Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan Bey Sultanov (Azerice: Sultan bəy Sultanov), Azerbaycan halk kahramanıdır. Bazı kaynaklarda Sultan Bey Muradov veya Sultan Bey Ali Paşa Bey oğlu Muradov adı ile de tanınır.
Sultan Bey'in soyu
Sultan Bey, 1871 yılında Zengezur kazasının Hacısamlı nahiyesinin Kasımuşağı obasında (Şu anda Laçın rayonunun Kürdhacı kenti) doğmuştur. Paşa Bey'in oğludur. Tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır ki, Sultan Bey bir zamanlar Muradov soyadını taşımıştır. Babası Hanmurad Bey'in sorundan gelenler halihazırda bu soyadı taşımaktadır. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra Fetali Han Hoyski tarafından kurulan ilk kabinede Savunma Bakanı olarak görev yapan Hüsrev Bey Sultanov'un kardeşidir.
Hayatı
Sultan Bey hayatının ilk zamanlarında hayvancılık ile uğraşmıştır. Birçok yerli ve yabancı cinsten inek alıp besicilik yapmış, bu cinslerden kırma bir cins ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Bu cins daha sonra "Hacısamlı" olarak anılmıştır. Daha sonra ata mesleği olan hayvancılığı daha da geliştirerek bir Yağ-Peynir fabrikası kurar.
Sultan bey, hayvancılığın yanında kerestecilikle de uğraşmıştır. Hacısamlı nahiyesinde kerestecilik faaliyetlerini sürdüren Sultan Bey, Fransa'ya dahi kereste ihracatı gerçekleştirmiştir. Bu işle meşgulken süvarilerden mürekkep işlerini muhafaza etmek için bir askerî birliğe de sahiptir.
Sultan Bey'in milli kahraman haline gelmesi 1905 yılındaki Ermeni-Müslüman hadiselerine bağlıdır. Müslüman kuvvetlerin bir kısmına Sultan Bey'in babası Alipaşa Bey kumandanlık ediyordu. Onun en yakın yardımcısı ise büyük oğlu Sultan Bey idi.
Sultan Bey'in hayatının ikinci kısmını ise 1918 yılındaki ikinci Ermeni-Müslüman hadiselerindeki Sultan Bey ve silahlı milislerinin bölgedeki Müslümanları muhafaza için göstermiş olduğu üstün hizmetleri teşkil eder. Bu hadiseler sırasında yüzlerce Ermeni çetesini imha etmiş ve yine yüzlercesini de esir almış, Zengezur kentini Ermeni çetelerinden temizlemiştir.
1920 yılına gelindiğinde ise Sovyetlerin hakimiyetine giren Azerbaycan'da Müslüman Azeri halkı müthiş bir baskı ve zulüm altına girmiş ve hatta öz yurdunda kaçak vaziyette yaşamak tahakkümü altında kalmıştır.
Bu dönemde Sultan Bey de aynı kaderi paylaşmış, kaçak vaziyette kentinde bir derenin yanında gizlenmiştir. Bir gün onunla karşılaşan ve ilk anda tanımayıp daha sonra ancak tanıyabilen bir hemşehrilisine aşağıdaki beyti söylemiştir:
Mən aşiqəm yarqana,
Yar sözünü yar qana.
Dünyaya sığmaz başım,
Sığınıbdır yarğana.
Ermenilerin hileleriyle bolşevikler Sultan Bey'e birçok suikast hazırlığı içine girmiştirler. Vaziyetin vahametini anlayan Sultan Bey ise evvela Azerbaycan İnkılap Komitesine müracaat etse de olumlu bir netice alamamıştır. Daha sonra ise İran şahına iltica için müracaat eder ve kabul olunur. Bu kabulün ardından Sultan Bey kardeşleri Hüsrev Bey ve İskender Bey ile birlikte düşmanlardan koruduğu vatandan yaban illerine hicret eder. Sultan Bey öz yurdundan ayrılmadan evvela kentinde "Karabalçık" adındaki bir dağın zirvesine oturur ve son kez vatanını seyreder. Ardından ise şu beyitleri çığırır:
Mən aşiq qəm qalağı,
Dağların qəm qalağı.
Dağlardan uca könlüm,
Olubdur qəm qalağı.
Mən aşiq dolan gözüm,
Dol gözüm,dolan gözüm.
Gedərsən qayıtmazsan,
Vətəni dolan gözüm.
Sovyetlere bağlı özel casuslar İran'da da Sultan Bey ve kardeşlerini rahat bırakmazlar. Bu casuslar Sultan Bey'in kardeşi İskender Bey'i öldürürler. Bu acı hadisenin üzerine İran Şahı emniyetlerini muhafaza edemediği Sultan Bey'in yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devletine müracaat etmesini onun lehine olacağını takdir eder. Bunun üzerine Sultan Bey soydaş Türkiye'ye müracaat eder ve Türk Devleti tarafından memnuniyetle kabul edilir. Türkiye'ye geldiklerinde ise resmi geçitle karşılanır, hürmet edilir, devlet tarafından Kars vilayetinin bugün Arpaçay ilçesine bağlı Koçköy beldesinde kendisine mülk ve malikane verilerek emniyeti tesis edilip hayatını devam ettirebilecek şartlar sağlanır.
Sultan Bey 1955 yılında Koçköy'de eceliyle ölmüş ve orada defnedilmiştir.
Ailesi
Sultan Bey, Teymur Bey Hasanbeyov'un kızı Dilruba Hanımla evlenmiş, bu evlilikten Enver, Cengizi Yusuf Kemal[] adında üç oğlu ve Beyim adında da bir kızı dünyaya gelmiştir.
Lakin Sultan Bey'in ailesi de Sovyet zulmünden nasibini almış ve eşi ve çocukları Kazakistan çöllerine sürgün edilmiştir. 1956 yılına kadar sürgünde kaldıktan sonra Azerbaycan'a yeniden dönmüşlerdir.
Kaynakça
- Çingizoğlu, Enver, Bir şəcərənin şaxı, "Soy" dərgisi, 1 (1), 2003, səh.41-44.
- Çingizoğlu, Enver, Sultanlıq soydan gəlir, Bakı, "Mütərcim", 2012, 216 s.
Ayrıca bakınız
- Sultanovlar
- Xosrov bəy Sultanov
- Rüstəm bəy Sultanov
Kaynakça
- ^ "Первое правительство АДР" [First government of ADR]. Azerbaycan. 28 Mayıs 1919.
- ^ "Andraniki ordusuyla birgə darmadağın etmiş, Qarabağı erməni işğalından qurtarmış laçınlı bəy qardaşları". musavat.com (Azerice). 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
Dış bağlantılar
- . "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı (Azerice). virtualkarabakh.az. 2013. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sultan Bey Sultanov Azerice Sultan bey Sultanov Azerbaycan halk kahramanidir Bazi kaynaklarda Sultan Bey Muradovveya Sultan Bey Ali Pasa Bey oglu Muradov adi ile de taninir Sultan Bey in soyuSultan Bey 1871 yilinda Zengezur kazasinin Hacisamli nahiyesinin Kasimusagi obasinda Su anda Lacin rayonunun Kurdhaci kenti dogmustur Pasa Bey in ogludur Tarihi kaynaklardan anlasilmaktadir ki Sultan Bey bir zamanlar Muradov soyadini tasimistir Babasi Hanmurad Bey in sorundan gelenler halihazirda bu soyadi tasimaktadir Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti nin kurulmasindan sonra Fetali Han Hoyski tarafindan kurulan ilk kabinede Savunma Bakani olarak gorev yapan Husrev Bey Sultanov un kardesidir HayatiSultan Bey hayatinin ilk zamanlarinda hayvancilik ile ugrasmistir Bircok yerli ve yabanci cinsten inek alip besicilik yapmis bu cinslerden kirma bir cins ortaya cikmasina vesile olmustur Bu cins daha sonra Hacisamli olarak anilmistir Daha sonra ata meslegi olan hayvanciligi daha da gelistirerek bir Yag Peynir fabrikasi kurar Sultan bey hayvanciligin yaninda kerestecilikle de ugrasmistir Hacisamli nahiyesinde kerestecilik faaliyetlerini surduren Sultan Bey Fransa ya dahi kereste ihracati gerceklestirmistir Bu isle mesgulken suvarilerden murekkep islerini muhafaza etmek icin bir askeri birlige de sahiptir Sultan Bey in milli kahraman haline gelmesi 1905 yilindaki Ermeni Musluman hadiselerine baglidir Musluman kuvvetlerin bir kismina Sultan Bey in babasi Alipasa Bey kumandanlik ediyordu Onun en yakin yardimcisi ise buyuk oglu Sultan