Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Kasım 2015) |
Surp Giragos Ermeni Kilisesi veya Aziz Kyriakos Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի Surp Giragos Egeğedzi), Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan ve 2016 senesinde hükûmet tarafından kamulaştırılmış olan tarihi bir Ermeni Apostolik Kilisesi.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sur, Diyarbakır, Türkiye |
| Koordinatlar | 37°54′39″K 40°14′20″D / 37.91083°K 40.23889°D |
| İnanç | Ermeni Apostolik |
| Durum | kamulaştırılmış |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 16. yüzyıl 1883 |
Ermeni cemaatinin Ortadoğu'daki en büyük kilisesi konumunda kabul edilen Surp Giragos Ermeni Kilisesi, İnciciyan’ın verdiği bilgiye göre 16. yüzyılda inşa edilmiştir. İnciciyan, 1518 yılında Sen Teodaros Kilisesi’nin camiye dönüştürülmesinden sonra, kiliseye ait mezarlığın içinde Surp Giragos Kilisesi’nin inşa edildiğini ifade etmektedir. Kilise, 1722 yılında dönemin metropoliti Bedros Vartabed tarafından geniş çaplı bir restorasyona tabi tutulmuştur. Surp Giragos Kilisesi, 1881 yılında meydana gelen bir yangında harap olmuştur. Belgelerden anlaşıldığına göre kilise kazaen yanmış ve Ermeni cemaati tarafından padişahtan kilisenin tamiri için izin istenmiştir. Bu konuda şeyhülislamdan fetva istenmiş ve şeyhülislam da, “sulh yoluyla fetholunan bir beldede bulunan eski bir kilise yanmış olsa, o beldenin zimmîleri kiliseye nesne ilave etmeksizin eski haline uygun olarak tamir etmeleri dinen uygundur” şeklinde fetva vermiş ve kilisenin tamiri için padişah tarafından Ermeni cemaatine ruhsat verilmiştir. Böylece kilise, 1883 yılında yeniden inşa edilerek ibadete açılmıştır.
Polonyalı Simeon, Diyarbakır’ı ziyaret ettiği zaman buradaki Ermeni kiliselerine de uğramış ve “şehirde, piskoposluk dairesi ve okul binaları ile birlikte, Surp Kiragos ve Surp Sargis adlarını taşıyan iki büyük taş Ermeni kilisesi vardı. (…) Bir gün Surp Kiragos kilisesine gittiğim zaman, kilisenin beş mihrabının önünde ayrı ayrı ayin yapıldığını gördüm. Orada; vardapet, keşiş ve piskoposlardan başka yirmi beş papaz saydım” diyerek Surp Giragos’un oldukça büyük ve aktif bir kilise olduğunu ifade etmektedir. İnciciyan ve 19. yüzyılda şehri ziyaret eden seyyahlar da, Surp Giragos’un yedi mihraplı, oldukça büyük bir kilise olduğu bilgisini vermektedirler.
Surp Giragos Kilisesi’nin adı, Osmanlı arşiv belgelerinde ve şer’iyye sicillerinde aynı zamanda ‘Küçük Kilise’ veya ‘Çanaklı Kilise’ olarak da geçmektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi Diyarbakır’ı ziyaret eden seyyahların verdiği bilgilere bakıldığında kilisenin oldukça büyük bir kilise olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla kilisenin neden ‘Küçük Kilise’ olarak adlandırıldığını bilememekteyiz. Ancak seyyahların verdiği bilgilerin aksine, Diyarbakırlı siyasetçi/öğretmen Mustafa Akif Tütenk (ö. 1952), hatıralarında bu kilisenin küçük bir kilise olduğunu ancak ‘Çatal-Sakal’ lakaplı ecnebi bir reji memurunun propagandasıyla yıktırılarak yerine büyük bir kilise yaptırıldığını ifade etmektedir.
Surp Giragos Kilisesi, Birinci Dünya Savaşı’nda Alman subaylarının karargâhı olarak kullanılmıştır. Kilisenin eski çan kulesi 1913 yılında yıldırım düşmesi sonucu yıkılmıştır. 1914 yılında 2 bin altın harcanarak yaptırılan oldukça yüksek ve görkemli çan kulesi, kilisenin yakınındaki dört ayaklı minareden yüksek olduğu gerekçesiyle 1916 yılında devlet tarafından yıktırılmıştır. 1960 yılına kadar, askeri depo, Sümerbank bez deposu vb. değişik amaçlarla kullanılan kilise, bu tarihten sonra Diyarbakır Ermeni cemaatine devredilmiştir. Uzun süre Hızır İlyas Ermeni Kilisesi Vakfı’na ait, Sur İlçesi, Savaş Mah. Göçmen Sok. No: 12 adresinde bulunan Surp Giragos Kilisesi, metruk kalmıştır. Cemaati Ermeni Soykırımı'dan sonra kalmadığı için uzun bir süre kullanılmayan kilise, günümüzde restore edilmeye başlanmış ve binanın bir kısmı 22 Ekim 2011 tarihinde ibadete açılmıştır. Daha önce çan kulesi yıktırılan kilisenin bu kulesi tamir edilmiş ve kilisenin önceki çanının aynısı Moskova’da özel olarak yaptırılmıştır. 100 kilo ağırlığındaki bu bronz çan, kuleye takılarak 4 Kasım 2012 tarihinde kilisede yapılan geniş katılımlı ayine yetiştirilmiştir. Kilisede bu tarihten itibaren yılda bir defa ibadet yapılmakta ve dünyanın değişik bölgelerine dağılan, özellikle Diyarbakırlı Ermeniler, bu ayine iştirak etmektedirler.
