Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sineperver Valide Sultan Çeşmesi ya da Kanlı Çeşme, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmedir. Ayşe Sineperver Sultan tarafından 1825 ya da 1826'da yaptırıldı. 1994 yılı itibarıyla suyu akmayan çeşme, 2009'daki restorasyonu sonucunda işlevsel hâle getirildi. Musluğunun tahrip edilmesinin ardından 2015 itibarıyla bir kez daha işlevini yitirse de 2018'deki restorasyonuyla birlikte tekrar faaliyete geçti.
 Çeşmenin ön cephesinden görünümü (Ekim 2020) | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Kanlı Çeşme |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Çeşme |
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′23″K 28°56′29″D / 41.02306°K 28.94139°D |
| Tamamlanma | 1825 ya da 1826 |
| Yenileme | 2009 · 2018 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Yapı sistemi | Kâgir |
| Malzeme | Küfeki taşı |
Küfeki taşından inşa edilen dikdörtgen planlı kâgir çeşmenin ön cephesi, dört pilaster ile dikey olarak üçe bölünür. Ortadaki iki pilaster arasında bir musluk yer alır. Altındaki tekne, cephe boyunca uzanır ve pilasterlerle üç bölmeye ayrılır. Mermer ayna taşında kabartma motifler işlenmiştir. Ayna taşının yukarısında yer alan, inşasına dair dört satırlık kitâbesi, kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Yapının ön cephesinde bir alınlık varken arka kısımdaki haznesinin üzeri çatısızdır.
Tarihi
Çeşme, Ayşe Sineperver Sultan tarafından 1825 ya da 1826'da yaptırıldı. Suyunun acı olmasından ötürü halk arasında Kanlı Çeşme olarak da adlandırılıyordu. 1943'teki eserinde İbrahim Hilmi Tanışık, çeşmenin acı olan suyunun "daima boşa aktığı"ndan bahsediyordu. 1978'e kadar suyunun aktığı bilinen çeşmenin, 1994'te ise bu işlevi yerine getiremediği tespit edilmişti. 26 Aralık 1986'da, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından "korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı" olarak tescil edildi.
Çeşme, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama Denetim Bürosu tarafından 2009 yılında restore edildi. Bu çalışmalar kapsamında çeşmenin temizliği yapıldı, yapıyı saran bitkiler temizlendi, kırılmış kısımlarda tümleme ile ayrılan kısımlarda birleştirme yapıldı, çimento sıva uygulanmış yerler temizlenirken Horasan harcı ile sıvalama gerçekleştirildi, miksiyon ve altın varak uygulamasıyla kitâbesi yenilendi. Şehir şebekesinden bağlanan su tesisatı, eklenen iki musluk ve su giderinin yapılmasıyla birlikte suyu akar hâle getirildi. Ön yüzüne, çeşmenin tanıtımını ve bu onarımını anlatan, ahşap ve pirinçten yapılmış bir levha da eklendi. Bu levhada, çeşmenin kitâbesindeki tarih, 1241 yerine hatalı bir şekilde 1212 olarak yazılıydı.
Eylül 2015 itibarıyla, musluklarının çalınmış olmasından ötürü çeşmenin suyu akmamaktaydı. 2018'de, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmasıyla birlikte musluk yenilenerek çeşme akar hâle getirilirken 2009'da eklenen levha söküldü.
