davet ederek harb ilanını kendisine tebliğ etti ve Rus elçisi Obreskoff'u Yedikule'ye hapse gönderdi. Bu sırada devlet ricali ve diğer yüksek devlet memurları sadrazamın bazı doğal olmayan halleri iyice ortaya çıktığı için onun aklî dengesinden şüphelenmeye başladılar. Bu nedenle Sadrazam'ın azli bir zaruret haline gelmişti. 28 gün yaptığı sadaretten sonra 20 Ekim 1768'de Silahdar Mahir Hamza Paşa sadrazamlıktan azledildi. Yerine kalem ve divanda yetişip nişancılığa gelmiş, hiçbir taşra valiliğini yapmamış ve hatta hiç silahlı çarpışma görmemiş Nişancı Yağlıkçızade Mehmet Emin Paşa sadrazam tayin olundu.
Mahir Hamza Paşa emekliye ayrılarak Gelibolu'da sürgüne gönderilme kararı verildi. Üç gün sonra ise affedilip Hanya sancakbeyi olarak görevlendirildi. Gelibolu'dan Hanya'ya gitmek üzere hazırlıklar yapmakta iken 30 Nisan 1771'de Gelibolu'da öldü.
Değerlendirme
Hem yazar hem de âlim, değerli bir kişi idi. Fakat Mısır valisi iken oranın isyancı beylerin kendisini öldürmek için tehdit etmeleri üzerine, korkarak bir psikolojik şok geçirmiştir. Bu şokun psikolojik şahsiyetine çok etkisi olduğu sonradan sedareti sırasında savaşa karşı gösterdiği dengesiz ve hatta şuursuz hareketlerinin açıklanması için kullanılmıştır.
Valilikleri sırasına hareketleri yörel halk tarafından âdilâne olarak görülmüştü ve halk idaresinden memnun kalmıştı.
Mahir Hamza Paşa'nın devamlı olarak elinin çok açık hatta gayet müsrif olduğu belirtilmektedir. Resmî Ahmed, Hulâsatü'l-İtibar adlı eserinde, Mahir Hamza Paşa'in sadrazam olup İstanbul'a geldiğinde hasta ve aklı dengesinin bozuk olduğunu belirtmektedir. Babıâlî divanhanesinde Farisî beyitler okuyarak etrafa altın saçtığını açıklar. Pâdişahın huzurunda savaş ilanı dolayısıyla çıktığında onunla iki saat konuşup onun mizacına uygun sözlerle kahramanlık göstererek bir an evvel Davutpaşa ordugahına çıkmak istediğini padişaha bildirmişti. Daha sonra İstanbul'a gelen Kırım hanı Kırım Giray ile birlikte pâdişahın huzuruna çıktığı zaman bu harbe karşı büyük bir sevinç duyduğu edası verdiğini; savaş hazırlığı için hazineden büyük masraflar yapmaya hazır olduğunu belirttiğini ve bu tutumlarının da azledilmesinde önemli rol oynadığını belirtir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.II s.254-255 [2]
- Yayın Kurulu "Mahir Hamza Paşa" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.53
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Silahdar Damat Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 7 Ağustos 1768 - 20 Ekim 1768 | Sonra gelen: Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mahir Hamza Pasa 1727 Develi 30 Nisan 1771 Gelibolu III Mustafa saltanatinda 7 Agustos 1768 20 Ekim 1768 tarihleri arasinda iki ay on dort gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Silahdar Mahir Hamza PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 7 Agustos 1768 20 Ekim 1768Hukumdar III MustafaYerine geldigi Muhsinzade Mehmed PasaYerine gelen Yaglikcizade Mehmed Emin PasaKisisel bilgilerDogum 1727 DeveliOlum 30 Nisan 1771 GeliboluHayati1727 yilinda Develi de dogmustur ve kentin zenginlerinden olan Mehmet Aga nin ogludur Istanbul a gelerek 16 yasinda sarayin Helvahane bolumune kaydoldu ve bir sene sonra yani 1744 te kiler odasina nakil olunup bas kullukcu oldu burada egitim gordukten sonra 1749 da Hasoda ya alindi Hasoda da derece derece yukseldi III Mustafa nin Ekim 1757 de culusunda Hasoda da peskir agaligi gorevi yapmaktaydi 7 Kasim 1757 tarihinde Silahdar Ahiskali Ibrahim Aga nin silahdarlik gorevinden alinmasi ile silahdarliga cikarildi Bu gorevde iken III Mustafa nin ilk dogan kizi Hibetullah Sultan da kendisine es namzedi oldu 18 Haziran 1759 da Mahir Hamza Pasa vezirlikle Mora muhassalligina tayin edilince vezarete ait butun levazimat III Mustafa tarafindan ona ihsan olundu Mora mufassilliginden sonra 1759 sonunda Selanik sancak beyligine ve Mayis 1761 de Silahdar Mehmet Pasa nin yerine Rumeli valiligine getirildi 1762 de ise oradan Anadolu valiligine tayin oldu Bu sirada es namzedi oldugu Hibetullah Sultan oldu 29 Nisan 1762 de Mahir Hamza Pasa Silistre de Ozi Eyaletine beylerbeyligine atandi Ayni ayin sonlarinda Hotin kalesi muhafizligi ile Hotin ve Corum sancaklari verildi 1763 te Nigbolu Sancagiyla Vidin muhafizligi gorevine getirildi Agustos 1764 ortalarinda Kostendil sancagi