Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan I. Murad Türbesi veya Meşhed-i Hüdavendigâr (Arnavutça: Tyrbja e Sulltan Muratit; Sırpça: Grob Sultana Murata / Гроб Султана Мурата), Kosova'nın Priştine-Mitroviça yolu üzerinde yer alan türbedir. Priştine'ye 6 km mesafededir. Osmanlı Devleti padişahlarından Sultan I. Murad'ın savaşta yaşamını yitirmesinin sonrasında iç organlarının gömüldüğü yerdir.
Tarih
Yapı, Kosova’daki en eski Osmanlı mimarî eseridir. 14. yüzyılda inşa edilmiştir. Bugünkü bina 14. yüzyılda kurulan binanın aslı değildir. Birçok tahribat ve onarımdan geçmiştir. Yöre halkınca bölgede Türklük ve Müslümanlığın simgesi olarak kabul görür.
Onarımlar
Belgeler türbenin bugüne kadar birkaç tamir geçirdiğini göstermektedir. 1660 yılında Evliya Çelebi, Melek Ahmed Paşa’nın yanında olarak türbeyi ziyaret ettiklerinde, türbenin bakımsız olduğunu görmüşler. Bu yüzden türbenin tamiri için Ahmed Paşa, oradaki Müslüman halkına 1000 Akçe vermiş, türbenin temizlenmesi için getirttiği ustalarla, bir hafta içinde yüksek bir duvarla bir kapı yaptırmış ve çok sayıda çeşit meyve fidanı diktirmiştir. Ayrıca bir kuyu açarak pınar da yaptırmıştır. Türbeye bakmak için ailesiyle birlikte burada oturacak olan bir türbedar ve yeni kurulan vakfı denetlemek için, o civarda bulunan ileri gelen kişiler de nazır olarak oraya atanmışlardır.
Türbe, 1845 yılında emriyle temelden üste kadar onarım görmüştür. 1866 yılında yapılan bir tamiratta, türbe avlusundaki pınar yerine bir çeşme yaptırılmıştır. 1884 yılında esaslı bir şekilde onarılmış ve Sultan Abdülmecid’in bir beratı ile aslen Buharalı olan , 300 Kuruş maaşla türbedar olarak atanmıştır.
Türbeyi ziyaret edenlere dinlenme ve barınma yeri sağlamak için Sultan II. Abdülhamid’in vermiş olduğu emir üzerine iki katlı bir konak 1896 yılında tamamlanmıştır.
Sultan II. Abdülhamid tarafından 1907 yılında türbe ve selamlık onarımdan geçirilmiştir. V. Mehmed Reşad, 16 Haziran 1911 tarihinde Kosova’yı ziyaret etmiştir. Bu ziyaretten birkaç ay önce türbe onarılmış, avlusuna kesme taş döşenmiş, yeni bir çeşme (bugün mevcut olan) yaptırılmış ve türbenin bugünkü tamir kitabesi konulmuştur.
1912 yılında meydana gelen Balkan Savaşı’ndan sonra türbenin bakımını Sırbistan Hükûmeti üzerine almış, dolayısıyla 1-14 Mart 1914 yılında İstanbul’da Türkiye ile Sırbistan arasında imzalanan barış antlaşmasının 10. maddesinde, türbenin bakımı ve bununla ilgili masraflar, Türkiye tarafından karşılanacak, denilmişti. I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle bu antlaşma yürürlükten kaldırılmıştı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra, türbe devlet himayesi altına alınmıştır ve 1960-61 yıllarında esaslı bir şekilde onarılmıştır.
1989 yılında I. Kosova Savaşı’nın 600’üncü yıldönümü kutlamaları nedeniyle, Yugoslavya devleti tarafından türbenin ve selamlığın onarımı da projelendirilmiştir. Ancak, onarım türbenin badanalanması şeklinde uygulanmıştır. 1992 yılında Kosova ziyareti sırasında türbeye gelen dönemin Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek, türbenin hasara uğradığını bizzat tespit etmiştir. Ziyaret sonrasında Türkiye’ye döner dönmez, türbenin tamiri için Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Genel Müdür Yardımcısı Vekili Arkeolog Ahmet Ertekin ve Röleve Anıtlar Müdür Yardımcısı Vekili Yüksek Mimar Restorasyon Uzmanı Nurettin Serhad Akcan'ı görevlendirerek maddî destek sağlamıştır.