Konumu ve mimarisi
İstanbul'un Fatih ilçesinin Hırka-i Şerif Mahallesi'ndeki Eski Ali Paşa Caddesi'nde, 17 numara önünde konumlanır. Su haznesi dahil tamamen küfeki taşından yapılmış, 15,75 m2lik tapu alanına sahip dikdörtgen planlı kâgir bir duvar çeşmesidir. Ön cephesini dikey olarak üçe ayıran dört pilaster, cephenin tamamını kaplayan teknesini de üç kısma böler. Cephenin iki yanındaki pilasterler, yapının kenarlarından bir miktar mesafe olacak şekilde konumlanır. Ortadaki iki pilaster arasında yer alan mermer ayna taşında; yukarısında Bursa kemeri şeklindeki bir kabartmanın olduğu barok bir kabartma, bu kabartmanın yukarısında ise sorguç motifli bir kabartma bulunur. Ayna taşının yukarısında, iki pilasterin arasında, dendanlı kartuşlar içine kabartma tekniğiyle işlenen dört satırlık mensur bir kitâbe yer alır. Celî sülüs tekniğiyle işlenen yazı, hattat İbrahim Sükûtî'ye aittir. Kitâbenin zemini yeşil boyalı, harfler ve çerçevesi ise altın varak kaplıdır. Son dizesinin sonunda sanatçının imzasının, "eser" kelimesinin üzerinde ise çalışmanın yapıldığı yılın yer aldığı metin şu şekildedir:
صاحبة الخيرات والحسنات مرحوم |
Sâhibetü'l-hayrât ve'l-hasenât merhûm |
Çeşmenin küfeki taşından yapılan alınlığı, kubbeye benzer bir tepeliği ile iki tarafa doğru uzanan kavislerden meydana gelir. Sanat tarihçisi Doğan Yavaş, alınlığın oluşturduğu bu akroteri "gayet zevksiz bir formda" olarak tanımlar. Arka kısmındaki haznesinin üzeri çatısızdır.
-
![image]()
Çeşmenin yan cephesinden görünümü (Ekim 2020) -
![image]()
Çeşmenin musluk ve ayna taşı kısmı (Ekim 2020) -
![image]()
Çeşmenin kitâbesi (Ekim 2020)
Notlar
- ^ Kitâbesindeki 1241 yılı, miladi takvimde 1825 ya da 1826'ya denk gelir.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e f g h Yavaş, Doğan (1994). "Sineperver Valide Sultan Çeşmesi". Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 7. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı. ss. 9-10. ISBN .
- ^ a b c Tanışık, İbrahim Hilmi (1943). İstanbul Çeşmeleri. 1. İstanbul: Maarif Matbaası. s. 250.
- ^ a b c . Envanter.gov.tr. 8 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ a b Deniz 2017, s. 87.
- ^ Çuluk, Sinan (12 Temmuz 2014). "Sineperver Valide Sultan Çeşmesi". Tarih Yazıları. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ Deniz 2017, s. 88.
- ^ Gündüz, Mehmet (Bahar 2020). "Suriçi'ndeki Yapılaşmanın Tarihi İstanbul Çeşmeleri Üzerindeki Etkisi ve Çeşmelerin Mevcut Durumu". Kent Kültürü ve Yönetimi Dergisi. Kent Akademisi. 13 (1): 146-162. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ a b "Sineperver Valide Sultan Çeşmesi (H. 1241-M. 1825)". Su Vakfı. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2021.
- ^ a b c d Ertuğ, Necdet, (Ed.) (2006). İstanbul Tarihî Çeşmeler Külliyatı. 3. İstanbul: İSKİ Genel Müdürlüğü. s. 55. ISBN .
- ^ "TKGM Parsel Sorgulama Uygulaması - Öznitelik bilgisi". Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü. 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ Egemen, Affan (Ekim 1993). "1031 - Sineperver Valide Sultan Çeşmesi". İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri. İstanbul: Arıtan Yayınevi. s. 756.
- ^ Arpacı, Kubilay (2020). İstanbul Mimarisinde Sanatkâr İmzaları (1800-1923) (yüksek lisans). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Sanatı Anabilim Dalı. ss. 395-396.
