Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antarktika, Güney Yarımküre'nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu'nu içeren kıta. Afrika ve Okyanusya'nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta. Dünyanın en kurak yeridir, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.
| Antarktika | |
|---|---|
 | |
| Alan | 14.000.000 (Buz örtülü: 13.720.000, Buz örtüsüz: 280.000) km² ( 5.400.000 sq mi) |
| Nüfus | Kalıcı nüfus: 0 (2014) Geçici Nüfus: ~ 5.000 |
| Zaman dilimi | UTC-04.00 (Palmer Toprakları) (Wilkes Toprakları) |
Güneydeki efsanevi kıtanın bulunması 200 yıllık bir arayıştan sonra; ancak 1840'ta başarıyla sonuçlanmıştır. Yelkenlisiyle kıyılar boyunca yaklaşık 2.000 km yol alan Charles Wilkes, denizlerden oluşan Kuzey Kutbu'nun tersine, Güney Kutbu'nun olduğu yerde gerçekten büyük bir kıta bulunduğunu kanıtlamıştır. 14,4 milyon km²'lik yüz ölçümüyle bu kıta neredeyse Afrika’nın yarısı büyüklüğündedir. Bu bölgenin içinde Güney Shetland, Güney Georgia gibi birkaç takımada da yer alır.
Adı, “Arktika'nın karşısındaki” (Yunanca: Antarktikos) anlamına gelir. Antarktika'yı ortalama 2.000 m kalınlığında büyük bir buz katmanı zırh gibi örter. Bir zamanlar “ulaşılamaz” diye adlandırılan kutup noktasında buzun kalınlığı 4.335 m’yi bulur. Bu buz kütlesi 24 milyon km³'lük hacmi ile yeryüzündeki bütün buzların yüzde 92’sini oluşturmaktadır. Kıyılarından kopan 350–600 m kalınlığındaki buz parçaları günde 1–3 m hızla ilerler ve birbiri üstüne yığılır. Bu tür yüzen yığınlardan biri olan Ross Buz Sahanlığı 540.000 km²'yi bulan alanıyla neredeyse Fransa büyüklüğündedir. Gelgit olayının buzlardan kopardığı büyük parçalar yüzerek çevreye dağılır. Bu tür buzdağları arasında 20.000 km² büyüklüğe ulaşanlar olur.
Güney Kutbu'nda yeryüzünün en soğuk ve en fırtınalı iklimi egemendir. Ortalama sıcaklık yaz aylarında -20 °C’dir ve bu, güneyden fırtınalar estiğinde -70 °C'ye kadar düşebilir. Coğrafi Güney Kutbu noktasında bulunan ABD gözlem istasyonunda yapılmış ölçümlerde sıcaklığın yıllık ortalamasının -50 °C olduğu, en sıcak ayda ancak -29 °C'ye yükseldiği belirlenmiştir. Yani yeryüzünün bu en büyük buzdolabının sıcaklığı Kuzey Kutbu'ndan ortalama 22 derece daha düşüktür.
Antarktika'nın uluslararası telefon kodu +672'dir.
Kökeni
Yunancada Arktos (ἄρκτος) “ayı” anlamına gelmektedir. Kuzey yarıkürede görülebilen Büyük Ayı takımyıldızına verilen addır. Kuzeydeki yerleri işaret etmek için “Ayının yanındaki” anlamında Arktikos (ἀρκτικός) kullanılmaktadır. Sözcük günümüze Arktik (Arctic) olarak gelmiştir. Dünyanın bilinen kuzey bölümünü dengelemek için güneyde olması gerektiği düşünülen henüz bilinmeyen topraklar için de Arktos'un zıddı olarak Antarktikos (ἀνταρκτικός) adı kullanılmıştır. Birleşik ve eril bir ad olan Antarktikos Yunancanın romanizasyonu ile Latinceye dişil versiyonu olarak Antarktiké biçiminde geçmiştir. “Kuzeyin karşıtı, güneye ait olan” anlamındadır. Günümüzde kullanılan Antarktik (Antarctic, Antarctique) adının kökeni budur. MS birinci yüzyıldan itibaren ve coğrafi keşifler dönemi boyunca güneydeki bilinmeyen donmuş toprak kütlesini tanımlamak için kullanılmıştır. Günümüzde ise Güney Kutbu, Antarktika kıtası, buz sahanlıkları, çevre sular, alanı, Güney Okyanusu ve buralardaki oluşan kutup bölgesini tanımlamaktadır. Okunuşundaki ilk /k/ ya da yazılışındaki ilk ‘’c’’ etimolojik nedenlerle yazıma eklenmiş, orta çağda okunmadan telaffuz edilirken daha sonraları yazıldığı gibi okunur hâle gelmiştir. Bugünkü coğrafi kullanımından önce, “Antarktik” adı kuzeyin karşıtı anlamında başka yerler için de kullanılmıştır. Örneğin 16. yüzyılda Fransızlar tarafından Brezilya’da kurulan kısa ömürlü bir koloniye "" denilmiştir.
"Antarktik" adının geçirdiği serüvenin bir uzantısı olarak Antarktika adı ilk kez İskoç coğrafyacı ve haritacı tarafından Okyanus biliminin öncülerinden Sir ’ın bir makalesi için 1886 yılında çizdiği haritada kullanıldı. Haritada kıta toprakları Antarctica olarak isimlendirilmişti. Bu harita daha sonra çizilen kullanımın temelini oluşturdu, kıta için Antarktika adının kullanımı giderek yaygınlaştı ve 1920’lerde bütünüyle kabul gördü.
Keşif tarihi
Antarktika’nın keşif süreci, MÖ 600-300 yıllarında Yunan filozofların dünya ile ilgili olarak ortaya koydukları "simetri" ve "denge" düşüncesi ile Batlamyus’un MS 2. yüzyılın ilk yarısında simetri ve denge için güneyde bir büyük toprak parçasının varlığına ikna olduğuna dair yazdıkları üzerine şekillenen ve yüzyıllarca süren Terra Australis’i arama çabaları ile başladı.[]
Keşif öncesi adımlar
15. Yüzyılda Avrupalı kaşifler Vasco de Gama ve Bartolomeu Dias’ın Afrika kıtası boyunca gidip Ümit Burnunu dolaşarak yeni rotalar bulmaları; 1520’de Portekizli denizci Ferdinand Magellan’ın batıya yönelip Magellan Boğazı adı verilen kanalı keşfederek Pasifik Okyanusu'na ulaşması;Amiral Drake’in 1578’de Güney Amerika ve Antarktika’yı ayıran ama o tarihte böyle olduğu bilinmeyen Drake Boğazı’nı keşfetmesi; 1599’da Dirck Gerritsz’in, 1603’de Gabriel de Castilla’nın, 1615’te Jacob le Maire ve Willem Schouten ile 1619’da kardeşlerin yolculukları;Anthony de la Roché‘un 1675'te Güney Georgia Adaları’nı keşfetmesi; 1699’da Edmond Halley’in, 1720’de Yüzbaşı George Shelvocke’in keşif yolcukları; 1739’da Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier’in Bouvet Adası‘nı, 1771’de ’in Kerguelen Adaları’nı, 1772’de Marc-Joseph Marion du Fresne’nin Crozet Adaları’nı keşfetmeleri;James Cook’un 1769-1771’deki ve 1772-1775'teki keşif yolculukları Antarktika’nın keşif sürecinin parçaları oldu.
17. yüzyılda Avustralya’nın keşfedilmesi ve devamındaki keşif seferleriyle coğrafyacılar Terra Australis’in nihayet bulunduğuna ve Avustralya’dan daha güneyde başka bir önemli kara kütlesi daha bulunmadığına ikna olmuşlardı; kıtaya "Avustralya" adı bu yüzden verilmişti. Özellikle, kâşif Matthew Flinders, Terra Australis adının Avustralya adına çevrilmesinin yaygınlaştırılmasında etkili olmuştur. Coğrafya haritaları da Kaptan James Cook'un ve gemileri ile 17 Ocak 1773’de, Aralık 1773 ve Ocak 1774'te değişik enlem ve boylamlarda, üç kez Güney Kutup Dairesi'ni geçmesine kadar bu hipotezi destekler görünüyordu.
Cook 1773’ün Ocak ayında buz engeli nedeniyle devam etmeyi tehlikeli bularak geri dönmeden önce 71. güney enlemini geçerek Antarktika kıyılarına 121 km yaklaşmıştı. Cook’un ikinci seferindeki karmaşık ve inişli çıkışlı rota, Avustralya ve Ateş Toprakları arasında hiçbir önemli kara parçası olmadığını kanıtladı. Böylece, güneyde yaşanabilir bir kıta olduğu efsanesini sona erdirmesine rağmen gelecekte Antarktika’nın keşfi için yolu açık tuttu. Ona göre 60. güney enleminin ılıman tarafında topraklar vardı fakat ötesi için ulaşılması zor ve hiçbir ekonomik değeri olmadığına kendini ikna etti.
Sonraki elli yıl boyunca Kuzey denizlerinde balinaların azalması üzerine güneye inen balina avcılarının dışında Güney Okyanusu ve civarına sefer düzenlenmedi, Antarktika'nın aranması için herhangi bir girişimde bulunulmadı.
Keşif
Antarktika'ya ilk kimin ayak bastığı konusu tartışmalı olmakla birlikte; Ulusal Bilim Vakfı,NASA,Kaliforniya Üniversitesi, San Diego ve diğer araştırmalarAvrupalı ve Amerikalı kaşiflerin Antarktika ile ilk doğrulanan karşılaşmasının 1820 yılında gerçekleştiği konusunda hemfikirdirler. Buna göre; Rus İmparatorluk Donanması’ndan , Kraliyet Donanması’ndan ve Amerikalı denizci komutalarındaki mürettebatla birlikte kıtayı veya buz sahanlıklarını ilk görenlerdir. Bellingshausen liderliğindeki Bellingshausen ve kaptanlığındaki Vostok ve Mirny gemileri bugünkü adıyla Kraliçe Maud Toprakları'ndan 32 km uzaklıktaki bir buruna ulaşarak bugünkü adıyla Prenses Martha Sahili'ndeki 'nı gözlemleyerek kayıt altına aldı. Bundan üç gün sonra Barnsfield, on ay sonra da Palmer ana karayı gördüler. Antarktika kıtasına ilk belgelendirilmiş ayak basma, bazı tarihçilerin karşı çıkmalarına karşın Amerikalı denizci tarafından gerçekleştirildi. Davis 7 Şubat 1821 tarihinde Batı Antarktika'daki yanındaki karaya çıktı. Kıta topraklarına ilk kaydedilen ve teyit edilen ayak basma ise 1895 yılında Adare Burnu'na oldu.
1838-1842 Birleşik Devletler Keşif Seferi’nin bir parçası olarak Amerika Birleşik Devletleri Donanması tarafından yürütülen ve 1839 yılının Aralık ayında Sydney, Avustralya’dan Güney Okyanusu’na düzenlenen seferde (Wilkes Seferi ya da Ex. Ex. Seferi olarak da anılır) 25 Ocak 1840 tarihinde Ballany Adaları’nın batısındaki Antarktika kıta topraklarına ulaşıldı. Burası sonradan Wilkes Toprakları olarak adlandırıldı.
Batı kıyısındaki Balleny Adaları’nın keşfedilmesinden iki gün sonra 22 Ocak 1840'ta Jules Dumont d'Urville’in 1837-1840 seferindek mürettebatın bazı üyeleri Adélie Toprakları kıyısından 48 km uzaklıkta adı verilen bir grup kayadan oluşan adaların en yükseğine çıktılar. Bazı mineral, yosun ve hayvan örnekleri topladılar.
1841 yılında James Clark Ross HMS Erebus ve gemileriyle günümüzde bilinen adıyla Ross Denizi’ni geçti ve Ross Adası’nı keşfetti. Buzdan bir duvar gibi yükselen Ross Buz Sahanlığı boyunca seyretti ve sefere katılan gemilerinin adı verilen Erebus Dağı ile Terror Dağı’nı keşfetti. 26 Ocak 1853’te Doğu Antarktika’ya ayak bastı.
1907’de Ernest Shackleton liderliğindeki Nimrod Seferi’nde ’in liderliğini yaptığı grup ilk kez Erebus Dağı’na tırmandı ve Manyetik Güney Kutbuna ulaştı. Tehlikeli geri dönüş yolculuğunda grubun liderliğini 1931 yılında keşif seferlerini bırakıncaya kadar birkaç sefere daha katılacak olan Douglas Mawson üstlendi. Shackleton ve seferin üç üyesi Aralık 1908 ve Şubat 1909 arasında birçok ilki gerçekleştirdiler: Ross Buz Sahanlığı’na karadan ilk ulaşan oldular; Beardmore Buzulu üzerinden geçerek Transantarktik Dağları’nı aştılar; ’na ayak basan ilk insanlar oldular.
14 Aralık 1911’de Norveçli kutup kaşifi Roald Amundsen, Whales Körfezi’nden başlayan ve üzerinden devam eden bir rota kullanarak Coğrafi Güney Kutbu’na ilk ulaşan kişi oldu. Scott’ın talihsiz seferi Amundsen’den bir ay sonra gerçekleşti. Roald Amundsen yolculuk sonunda sağ salim dönerken, Robert Falcon Scott geri dönüş yolculuğu sırasında donarak yaşamını yitirdi.
Sir George Hubert Wilkins liderliğindeki Wilkins-Hearst Seferi’nde Wilkins ve Carl Ben Eielson 16 Kasım 1928’de Weddell Denizi’ndeki üzerinden uçarak Antarktika’daki ilk uçuşu, 20 Aralık 1928’de Deception Adası ve Graham Toprakları üzerinde uçarak da kıta üzerindeki ilk uçuşu gerçekleştirdiler.
1928 yılında Richard E. Byrd liderliğinde iki gemi ve üç uçakla düzenlenen seferde bazı bilimsel deneylerin yanı sıra kıtanın üzerinde gerçekleştirilen uçuşlarla havadan keşif ve fotoğraflamalar yapıldı. 28 Kasım 1929’da Byrd ekibiyle birlikte güney kutbuna kadar uçtu. Byrd’ün liderliğinde 1928-1947 yılları arasında Antarktika’ya düzenlenen dört seferde birçok ilk gerçekleştirildi, jeolojik ve biyolojik araştırmalar yapıldı.
Uluslararası Jeofizik Yılı nedeniyle Antaktika 1956-1958 yıllarında tüm dünyanın ilgi odağı oldu. Birçok ülke Antarktika ile ilgili bilimsel programlarını bu etkinlik döneminde başlattı. Kıta üzerinde çok sayıda araştırma istasyonu kuruldu. Başta jeolojik araştırmalar olmak üzere sonraki yıllara da taşınan çok sayıda araştırma başlatıldı. Kıtanın keşfedilmeyen yerlerine çok sayıda sefer düzenlendi.
Coğrafya
Antarktika, Güney Kutbu çevresinde olarak yerleşmiş ve büyük bölümü Güney Kutup Dairesi içinde kalan bir ana ada ve çevresindeki adalardan oluşan, Güney Okyanusu ile çevrili en güneydeki kıtadır. Güney Pasifik, Atlantik ve Hint Okyanusu ile çevrili olarak kabul edilebilir. Kıtanın sınırlarını kuzeyde 60. güney enlemi belirler. 14 milyon km²'lik yüz ölçümüyle Asya, Afrika, Kuzey Amerika ve Güney Amerika'dan sonra beşinci büyük kıtadır.
Antarktika, yaklaşık olarak Güney Amerika kıyılarına 1000 km, Avustralya'ya 3100 km, Afrika kıyılarına ise 3980 km uzaklıktadır. Bir uçtan bir uca uzaklığı yaklaşık 4500 km'dir. Kara kitlesinin en kuzeyinde Antarktika Yarımadası'nın ucundaki bulunur. Ancak, Antarktika kıtasının kuzey noktası Güney Shetland Adaları'nın bir bölümünü oluşturan 'ndan birinde yer almaktadır. 60. güney enleminin güneyinde kalmasına rağmen Seal Adaları'ndan daha kuzeyde yer alan Antarktika'ya dahil edilmemektedir. Kıtanın en güney ucu Dünya'nın da en güney ucu olan Coğrafi Güney Kutbu'dur.
Kıyı şeridi 17.968 km uzunluğundadır ve buz oluşumları ile karakterize edilir.
| Tip | Dağılım | |
|---|---|---|
  | Buz sahanlığı (önde yüzen) | 46% |
| Buz duvarları (karaya oturan) | 38% | |
| /Buzul çıkışları | 13% | |
| Kaya | 5% | |
| Toplam | %100 |
Antarktika Weddell Denizi'nden Ross Denizi'ne uzanan Transantarktik Dağları ile kabaca baş meridyen tarafından bölünen Batı ve Doğu yarıkürelerine denk gelecek şekilde Batı Antarktika ve Doğu Antarktika olarak ikiye ayrılır.
Antarktika'nın en yüksek noktası 4892 metreyle Vinson Dağı'dır. Antarktika hem anakarasında, hem de çevresindeki küçük adalarda birçok dağı bulundurur. Ross Adası'ndaki Erebus Dağı, Dünya'nın güneye en yakın aktif yanardağıdır. 1970 yılındaki devasa patlamasıyla tanınan başka bir yanardağ ise Deception Adası'ndadır. Diğer keşfedilmemiş yanardağlar potansiyel olarak aktif olabilir. 2004'te potansiyel olarak aktif bir su altı yanardağı, Antarktika Yarımadası'nda Amerikan ve Kanadalı araştırmacılar tarafından bulunmuştur.
Antarktika'nın %98'i buz tabakası ile kaplıdır. Antarktika buz tabakasının ortalama kalınlığı 2133 metredir. Dünyadaki buzların yaklaşık %90'ı ve tatlı suyun %70'ini oluşturan bu buz tabakasının tümünün erimesi halinde tüm dünyada deniz seviyesinin yaklaşık 60 m yükseleceği hesaplanmıştır.
Jeoloji
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
İklim
Antarktika Dünya'nın en soğuk kıtasıdır. Dünya üzerinde ölçülen en soğuk doğal sıcaklık −93,2 °C (−128.6 °F) olarak 21 Temmuz 1983 tarihinde Rusya'nın (eski Sovyetler Birliği'nin) Antarktikadaki Vostok İstasyonunda ölçülmüştür. Antarktikanın doğu bölümü yüksekliğinden dolayı batısından daha soğuktur. Antarktika'nın bazı bölgeleri 2 milyon yıldır yağmur yüzü görmemiştir. Bu nedenle Dünya'nın en kurak yeri Antarktikadır.
 Vostok istasyonu iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | −12,2 | −22,9 | −35,6 | −33 | −41,6 | −40,1 | −34,1 | −36,1 | −38,3 | −24,5 | −23,9 | −14,1 | −12,2 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −29 | −39,4 | −52,9 | −61,3 | −59,2 | −59,3 | −56,7 | −60,6 | −57,5 | −54,7 | −38,8 | −28 | −49,78 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −35,5 | −47,4 | −63,9 | −69,3 | −70,5 | −70,8 | −73,8 | −75,4 | −71,8 | −61,3 | −45,4 | −35,1 | −60,2 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −55,1 | −64 | −75 | −80,4 | −80,6 | −83,3 | −90,9 | −88,3 | −85,6 | −76,1 | −62,6 | −48 | −90,9 |
| Ortalama yağış (mm) | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,2 | 0,3 | 0,8 | 0,8 | 0,5 | 2,6 |
| Kaynak: http://www.pogodaiklimat.ru/climate2/89606.htm | |||||||||||||
Nüfus
Kıtada bazı devletlerin kalıcı insanlı araştırma istasyonları bulunmaktadır. Kıta etrafındaki adalarda çalışan, bilimsel çalışmalarda bulunan ve diğer işlerde çalışanlarla birlikte kıtanın nüfusu kışın 1.000, yazın ise yaklaşık 5.000 kadardır.
Biyolojik çeşitlilik
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Sıcaklığın çok düşük olması doğal olarak yaşam koşullarını etkilemektedir.
Bitki Örtüsü
Kuzey Kutbu'nda 400'e yakın çiçek açan bitki türü sayılabilirken, burada çiçek açan tek bir bitki türü bile yoktur. Dondurucu soğukluklar, kötü toprak kalitesi, nem ve güneş ışığı eksikliği bitkilerin büyümesini engellemektedir. Bunun sonucu olarak bitki çeşitliliği dağılımı çok düşük ve sınırlıdır. Kıtanın florası büyük ölçüde Biryofitlerden oluşur.
Hayvan Çeşitliliği
Kıtanın kıyılarında ve açık denizlerinde çok sayıda hayvan yaşar. Penguenler, martılar, kuşlar, foklar, kalamarlar ve balinalar soğuk, ama besin maddesi açısından zengin Güney Kutbu denizlerindeki planktonları ve balıkları yiyerek yaşamlarını sürdürürler.Bu canlılardan sadece penguenler bu kıtaya mahsustur.Kutup ayıları Antarktika'da yaşamaz.
Kıtada 35 penguen türü, 200 balık türü, 12 balina, onlarca farklı kuş türü yaşamaktadır. Antarktika ekosisteminde bulunan Kril adlı planktonun gıda eksikliği çeken ülkelerin sorunlarına çare olacağı düşünülmektedir. Kril günümüzde 100 bin ton gibi az bir miktar avlanmaktadır. Dünyada bir yılda tutulan balık miktarınca (70 milyon ton) avlanılmasının sorun olmayacağı hesaplanmaktadır.
Penguenler
- İmparator penguen
- Kral penguen
- Makaroni pengueni
- Tepeli penguenler
- Sakallı penguen
- Adelie pengueni bazılarıdır.
Balinalar
- Oluklu balina
- Kuzey balinası
- Gök balina
- Bayağı minke balinası
- Kambur balina
- Antarktika minke balinası bazılarıdır.
Foklar
- Güney deniz fili
- Leopar foku veya Pars foku bazılarıdır.
Kuşlar
Balıklar
- Patagonya dişbalığı
- Antarktika krili
- bazılarıdır.
Kalamarlar
- Dev kalamar gibi kalamarlar vardır.
Yönetim ve politika
Antarktika'da hükûmet mevcut değildir, buna rağmen çeşitli ülkeler bazı bölgelerinde egemenlik iddia ederler. Ayrıca bu birkaç ülke karşılıklı olarak birbirlerinin hak iddialarını kabul etseler de evrensel nitelikte tanınmış bir egemenlik söz konusu değildir.
Kıtanın keşfinden sonra, özellikle 1910'lu yıllardan itibaren yoğun olarak toprak sahiplenme mücadelesi başladı. 1940'lı yılların sonunda yedi ülke (Arjantin, Şili, Avustralya, Fransa, Norveç, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık) Antarktika'da toprak hakimiyeti iddiasında bulundu. Bazı ülkelerin aynı alanlar üzerinde hak iddia etmesinin yanında dünyanın geri kalanı bu iddiaları kabul edilmedi. (Kıtanın ancak %15'i üzerinde hak iddiası olmamıştır.) Bir kıtanın yedi devlet tarafından sahiplenilmesi dünyada tepki oluşturdu. New York Times 1947 yılında kıtanın tüm milletler adına Birleşmiş Milletler tarafından yönetilmesini önermiştir. 1948'de aynı görüşleri ABD savunmaya başladı. Kıtanın dünya toprağı olması gerektiği 1956'da Yeni Zelanda tarafından ileri sürüldü.
1959'dan beri Antarktika Üzerindeki yeni egemenlik iddiaları askıya alınmış ve Antarktika'nın siyaseten tarafsız olduğu öngörüsü hakim olmuştur. Kıtanın statüsü 1959 Antarktik Antlaşma ve diğer ilgili kabullerle Antarktik Antlaşma Sistemi olarak adlandırılıp düzenlenmiştir. Anlaşma Sistemi'nce 60 derece enleminin güneyindeki tüm kara ve buzul parçaları Antarktika ismiyle tanımlanmıştır. Anlaşma: Sovyetler Birliği'ni (sonradan Rusya), Birleşik Krallık'ı, Arjantin'i, Şili'yi, Avustralya'yı ve ABD'yi de içeren 12 ülke tarafından imzalanmıştır. Böylece Antarktika'ya sağlanan bilimsel korumanın yanında bilimsel inceleme özgürlüğü ve çevreci koruma tahsis edilmiş Antarktika'da askeri faaliyetler yasaklanmıştır. Bu anlaşma Soğuk Savaş sürecindeki ilk silahsızlanma anlaşmasıdır.
1983'te Antarktik Antlaşma'nın tarafları Antarktika'da madenciliği konuşmaya ve tartışmaya başladılar. Uluslararası bir örgütler koalisyonu kurularak bölgeden mineral çıkarılmasını engellemek için toplumsal baskı kampanyası başlattı, Greenpeace tarafından daha da büyütülen bu eylemler, protestocuların kendi bilimsel istasyonlarını kurmalarına yol açtı (Ross Sea bölgesindeki ) ve insanların Antarktika üzerindeki çevresel etkilerinin belgelenmesi için yıllık keşifler düzenlendi. 1988'de Antarktik Mineral Kaynaklarını Düzenleme Kongresi [Convention on the Regulation of Antarctic Mineral Resources (CRAMRA)] kuruldu. Sonraki yıl, Avustralya ve Fransa kongreyi onaylamadıklarını bunun hayata geçmesinin bütün amaç ve niyetleriyle ölümcül derecede zıt olduğunu duyurdular. Avustralya ve Fransa bu tarz bir uygulama yerine Antarktik çevrenin korunması için kapsamlı bir müzakerenin yapılmasını önerdi. Antarktik Antlaşmaya Çevresel Koruma Protokolü (Madrid Protokolü) diğer ülkelerce takip edilerek önerildi ve 14 Ocak 1998'de protokol yürürlüğe girdi. Madrid Protokolü Antarktika'da madenciliği tamamen yasaklayıp Antarktika'yı "bilime ve barışa adanmış doğal bir rezerv" tayin ediyordu.
Antarktik Antlaşma, Antarktika'da askeri üs ve garnizon kurulmasını, askeri manevraları ve silah testlerini de içeren her türlü yasaklıyor. Askerî personel ve ekipmanlar sadece bilimsel ve diğer barışçıl amaçlar için serbest bırakılmıştır. Belgelenmiş tek askeri kara manevrası Arjantin Ordusunun yaptığı (Operación 90)'dır.
Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri Antarktika'da iki altı aylık sezon boyunca araştırma görevinde bulunan ordu mensuplarına veya sivillere verir. Madalya "Wintered Over" yazan bir şeritle verilir, madalyanın arka yüzünde deniz canlıları ve penguen motifleri vardır ortasında "COURAGE (CESARET), SACRIFICE (FEDAKARLIK) ve DEVOTION (ÖZVERİ)" yazar.
Bugün anlaşmaya taraf 53 ülke var. Anlaşmanın ilk imzacıları olan 12 ülke 'istişari taraf (danışman)' statüsünde. Anlaşmaya sonradan katılanlarla beraber toplamda 29 ülke 'danışman statüsünde'. Bu ülkeler de her yıl kıtaya ilişkin bilgi paylaşımı ve karar alımı için gerçekleştirilen toplantılarda yer alıyor ve oy hakları oluyor. Diğer 25 ülke ise, anlaşma kapsamındaki toplantılara 'istişari olmayan taraf' (gözlemci) olarak katılıyor.
Devlet başkanlığı düzeyinde ziyaretler
10 Şubat 2015'te Norveç Kralı V. Harald dünyanın Antarktika'yı ziyaret eden ilk monarkı oldu, V. Harald özellikle Norveç'e bağlı Kraliçe Maud Toprakları'nı gezdi, bu ziyaret V. Harald'a "Antarktika Kralı" (Norveççe: kongen av Antarktis) unvanını kazandırdı.
Antarktika toprakları
| Yıl | Ülke | Toprak | İddia Sınırları | Harita |
|---|---|---|---|---|
| 1908 |  Birleşik Krallık | Britanya Antarktika Toprakları | 20°B to 80°B |  |
| 1923 |  Yeni Zelanda | Ross Bölgesi | 150°B to 160°D |  |
| 1924 |  Fransa | Fransız Güney ve Antarktika Toprakları | 142°2'D to 136°11'D |  |
| 1929 |  Norveç | 68°50′G 90°35′B / 68.833°G 90.583°B |  | |
| 1933 |  Avustralya | Avustralya Antarktika Toprakları | 160°D to 142°2'D ve 136°11'D to 44°38'D |  |
| 1939 | Norveç | Kraliçe Maud Toprakları | 44°38'D to 20°B |  |
| 1940 |  Şili | Şili Antarktika Bölgesi | 53°B to 90°B |  |
| 1943 |  Arjantin | Arjantin Antarktikası | 25°B to 74°B |  |
| – | Kimse | Hak iddia edilmemiş bölge (Marie Byrd Toprakları) | 90°B to 150°B ( hariç) |  |
Arjantin'in, Britanya'nın ve Şili'nin topraklar üzerindeki hak iddiaları birbirlerinin iddialarıyla çakışıyor ve bu durum çeşitli sürtüşmeleri beraberinde getirmiştir. 18 Aralık 2012'de Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı, II. Elizabeth'in hükümdarlığının 60. yıl dönümü kutlamaları için daha önce adlandırılmamış bir bölgeye Kraliçe Elizabeth Toprakları ismini verdi. 22 Aralık 2012'de BK Arjantin Büyükelçisi, John Freeman Arjantin Hükûmeti tarafından bu isimlendirmeyi protesto etmek için çağrıldı. Zaten Arjantin-BK ilişkileri 2012 yılında Falkland Adaları'nın egemenliği ve Falkland Savaşı'nın 30. yıldönümü nedeniyle zarar görmüştü.
Avustralya'nın ve Yeni Zelanda'nın şu anda kendi bölgeleri olarak gösterdikleri yerler bu ülkelere bağımsızlık verilmeden önce BK'nin topraklarıydı. Avustralya Antarktika üzerinde en büyük alanda hak iddiasında bulunan devlet durumundadır. BK'nin, Avustralya'nın, Yeni Zelanda'nın, Fransa'nın ve Norveç'in iddiaları birbirlerince tanınmaktadır. Antarktika'da toprak edinme konusunda hevesli diğer ülkeler, Antarktik Antlaşma'nın tarafları olarak antlaşmaya katılıyorlar çünkü antlaşmaya katılmış olsalar da antlaşmanın yürürlükteki yasaları katılımcıların ve ismi geçmeyen ülkeler dışındaki devletlerin Antarktika toprakları üzerinde hak iddia etmelerine ve bu iddialarının tanınmasına izin vermiyor.