2015'te kapanan Surp Giragos Kilisesi 7 Mayıs 2022'de tekrar açılmıştır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2015 Surp Giragos Ermeni Kilisesi veya Aziz Kyriakos Kilisesi Ermenice Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի Surp Giragos Egegedzi Diyarbakir in Sur ilcesinde bulunan ve 2016 senesinde hukumet tarafindan kamulastirilmis olan tarihi bir Ermeni Apostolik Kilisesi Surp Giragos KilisesiTemel bilgilerKonumSur Diyarbakir TurkiyeKoordinatlar37 54 39 K 40 14 20 D 37 91083 K 40 23889 D 37 91083 40 23889InancErmeni ApostolikDurumkamulastirilmisMimariTamamlanma16 yuzyil 1883 Ermeni cemaatinin Ortadogu daki en buyuk kilisesi konumunda kabul edilen Surp Giragos Ermeni Kilisesi Inciciyan in verdigi bilgiye gore 16 yuzyilda insa edilmistir Inciciyan 1518 yilinda Sen Teodaros Kilisesi nin camiye donusturulmesinden sonra kiliseye ait mezarligin icinde Surp Giragos Kilisesi nin insa edildigini ifade etmektedir Kilise 1722 yilinda donemin metropoliti Bedros Vartabed tarafindan genis capli bir restorasyona tabi tutulmustur Surp Giragos Kilisesi 1881 yilinda meydana gelen bir yanginda harap olmustur Belgelerden anlasildigina gore kilise kazaen yanmis ve Ermeni cemaati tarafindan padisahtan kilisenin tamiri icin izin istenmistir Bu konuda seyhulislamdan fetva istenmis ve seyhulislam da sulh yoluyla fetholunan bir beldede bulunan eski bir kilise yanmis olsa o beldenin zimmileri kiliseye nesne ilave etmeksizin eski haline uygun olarak tamir etmeleri dinen uygundur seklinde fetva vermis ve kilisenin tamiri icin padisah tarafindan Ermeni cemaatine ruhsat verilmistir Boylece kilise 1883 yilinda yeniden insa edilerek ibadete acilmistir Polonyali Simeon Diyarbakir i ziyaret ettigi zaman buradaki Ermeni kiliselerine de ugramis ve sehirde piskoposluk dairesi ve okul binalari ile birlikte Surp Kiragos ve Surp Sargis adlarini tasiyan iki buyuk tas Ermeni kilisesi vardi Bir gun Surp Kiragos kilisesine gittigim zaman kilisenin bes mihrabinin onunde ayri ayri ayin yapildigini gordum Orada vardapet kesis ve piskoposlardan baska yirmi bes papaz saydim diyerek Surp Giragos un oldukca buyuk ve aktif bir kilise oldugunu ifade etmektedir Inciciyan ve 19 yuzyilda sehri ziyaret eden seyyahlar da Surp Giragos un yedi mihrapli oldukca buyuk bir kilise oldugu bilgisini vermektedirler Surp Giragos Kilisesi nin adi Osmanli arsiv belgelerinde ve ser iyye sicillerinde ayni zamanda Kucuk Kilise veya Canakli Kilise olarak da gecmektedir Yukarida da ifade edildigi gibi Diyarbakir i ziyaret eden seyyahlarin verdigi bilgilere bakildiginda kilisenin oldukca buyuk bir kilise oldugu anlasilmaktadir Dolayisiyla kilisenin neden Kucuk Kilise olarak adlandirildigini bilememekteyiz Ancak seyyahlarin verdigi bilgilerin aksine Diyarbakirli siyasetci ogretmen Mustafa Akif Tutenk o 1952 hatiralarinda bu kilisenin kucuk bir kilise oldugunu ancak Catal Sakal lakapli ecnebi bir reji memurunun propagandasiyla yiktirilarak yerine buyuk bir kilise yaptirildigini ifade etmektedir Surp Giragos Kilisesi Birinci Dunya Savasi nda Alman subaylarinin karargahi olarak kullanilmistir Kilisenin eski can kulesi 1913 yilinda yildirim dusmesi sonucu yikilmistir 1914 yilinda 2 bin altin harcanarak yaptirilan oldukca yuksek ve gorkemli can kulesi kilisenin yakinindaki dort ayakli minareden yuksek oldugu gerekcesiyle 1916 yilinda devlet tarafindan yiktirilmistir 1960 yilina kadar askeri depo Sumerbank bez deposu vb degisik amaclarla kullanilan kilise bu tarihten sonra Diyarbakir Ermeni cemaatine devredilmistir Uzun sure Hizir Ilyas Ermeni Kilisesi Vakfi na ait Sur Ilcesi Savas Mah Gocmen Sok No 12 adresinde bulunan Surp Giragos Kilisesi metruk kalmistir Cemaati Ermeni Soykirimi dan sonra kalmadigi icin uzun bir sure kullanilmayan kilise gunumuzde restore edilmeye baslanmis ve binanin bir kismi 22 Ekim 2011 tarihinde ibadete acilmistir Daha once can kulesi yiktirilan kilisenin bu kulesi tamir edilmis ve kilisenin onceki caninin aynisi Moskova da ozel olarak yaptirilmistir 100 kilo agirligindaki bu bronz can kuleye takilarak 4 Kasim 2012 tarihinde kilisede yapilan genis katilimli ayine yetistirilmistir Kilisede bu tarihten itibaren yilda bir defa ibadet yapilmakta ve dunyanin degisik bolgelerine dagilan ozellikle Diyarbakirli Ermeniler bu ayine istirak etmektedirler 2015 te kapanan Surp Giragos Kilisesi 7 Mayis 2022 de tekrar acilmistir Kaynakca Kasim ERTAS Osmanli Imparatorlugu nda Diyarbakir Ermenileri Istanbul 2015 s 220 222 25 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mayis 2022