- Genel
- Deniz, M. Şimşek (Aralık 2017). Eski Eserlerin Sürdürülebilir Periyodik Bakımında Mobilize Muayane Bakım-Onarım ve Denetim Sisteminin Kurulması (doktora). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü.
| Wikimedia Commons'ta Sineperver Valide Sultan Çeşmesi (Fatih) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sineperver Valide Sultan Cesmesi ya da Kanli Cesme Istanbul un Fatih ilcesindeki bir cesmedir Ayse Sineperver Sultan tarafindan 1825 ya da 1826 da yaptirildi 1994 yili itibariyla suyu akmayan cesme 2009 daki restorasyonu sonucunda islevsel hale getirildi Muslugunun tahrip edilmesinin ardindan 2015 itibariyla bir kez daha islevini yitirse de 2018 deki restorasyonuyla birlikte tekrar faaliyete gecti Sineperver Valide Sultan CesmesiCesmenin on cephesinden gorunumu Ekim 2020 Diger ad lar Kanli CesmeGenel bilgilerTurCesmeKonumFatih Istanbul TurkiyeKoordinatlar41 01 23 K 28 56 29 D 41 02306 K 28 94139 D 41 02306 28 94139Tamamlanma1825 ya da 1826Yenileme2009 2018Teknik ayrintilarYapi sistemiKagirMalzemeKufeki tasi Kufeki tasindan insa edilen dikdortgen planli kagir cesmenin on cephesi dort pilaster ile dikey olarak uce bolunur Ortadaki iki pilaster arasinda bir musluk yer alir Altindaki tekne cephe boyunca uzanir ve pilasterlerle uc bolmeye ayrilir Mermer ayna tasinda kabartma motifler islenmistir Ayna tasinin yukarisinda yer alan insasina dair dort satirlik kitabesi kabartma teknigiyle islenmistir Yapinin on cephesinde bir alinlik varken arka kisimdaki haznesinin uzeri catisizdir TarihiCesme Ayse Sineperver Sultan tarafindan 1825 ya da 1826 da yaptirildi Suyunun aci olmasindan oturu halk arasinda Kanli Cesme olarak da adlandiriliyordu 1943 teki eserinde Ibrahim Hilmi Tanisik cesmenin aci olan suyunun daima bosa aktigi ndan bahsediyordu 1978 e kadar suyunun aktigi bilinen cesmenin 1994 te ise bu islevi yerine getiremedigi tespit edilmisti 26 Aralik 1986 da Kultur ve Turizm Bakanligi tarafindan korunmasi gerekli kultur ve tabiat varligi olarak tescil edildi Cesme Istanbul Buyuksehir Belediyesi Koruma Uygulama Denetim Burosu tarafindan 2009 yilinda restore edildi Bu calismalar kapsaminda cesmenin temizligi yapildi yapiyi saran bitkiler temizlendi kirilmis kisimlarda tumleme ile ayrilan kisimlarda birlestirme yapildi cimento siva uygulanmis yerler temizlenirken Horasan harci ile sivalama gerceklestirildi miksiyon ve altin varak uygulamasiyla kitabesi yenilendi Sehir sebekesinden baglanan su tesisati eklenen iki musluk ve su giderinin yapilmasiyla birlikte suyu akar hale getirildi On yuzune cesmenin tanitimini ve bu onarimini anlatan ahsap ve pirincten yapilmis bir levha da eklendi Bu levhada cesmenin kitabesindeki tarih 1241 yerine hatali bir sekilde 1212 olarak yaziliydi Eylul 2015 itibariyla musluklarinin calinmis olmasindan oturu cesmenin suyu akmamaktaydi 2018 de Istanbul Buyuksehir Belediyesi tarafindan gerceklestirilen restorasyon calismasiyla birlikte musluk yenilenerek cesme akar hale getirilirken 2009 da eklenen levha sokuldu Konumu ve mimarisiIstanbul un Fatih ilcesinin Hirka i Serif Mahallesi ndeki Eski Ali Pasa Caddesi nde 17 numara onunde konumlanir Su haznesi dahil tamamen kufeki tasindan yapilmis 15 75 m2lik tapu alanina sahip dikdortgen planli kagir bir duvar cesmesidir On cephesini dikey olarak uce ayiran dort pilaster cephenin tamamini kaplayan teknesini de uc kisma boler Cephenin