![image]()
Brezilya isimli bir bölgeyi ilgi alanı olarak belirlemiştir ama resmen hak iddiasında bulunmuyor.![image]()
Peru resmi olarak toprak talebi hakkını saklı tutuyor.![image]()
Rusya Sovyetler Birliği'nden devraldığı bölgede asıl Antarktik Antlaşmaya bağlı kalarak hak iddia ediyor.
![image]()
Güney Afrika Cumhuriyeti resmi olarak toprak talebi hakkını saklı tutuyor.
![image]()
ABD resmi olarak toprak talebi hakkını asıl Antarktik Antlaşması'na bağlı olarak saklı tutuyor.
Ekonomi
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
60 yıl kadar önce bazı bilimadamları kıtanın ekonomik bir değerinin olmadığını iddia etmiştir. Yapılan araştırmalarda kıtada bakır, kobalt, kurşun, altın, manganez, titanyum, nikel, çinko ve uranyum gibi metaller ve hidrokarbon yatakları tespit edilmiştir. Büyük miktarlarda doğal gaz (115 trilyon kübik) ve petrol (45 milyar varil) rezervleri bulunur. Kıtada bugün ekonomik ve bilimsel nedenlerle kullanılamayan donmuş halde dev tatlı su kaynakları bulunmaktadır. Bir yıl kıtadan kopan buz parçalarının 5 milyar kişinin yıllık tatlı su ihtiyacını karşılayacak miktardadır. 688 km3 miktarındaki su, dünyadaki tüm nehirlerden akan tatlı sudan daha fazladır. Yüzen buzdağlarının su sıkıntısı çeken ülkelere taşınması tartışılmıştır.
Bilim ve teknoloji
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
1959 yılında imzalanıp, 1961 yılında uygulanmaya başlanan Antarktika antlaşmasına göre kıtada sadece bilimsel araştırmalar yapılabilmektedir. Günümüzde kıtada 29 ülkenin 101 araştırma istasyonu bulunmaktadır. İstasyonlardan 46 adeti Antarktika Yarımadası ve çevredeki adalarda bulunur. Brezilya, Polonya, Bulgaristan, Peru, Kore, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna ve Türkiye'nin birer adet araştırma istasyonu bulunmaktadır.
Galeri
Çevre
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Dış bağlantılar
Antarktika hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Commons'ta dosyalar |
- Wikimedia Atlas'da Antarctica
- .
Kaynakça
- ^ a b c d Washington, DC: Central Intelligence Agency (2013). "Antarctica". The World Factbook 2013-14. Government of the United States. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Aralık 2014.
- ^ a b Liddell, Henry George; Scott, Robert. Crane, Gregory R. (Ed.). A Greek–English Lexicon. Antarktikos. Perseus Digital Library. Tufts University. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2014.
- ^ Hince, Bernadette (2000). The Antarctic Dictionary. CSIRO Publishing. s. 6. ISBN .
- ^ a b . National Library of Scotland. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014.
- ^ Crystal, David (2006). The Fight for English. Oxford University Press. s. 172. ISBN .
- ^ Harper, Douglas. "Antarctic". Online Etymology Dictionary. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2014.
- ^ Murray, John (1886). "The exploration of the Antarctic Regions". Scottish Geographical Magazine. 2 (9). s. 527-548. Derginin online versiyonu (ücretli): Geographical Magazine
- ^ Woodburn, Susan (Temmuz 2008). (PDF). CAİRT:Newsletter of the Scottish Maps Forum, 13. ISSN 1477-4186. 2 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014.
- ^ Bayatli, Altay (1 Ocak 2022). "Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi / Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries". dergipark.org.tr. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.
- ^ "Climat, une enquête aux pôles" (Fransızca). www.cnrs.fr. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ Kraus. "The Famous Voyage: The Circumnavigation of the World, 1577-1580" (İngilizce). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ Savenije, Henny. "Korea through western cartographic eyes". Korean Culture (İngilizce). 21 (1). s. 4-19. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ (İngilizce). 19 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ de Acuña, Isidoro Vázquez (1993). "Don Gabriel de Castilla primer avistador de la Antártica". Revista de Marina (İspanyolca), 2.
- ^ "Voyage Round The World, in 1615-1617, by William Cornelison Schouten and Jacques le Maire. Going Round Cape Horn". A General History and Collection of Voyages and Travels, Arranged in Systematic Order:Forming a Complete History of the Origin and Progress of Navigation, Discovery, and Commerce, by Sea and Land, from the Earliest Ages to the Present Time. 10. Edinburgh; London: Edinburgh : W. Blackwood ; London : T.Cadell. 1824. s. 162-171. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ Knox-Johnston, Robin (1994). Cape Horn : a maritime history. Londra: Hodder & Stoughton. s. 240. ISBN .
- ^ Capt. Francisco de Seixas y Lovera, Descripcion geographica, y derrotero de la region austral Magallanica. Que se dirige al Rey nuestro señor, gran monarca de España, y sus dominios en Europa, Emperador del Nuevo Mundo Americano, y Rey de los reynos de la Filipinas y Malucas 10 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Madrid, Antonio de Zafra, 1690. (Narrates the discovery of South Georgia by the Englishman Anthony de la Roché in April 1675 (Capítulo IIII Título XIX page 27 or page 99 of pdf); Relevant fragment.)
- ^ Halley, Edmond (1982). The Three Voyages of Edmond Halley in the Paramore, 1698–1701. Birleşik Krallık: Hakluyt Society. ss. 129-131. ISBN .
- ^ Cook, Alan (12 Nisan 1997). Edmond Halley: Charting the Heavens and the Seas (1 bas.). Oxford USA: Oxford University Press. ISBN . 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2015.
- ^ Shelvocke, George (1726). A Voyage Round the World by Way of the Great South Sea. Londra: J. Senex. s. 468. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından .
- ^ Mills, William James (2003). "Bouvet Island". Exploring Polar Frontiers: A Historical Encyclopedia. 1. ABD: ABC-CLIO. s. 96. ISBN . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ Kerguelen-Trémarec, Yves-Joseph de (1796). Relation des combats et des évènements de la guerre maritime de 1778 entre la France et l'Angleterre. Patris. s. 403. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ . Taaf.fr. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2012.
- ^ Flinders, Matthew. A voyage to Terra Australis (Introduction) 11 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Retrieved 25 January 2013.
- ^ "Age of Exploration: John Cook". The Mariners' Museum. 7 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ James Cook, The Journals, edited by Philip Edwards. Penguin Books, 2003, p. 250.
- ^ Chisholm, Hugh (1911). "Polar Regions". Encyclopædia Britannica (11 bas.). Cambridge University Press.
- ^ U.S. Antarctic Program External Panel of the National Science Foundation. "Antarctica—Past and Present" (PDF). Government of the United States. 17 Şubat 2006 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Şubat 2006.
- ^ Guthridge, Guy G. . Government of the United States, National Aeronautics and Space Administration. 2 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2006.
- ^ . University of the City of San Diego. 10 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2008.
- ^ . South-Pole.com. 10 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ "Antarctic Explorers Timeline: Early 1800s". Polar Radar for Ice Sheet Measurements (PRISM). 12 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ Erki Tammiksaar (14 Aralık 2013). "Punane Bellingshausen" [Red Bellingshausen]. Postimees.Arvamus. Kultuur (Estonca).
- ^ Bourke, Jane (2004). Amazing Antarctica. Ready-Ed Publications. ISBN .
- ^ Joyner, Christopher C. (1992). Antarctica and the Law of the Sea. Martinus Nijhoff Publishers. s. 5.
- ^ Primary society and environment Book F. Australia: R.I.C. Publications. 2001. s. 96. ISBN .
- ^ (İngilizce). www.whodiscoveredit.com. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2011.
- ^ 11 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20130811130410/http://www.ats.aq/documents/ATCM29/wp/ATCM29_wp019_f.doc arşivlendi.]Wayback Machine sitesinde . (Fransızca) Proposition de classement du rocher du débarquement dans le cadre des sites et monuments historiques, Antarctic Treaty Consultative meeting 2006, note 4
- ^ 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20210423034208/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k97685c.image.f2.langFR arşivlendi. 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Fransızca) Voyage au Pôle sud et dans l'Océanie sur les corvettes "l'Astrolabe" et "la Zélée", exécuté par ordre du Roi pendant les années 1837-1838-1839-1840 sous le commandement de M. J. Dumont-d'Urville, capitaine de vaisseau] 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Paris, Gide publisher, 1842–1846, Vol. 8, pp. 149-152, gallica.bnf.fr, BNF.
- ^ "South-Pole – Exploring Antarctica". South-Pole.com. 14 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ . 9 Şubat 2005. 8 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ "Tannatt William Edgeworth David". Australian Antarctic Division. 29 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2010.
- ^ . South-Pole.com. 5 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2006.
- ^ a b (İngilizce). 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.
- ^ . 70South.com. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ Mityk, Jan. Geografia fizyczna części świata (Lehçe) (1982 bas.). Varşova.
- ^ Drewry, D. J., (Ed.) (1983). Antarctica: Glaciological and Geophysical Folio. Scott Polar Research Institute, University of Cambridge. ISBN .
- ^ . 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2007.
- ^ "Scientists Discover Undersea Volcano Off Antarctica". National Science Foundation. 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2004.
- ^ "How Stuff Works: polar ice caps". howstuffworks.com. 4 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2006.
- ^ Hudson, Gavin (14 Aralık 2008). "The Coldest Inhabited Places on Earth". Eco Localizer. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ British Antarctic Survey. "Plants of Antarctica". Natural Environment Research Council. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2011.
- ^ a b c BAŞLAR, Yrd. Doç. Dr. Kemal (2003). "Giriş" (PDF). ANTARKTİKA ANTLAŞMALAR SİSTEMİ (1961-2001): 40 YILIN ARDINDAN ANTARKTİKA'NIN HUKUKİ REJİMİ. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2015.
- ^ Rogan-Finnemore, Michelle (2005). "What Bioprospecting Means for Antarctica and the Southern Ocean". Von Tigerstrom, Barbara (Ed.). International Law Issues in the South Pacific. Ashgate Publishing. s. 204. ISBN . "Australia, New Zealand, France, Norway and the United Kingdom reciprocally recognize the validity of each other's claims." – Google Books link: [1]
- ^ "Antarctic Treaty System – Parties". Antarctic Treaty and the Secretariat. 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
- ^ (PDF). Antarctica New Zealand. 10 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2003.