Meşhed-i Hüdavendigâr’ın son onarımı, 2005 yılında yapılmıştır. Bu geniş çaplı onarım ile türbe bugünkü hâlini almıştır. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Diyanet Vakfı ve Kosova Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın işbirliği ile restorasyon Türkiye’nin finansman desteği ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma türbe, selamlık ve avlunun esaslı bir onarımı şeklinde olmuştur.
Bugünkü hâl
Kosova Ovası'nda meydana gelen savaşta Sultan I. Murad’ın öldürülmesi sonrasında ahşasının gömüldüğü bu yere Sultanın oğlu Sultan Yıldırım Bayezid’in emriyle türbenin ilk hâli yaptırılmıştır. Yüzyıllar boyunca araştırmacıların fırtınasına uğrayan türbe, tarihçesiyle, mimarî üslubuyla ve durumuyla bugüne kadar büyük ilgi görmüş ve hakkında çok sayıda yazı yayınlanmıştır.
Meşhed-i Hüdavendigâr, Kosova’nın başkenti Priştine’nin kuzeybatısında konumlanır. Burası 1389 yılındaki I. Kosova Savaşı’nın yapıldığı muharebe sahasıdır; Kosova Ovası'dır. Türbenin yakınında Mescit köyü bulunur. Türbe, Priştine ile bir sonraki en büyük şehir olan Vıçıtırın yolu üzerinde, Priştine’nin altıncı kilometresinde yolun solundadır.
Yapı, Türbedarlar sülalesinin bugünkü fertleri tarafından korunmaktadır. Türbe kompleksinin avlusunda, türbenin arkasında Türbedar ailesinin konutu vardır. Çok önemli bir ziyaret yeridir.
Sanatta Meşhed-i Hüdavendigâr
Kosova'nın Balkan Savaşları neticesinde Osmanlı hakimiyetinden çıktıktan sonraki hali üzerine kendisi de aslen bu topraklardan olan Mehmet Akif Ersoy şu şiiri inşâd etmişti:
| “ | Nerde olsam çıkıyor karşıma bir kanlı ova... Sen misin, yoksa hayâlin mi vefâsız Kosova! Hani binlerce mefâhirdi senin her adımın Hani sînende yarıp geçtiği yol “Yıldırım”ın Hani asker hani kalbinde yatan Şâh-ı Şehîd Ah o kurbân-ı zafer nerde bugün nerde o iyd Söyle, Meşhed, öpeyim secde edip toprağını; Yok mudur sende Murâd’ın iki üç damla kanı? Âh Meşhed! O ne sâhandaki meyhâne midir? Kandilin, görmüyorum, nerde şu peymâne midir? Ya harîminde yatan, şapkalı sarhoşlar kim Yoksa yanlış mı hayır, söyleme, bildim... Bildim! Basacak mıydı, fakat, göğsüne Sırb’ın çarığı Serilip yerlere binlerce şehîdin sarığı, Silecek miydi en alçak neferin çizmesini Dürtecek miydi geçen, leş gibi her lîmesini? | „ |
Kaynakça
- ^ a b Raif Vırmiça, Kosova’da Osmanlı Mimarî Eserleri I, TC Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 1999, s. 10 Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Geneticstudy1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Hazim Šabanović, Evlija Čelebi i njegov putopis, Veselin Maslesa, Sarajevo, 1979, s. 277
- ^ a b Atanasije Uročević, Iz prošlosti Muratovog Turbeta na Kosovu, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 233-237 Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Geneticstudy2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Nimetullah Hafız, Sultan Murad Türbesi’ni Korumak İçin Verilen Bir Berat, Çevren dergisi, Sayı 3, Priştine, 1974, s. 39
- ^ İsmail Eren, Kosova’da Sultan Murad Türbesi’yle İlgili Tarihsel Bir Belge, Çevren dergisi, Sayı 9, Priştine, 1974, s. 73
- ^ Pars Tuğlacı, Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1985, s. 366
- ^ Milan Ivanović, Konzervatorski radovi na spomenicima kulture Kosova i Metohije, Starine Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 344-345
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2019.