iki yanindaki pilasterler yapinin kenarlarindan bir miktar mesafe olacak sekilde konumlanir Ortadaki iki pilaster arasinda yer alan mermer ayna tasinda yukarisinda Bursa kemeri seklindeki bir kabartmanin oldugu barok bir kabartma bu kabartmanin yukarisinda ise sorguc motifli bir kabartma bulunur Ayna tasinin yukarisinda iki pilasterin arasinda dendanli kartuslar icine kabartma teknigiyle islenen dort satirlik mensur bir kitabe yer alir Celi sulus teknigiyle islenen yazi hattat Ibrahim Sukuti ye aittir Kitabenin zemini yesil boyali harfler ve cercevesi ise altin varak kaplidir Son dizesinin sonunda sanatcinin imzasinin eser kelimesinin uzerinde ise calismanin yapildigi yilin yer aldigi metin su sekildedir Metin صاحبة الخيرات والحسنات مرحوم ومغفور له سلطان مصطفی خان والدلری عصمتلو سينه پرور والده سلطان علیه ال شان حضرتلرينك اثر خيراتيدر لسنه ۱۲۴۱ حرره سکوتی Transkripsiyonu Sahibetu l hayrat ve l hasenat merhum Ve magfurun leh Sultan Mustafa Han valideleri Ismetlu Sine perver Valide Sultan i aliyyu s san Hazretlerinin eser i hayratidir li sene 1241 Harrerehu Sukuti Cesmenin kufeki tasindan yapilan alinligi kubbeye benzer bir tepeligi ile iki tarafa dogru uzanan kavislerden meydana gelir Sanat tarihcisi Dogan Yavas alinligin olusturdugu bu akroteri gayet zevksiz bir formda olarak tanimlar Arka kismindaki haznesinin uzeri catisizdir Cesmenin yan cephesinden gorunumu Ekim 2020 Cesmenin musluk ve ayna tasi kismi Ekim 2020 Cesmenin kitabesi Ekim 2020 Notlar Kitabesindeki 1241 yili miladi takvimde 1825 ya da 1826 ya denk gelir KaynakcaOzel a b c d e f g h Yavas Dogan 1994 Sineperver Valide Sultan Cesmesi Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi 7 Istanbul Turkiye Cumhuriyeti Kultur Bakanligi Tarih Vakfi ss 9 10 ISBN 975 7306 07 X a b c Tanisik Ibrahim Hilmi 1943 Istanbul Cesmeleri 1 Istanbul Maarif Matbaasi s 250 a b c Envanter gov tr 8 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2021 a b Deniz 2017 s 87 Culuk Sinan 12 Temmuz 2014 Sineperver Valide Sultan Cesmesi Tarih Yazilari 21 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2021 Deniz 2017 s 88 Gunduz Mehmet Bahar 2020 Surici ndeki Yapilasmanin Tarihi Istanbul Cesmeleri Uzerindeki Etkisi ve Cesmelerin Mevcut Durumu Kent Kulturu ve Yonetimi Dergisi Kent Akademisi 13 1 146 162 2 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2021 a b Sineperver Valide Sultan Cesmesi H 1241 M 1825 Su Vakfi 15 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2021 a b c d Ertug Necdet Ed 2006 Istanbul Tarihi Cesmeler Kulliyati 3 Istanbul ISKI Genel Mudurlugu s 55 ISBN 9789944100342 TKGM Parsel Sorgulama Uygulamasi Oznitelik bilgisi Tapu ve Kadastro Genel Mudurlugu 19 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Egemen Affan Ekim 1993 1031 Sineperver Valide Sultan Cesmesi Istanbul un Cesme ve Sebilleri Istanbul Aritan Yayinevi s 756 Arpaci Kubilay 2020 Istanbul Mimarisinde Sanatkar Imzalari 1800 1923 yuksek lisans Istanbul Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Turk Sanati Anabilim Dali ss 395 396 GenelDeniz M Simsek Aralik 2017 Eski Eserlerin Surdurulebilir Periyodik Bakiminda Mobilize Muayane Bakim Onarim ve Denetim Sisteminin Kurulmasi doktora Fatih Sultan Mehmet Vakif Universitesi Muhendislik ve Fen Bilimleri Enstitusu Wikimedia Commons ta Sineperver Valide Sultan Cesmesi Fatih ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir