Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.
Sık ormanları, büyük ırmakları, buzlarla kaplı ovalarıyla ünlü bu bölge, doğa koşulları yüzünden yüzyıllar boyunca gelişememiş ve nüfusu artmamıştır. Sibirya'da kışlar uzun ve çok soğuk, yazlar ise kısa ve çok sıcak geçer. Dünyanın en soğuk yerlerinden biri olarak bilinen Antarktika kıtasında kışları sıcaklık -89,2 °C'ye, Sibirya'nın kuzeydoğusundaki Verhoyansk'ta -67,7 ve Oymyakon'da -72,3 °C'ye kadar düşer.
Sibirya'nın en kuzeyinde tundralar yer alır. Buralardaki kış dokuz ay sürer ve yazın yalnızca toprağın üzerindeki buzlar erir. Daha güneyde iğneyapraklı ağaçlardan oluşan ve tayga adı verilen geniş orman kuşağına rastlanır.
Sibirya doğal yapısına göre batıdan doğuya doğru üç ana bölüme ayrılır. Ural Dağları'nın doğusundan başlayan Batı Sibirya Ovası geniş bataklıklarla kaplıdır. Obi Irmağı ve kolları bu ovadan geçer. batıda Yenisey Nehri'nden doğuda Lena Irmağı'na kadar uzanır. Büyük bölümü deniz düzeyinden 450 metre yüksekliktedir. Güneyde Moğolistan sınırına doğru yüzey engebelidir. Bu bölgede yer alan Baykal Gölü, Asya ve Avrupa'daki tatlı su göllerinin hepsinden daha derindir (1.620 metre). "Sovyet Uzakdoğusu" adıyla bilinen 'nda ise dağlar, sıradağlar, yaylalar ve kuzeye doğru uzanan vadiler bulunur. Sibirya'daki bütün büyük ırmaklar kuzeye doğru akar.
İklim tipleri
Karasal iklim
- Kışlar soğuk ve yağışlıdır. En fazla kar yağışı görülür.
- Kışlar çok uzun sürer (6-8 ay).
- Türkiye'de karasal iklim bariz olarak Doğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde görülür. Türkiye'de görülen iklim step iklimidir fakat Türkiye'nin özel konumu sebebi ile karasal iklim gibidir.
- Bitki örtüsü bozkırdır.
- Yıllık yağış miktarı 500–600 mm dolayındadır.
- Yıllık sıcaklık ortalaması 50-60 °C'dir.
- Yıllık Sıcaklık Ay Ortalaması 25-30 °C'dir.
- En Sıcak Ay Ortalaması 30 °C'dir.
- En Soğuk Ay Ortalaması -2-13 °C'ye kadar düşer.
Tundra iklimi (kutupaltı iklim)
- Görüldüğü yerler : Asya ve Amerika'nın Kuzeyinde, 'nın Güney kıyıları.
- Yağışlar çok azdır.
- Kış sıcaklık ortalamaları -45 °C kadar düşer.
- Topraklar 100 m derine kadar donmuştur.
- Tabii bitki örtüsü çalı, yosun ve yazın yeşeren kurakçıl otlardan oluşan tundradır.
- Yıllık yağış miktarı 200–250 mm civarındadır
- Genel olarak 65-80 derece enlemleri arasında görülür.
- Sıcaklığın çok düşük olduğu bir iklimdir.
- Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10 dereceyi geçmez.
- En fazla yağış yaz aylarında görülür.
- Orta kuşaktaki yüksek dağlarda da etkili olmaktadır.
- En az yağış kış mevsiminde görülür.
- En Sıcak Ay Ortalaması 2 °C derecedir
- En Soğuk Ay Ortalaması -36-50 °C dereceye kadar düşmektedir
Kutup iklimi
- Sıcaklık her zaman 4 °C'nin altındadır.
- En sıcak ay 6 °C'nin altındadır.
- Çok soğuk buzul bölgelerdir.
- Zemin, yıl boyunca karla kaplıdır.
- 70 Kuzey ve 65 Güney paralellerinde görülür.
- Yaşam koşulları elverişli değildir.
- Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür.
- Sıcaklık ortalaması yıl boyunca 0 derecenin altındadır.
- Sıcaklık çoğu zaman -90 dereceye, hatta daha da altına iner.
- Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir.