ile birlikte Hotin muhafizligina tekrar nakledilmesi icin tayin cikarildi Ama bu nakil bir tenzil sayilabilecegi icin Mahir Hamza Pasa nin gucenmesini onlemek amaci ile kendine taltif icin bir de ferman gonderildi Fakat Mahir Hamza Pasa bu yeni gorevi kabul etmedi Bunun uzerine Ocak 1765 te devlet gorevlerinden azledildi vezirlik de uzerinden alinarak surgun olarak Dimetoka da oturma cezasi verildi Fakat bir muddet sonra bu olay sirasinda Sadrazam olan Bahir Mustafa Pasa gorevden azlolunduktan sonra III Mustafa nin ona olan kizginligi gecti Mayis 1765 te Mahir Hamza Pasa ya vezirlik rutbesi geri verilerek Selanik sancagina tayin edildi 1766 da Misir valiligine tayini cikti ama orada pek rahat edemedi Misir da Seyh ul Balad adi ile efektif olarak yorel idareyi elinde bulunduran Memluklu Ali Bey el Kebir kendisini oldurmekle tehdit etmisti Burada buyuk bir korkuya ve psikolojik soka ugradi 27 Nisan 1767 de Halep valiligine atandi Oradan da 23 Subat 1768 de Aydin muhassalligina nakil oldu Oradan da Haziran 1768 de Anadolu valiligi gorevine nakledildi 1768 de Rusya ya karsi savas acilmasi sorunu ortaya cikti Buna Sultan III Mustafa gayet taraftardi ama Sadrazam Muhsinzade Mehmet Pasa ve seyhulislam savasin yanlisi degildiler Bu nedenle Sultan Muhsinzade Mehmet Pasa yi sadaretten azletti Bu savas hazirligi yapabilecek tecrubeli vezir olarak 6 Eylul 1768 de Silahdar Mahir Hamza Pasa sadrazamliga atandi Silahdar Mahir Hamza Pasa sadrazam tayininden ancak 46 gun sonra Istanbul a ulasabildi Burada Rusya ya karsi savaș ile hemen ugrasmaya basladi Rus elcisi Obreskoff u Bab i Aliye davet ederek harb ilanini kendisine teblig etti ve Rus elcisi Obreskoff u Yedikule ye hapse gonderdi Bu sirada devlet ricali ve diger yuksek devlet memurlari sadrazamin bazi dogal olmayan halleri iyice ortaya ciktigi icin onun akli dengesinden suphelenmeye basladilar Bu nedenle Sadrazam in azli bir zaruret haline gelmisti 28 gun yaptigi sadaretten sonra 20 Ekim 1768 de Silahdar Mahir Hamza Pasa sadrazamliktan azledildi Yerine kalem ve divanda yetisip nisanciliga gelmis hicbir tasra valiligini yapmamis ve hatta hic silahli carpisma gormemis Nisanci Yaglikcizade Mehmet Emin Pasa sadrazam tayin olundu Mahir Hamza Pasa emekliye ayrilarak Gelibolu da surgune gonderilme karari verildi Uc gun sonra ise affedilip Hanya sancakbeyi olarak gorevlendirildi Gelibolu dan Hanya ya gitmek uzere hazirliklar yapmakta iken 30 Nisan 1771 de Gelibolu da oldu DegerlendirmeHem yazar hem de alim degerli bir kisi idi Fakat Misir valisi iken oranin isyanci beylerin kendisini oldurmek icin tehdit etmeleri uzerine korkarak bir psikolojik sok gecirmistir Bu sokun psikolojik sahsiyetine cok etkisi oldugu sonradan sedareti sirasinda savasa karsi gosterdigi dengesiz ve hatta suursuz hareketlerinin aciklanmasi icin kullanilmistir Valilikleri sirasina hareketleri yorel halk tarafindan adilane olarak gorulmustu ve halk idaresinden memnun kalmisti Mahir Hamza Pasa nin devamli olarak elinin cok acik hatta gayet musrif oldugu belirtilmektedir Resmi Ahmed Hulasatu l Itibar adli eserinde Mahir Hamza Pasa in sadrazam olup Istanbul a geldiginde hasta ve akli dengesinin bozuk oldugunu belirtmektedir Babiali divanhanesinde Farisi beyitler okuyarak etrafa altin sactigini aciklar Padisahin huzurunda savas ilani dolayisiyla ciktiginda onunla iki saat konusup onun mizacina uygun sozlerle kahramanlik gostererek bir an evvel Davutpasa ordugahina cikmak istedigini padisaha bildirmisti Daha sonra Istanbul a gelen Kirim hani Kirim Giray ile birlikte padisahin huzuruna ciktigi zaman bu harbe karsi buyuk bir sevinc duydugu edasi verdigini savas hazirligi icin hazineden buyuk masraflar yapmaya hazir oldugunu belirttigini ve bu tutumlarinin da azledilmesinde onemli rol oynadigini belirtir Kaynakca a b c d Yayin Kurulu Mahir Hamza Pasa 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 53 ISBN 975 08 0072 9 a b c Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C II s 254 255 1 Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C II s 254 255 2 Yayin Kurulu Mahir Hamza Pasa 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 53 ISBN 975 08 0072 9Siyasi goreviOnce gelen Silahdar Damat Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 7 Agustos 1768 20 Ekim 1768 Sonra gelen Yaglikcizade Mehmed Emin Pasa