- ^ . Asoc.org. 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ . Greenpeace.org. Greenpeace International. 25 Şubat 2010. 15 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ . Greenpeace International. 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
- ^ "Antarctica: exploration or exploitation?". New Scientist. 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından .
- ^ "Antarctica, a tale of two treaties". New Scientist. 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2008.
- ^ a b "The Madrid Protocol". Australian Antarctic Division. 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2011.
- ^ Bobo, Jack A. "Antarctic Treaty Papers". 23 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2009.
- ^ "Antarctic Treaty". Scientific Committee on Antarctic Research. 6 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2006.
- ^ . Antarctica Institute of Argentina. 6 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2006.
- ^ "Antarctic Service Medal". U.S. Navy. 9 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2006.
- ^ : Kongen av Antarktis 11 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 10 February 2015.
- ^ Morris, Michael (1988). The Strait of Magellan. Martinus Nijhoff Publishers. s. 219. ISBN . Erişim tarihi: 21 Ekim 2010.
...Brazil has even designated a zone of Antarctic interest that overlaps the Argentine sector but not the Chilean one...
- ^ a b "Antarctica". The World Factbook. United States Central Intelligence Agency. 2011. 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2011. ...the US and Russia reserve the right to make claims...
- ^ . takbam.org. 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2015.
- ^ "Antarktika'da kurulu istasyonlar". Türkiye Antarktika’da üs kuruyor, yer penguenler adası. hurriyet.com.tr. 2 Mayıs 2013. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antarktika Guney Yarimkure nin en guneyinde bulunan ve Guney Kutbu nu iceren kita Afrika ve Okyanusya nin guneyinde olan ve icinde ulke bulunmayan tek kita Dunyanin en kurak yeridir kitanin bazi yerlerine 2 milyon sene yagmur yagmamistir AntarktikaAlan14 000 000 Buz ortulu 13 720 000 Buz ortusuz 280 000 km 5 400 000 sq mi NufusKalici nufus 0 2014 Gecici Nufus 5 000Zaman dilimiUTC 04 00 Palmer Topraklari UTC 08 00 Wilkes Topraklari Guneydeki efsanevi kitanin bulunmasi 200 yillik bir arayistan sonra ancak 1840 ta basariyla sonuclanmistir Yelkenlisiyle kiyilar boyunca yaklasik 2 000 km yol alan Charles Wilkes denizlerden olusan Kuzey Kutbu nun tersine Guney Kutbu nun oldugu yerde gercekten buyuk bir kita bulundugunu kanitlamistir 14 4 milyon km lik yuz olcumuyle bu kita neredeyse Afrika nin yarisi buyuklugundedir Bu bolgenin icinde Guney Shetland Guney Georgia gibi birkac takimada da yer alir Adi Arktika nin karsisindaki Yunanca Antarktikos anlamina gelir Antarktika yi ortalama 2 000 m kalinliginda buyuk bir buz katmani zirh gibi orter Bir zamanlar ulasilamaz diye adlandirilan kutup noktasinda buzun kalinligi 4 335 m yi bulur Bu buz kutlesi 24 milyon km luk hacmi ile yeryuzundeki butun buzlarin yuzde 92 sini olusturmaktadir Kiyilarindan kopan 350 600 m kalinligindaki buz parcalari gunde 1 3 m hizla ilerler ve birbiri ustune yigilir Bu tur yuzen yiginlardan biri olan Ross Buz Sahanligi 540 000 km yi bulan alaniyla neredeyse Fransa buyuklugundedir Gelgit olayinin buzlardan kopardigi buyuk parcalar yuzerek cevreye dagilir Bu tur buzdaglari arasinda 20 000 km buyukluge ulasanlar olur Guney Kutbu nda yeryuzunun en soguk ve en firtinali iklimi egemendir Ortalama sicaklik yaz aylarinda 20 C dir ve bu guneyden firtinalar estiginde 70 C ye kadar dusebilir Cografi Guney Kutbu noktasinda bulunan ABD gozlem istasyonunda yapilmis olcumlerde sicakligin yillik ortalamasinin 50 C oldugu en sicak ayda ancak 29 C ye yukseldigi belirlenmistir Yani yeryuzunun bu en buyuk buzdolabinin sicakligi Kuzey Kutbu ndan ortalama 22 derece daha dusuktur Antarktika nin uluslararasi telefon kodu 672 dir Kokenitarafindan cizilen Antarktika haritasi 1886 Yunancada Arktos ἄrktos ayi anlamina gelmektedir Kuzey yarikurede gorulebilen Buyuk Ayi takimyildizina verilen addir Kuzeydeki yerleri isaret etmek icin Ayinin yanindaki anlaminda Arktikos ἀrktikos kullanilmaktadir Sozcuk gunumuze Arktik Arctic olarak gelmistir Dunyanin bilinen kuzey bolumunu dengelemek icin guneyde olmasi gerektigi dusunulen henuz bilinmeyen topraklar icin de Arktos un ziddi olarak Antarktikos ἀntarktikos adi kullanilmistir Birlesik ve eril bir ad olan Antarktikos Yunancanin romanizasyonu ile Latinceye disil versiyonu olarak Antarktike biciminde gecmistir Kuzeyin karsiti guneye ait olan anlamindadir Gunumuzde kullanilan Antarktik Antarctic Antarctique adinin kokeni budur MS birinci yuzyildan itibaren ve cografi kesifler donemi boyunca guneydeki bilinmeyen donmus toprak kutlesini tanimlamak icin kullanilmistir Gunumuzde ise Guney Kutbu Antarktika kitasi buz sahanliklari cevre sular alani Guney Okyanusu ve buralardaki olusan kutup bolgesini tanimlamaktadir Okunusundaki ilk k ya da yazilisindaki ilk c etimolojik nedenlerle yazima eklenmis orta cagda okunmadan telaffuz edilirken daha sonralari yazildigi gibi okunur hale gelmistir Bugunku cografi kullanimindan once Antarktik adi kuzeyin karsiti anlaminda baska yerler icin de kullanilmistir Ornegin 16 yuzyilda Fransizlar tarafindan Brezilya da kurulan kisa omurlu bir koloniye denilmistir Antarktik adinin gecirdigi seruvenin bir uzantisi olarak Antarktika adi ilk kez Iskoc cografyaci ve haritaci tarafindan Okyanus biliminin onculerinden Sir in bir makalesi icin 1886 yilinda cizdigi haritada kullanildi Haritada kita topraklari Antarctica olarak isimlendirilmisti Bu harita daha sonra cizilen kullanimin temelini olusturdu kita icin Antarktika adinin kullanimi giderek yayginlasti ve 1920 lerde butunuyle kabul gordu Kesif tarihiAtlas Pittoresque Antarktika nin kesif sureci MO 600 300 yillarinda Yunan filozoflarin dunya ile ilgili olarak ortaya koyduklari simetri ve denge dusuncesi ile Batlamyus un MS 2 yuzyilin ilk yarisinda simetri ve denge icin guneyde bir buyuk toprak parcasinin varligina ikna olduguna dair yazdiklari uzerine sekillenen ve yuzyillarca suren Terra Australis i arama cabalari ile basladi sayfa belirt Kesif oncesi adimlar 15 Yuzyilda Avrupali kasifler Vasco de Gama ve Bartolomeu Dias in Afrika kitasi boyunca gidip Umit Burnunu dolasarak yeni rotalar bulmalari 1520 de Portekizli denizci Ferdinand Magellan in batiya yonelip Magellan Bogazi adi verilen kanali kesfederek Pasifik Okyanusu na ulasmasi Amiral Drake in 1578 de Guney Amerika ve Antarktika yi ayiran ama o tarihte boyle oldugu bilinmeyen Drake Bogazi ni kesfetmesi 1599 da Dirck Gerritsz in 1603 de Gabriel de Castilla nin 1615 te Jacob le Maire ve Willem Schouten ile 1619 da kardeslerin yolculuklari Anthony de la Roche un 1675 te Guney Georgia Adalari ni kesfetmesi 1699 da Edmond Halley in 1720 de Yuzbasi George Shelvocke in kesif yolcuklari 1739 da Jean Baptiste Charles Bouvet de Lozier in Bouvet Adasi ni 1771 de in Kerguelen Adalari ni 1772 de Marc Joseph Marion du Fresne nin Crozet Adalari ni kesfetmeleri James Cook un 1769 1771 deki ve 1772 1775 teki kesif yolculuklari Antarktika nin kesif surecinin parcalari oldu 17 yuzyilda Avustralya nin kesfedilmesi ve devamindaki kesif seferleriyle cografyacilar Terra Australis in nihayet bulunduguna ve Avustralya dan daha guneyde baska bir onemli kara kutlesi daha bulunmadigina ikna olmuslardi kitaya Avustralya adi bu yuzden verilmisti Ozellikle kasif Matthew Flinders Terra Australis adinin Avustralya adina cevrilmesinin yayginlastirilmasinda etkili olmustur Cografya haritalari da Kaptan James Cook un ve gemileri ile 17 Ocak 1773 de Aralik 1773 ve Ocak 1774 te degisik enlem ve boylamlarda uc kez Guney Kutup Dairesi ni gecmesine kadar bu hipotezi destekler gorunuyordu Cook 1773 un Ocak ayinda buz engeli nedeniyle devam etmeyi tehlikeli bularak geri donmeden once 71 guney enlemini gecerek Antarktika kiyilarina 121 km yaklasmisti Cook un ikinci seferindeki karmasik ve inisli cikisli rota Avustralya ve Ates Topraklari arasinda hicbir onemli kara parcasi olmadigini kanitladi Boylece guneyde yasanabilir bir kita oldugu efsanesini sona erdirmesine ragmen gelecekte Antarktika nin kesfi icin yolu acik tuttu Ona gore 60 guney enleminin iliman tarafinda topraklar vardi fakat otesi icin ulasilmasi zor ve hicbir ekonomik degeri olmadigina kendini ikna etti Sonraki elli yil boyunca Kuzey denizlerinde balinalarin azalmasi uzerine guneye inen balina avcilarinin disinda Guney Okyanusu ve civarina sefer duzenlenmedi Antarktika nin aranmasi icin herhangi bir girisimde bulunulmadi Kesif Antarktika ya ilk kimin ayak bastigi konusu tartismali olmakla birlikte Ulusal Bilim Vakfi NASA Kaliforniya Universitesi San Diego ve diger arastirmalarAvrupali ve Amerikali kasiflerin Antarktika ile ilk dogrulanan karsilasmasinin 1820 yilinda gerceklestigi konusunda hemfikirdirler Buna gore Rus Imparatorluk Donanmasi ndan Kraliyet Donanmasi ndan ve Amerikali denizci komutalarindaki murettebatla birlikte kitayi veya buz sahanliklarini ilk gorenlerdir Bellingshausen liderligindeki Bellingshausen ve kaptanligindaki Vostok ve Mirny gemileri bugunku adiyla Kralice Maud Topraklari ndan 32 km uzakliktaki bir buruna ulasarak bugunku adiyla Prenses Martha Sahili ndeki ni gozlemleyerek kayit altina aldi Bundan uc gun sonra Barnsfield on ay sonra da Palmer ana karayi gorduler Antarktika kitasina ilk belgelendirilmis ayak basma bazi tarihcilerin karsi cikmalarina karsin Amerikali denizci tarafindan gerceklestirildi Davis 7 Subat 1821 tarihinde Bati Antarktika daki yanindaki karaya cikti Kita topraklarina ilk kaydedilen ve teyit edilen ayak basma ise 1895 yilinda Adare Burnu na oldu 1838 1842 Birlesik Devletler Kesif Seferi nin bir parcasi olarak Amerika Birlesik Devletleri Donanmasi tarafindan yurutulen ve 1839 yilinin Aralik ayinda Sydney Avustralya dan Guney Okyanusu na duzenlenen seferde Wilkes Seferi ya da Ex Ex Seferi olarak da anilir 25 Ocak 1840 tarihinde Ballany Adalari nin batisindaki Antarktika kita topraklarina ulasildi Burasi sonradan Wilkes Topraklari olarak adlandirildi Bati kiyisindaki Balleny Adalari nin kesfedilmesinden iki gun sonra 22 Ocak 1840 ta Jules Dumont d Urville in 1837 1840 seferindek murettebatin bazi uyeleri Adelie Topraklari kiyisindan 48 km uzaklikta adi verilen bir grup kayadan olusan adalarin en yuksegine ciktilar Bazi mineral yosun ve hayvan ornekleri topladilar 1841 yilinda James Clark Ross HMS Erebus ve gemileriyle gunumuzde bilinen adiyla Ross Denizi ni gecti ve Ross Adasi ni kesfetti Buzdan bir duvar gibi yukselen Ross Buz Sahanligi boyunca seyretti ve sefere katilan gemilerinin adi verilen Erebus Dagi ile Terror Dagi ni kesfetti 26 Ocak 1853 te Dogu Antarktika ya ayak basti 1907 de Ernest Shackleton liderligindeki Nimrod Seferi nde in liderligini yaptigi grup ilk kez Erebus Dagi na tirmandi ve Manyetik Guney Kutbuna ulasti Tehlikeli geri donus yolculugunda grubun liderligini 1931 yilinda kesif seferlerini birakincaya kadar birkac sefere daha katilacak olan Douglas Mawson ustlendi Shackleton ve seferin uc uyesi Aralik 1908 ve Subat 1909 arasinda bircok ilki gerceklestirdiler Ross Buz Sahanligi na karadan ilk ulasan oldular Beardmore Buzulu uzerinden gecerek Transantarktik Daglari ni astilar na ayak basan ilk insanlar oldular 14 Aralik 1911 de Norvecli kutup kasifi Roald Amundsen Whales Korfezi nden baslayan ve uzerinden devam eden bir rota kullanarak Cografi Guney Kutbu na ilk ulasan kisi oldu Scott in talihsiz seferi Amundsen den bir ay sonra gerceklesti Roald Amundsen yolculuk sonunda sag salim donerken Robert Falcon Scott geri donus yolculugu sirasinda donarak yasamini yitirdi Sir George Hubert Wilkins liderligindeki Wilkins Hearst Seferi nde Wilkins ve Carl Ben Eielson 16 Kasim 1928 de Weddell Denizi ndeki uzerinden ucarak Antarktika daki ilk ucusu 20 Aralik 1928 de Deception Adasi ve Graham Topraklari uzerinde ucarak da kita uzerindeki ilk ucusu gerceklestirdiler 1928 yilinda Richard E Byrd liderliginde iki gemi ve uc ucakla duzenlenen seferde bazi bilimsel deneylerin yani sira kitanin uzerinde gerceklestirilen ucuslarla havadan kesif ve fotograflamalar yapildi 28 Kasim 1929 da Byrd ekibiyle birlikte guney kutbuna kadar uctu Byrd un liderliginde 1928 1947 yillari arasinda Antarktika ya duzenlenen dort seferde bircok ilk gerceklestirildi jeolojik ve biyolojik arastirmalar yapildi Uluslararasi Jeofizik Yili nedeniyle Antaktika 1956 1958 yillarinda tum dunyanin ilgi odagi oldu Bircok ulke Antarktika ile ilgili bilimsel programlarini bu etkinlik doneminde baslatti Kita uzerinde cok sayida arastirma istasyonu kuruldu Basta jeolojik arastirmalar olmak uzere sonraki yillara da tasinan cok sayida arastirma baslatildi Kitanin kesfedilmeyen yerlerine cok sayida sefer duzenlendi CografyaAntarktika ve cevresiAntarktika nin uzaydan cekilmis bir goruntusu Antarktika Guney Kutbu cevresinde olarak yerlesmis ve buyuk bolumu Guney Kutup Dairesi icinde kalan bir ana ada ve cevresindeki adalardan olusan Guney Okyanusu ile cevrili en guneydeki kitadir Guney Pasifik Atlantik ve Hint Okyanusu ile cevrili olarak kabul edilebilir Kitanin sinirlarini kuzeyde 60 guney enlemi belirler 14 milyon km lik yuz olcumuyle Asya Afrika Kuzey Amerika ve Guney Amerika dan sonra besinci buyuk kitadir Antarktika yaklasik olarak Guney Amerika kiyilarina 1000 km Avustralya ya 3100 km Afrika kiyilarina ise 3980 km uzakliktadir Bir uctan bir uca uzakligi yaklasik 4500 km dir Kara kitlesinin en kuzeyinde Antarktika Yarimadasi nin ucundaki bulunur Ancak Antarktika kitasinin kuzey noktasi Guney Shetland Adalari nin bir bolumunu olusturan ndan birinde yer almaktadir 60 guney enleminin guneyinde kalmasina ragmen Seal Adalari ndan daha kuzeyde yer alan Antarktika ya dahil edilmemektedir Kitanin en guney ucu Dunya nin da en guney ucu olan Cografi Guney Kutbu dur Kiyi seridi 17 968 km uzunlugundadir ve buz olusumlari ile karakterize edilir Antarktika kiyi seridinin ozellikleri Tip DagilimAntarctica 2013 Journey to the Crystal Desert 8369515691 Buz sahanligi onde yuzen 46 Buz duvarlari karaya oturan 38 Buzul cikislari 13 Kaya 5 Toplam 100 Antarktika Weddell Denizi nden Ross Denizi ne uzanan Transantarktik Daglari ile kabaca bas meridyen tarafindan bolunen Bati ve Dogu yarikurelerine denk gelecek sekilde Bati Antarktika ve Dogu Antarktika olarak ikiye ayrilir Antarktika nin en yuksek noktasi 4892 metreyle Vinson Dagi dir Antarktika hem anakarasinda hem de cevresindeki kucuk adalarda bircok dagi bulundurur Ross Adasi ndaki Erebus Dagi Dunya nin guneye en yakin aktif yanardagidir 1970 yilindaki devasa patlamasiyla taninan baska bir yanardag ise Deception Adasi ndadir Diger kesfedilmemis yanardaglar potansiyel olarak aktif olabilir 2004 te potansiyel olarak aktif bir su alti yanardagi Antarktika Yarimadasi nda Amerikan ve Kanadali arastirmacilar tarafindan bulunmustur Antarktika nin 98 i buz tabakasi ile kaplidir Antarktika buz tabakasinin ortalama kalinligi 2133 metredir Dunyadaki buzlarin yaklasik 90 i ve tatli suyun 70 ini olusturan bu buz tabakasinin tumunun erimesi halinde tum dunyada deniz seviyesinin yaklasik 60 m yukselecegi hesaplanmistir JeolojiBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor IklimAntarktika Dunya nin en soguk kitasidir Dunya uzerinde olculen en soguk dogal sicaklik 93 2 C 128 6 F olarak 21 Temmuz 1983 tarihinde Rusya nin eski Sovyetler Birligi nin Antarktikadaki Vostok Istasyonunda olculmustur Antarktikanin dogu bolumu yuksekliginden dolayi batisindan daha soguktur Antarktika nin bazi bolgeleri 2 milyon yildir yagmur yuzu gormemistir Bu nedenle Dunya nin en kurak yeri Antarktikadir Vostok istasyonu iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 12 2 22 9 35 6 33 41 6 40 1 34 1 36 1 38 3 24 5 23 9 14 1 12 2Ortalama sicaklik C 29 39 4 52 9 61 3 59 2 59 3 56 7 60 6 57 5 54 7 38 8 28 49 78Ortalama en dusuk sicaklik C 35 5 47 4 63 9 69 3 70 5 70 8 73 8 75 4 71 8 61 3 45 4 35 1 60 2En dusuk sicaklik C 55 1 64 75 80 4 80 6 83 3 90 9 88 3 85 6 76 1 62 6 48 90 9Ortalama yagis mm 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 3 0 8 0 8 0 5 2 6Kaynak http www pogodaiklimat ru climate2 89606 htmNufusKitada bazi devletlerin kalici insanli arastirma istasyonlari bulunmaktadir Kita etrafindaki adalarda calisan bilimsel calismalarda bulunan ve diger islerde calisanlarla birlikte kitanin nufusu kisin 1 000 yazin ise yaklasik 5 000 kadardir Biyolojik cesitlilikBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Sicakligin cok dusuk olmasi dogal olarak yasam kosullarini etkilemektedir Bitki Ortusu Kuzey Kutbu nda 400 e yakin cicek acan bitki turu sayilabilirken burada cicek acan tek bir bitki turu bile yoktur Dondurucu sogukluklar kotu toprak kalitesi nem ve gunes isigi eksikligi bitkilerin buyumesini engellemektedir Bunun sonucu olarak bitki cesitliligi dagilimi cok dusuk ve sinirlidir Kitanin florasi buyuk olcude Biryofitlerden olusur Hayvan Cesitliligi Kitanin kiyilarinda ve acik denizlerinde cok sayida hayvan yasar Penguenler martilar kuslar foklar kalamarlar ve balinalar soguk ama besin maddesi acisindan zengin Guney Kutbu denizlerindeki planktonlari ve baliklari yiyerek yasamlarini surdururler Bu canlilardan sadece penguenler bu kitaya mahsustur Kutup ayilari Antarktika da yasamaz Kitada 35 penguen turu 200 balik turu 12 balina onlarca farkli kus turu yasamaktadir Antarktika ekosisteminde bulunan Kril adli planktonun gida eksikligi ceken ulkelerin sorunlarina care olacagi dusunulmektedir Kril gunumuzde 100 bin ton gibi az bir miktar avlanmaktadir Dunyada bir yilda tutulan balik miktarinca 70 milyon ton avlanilmasinin sorun olmayacagi hesaplanmaktadir Penguenler Imparator penguen Kral penguen Makaroni pengueni Tepeli penguenler Sakalli penguen Adelie pengueni bazilaridir Balinalar Oluklu balina Kuzey balinasi Gok balina Bayagi minke balinasi Kambur balina Antarktika minke balinasi bazilaridir Foklar Guney deniz fili Leopar foku veya Pars foku bazilaridir Kuslar Guney Georgia Incirkusu Albatros Antarktika Martisi Antarktik firtina kusu bazilaridir Baliklar Patagonya disbaligi Antarktika krili bazilaridir Kalamarlar Dev kalamar gibi kalamarlar vardir Yonetim ve politikaAntarktika da hukumet mevcut degildir buna ragmen cesitli ulkeler bazi bolgelerinde egemenlik iddia ederler Ayrica bu birkac ulke karsilikli olarak birbirlerinin hak iddialarini kabul etseler de evrensel nitelikte taninmis bir egemenlik soz konusu degildir Kitanin kesfinden sonra ozellikle 1910 lu yillardan itibaren yogun olarak toprak sahiplenme mucadelesi basladi 1940 li yillarin sonunda yedi ulke Arjantin Sili Avustralya Fransa Norvec Yeni Zelanda Birlesik Krallik Antarktika da toprak hakimiyeti iddiasinda bulundu Bazi ulkelerin ayni alanlar uzerinde hak iddia etmesinin yaninda dunyanin geri kalani bu iddialari kabul edilmedi Kitanin ancak 15 i uzerinde hak iddiasi olmamistir Bir kitanin yedi devlet tarafindan sahiplenilmesi dunyada tepki olusturdu New York Times 1947 yilinda kitanin tum milletler adina Birlesmis Milletler tarafindan yonetilmesini onermistir 1948 de ayni gorusleri ABD savunmaya basladi Kitanin dunya topragi olmasi gerektigi 1956 da Yeni Zelanda tarafindan ileri suruldu 1959 dan beri Antarktika Uzerindeki yeni egemenlik iddialari askiya alinmis ve Antarktika nin siyaseten tarafsiz oldugu ongorusu hakim olmustur Kitanin statusu 1959 Antarktik Antlasma ve diger ilgili kabullerle Antarktik Antlasma Sistemi olarak adlandirilip duzenlenmistir Anlasma Sistemi nce 60 derece enleminin guneyindeki tum kara ve buzul parcalari Antarktika ismiyle tanimlanmistir Anlasma Sovyetler Birligi ni sonradan Rusya Birlesik Krallik i Arjantin i Sili yi Avustralya yi ve ABD yi de iceren 12 ulke tarafindan imzalanmistir Boylece Antarktika ya saglanan bilimsel korumanin yaninda bilimsel inceleme ozgurlugu ve cevreci koruma tahsis edilmis Antarktika da askeri faaliyetler yasaklanmistir Bu anlasma Soguk Savas surecindeki ilk silahsizlanma anlasmasidir 1983 te Antarktik Antlasma nin taraflari Antarktika da madenciligi konusmaya ve tartismaya basladilar Uluslararasi bir orgutler koalisyonu kurularak bolgeden mineral cikarilmasini engellemek icin toplumsal baski kampanyasi baslatti Greenpeace tarafindan daha da buyutulen bu eylemler protestocularin kendi bilimsel istasyonlarini kurmalarina yol acti Ross Sea bolgesindeki ve insanlarin Antarktika uzerindeki cevresel etkilerinin belgelenmesi icin yillik kesifler duzenlendi 1988 de Antarktik Mineral Kaynaklarini Duzenleme Kongresi Convention on the Regulation of Antarctic Mineral Resources CRAMRA kuruldu Sonraki yil Avustralya ve Fransa kongreyi onaylamadiklarini bunun hayata gecmesinin butun amac ve niyetleriyle olumcul derecede zit oldugunu duyurdular Avustralya ve Fransa bu tarz bir uygulama yerine Antarktik cevrenin korunmasi icin kapsamli bir muzakerenin yapilmasini onerdi Antarktik Antlasmaya Cevresel Koruma Protokolu Madrid Protokolu diger ulkelerce takip edilerek onerildi ve 14 Ocak 1998 de protokol yururluge girdi Madrid Protokolu Antarktika da madenciligi tamamen yasaklayip Antarktika yi bilime ve barisa adanmis dogal bir rezerv tayin ediyordu Antarktik Antlasma Antarktika da askeri us ve garnizon kurulmasini askeri manevralari ve silah testlerini de iceren her turlu yasakliyor Askeri personel ve ekipmanlar sadece bilimsel ve diger bariscil amaclar icin serbest birakilmistir Belgelenmis tek askeri kara manevrasi Arjantin Ordusunun yaptigi Operacion 90 dir Amerika Birlesik Devletleri Silahli Kuvvetleri Antarktika da iki alti aylik sezon boyunca arastirma gorevinde bulunan ordu mensuplarina veya sivillere verir Madalya Wintered Over yazan bir seritle verilir madalyanin arka yuzunde deniz canlilari ve penguen motifleri vardir ortasinda COURAGE CESARET SACRIFICE FEDAKARLIK ve DEVOTION OZVERI yazar Bugun anlasmaya taraf 53 ulke var Anlasmanin ilk imzacilari olan 12 ulke istisari taraf danisman statusunde Anlasmaya sonradan katilanlarla beraber toplamda 29 ulke danisman statusunde Bu ulkeler de her yil kitaya iliskin bilgi paylasimi ve karar alimi icin gerceklestirilen toplantilarda yer aliyor ve oy haklari oluyor Diger 25 ulke ise anlasma kapsamindaki toplantilara istisari olmayan taraf gozlemci olarak katiliyor Devlet baskanligi duzeyinde ziyaretler 10 Subat 2015 te Norvec Krali V Harald dunyanin Antarktika yi ziyaret eden ilk monarki oldu V Harald ozellikle Norvec e bagli Kralice Maud Topraklari ni gezdi bu ziyaret V Harald a Antarktika Krali Norvecce kongen av Antarktis unvanini kazandirdi Antarktika topraklari Yil Ulke Toprak Iddia Sinirlari Harita1908 Birlesik Krallik Britanya Antarktika Topraklari 20 B to 80 B1923 Yeni Zelanda Ross Bolgesi 150 B to 160 D1924 Fransa Fransiz Guney ve Antarktika Topraklari 142 2 D to 136 11 D1929 Norvec 68 50 G 90 35 B 68 833 G 90 583 B 68 833 90 583 Peter I Island 1933 Avustralya Avustralya Antarktika Topraklari 160 D to 142 2 D ve 136 11 D to 44 38 D1939 Norvec Kralice Maud Topraklari 44 38 D to 20 B1940 Sili Sili Antarktika Bolgesi 53 B to 90 B1943 Arjantin Arjantin Antarktikasi 25 B to 74 B Kimse Hak iddia edilmemis bolge Marie Byrd Topraklari 90 B to 150 B haric Arjantin in Britanya nin ve Sili nin topraklar uzerindeki hak iddialari birbirlerinin iddialariyla cakisiyor ve bu durum cesitli surtusmeleri beraberinde getirmistir 18 Aralik 2012 de Birlesik Krallik Disisleri Bakanligi II Elizabeth in hukumdarliginin 60 yil donumu kutlamalari icin daha once adlandirilmamis bir bolgeye Kralice Elizabeth Topraklari ismini verdi 22 Aralik 2012 de BK Arjantin Buyukelcisi John Freeman Arjantin Hukumeti tarafindan bu isimlendirmeyi protesto etmek icin cagrildi Zaten Arjantin BK iliskileri 2012 yilinda Falkland Adalari nin egemenligi ve Falkland Savasi nin 30 yildonumu nedeniyle zarar gormustu Avustralya nin ve Yeni Zelanda nin su anda kendi bolgeleri olarak gosterdikleri yerler bu ulkelere bagimsizlik verilmeden once BK nin topraklariydi Avustralya Antarktika uzerinde en buyuk alanda hak iddiasinda bulunan devlet durumundadir BK nin Avustralya nin Yeni Zelanda nin Fransa nin ve Norvec in iddialari birbirlerince taninmaktadir Antarktika da toprak edinme konusunda hevesli diger ulkeler Antarktik Antlasma nin taraflari olarak antlasmaya katiliyorlar cunku antlasmaya katilmis olsalar da antlasmanin yururlukteki yasalari katilimcilarin ve ismi gecmeyen ulkeler disindaki devletlerin Antarktika topraklari uzerinde hak iddia etmelerine ve bu iddialarinin taninmasina izin vermiyor Brezilya isimli bir bolgeyi ilgi alani olarak belirlemistir ama resmen hak iddiasinda bulunmuyor Peru resmi olarak toprak talebi hakkini sakli tutuyor Rusya Sovyetler Birligi nden devraldigi bolgede asil Antarktik Antlasmaya bagli kalarak hak iddia ediyor Guney Afrika Cumhuriyeti resmi olarak toprak talebi hakkini sakli tutuyor ABD resmi olarak toprak talebi hakkini asil Antarktik Antlasmasi na bagli olarak sakli tutuyor EkonomiBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor 60 yil kadar once bazi bilimadamlari kitanin ekonomik bir degerinin olmadigini iddia etmistir Yapilan arastirmalarda kitada bakir kobalt kursun altin manganez titanyum nikel cinko ve uranyum gibi metaller ve hidrokarbon yataklari tespit edilmistir Buyuk miktarlarda dogal gaz 115 trilyon kubik ve petrol 45 milyar varil rezervleri bulunur Kitada bugun ekonomik ve bilimsel nedenlerle kullanilamayan donmus halde dev tatli su kaynaklari bulunmaktadir Bir yil kitadan kopan buz parcalarinin 5 milyar kisinin yillik tatli su ihtiyacini karsilayacak miktardadir 688 km3 miktarindaki su dunyadaki tum nehirlerden akan tatli sudan daha fazladir Yuzen buzdaglarinin su sikintisi ceken ulkelere tasinmasi tartisilmistir Bilim ve teknolojiBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor 1959 yilinda imzalanip 1961 yilinda uygulanmaya baslanan Antarktika antlasmasina gore kitada sadece bilimsel arastirmalar yapilabilmektedir Gunumuzde kitada 29 ulkenin 101 arastirma istasyonu bulunmaktadir Istasyonlardan 46 adeti Antarktika Yarimadasi ve cevredeki adalarda bulunur Brezilya Polonya Bulgaristan Peru Kore Cek Cumhuriyeti Ukrayna ve Turkiye nin birer adet arastirma istasyonu bulunmaktadir GaleriCevreBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Antarktika hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarWikimedia Atlas da Antarctica Kaynakca a b c d Washington DC Central Intelligence Agency 2013 Antarctica The World Factbook 2013 14 Government of the United States 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Aralik 2014 a b Liddell Henry George Scott Robert Crane Gregory R Ed A Greek English Lexicon Antarktikos Perseus Digital Library Tufts University 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2014 Hince Bernadette 2000 The Antarctic Dictionary CSIRO Publishing s 6 ISBN 978 0 9577471 1 1 a b National Library of Scotland 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2014 Crystal David 2006 The Fight for English Oxford University Press s 172 ISBN 978 0 19 920764 0 Harper Douglas Antarctic Online Etymology Dictionary 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2014 Murray John 1886 The exploration of the Antarctic Regions Scottish Geographical Magazine 2 9 s 527 548 Derginin online versiyonu ucretli Geographical Magazine Woodburn Susan Temmuz 2008 PDF CAIRT Newsletter of the Scottish Maps Forum 13 ISSN 1477 4186 2 Subat 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2014 Bayatli Altay 1 Ocak 2022 Osmanli ve Kutup Stratejisinin Haritacilik Tarihi ve Cografi Kesifler Perspektifinden Incelenmesi Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries dergipark org tr 3 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2022 Climat une enquete aux poles Fransizca www cnrs fr 21 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Kraus The Famous Voyage The Circumnavigation of the World 1577 1580 Ingilizce 29 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Savenije Henny Korea through western cartographic eyes Korean Culture Ingilizce 21 1 s 4 19 20 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Ingilizce 19 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2015 de Acuna Isidoro Vazquez 1993 Don Gabriel de Castilla primer avistador de la Antartica Revista de Marina Ispanyolca 2 Voyage Round The World in 1615 1617 by William Cornelison Schouten and Jacques le Maire Going Round Cape Horn A General History and Collection of Voyages and Travels Arranged in Systematic Order Forming a Complete History of the Origin and Progress of Navigation Discovery and Commerce by Sea and Land from the Earliest Ages to the Present Time 10 Edinburgh London Edinburgh W Blackwood London T Cadell 1824 s 162 171 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Knox Johnston Robin 1994 Cape Horn a maritime history Londra Hodder amp Stoughton s 240 ISBN 0 340 41527 4 Capt Francisco de Seixas y Lovera Descripcion geographica y derrotero de la region austral Magallanica Que se dirige al Rey nuestro senor gran monarca de Espana y sus dominios en Europa Emperador del Nuevo Mundo Americano y Rey de los reynos de la Filipinas y Malucas 10 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Madrid Antonio de Zafra 1690 Narrates the discovery of South Georgia by the Englishman Anthony de la Roche in April 1675 Capitulo IIII Titulo XIX page 27 or page 99 of pdf Relevant fragment Halley Edmond 1982 The Three Voyages of Edmond Halley in the Paramore 1698 1701 Birlesik Krallik Hakluyt Society ss 129 131 ISBN 0 904180 02 6 Cook Alan 12 Nisan 1997 Edmond Halley Charting the Heavens and the Seas 1 bas Oxford USA Oxford University Press ISBN 0198500319 5 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2015 Shelvocke George 1726 A Voyage Round the World by Way of the Great South Sea Londra J Senex s 468 1 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Mills William James 2003 Bouvet Island Exploring Polar Frontiers A Historical Encyclopedia 1 ABD ABC CLIO s 96 ISBN 9781576074220 Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Kerguelen Tremarec Yves Joseph de 1796 Relation des combats et des evenements de la guerre maritime de 1778 entre la France et l Angleterre Patris s 403 10 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2015 Taaf fr 20 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2012 Flinders Matthew A voyage to Terra Australis Introduction 11 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved 25 January 2013 Age of Exploration John Cook The Mariners Museum 7 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2006 James Cook The Journals edited by Philip Edwards Penguin Books 2003 p 250 Chisholm Hugh 1911 Polar Regions Encyclopaedia Britannica 11 bas Cambridge University Press erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim U S Antarctic Program External Panel of the National Science Foundation Antarctica Past and Present PDF Government of the United States 17 Subat 2006 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Subat 2006 Guthridge Guy G Government of the United States National Aeronautics and Space Administration 2 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2006 University of the City of San Diego 10 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2008 South Pole com 10 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2006 Antarctic Explorers Timeline Early 1800s Polar Radar for Ice Sheet Measurements PRISM 12 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2006 Erki Tammiksaar 14 Aralik 2013 Punane Bellingshausen Red Bellingshausen Postimees Arvamus Kultuur Estonca Bourke Jane 2004 Amazing Antarctica Ready Ed Publications ISBN 1863975845 Joyner Christopher C 1992 Antarctica and the Law of the Sea Martinus Nijhoff Publishers s 5 Primary society and environment Book F Australia R I C Publications 2001 s 96 ISBN 1741261279 Ingilizce www whodiscoveredit com 16 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2011 11 Agustos 2013 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20130811130410 http www ats aq documents ATCM29 wp ATCM29 wp019 f doc arsivlendi Wayback Machinesitesinde Fransizca Proposition de classement du rocher du debarquement dans le cadre des sites et monuments historiques Antarctic Treaty Consultative meeting 2006 note 4 23 Nisan 2021 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20210423034208 https gallica bnf fr ark 12148 bpt6k97685c image f2 langFR arsivlendi 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca Voyage au Pole sud et dans l Oceanie sur les corvettes l Astrolabe et la Zelee execute par ordre du Roi pendant les annees 1837 1838 1839 1840 sous le commandement de M J Dumont d Urville capitaine de vaisseau 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Paris Gide publisher 1842 1846 Vol 8 pp 149 152 gallica bnf fr BNF South Pole Exploring Antarctica South Pole com 14 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2006 9 Subat 2005 8 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2006 Tannatt William Edgeworth David Australian Antarctic Division 29 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2010 South Pole com 5 Subat 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2006 Dates in American Naval History October Ingilizce www history navy mil 16 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2011 a b Ingilizce 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2015 70South com 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2006 Mityk Jan Geografia fizyczna czesci swiata Lehce 1982 bas Varsova Drewry D J Ed 1983 Antarctica Glaciological and Geophysical Folio Scott Polar Research Institute University of Cambridge ISBN 0 901021 04 0 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2007 Scientists Discover Undersea Volcano Off Antarctica National Science Foundation 24 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2004 How Stuff Works polar ice caps howstuffworks com 4 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2006 Hudson Gavin 14 Aralik 2008 The Coldest Inhabited Places on Earth Eco Localizer 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2009 Arsivlenmis kopya 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2015 a b Arsivlenmis kopya 23 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2015 British Antarctic Survey Plants of Antarctica Natural Environment Research Council 7 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2011 a b c BASLAR Yrd Doc Dr Kemal 2003 Giris PDF ANTARKTIKA ANTLASMALAR SISTEMI 1961 2001 40 YILIN ARDINDAN ANTARKTIKA NIN HUKUKI REJIMI 6 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Mart 2015 Arsivlenmis kopya 18 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2015 Rogan Finnemore Michelle 2005 What Bioprospecting Means for Antarctica and the Southern Ocean Von Tigerstrom Barbara Ed International Law Issues in the South Pacific Ashgate Publishing s 204 ISBN 0 7546 4419 7 Australia New Zealand France Norway and the United Kingdom reciprocally recognize the validity of each other s claims Google Books link 1 Antarctic Treaty System Parties Antarctic Treaty and the Secretariat 22 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2009 PDF Antarctica New Zealand 10 Mayis 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Eylul 2003 Asoc org 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 Greenpeace org Greenpeace International 25 Subat 2010 15 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 Greenpeace International 6 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2015 Antarctica exploration or exploitation New Scientist 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Antarctica a tale of two treaties New Scientist 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2008 a b The Madrid Protocol Australian Antarctic Division 22 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2011 Bobo Jack A Antarctic Treaty Papers 23 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2009 Antarctic Treaty Scientific Committee on Antarctic Research 6 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2006 Antarctica Institute of Argentina 6 Mart 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2006 Antarctic Service Medal U S Navy 9 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2006 Kongen av Antarktis 11 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 10 February 2015 Morris Michael 1988 The Strait of Magellan Martinus Nijhoff Publishers s 219 ISBN 0 7923 0181 1 Erisim tarihi 21 Ekim 2010 Brazil has even designated a zone of Antarctic interest that overlaps the Argentine sector but not the Chilean one a b Antarctica The World Factbook United States Central Intelligence Agency 2011 13 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2011 the US and Russia reserve the right to make claims takbam org 9 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2015 Antarktika da kurulu istasyonlar Turkiye Antarktika da us kuruyor yer penguenler adasi hurriyet com tr 2 Mayis 2013 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2015