Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Temmuz 2016) () |
Tafoni, kaya yüzeyinde oyuk biçimindeki bir aşınma şeklidir. Kurak, yarı kurak, sıcak bölgelerde granitoid yerlerde kayaların çukur yerleri ile gölgede kalan bölümlerinde, kılcallığa bağlı olarak oluşan 1 metre ya da daha büyük çukurluklara denilmektedir. Nemli ve ılıman bölgelerdeki daha küçük boyutlu tafonilere “bal peteği erozyonu, arı yuvası” gibi adlar verilmektedir.
![[1]](http://www.isaczermak.com/gallery/north-america/usa/california/pacific-coast/bean-hollow-state-park-pebble-beach.jpg.html){kind=link}
Etimoloji
Tafoni kelimesinin kökeni belirsizdir. Tafoni Yunancada mezar anlamına gelen “taphos” kelimesinden gelir. Tafoni ile ilgili bilinen en eski yayın 1882 yılında ortaya çıkmıştır.
Oluşumu
Kıyı bölgelerinde ve kurak alanlarda tuzlu malzemenin ayrışmasına ve ayrıca mikroorganizmaların aşındırmasına veya ufalanmaya yol açan günlük sıcaklık değişmelerine bağlı olarak meydana gelir. Kimyasal ayrışma, tuz kristalizasyonu, rüzgâr erozyonu, donma-çözülme tafoniyi oluşturan temel etkenlerdir. Tafoni granit ve kireçtaşı gibi granül bir kayanın içinde bulunmaktadır. Tafoniler küçük mağara özellikleri de göstermektedir. Bunlar genellikle bir yamaç, uçurum veya kayaların aralarında ortaya çıkmaktadır. Tafoni dünyanın her bölgesinde, genellikle gruplar hâlinde her türlü ortamda bulunabilirler; ancak deniz bölgelerinde, gelgit alanları ile yarı kurak ve kurak çöllerde çok miktarda bulunmaktadır. Ayrıca granitik kayaçlarda da görülür. Oluşumlarında litoloji ve iklim değişiklikleri etkili olmuştur.
Tafoninin küçük versiyonlarına “Alveol” denir. Alveollerin oluşumlarının tuz ayrışması sonucu olduğu öne sürülmüştür. Bunlar Hindistan'ın Tar Çölü, Jodhpur-Ajmer, Ürdün’ün Petra kenti, Kıyı Kaliforniya bölümünde bulunur. Ayrıca Dünya genelinde kutup bölgelerinde ve Antarktika’da bulunmaktadır.
Fotoğraf galerisi
-
![image]()
Antarktika'dan tafoni -
![image]()
San Francisco yakınlarındaki dağlardan tafoni oluşumu. -
![image]()
Almanya, Renanya-Palatina, Südpfalz'daki kumtaşında oluşmuş tafoni -
![image]()
İskoçya, Elgol Skye adasında tafoni oluşumu. -
![image]()
-
![image]()
(Şapkalı kaya) diye adlandırılan Tafoni oluşumu. (Güney Kore Yeongsan Nehri)
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- ^ KOPAR, İbrahim; ŞAROĞLU, Fuat. "Olur Çayı Havzası'nda (Erzurum-KD Türkiye) tafoni oluşumunu kontrol eden faktörler ve tafoni hücrelerinin morfolojik özellikleri". Türk Coğrafya Dergisi. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- Jeomorfoloji Sözlüğü - Güney Emrullah,Meydan Ali,Bozyiğit Recep - Çizgi Kitabevi Şubat 2014, Sayfa 202
- Stoppato, Marco, and Alfredo Bini. Deserts. Buffalo: Firefly Books (U.S.) Inc., 2003. pp. 30–32.
- Owen, Athena M., 2007, Tafoni Caves in Quaternary Carbonate Eolianites: Examples from the Bahamas. Tafoni and weathered stone basins, in Geomorphology (G. Pope ed.) Masters Thesis, Mississippi State University, 179 pp.