Bey idi Sultan Bey in hayatinin ikinci kismini ise 1918 yilindaki ikinci Ermeni Musluman hadiselerindeki Sultan Bey ve silahli milislerinin bolgedeki Muslumanlari muhafaza icin gostermis oldugu ustun hizmetleri teskil eder Bu hadiseler sirasinda yuzlerce Ermeni cetesini imha etmis ve yine yuzlercesini de esir almis Zengezur kentini Ermeni cetelerinden temizlemistir 1920 yilina gelindiginde ise Sovyetlerin hakimiyetine giren Azerbaycan da Musluman Azeri halki muthis bir baski ve zulum altina girmis ve hatta oz yurdunda kacak vaziyette yasamak tahakkumu altinda kalmistir Bu donemde Sultan Bey de ayni kaderi paylasmis kacak vaziyette kentinde bir derenin yaninda gizlenmistir Bir gun onunla karsilasan ve ilk anda tanimayip daha sonra ancak taniyabilen bir hemsehrilisine asagidaki beyti soylemistir Men asiqem yarqana Yar sozunu yar qana Dunyaya sigmaz basim Siginibdir yargana Ermenilerin hileleriyle bolsevikler Sultan Bey e bircok suikast hazirligi icine girmistirler Vaziyetin vahametini anlayan Sultan Bey ise evvela Azerbaycan Inkilap Komitesine muracaat etse de olumlu bir netice alamamistir Daha sonra ise Iran sahina iltica icin muracaat eder ve kabul olunur Bu kabulun ardindan Sultan Bey kardesleri Husrev Bey ve Iskender Bey ile birlikte dusmanlardan korudugu vatandan yaban illerine hicret eder Sultan Bey oz yurdundan ayrilmadan evvela kentinde Karabalcik adindaki bir dagin zirvesine oturur ve son kez vatanini seyreder Ardindan ise su beyitleri cigirir Men asiq qem qalagi Daglarin qem qalagi Daglardan uca konlum Olubdur qem qalagi Men asiq dolan gozum Dol gozum dolan gozum Gedersen qayitmazsan Veteni dolan gozum Sovyetlere bagli ozel casuslar Iran da da Sultan Bey ve kardeslerini rahat birakmazlar Bu casuslar Sultan Bey in kardesi Iskender Bey i oldururler Bu aci hadisenin uzerine Iran Sahi emniyetlerini muhafaza edemedigi Sultan Bey in yeni kurulan Turkiye Cumhuriyeti Devletine muracaat etmesini onun lehine olacagini takdir eder Bunun uzerine Sultan Bey soydas Turkiye ye muracaat eder ve Turk Devleti tarafindan memnuniyetle kabul edilir Turkiye ye geldiklerinde ise resmi gecitle karsilanir hurmet edilir devlet tarafindan Kars vilayetinin bugun Arpacay ilcesine bagli Kockoy beldesinde kendisine mulk ve malikane verilerek emniyeti tesis edilip hayatini devam ettirebilecek sartlar saglanir Sultan Bey 1955 yilinda Kockoy de eceliyle olmus ve orada defnedilmistir AilesiSultan Bey Teymur Bey Hasanbeyov un kizi Dilruba Hanimla evlenmis bu evlilikten Enver Cengizi Yusuf Kemal netlestirme gerekli adinda uc oglu ve Beyim adinda da bir kizi dunyaya gelmistir Lakin Sultan Bey in ailesi de Sovyet zulmunden nasibini almis ve esi ve cocuklari Kazakistan collerine surgun edilmistir 1956 yilina kadar surgunde kaldiktan sonra Azerbaycan a yeniden donmuslerdir KaynakcaCingizoglu Enver Bir secerenin saxi Soy dergisi 1 1 2003 seh 41 44 Cingizoglu Enver Sultanliq soydan gelir Baki Mutercim 2012 216 s Ayrica bakinizSultanovlar Xosrov bey Sultanov Rustem bey SultanovKaynakca Pervoe pravitelstvo ADR First government of ADR Azerbaycan 28 Mayis 1919 Andraniki ordusuyla birge darmadagin etmis Qarabagi ermeni isgalindan qurtarmis lacinli bey qardaslari musavat com Azerice 5 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 Dis baglantilar Virtual Qarabag IKT Merkezinin resmi portali Azerice virtualkarabakh az 2013 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2014