- Bitki örtüsü yoktur.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asya nin kuzeyinde yer alan Sibirya 12 800 000 km lik yuzolcumuyle Rusya nin yuzde 60 tan fazlasini kaplar Batida Ural Daglari ndan doguda Buyuk Okyanus a kadar uzanir Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardir Sibirya nin guneyinde batidan doguya dogru Kazakistan Mogolistan ve Cin yer alir Sibirya nin nufusu yaklasik 40 milyondur Tundra iklimi ET Kutup iklimi EF North Star Bay Soguk iklime sahip olan yerlerdendir Sik ormanlari buyuk irmaklari buzlarla kapli ovalariyla unlu bu bolge doga kosullari yuzunden yuzyillar boyunca gelisememis ve nufusu artmamistir Sibirya da kislar uzun ve cok soguk yazlar ise kisa ve cok sicak gecer Dunyanin en soguk yerlerinden biri olarak bilinen Antarktika kitasinda kislari sicaklik 89 2 C ye Sibirya nin kuzeydogusundaki Verhoyansk ta 67 7 ve Oymyakon da 72 3 C ye kadar duser Sibirya nin en kuzeyinde tundralar yer alir Buralardaki kis dokuz ay surer ve yazin yalnizca topragin uzerindeki buzlar erir Daha guneyde igneyaprakli agaclardan olusan ve tayga adi verilen genis orman kusagina rastlanir Sibirya dogal yapisina gore batidan doguya dogru uc ana bolume ayrilir Ural Daglari nin dogusundan baslayan Bati Sibirya Ovasi genis batakliklarla kaplidir Obi Irmagi ve kollari bu ovadan gecer batida Yenisey Nehri nden doguda Lena Irmagi na kadar uzanir Buyuk bolumu deniz duzeyinden 450 metre yuksekliktedir Guneyde Mogolistan sinirina dogru yuzey engebelidir Bu bolgede yer alan Baykal Golu Asya ve Avrupa daki tatli su gollerinin hepsinden daha derindir 1 620 metre Sovyet Uzakdogusu adiyla bilinen nda ise daglar siradaglar yaylalar ve kuzeye dogru uzanan vadiler bulunur Sibirya daki butun buyuk irmaklar kuzeye dogru akar Iklim tipleriKarasal iklim Kislar soguk ve yagislidir En fazla kar yagisi gorulur Kislar cok uzun surer 6 8 ay Turkiye de karasal iklim bariz olarak Dogu Anadolu Bolgesi Ic Anadolu Bolgesi ve Guneydogu Anadolu Bolgesi nde gorulur Turkiye de gorulen iklim step iklimidir fakat Turkiye nin ozel konumu sebebi ile karasal iklim gibidir Bitki ortusu bozkirdir Yillik yagis miktari 500 600 mm dolayindadir Yillik sicaklik ortalamasi 50 60 C dir Yillik Sicaklik Ay Ortalamasi 25 30 C dir En Sicak Ay Ortalamasi 30 C dir En Soguk Ay Ortalamasi 2 13 C ye kadar duser Tundra iklimi kutupalti iklim Goruldugu yerler Asya ve Amerika nin Kuzeyinde nin Guney kiyilari Yagislar cok azdir Kis sicaklik ortalamalari 45 C kadar duser Topraklar 100 m derine kadar donmustur Tabii bitki ortusu cali yosun ve yazin yeseren kurakcil otlardan olusan tundradir Yillik yagis miktari 200 250 mm civarindadir Genel olarak 65 80 derece enlemleri arasinda gorulur Sicakligin cok dusuk oldugu bir iklimdir Bu iklimde en sicak ayin ortalamasi dahi 10 dereceyi gecmez En fazla yagis yaz aylarinda gorulur Orta kusaktaki yuksek daglarda da etkili olmaktadir En az yagis kis mevsiminde gorulur En Sicak Ay Ortalamasi 2 C derecedir En Soguk Ay Ortalamasi 36 50 C dereceye kadar dusmektedirKutup iklimi Sicaklik her zaman 4 C nin altindadir En sicak ay 6 C nin altindadir Cok soguk buzul bolgelerdir Zemin yil boyunca karla kaplidir 70 Kuzey ve 65 Guney paralellerinde gorulur Yasam kosullari elverisli degildir Karlar ve buzullarla kapli kutup bolgelerinde gorulur Sicaklik ortalamasi yil boyunca 0 derecenin altindadir Sicaklik cogu zaman 90 dereceye hatta daha da altina iner Yagislar son derece az ve kar seklindedir Bitki ortusu yoktur Kaynakca a b c Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410