Dış bağlantılar
- www.tafoni.com21 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Comprehensive explanation of tafoni, explanations of how they form, images, references
| Wikimedia Commons'ta Tafoni ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Temmuz 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Tafoni kaya yuzeyinde oyuk bicimindeki bir asinma seklidir Kurak yari kurak sicak bolgelerde granitoid yerlerde kayalarin cukur yerleri ile golgede kalan bolumlerinde kilcalliga bagli olarak olusan 1 metre ya da daha buyuk cukurluklara denilmektedir Nemli ve iliman bolgelerdeki daha kucuk boyutlu tafonilere bal petegi erozyonu ari yuvasi gibi adlar verilmektedir 1 20 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaliforniya kiyilarindaki tafoni olusumuTafoni at Sonoma County Kaliforniya EtimolojiTafoni kelimesinin kokeni belirsizdir Tafoni Yunancada mezar anlamina gelen taphos kelimesinden gelir Tafoni ile ilgili bilinen en eski yayin 1882 yilinda ortaya cikmistir OlusumuKiyi bolgelerinde ve kurak alanlarda tuzlu malzemenin ayrismasina ve ayrica mikroorganizmalarin asindirmasina veya ufalanmaya yol acan gunluk sicaklik degismelerine bagli olarak meydana gelir Kimyasal ayrisma tuz kristalizasyonu ruzgar erozyonu donma cozulme tafoniyi olusturan temel etkenlerdir Tafoni granit ve kirectasi gibi granul bir kayanin icinde bulunmaktadir Tafoniler kucuk magara ozellikleri de gostermektedir Bunlar genellikle bir yamac ucurum veya kayalarin aralarinda ortaya cikmaktadir Tafoni dunyanin her bolgesinde genellikle gruplar halinde her turlu ortamda bulunabilirler ancak deniz bolgelerinde gelgit alanlari ile yari kurak ve kurak collerde cok miktarda bulunmaktadir Ayrica granitik kayaclarda da gorulur Olusumlarinda litoloji ve iklim degisiklikleri etkili olmustur Tafoninin kucuk versiyonlarina Alveol denir Alveollerin olusumlarinin tuz ayrismasi sonucu oldugu one surulmustur Bunlar Hindistan in Tar Colu Jodhpur Ajmer Urdun un Petra kenti Kiyi Kaliforniya bolumunde bulunur Ayrica Dunya genelinde kutup bolgelerinde ve Antarktika da bulunmaktadir Fotograf galerisiAntarktika dan tafoni San Francisco yakinlarindaki daglardan tafoni olusumu Almanya Renanya Palatina Sudpfalz daki kumtasinda olusmus tafoni Iskocya Elgol Skye adasinda tafoni olusumu Negev Desert Israil Negev colu Timna vadisindeki kumtasinda olusmus tafoni Sapkali kaya diye adlandirilan Tafoni olusumu Guney Kore Yeongsan Nehri Ayrica bakinizDis kuvvetlerKaynaklar KOPAR Ibrahim SAROGLU Fuat Olur Cayi Havzasi nda Erzurum KD Turkiye tafoni olusumunu kontrol eden faktorler ve tafoni hucrelerinin morfolojik ozellikleri Turk Cografya Dergisi 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2018 Jeomorfoloji Sozlugu Guney Emrullah Meydan Ali Bozyigit Recep Cizgi Kitabevi Subat 2014 Sayfa 202 Stoppato Marco and Alfredo Bini Deserts Buffalo Firefly Books U S Inc 2003 ISBN 1 55297 669 6 pp 30 32 Owen Athena M 2007 Tafoni Caves in Quaternary Carbonate Eolianites Examples from the Bahamas Tafoni and weathered stone basins in Geomorphology G Pope ed Masters Thesis Mississippi State University 179 pp Dis baglantilarwww tafoni com21 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Comprehensive explanation of tafoni explanations of how they form images referencesWikimedia Commons ta Tafoni ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir