Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lena (Rusça: Ле́на, IPA: [ˈlʲɛnə]; Moğolca: Зүлгэ Zülge, Buryatça: Зүлхэ Zülhe, Yakutça: Өлүөнэ Ölüöne), Baykal Gölü'nün 20 km batısında, Orta Sibirya Platosunun güneyindeki Baykal Dağları'nda 1640 m yüksekte doğan nehir. Lena, ve Vitim ırmakları ile birleşerek kuzeye doğru akar. Yakutsk'tan içeri girerek Olyokma Irmağı ile birleşir ve oradan da Aldan Nehri ile birleşerek akmaya devam eder. Verkhoyansk sırası ırmağı kuzeybatıya doğru saptırır, Lena en önemli sol kolu Viljuj Nehri ile birleştikten sonra yolunu doğruca Kuzey Buz Denizi'nin bir parçası olan 'ne doğrultur.
| Lena | |
|---|---|
 Lena nehri haritası | |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Rusya |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Baykal Dağları |
| Kaynak rakımı | 1.640 m |
| Ağız | Arktik Okyanusu |
| Uzunluk | 4.400 km |
| Havza alanı | 2.490.00 km² |
Lena, dünyanın en uzun 10. ırmağıdır. Toplam uzunluğu 4.400 km olarak belirlenmiş ve havzası 2.490.000 km² yer kaplamaktadır. Irmak yılın 7 ayı boyunca buzlarla kaplı tundradır.
Nehrin rotası
Sibirya bölgesinin güneyinde yer alan Baykal dağları'ndan doğan Lena nehri kuzeydoğuya yönelerek Sibirya'yı kuzey-güney rotasında kat eder ve Laptev denizi'ne dökülmeden evvel de 4400 km'yi aşkın bir yol alır.
Havza
Lena nehir havzasının alanı 2.490.000 kilometrekare (961.394 sq mi) olarak hesaplanmıştır ve yıllık ortalama deşarj yılda 489 kübik kilometredir. Altın, Vitim ve Olyokma'nın kumlarından yıkanır ve mamut dişleri deltanın dışına çıkarılır.
Kolları
üst Lena Nehri ile Baykal Gölü arasından kuzeye akar. Vitim Baykal Gölü'nün kuzeydoğusunda alanı boşaltır. kuzeye akar. Amga güneydoğuya ve Lena'ya paralel uzun bir eğri yapar ve Aldan'a akar. Aldan da doğuya dönene ve Yakutsk'un kuzeyindeki Lena'ya akana kadar Lena'ya kabaca paralel eğri çizer. Aldan'ın bir kolu olan bir alanı neredeyse Okhotsk Denizi'ne boşaltır. T şeklindeki - sistemi alanın çoğunu batıda boşaltır.
Jeoloji
Lena delta arktik okyanus'un en büyük deltasıdır ve bir yönüyle de diğer delta oluşumlarından ayrılır. yapısında yoğun şekilde bataklık kömürü ve diğer organik materyaller yer alır. Bu organomineraller nedeniyle çok yüksek bir organik karbon rezervine sahiptir. Deltada yapılan radyokarbon yaz analizleri gösteriyor ki, bölgedeki organik maddeler taşkın ovasındaki su baskını sırasında bataklık kömürü olarak oluşmamış, tersine Laptev denizinin sularının yükselmesi ve su yosunlarıyla sucul kamışların bölgede yer çoğalıp deltada çökelmesi sonucu organomineraller oluşmuştur. Laptev deniz seviyesinin periyodik olarak alçalma ve yükselmesiyle delta terasları meydana gelir ve jeolojik olarak diğer teraslar tarafından takip edilir. Yaklaşık 30 bin km^2'lik büyüklüğe sahip Lena deltası, sadece Laptev denizi üstünde değil, aynı zamanda dünyanın en küçük ve en az tuzlu okyanusu Arktik okyanus üzerinde de ciddi etkiye sahiptir. Jeokimyasal analizler ışığında Lena delta'nın basit bir deniz bağlantısı yani drenaj yapısı olmadığı holosen dönemi boyunca batıdan doğuya doğru haliç oluşturacak şekilde denizel etkilerle değiştiği gözlemlenmiştir. Basit bir taşkın ovası bataklığı değil de deniz ilerlemesi modeline kaynaklık eden polen, spor ve büyük bitkisel kalıntılar araştırmalarda ortaya çıkmış ve bunlardan yararlanılmıştır.
Ekonomi
Tarımsal olarak çok büyük bir zenginliğe sahip Lena havzasında buğday, mısır, arpa, yulaf vb. pek çok hububatın yanında patates ve salatalık tarımı da gelişmiştir. Su kaynakları sayesinde yaylalarda geniş ve güçlü otlaklar yer alır ve hayvancılık için doğal bir otlama alanı oluşturur. Kömür ve doğal gaz kaynakları yönünden gönenç olan Lena havzası altın ve 1955'te Batı Yakutistan'da keşfedilmiş elmas yatakları da olup ciddi miktarda ticari madencilik olanağı sunmaktadır. Olyokminsk şehri yakınlarında 52 km^2'lik dev bir tuz sahası bulunmaktadır ve güney Yakutistan'da kok kömürü ve demir yatakları bulunmaktadır. Ayrıca Lena nehri'nin Sibirya'daki en büyük 3. nehir olarak yüksek bir hidroelektrik potansiyeline sahiptir ve yapılan tahminler doğrultusunda 40 milyon kilowattlık bir enerji potansiyeli öngörülmektedir.
Arkeolojik çalışmalar
Sibirya'da Lena havzasında Yakutistan'da arkeologlarca bulunan taştan aletlerin termolüminesans yöntemiyle tarihlendirilmesiyle bilim dünyasını şaşırtan bir gelişme ortaya çıktı. Bu zamana dek tarih öncesi insanın Sibirya'ya ulaşması 40 bin yıl önceye tarihlenmekte bundan sonra da Bering boğazının donmasıyla Amerika kıt'asının kolonizasyonu yorumlanmaktaydı; ancak geçtiğimiz günlerde Sibirya'da bulunan ve 300 bin yıl önceye tarihlenen eşyalar tarih öncesi insanın Sibirya'ya bu zamana dek düşünülen tarihten önce gittiğini destekliyor. Arkeologlar eşyaların yanında kemik bulmadılar ve bu sebeple bu insan türü hakkında herhangi bir kanıtlı veri yok, ancak Texas A & M University öğretim üyesi Dr. Waters'ın bu denli sert bir iklime karşı mücadele edebilen insan türünün ateşi kontrol etmeyi öğrenmiş ve muhtemelen ilkel de olsa elbise düşüncesini geliştirmiş olması gerektiğini düşünüyor.
Etkileri
Bolşevik liderlerden Vladimir İlyiç Ulyanov, kendisine mahlas olarak aldığı Lenin ismini Lena Nehrinden esinlenerek almıştır, çünkü uzun süre sibirya'da sürgün kalmıştır, bunun yanı sıra Lena nehri Avrupa'nın tüm nehirlerinden kat be kat büyük bir nehirdi ve ona sembolik bir mana yüklüyor olmalıydı.
Kıyısındaki yerleşimler
Yakutistan'da olanlar; Yakutsk, Nizhny Bestyakh, , , , Olyokminsk, Lensk, , , Vitim, , ve şehirleridir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Lena River Delta - A Global Ecoregion". World Wide Fund for Nature. 6 Temmuz 2006. 30 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2008.
- ^ Bolshiyanov, D. "Lena River delta formation during the Holocene" (PDF). www.biogeosciences.com. Biogeosciences. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ Editors of AMNH, Editors of AMNH. "Lena Basin, Russia". www.amnh.com. AMNH. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ Wilford, John Noble. "A Discovery Puts Humans In Siberia Ages Ago". www.nytimes.com. NYTimes. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ Editors of history.info, Editors of history.info. "1870: Birth of Vladimir Lenin in the City on the Longest River in Europe". www.history.info. History. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lena Rusca Le na IPA ˈlʲɛne Mogolca Zүlge Zulge Buryatca Zүlhe Zulhe Yakutca Өlүone Oluone Baykal Golu nun 20 km batisinda Orta Sibirya Platosunun guneyindeki Baykal Daglari nda 1640 m yuksekte dogan nehir Lena ve Vitim irmaklari ile birleserek kuzeye dogru akar Yakutsk tan iceri girerek Olyokma Irmagi ile birlesir ve oradan da Aldan Nehri ile birleserek akmaya devam eder Verkhoyansk sirasi irmagi kuzeybatiya dogru saptirir Lena en onemli sol kolu Viljuj Nehri ile birlestikten sonra yolunu dogruca Kuzey Buz Denizi nin bir parcasi olan ne dogrultur LenaLena nehri haritasiKonumUlke ler RusyaGenel bilgilerKaynak Baykal DaglariKaynak rakimi 1 640 mAgiz Arktik OkyanusuUzunluk 4 400 kmHavza alani 2 490 00 km Lena dunyanin en uzun 10 irmagidir Toplam uzunlugu 4 400 km olarak belirlenmis ve havzasi 2 490 000 km yer kaplamaktadir Irmak yilin 7 ayi boyunca buzlarla kapli tundradir Nehrin rotasiLena nin alt seyrini iceren haritaLena nin ust kisimlarini iceren harita Sibirya bolgesinin guneyinde yer alan Baykal daglari ndan dogan Lena nehri kuzeydoguya yonelerek Sibirya yi kuzey guney rotasinda kat eder ve Laptev denizi ne dokulmeden evvel de 4400 km yi askin bir yol alir HavzaLena nehir havzasinin alani 2 490 000 kilometrekare 961 394 sq mi olarak hesaplanmistir ve yillik ortalama desarj yilda 489 kubik kilometredir Altin Vitim ve Olyokma nin kumlarindan yikanir ve mamut disleri deltanin disina cikarilir Kollariust Lena Nehri ile Baykal Golu arasindan kuzeye akar Vitim Baykal Golu nun kuzeydogusunda alani bosaltir kuzeye akar Amga guneydoguya ve Lena ya paralel uzun bir egri yapar ve Aldan a akar Aldan da doguya donene ve Yakutsk un kuzeyindeki Lena ya akana kadar Lena ya kabaca paralel egri cizer Aldan in bir kolu olan bir alani neredeyse Okhotsk Denizi ne bosaltir T seklindeki sistemi alanin cogunu batida bosaltir Lena nehri sularini Yeni Sibirya Adalari nin kuzeybatisina 10 800 km lik bir delta ile birakir Nehir agzinin delta boyunca uzunlugu 400 km yi bulmaktadir Delta alaninin bir kismi Vahsi Yasami Koruma Bolgesi ilan edilmistir Lena Nehri Deltasinin Uydu Goruntusu Landsat 2000 JeolojiLena delta arktik okyanus un en buyuk deltasidir ve bir yonuyle de diger delta olusumlarindan ayrilir yapisinda yogun sekilde bataklik komuru ve diger organik materyaller yer alir Bu organomineraller nedeniyle cok yuksek bir organik karbon rezervine sahiptir Deltada yapilan radyokarbon yaz analizleri gosteriyor ki bolgedeki organik maddeler taskin ovasindaki su baskini sirasinda bataklik komuru olarak olusmamis tersine Laptev denizinin sularinin yukselmesi ve su yosunlariyla sucul kamislarin bolgede yer cogalip deltada cokelmesi sonucu organomineraller olusmustur Laptev deniz seviyesinin periyodik olarak alcalma ve yukselmesiyle delta teraslari meydana gelir ve jeolojik olarak diger teraslar tarafindan takip edilir Yaklasik 30 bin km 2 lik buyukluge sahip Lena deltasi sadece Laptev denizi ustunde degil ayni zamanda dunyanin en kucuk ve en az tuzlu okyanusu Arktik okyanus uzerinde de ciddi etkiye sahiptir Jeokimyasal analizler isiginda Lena delta nin basit bir deniz baglantisi yani drenaj yapisi olmadigi holosen donemi boyunca batidan doguya dogru halic olusturacak sekilde denizel etkilerle degistigi gozlemlenmistir Basit bir taskin ovasi batakligi degil de deniz ilerlemesi modeline kaynaklik eden polen spor ve buyuk bitkisel kalintilar arastirmalarda ortaya cikmis ve bunlardan yararlanilmistir EkonomiTarimsal olarak cok buyuk bir zenginlige sahip Lena havzasinda bugday misir arpa yulaf vb pek cok hububatin yaninda patates ve salatalik tarimi da gelismistir Su kaynaklari sayesinde yaylalarda genis ve guclu otlaklar yer alir ve hayvancilik icin dogal bir otlama alani olusturur Komur ve dogal gaz kaynaklari yonunden gonenc olan Lena havzasi altin ve 1955 te Bati Yakutistan da kesfedilmis elmas yataklari da olup ciddi miktarda ticari madencilik olanagi sunmaktadir Olyokminsk sehri yakinlarinda 52 km 2 lik dev bir tuz sahasi bulunmaktadir ve guney Yakutistan da kok komuru ve demir yataklari bulunmaktadir Ayrica Lena nehri nin Sibirya daki en buyuk 3 nehir olarak yuksek bir hidroelektrik potansiyeline sahiptir ve yapilan tahminler dogrultusunda 40 milyon kilowattlik bir enerji potansiyeli ongorulmektedir Arkeolojik calismalarSibirya da Lena havzasinda Yakutistan da arkeologlarca bulunan tastan aletlerin termoluminesans yontemiyle tarihlendirilmesiyle bilim dunyasini sasirtan bir gelisme ortaya cikti Bu zamana dek tarih oncesi insanin Sibirya ya ulasmasi 40 bin yil onceye tarihlenmekte bundan sonra da Bering bogazinin donmasiyla Amerika kit asinin kolonizasyonu yorumlanmaktaydi ancak gectigimiz gunlerde Sibirya da bulunan ve 300 bin yil onceye tarihlenen esyalar tarih oncesi insanin Sibirya ya bu zamana dek dusunulen tarihten once gittigini destekliyor Arkeologlar esyalarin yaninda kemik bulmadilar ve bu sebeple bu insan turu hakkinda herhangi bir kanitli veri yok ancak Texas A amp M University ogretim uyesi Dr Waters in bu denli sert bir iklime karsi mucadele edebilen insan turunun atesi kontrol etmeyi ogrenmis ve muhtemelen ilkel de olsa elbise dusuncesini gelistirmis olmasi gerektigini dusunuyor EtkileriBolsevik liderlerden Vladimir Ilyic Ulyanov kendisine mahlas olarak aldigi Lenin ismini Lena Nehrinden esinlenerek almistir cunku uzun sure sibirya da surgun kalmistir bunun yani sira Lena nehri Avrupa nin tum nehirlerinden kat be kat buyuk bir nehirdi ve ona sembolik bir mana yukluyor olmaliydi Kiyisindaki yerlesimlerYakutistan da olanlar Yakutsk Nizhny Bestyakh Olyokminsk Lensk Vitim ve sehirleridir Ayrica bakinizLena Sutunlari Dunyanin en uzun nehirleriKaynakca Lena River Delta A Global Ecoregion World Wide Fund for Nature 6 Temmuz 2006 30 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2008 Bolshiyanov D Lena River delta formation during the Holocene PDF www biogeosciences com Biogeosciences 26 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Haziran 2020 Editors of AMNH Editors of AMNH Lena Basin Russia www amnh com AMNH 8 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Wilford John Noble A Discovery Puts Humans In Siberia Ages Ago www nytimes com NYTimes 27 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2020 Editors of history info Editors of history info 1870 Birth of Vladimir Lenin in the City on the Longest River in Europe www history info History 1 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link