- ^ Atanasije Uročević, Iz prošlosti Muratovog Turbeta na Kosovu, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 233-237
- ^ Mehmet Âkif Ersoy, Safahat -Orijinal Metin-Sadeleştirilmiş Metin-Notlar, C.1-2, Hz., Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel, Yrd. Doç. Dr. Rıza Bağcı, Arş. Gör. Fazıl Gökçek, Feza Yayıncılık, Tarihsiz, C.1., s.390-394
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sultan I Murad Turbesi veya Meshed i Hudavendigar Arnavutca Tyrbja e Sulltan Muratit Sirpca Grob Sultana Murata Grob Sultana Murata Kosova nin Pristine Mitrovica yolu uzerinde yer alan turbedir Pristine ye 6 km mesafededir Osmanli Devleti padisahlarindan Sultan I Murad in savasta yasamini yitirmesinin sonrasinda ic organlarinin gomuldugu yerdir Sultan 1 Murad HanTarihYapi Kosova daki en eski Osmanli mimari eseridir 14 yuzyilda insa edilmistir Bugunku bina 14 yuzyilda kurulan binanin asli degildir Bircok tahribat ve onarimdan gecmistir Yore halkinca bolgede Turkluk ve Muslumanligin simgesi olarak kabul gorur OnarimlarMeshed i Hudavendigar in avlusundan turbenin gorunumu arkadan Meshed i Hudavendigar in iciMeshed i Hudavendigar a cikan yol Pristine Mitrovica karayolu solunda Meshed i Hudavendigar in Kosova daki konumunu Belgeler turbenin bugune kadar birkac tamir gecirdigini gostermektedir 1660 yilinda Evliya Celebi Melek Ahmed Pasa nin yaninda olarak turbeyi ziyaret ettiklerinde turbenin bakimsiz oldugunu gormusler Bu yuzden turbenin tamiri icin Ahmed Pasa oradaki Musluman halkina 1000 Akce vermis turbenin temizlenmesi icin getirttigi ustalarla bir hafta icinde yuksek bir duvarla bir kapi yaptirmis ve cok sayida cesit meyve fidani diktirmistir Ayrica bir kuyu acarak pinar da yaptirmistir Turbeye bakmak icin ailesiyle birlikte burada oturacak olan bir turbedar ve yeni kurulan vakfi denetlemek icin o civarda bulunan ileri gelen kisiler de nazir olarak oraya atanmislardir Turbe 1845 yilinda emriyle temelden uste kadar onarim gormustur 1866 yilinda yapilan bir tamiratta turbe avlusundaki pinar yerine bir cesme yaptirilmistir 1884 yilinda esasli bir sekilde onarilmis ve Sultan Abdulmecid in bir berati ile aslen Buharali olan 300 Kurus maasla turbedar olarak atanmistir Turbeyi ziyaret edenlere dinlenme ve barinma yeri saglamak icin Sultan II Abdulhamid in vermis oldugu emir uzerine iki katli bir konak 1896 yilinda tamamlanmistir Sultan II Abdulhamid tarafindan 1907 yilinda turbe ve selamlik onarimdan gecirilmistir V Mehmed Resad 16 Haziran 1911 tarihinde Kosova yi ziyaret etmistir Bu ziyaretten birkac ay once turbe onarilmis avlusuna kesme tas dosenmis yeni bir cesme bugun mevcut olan yaptirilmis ve turbenin bugunku tamir kitabesi konulmustur 1912 yilinda meydana gelen Balkan Savasi ndan sonra turbenin bakimini Sirbistan Hukumeti uzerine almis dolayisiyla 1 14 Mart 1914 yilinda Istanbul da Turkiye ile Sirbistan arasinda imzalanan baris antlasmasinin 10 maddesinde turbenin bakimi ve bununla ilgili masraflar Turkiye tarafindan karsilanacak denilmisti I Dunya Savasi nin patlak vermesiyle bu antlasma yururlukten kaldirilmisti II Dunya Savasi ndan sonra turbe devlet himayesi altina alinmistir ve 1960 61 yillarinda esasli bir sekilde onarilmistir 1989 yilinda I Kosova Savasi nin 600 uncu yildonumu kutlamalari nedeniyle Yugoslavya devleti tarafindan turbenin ve selamligin onarimi da projelendirilmistir Ancak onarim turbenin badanalanmasi seklinde uygulanmistir 1992 yilinda Kosova ziyareti sirasinda turbeye gelen donemin Turkiye Cumhuriyeti Kultur Bakani Namik Kemal Zeybek turbenin hasara ugradigini bizzat tespit etmistir Ziyaret sonrasinda Turkiye ye doner donmez turbenin tamiri icin Kultur Bakanligi Anitlar ve Muzeler Genel Mudurlugu Genel Mudur Yardimcisi Vekili Arkeolog Ahmet Ertekin ve Roleve Anitlar Mudur Yardimcisi Vekili Yuksek Mimar Restorasyon Uzmani Nurettin Serhad Akcan i gorevlendirerek maddi destek saglamistir Meshed i Hudavendigar in son onarimi 2005 yilinda yapilmistir Bu genis capli onarim ile turbe bugunku halini almistir Turkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi Turkiye Diyanet Vakfi ve Kosova Kultur Genclik ve Spor Bakanligi nin isbirligi ile restorasyon Turkiye nin finansman destegi ile gerceklestirilmistir Calisma turbe selamlik ve avlunun esasli bir onarimi seklinde olmustur Bugunku halKosova nin baskenti Pristine yakinlarindaki Meshed i Hudavendigar ve civari En solda turbe ortada Turbedarlarin konutu ve sagda misafirhane 2006 Kosova Ovasi nda meydana gelen savasta Sultan I Murad in oldurulmesi sonrasinda ahsasinin gomuldugu bu yere Sultanin oglu Sultan Yildirim Bayezid in emriyle turbenin ilk hali yaptirilmistir Yuzyillar boyunca arastirmacilarin firtinasina ugrayan turbe tarihcesiyle mimari uslubuyla ve durumuyla bugune kadar buyuk ilgi gormus ve hakkinda cok sayida yazi yayinlanmistir Meshed i Hudavendigar Kosova nin baskenti Pristine nin kuzeybatisinda konumlanir Burasi 1389 yilindaki I Kosova Savasi nin yapildigi muharebe sahasidir Kosova Ovasi dir Turbenin yakininda Mescit koyu bulunur Turbe Pristine ile bir sonraki en buyuk sehir olan Vicitirin yolu uzerinde Pristine nin altinci kilometresinde yolun solundadir Yapi Turbedarlar sulalesinin bugunku fertleri tarafindan korunmaktadir Turbe kompleksinin avlusunda turbenin arkasinda Turbedar ailesinin konutu vardir Cok onemli bir ziyaret yeridir Sanatta Meshed i HudavendigarKosova nin Balkan Savaslari neticesinde Osmanli hakimiyetinden ciktiktan sonraki hali uzerine kendisi de aslen bu topraklardan olan Mehmet Akif Ersoy su siiri insad etmisti Nerde olsam cikiyor karsima bir kanli ova Sen misin yoksa hayalin mi vefasiz Kosova Hani binlerce mefahirdi senin her adimin Hani sinende yarip gectigi yol Yildirim in Hani asker hani kalbinde yatan Sah i Sehid Ah o kurban i zafer nerde bugun nerde o iyd Soyle Meshed opeyim secde edip topragini Yok mudur sende Murad in iki uc damla kani Ah Meshed O ne sahandaki meyhane midir Kandilin gormuyorum nerde su peymane midir Ya hariminde yatan sapkali sarhoslar kim Yoksa yanlis mi hayir soyleme bildim Bildim Basacak miydi fakat gogsune Sirb in carigi Serilip yerlere binlerce sehidin sarigi Silecek miydi en alcak neferin cizmesini Durtecek miydi gecen les gibi her limesini Kaynakca a b Raif Virmica Kosova da Osmanli Mimari Eserleri I TC Kultur Bakanligi Yayini Ankara 1999 s 10 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Geneticstudy1 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Hazim Sabanovic Evlija Celebi i njegov putopis Veselin Maslesa Sarajevo 1979 s 277 a b Atanasije Urocevic Iz proslosti Muratovog Turbeta na Kosovu Glasnik Muzeja Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 233 237 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Geneticstudy2 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Nimetullah Hafiz Sultan Murad Turbesi ni Korumak Icin Verilen Bir Berat Cevren dergisi Sayi 3 Pristine 1974 s 39 Ismail Eren Kosova da Sultan Murad Turbesi yle Ilgili Tarihsel Bir Belge Cevren dergisi Sayi 9 Pristine 1974 s 73 Pars Tuglaci Osmanli Sehirleri Milliyet Yayinlari Istanbul 1985 s 366 Milan Ivanovic Konzervatorski radovi na spomenicima kulture Kosova i Metohije Starine Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 344 345 Arsivlenmis kopya 27 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2019 Atanasije Urocevic Iz proslosti Muratovog Turbeta na Kosovu Glasnik Muzeja Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 233 237 Mehmet Akif Ersoy Safahat Orijinal Metin Sadelestirilmis Metin Notlar C 1 2 Hz Prof Dr Omer Faruk Huyuguzel Yrd Doc Dr Riza Bagci Ars Gor Fazil Gokcek Feza Yayincilik Tarihsiz C 1 s 390 394