Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmet Talât Aydemir (1917, Söğüt - 5 Temmuz 1964, Altındağ), Türk asker. 22 Şubat 1962 ve 20 Mayıs 1963'te iki başarısız askerî darbe girişimine önderlik etmiştir.
| Talât Aydemir TOP.1939-94 | |
|---|---|
| Doğum | 1917 Söğüt, Bilecik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Temmuz 1964 (47 yaşında) Ulucanlar Cezaevi, Altındağ, Ankara, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı |
| Bağlılığı |  Türkiye |
| Branşı |  Türk Kara Kuvvetleri |
| Hizmet yılları | 1939-1962 |
| Rütbesi |  Topçu Kurmay Albay |
| Komutası | Kara Harp Okulu |
| Çatışma/savaşları | Kore Savaşı |
Yaşamı
1939 yılında Harp Okulundan topçu asteğmen rütbesiyle mezun oldu. 1954 yılında Kara Harp Akademisini bitirerek kurmay subay oldu. 1956-1959 yılları arasında Demokrat Parti iktidarına karşı darbe yapmak için örgütlenen cuntada çalıştı. 1959 yılında Kore'ye gitti. Haziran 1960'a kadar Güney Kore'de kaldığı için 27 Mayıs Darbesi'ne katılamadı. Yurda dönünce Millî Birlik Komitesine giremedi. Bu da MBK'ye kişisel kırgınlık duymasına neden oldu. Kore dönüşünde kurmay albay rütbesindeyken önemli bir görev olan Kara Harp Okulu komutanlığına atandı. 27 Mayısçıların, Ondörtler'i de içeren "radikal" kesimi içinde yer alıyordu. Bu kesimde oturmuş bir düşünce birliği olmamakla birlikte askerî yönetimin sürmesi, otoriter reformculuk, parlamentarizmi küçük görme gibi asgari müştereklerde birleşiliyordu. 1960'ın sonunda MBK'nin "ılımlı" kanadı "radikal" kanadı tasfiye etti ama MBK içinde olmayan Aydemir bu gelişmeden etkilenmedi. Kendisiyle beraber hareket edenlerin çoğu albay olduğu için Aydemir'e ''Albaylar Cuntasının başı" deniyordu.
15 Ekim 1961'de seçimlerin yapılmasından sonra, ordu içindeki hoşnutsuzluklar arttı. Kendilerine Silahlı Kuvvetler Birliği (SKB) adını veren bir grup subay; 21 Ekim'de seçimler, siyasal partiler ve MBK'nin feshini öngören bir protokol imzaladı. 27 Mayıs'ın hedefine ulaşamadığı, koalisyon hükûmetlerinin gerekli reformları yapamayacağı, bu nedenle yeni bir müdahalenin gerekli olduğu düşüncesindeki Aydemir grubu ile SKB arasında belirli bir ilişki vardı.
Protokolde sözü edilen müdahale çeşitli gelişmeler sonucu meydana gelmemekle birlikte ordu içindeki hoşnutsuzluk sürüyordu. İsmet İnönü başkanlığında kurulan hükûmet, bir darbe girişimini önlemek amacıyla aralarında Aydemir'in de bulunduğu bir grup subayı başka yerlere atadı. Bunun üzerine Aydemir, yapılan atama ve tutuklamalara karşı Ankara'daki askerî birliklerin bir bölümünün katılmasıyla 22 Şubat 1962'de bir darbe düzenledi. Ama ordu, İsmet İnönü'nün yanında yer alınca yalnız kalan Aydemir, Hükûmetle anlaşarak teslim oldu. Bu anlaşma uyarınca 22 Şubatçılar yargılanmadılar, yalnızca emekliye ayrıldılar.
9 Temmuz 1962'de "kanunun suç saydığı bir cürmü övdüğü" iddiasıyla tutuklandı. 18 Temmuz'da tahliye edildi.
Aydemir bundan sonra da darbeci etkinliklerini sürdürdü. 20 Mayıs 1963'te, Anayasa'da öngörülen reformların yerine getirilmediği gerekçesiyle Kara Harp Okulunun katılmasıyla ikinci darbe girişiminde bulundu. Bu girişim de İnönü'nün direnişiyle bastırıldı.
Aydemir; birçok subay, Kara Harp Okulu öğrencileri ve Ondörtler'den bazılarıyla birlikte yargılandı. Yapılan yargılamadan sonra 5 Eylül 1963'te Süvari Binbaşı Fethi Gürcan ile birlikte "anayasayı tadil ve tağyire teşebbüs" suçundan idama mahkûm edildi.TBMM'nin de kararı onaylaması üzerine idam cezası, 11 Mart 1964 tarihinde kesinlik kazandı. 27 Haziran 1964 günü sabaha karşı hücresinden alınarak infaz için cezaevi müdürünün odasına getirildi ise de avukatının yaptığı bir son dakika başvurusu ile infaz ertelendi. Bu son hukuki girişimlerin de etkisiz kalmasının ardından 5 Temmuz 1964'te Ankara Merkez Cezaevi'nde asılarak idam edildi. Vasiyetnamesinde, bir zamanlar komutanı olduğu Kara Harp Okuluna gömülmek istediğini yazdı.
Şadan Aydemir ile evli olan Aydemir, Tülin ve Metin adı iki çocuk babası idi. Anne tarafından eski maliye bakanlarından Ekrem Alican'ın yeğenidir.
Talât Aydemir'in anılarının bir bölümü 1965 yılında Akşam gazetesinde yayımlanmış ve hemen sonra Talât Aydemir’in Hatıraları adıyla MAY Yayınları tarafından ilk cildi yayımlanmıştır. Kendi el yazısı ile kaleme aldığı bütün anıları, 2010 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından Hatıratım adıyla yayımlandı.
Kaynakça
- Büyük Larousse
- Hatıratım, Talât Aydemir, Yapı Kredi Yayınları
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Vikisöz'de Talat Aydemir ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- ^ Talat Aydemir tahliye edildi. 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Millyet, 19/07/1962
- ^ Talat Aydemir idam edildi. 20 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Millyet, 5/07/1962
- ^ "12 Mart Belgeseli 4. Bölüm | Baskın | 32.Gün Arşivi". 12 Mart Belgeseli. 32. Gün Arşivi. 13 Mart 2017. 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ [1][]
- ^ Alican'ın açıklaması 12 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet, 23/02/1962
- ^ "Hatıratım". 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmet Talat Aydemir 1917 Sogut 5 Temmuz 1964 Altindag Turk asker 22 Subat 1962 ve 20 Mayis 1963 te iki basarisiz askeri darbe girisimine onderlik etmistir Talat Aydemir TOP 1939 94Dogum1917 Sogut Bilecik Osmanli ImparatorluguOlum5 Temmuz 1964 47 yasinda Ulucanlar Cezaevi Altindag Ankara TurkiyeDefin yeriCebeci Asri MezarligiBagliligi TurkiyeBransiTurk Kara KuvvetleriHizmet yillari1939 1962RutbesiTopcu Kurmay AlbayKomutasiKara Harp OkuluCatisma savaslariKore SavasiYasami1939 yilinda Harp Okulundan topcu astegmen rutbesiyle mezun oldu 1954 yilinda Kara Harp Akademisini bitirerek kurmay subay oldu 1956 1959 yillari arasinda Demokrat Parti iktidarina karsi darbe yapmak icin orgutlenen cuntada calisti 1959 yilinda Kore ye gitti Haziran 1960 a kadar Guney Kore de kaldigi icin 27 Mayis Darbesi ne katilamadi Yurda donunce Milli Birlik Komitesine giremedi Bu da MBK ye kisisel kirginlik duymasina neden oldu Kore donusunde kurmay albay rutbesindeyken onemli bir gorev olan Kara Harp Okulu komutanligina atandi 27 Mayiscilarin Ondortler i de iceren radikal kesimi icinde yer aliyordu Bu kesimde oturmus bir dusunce birligi olmamakla birlikte askeri yonetimin surmesi otoriter reformculuk parlamentarizmi kucuk gorme gibi asgari mustereklerde birlesiliyordu 1960 in sonunda MBK nin ilimli kanadi radikal kanadi tasfiye etti ama MBK icinde olmayan Aydemir bu gelismeden etkilenmedi Kendisiyle beraber hareket edenlerin cogu albay oldugu icin Aydemir e Albaylar Cuntasinin basi deniyordu 15 Ekim 1961 de secimlerin yapilmasindan sonra ordu icindeki hosnutsuzluklar artti Kendilerine Silahli Kuvvetler Birligi SKB adini veren bir grup subay 21 Ekim de secimler siyasal partiler ve MBK nin feshini ongoren bir protokol imzaladi 27 Mayis in hedefine ulasamadigi koalisyon hukumetlerinin gerekli reformlari yapamayacagi bu nedenle yeni bir mudahalenin gerekli oldugu dusuncesindeki Aydemir grubu ile SKB arasinda belirli bir iliski vardi Protokolde sozu edilen mudahale cesitli gelismeler sonucu meydana gelmemekle birlikte ordu icindeki hosnutsuzluk suruyordu Ismet Inonu baskanliginda kurulan hukumet bir darbe girisimini onlemek amaciyla aralarinda Aydemir in de bulundugu bir grup subayi baska yerlere atadi Bunun uzerine Aydemir yapilan atama ve tutuklamalara karsi Ankara daki askeri birliklerin bir bolumunun katilmasiyla 22 Subat 1962 de bir darbe duzenledi Ama ordu Ismet Inonu nun yaninda yer alinca yalniz kalan Aydemir Hukumetle anlasarak teslim oldu Bu anlasma uyarinca 22 Subatcilar yargilanmadilar yalnizca emekliye ayrildilar 9 Temmuz 1962 de kanunun suc saydigi bir curmu ovdugu iddiasiyla tutuklandi 18 Temmuz da tahliye edildi Aydemir bundan sonra da darbeci etkinliklerini surdurdu 20 Mayis 1963 te Anayasa da ongorulen reformlarin yerine getirilmedigi gerekcesiyle Kara Harp Okulunun katilmasiyla ikinci darbe girisiminde bulundu Bu girisim de Inonu nun direnisiyle bastirildi Aydemir bircok subay Kara Harp Okulu ogrencileri ve Ondortler den bazilariyla birlikte yargilandi Yapilan yargilamadan sonra 5 Eylul 1963 te Suvari Binbasi Fethi Gurcan ile birlikte anayasayi tadil ve tagyire tesebbus sucundan idama mahkum edildi TBMM nin de karari onaylamasi uzerine idam cezasi 11 Mart 1964 tarihinde kesinlik kazandi 27 Haziran 1964 gunu sabaha karsi hucresinden alinarak infaz icin cezaevi mudurunun odasina getirildi ise de avukatinin yaptigi bir son dakika basvurusu ile infaz ertelendi Bu son hukuki girisimlerin de etkisiz kalmasinin ardindan 5 Temmuz 1964 te Ankara Merkez Cezaevi nde asilarak idam edildi Vasiyetnamesinde bir zamanlar komutani oldugu Kara Harp Okuluna gomulmek istedigini yazdi Sadan Aydemir ile evli olan Aydemir Tulin ve Metin adi iki cocuk babasi idi Anne tarafindan eski maliye bakanlarindan Ekrem Alican in yegenidir Talat Aydemir in anilarinin bir bolumu 1965 yilinda Aksam gazetesinde yayimlanmis ve hemen sonra Talat Aydemir in Hatiralari adiyla MAY Yayinlari tarafindan ilk cildi yayimlanmistir Kendi el yazisi ile kaleme aldigi butun anilari 2010 yilinda Yapi Kredi Yayinlari tarafindan Hatiratim adiyla yayimlandi KaynakcaBuyuk Larousse Hatiratim Talat Aydemir Yapi Kredi YayinlariAyrica bakiniz27 Mayis Darbesi 22 Subat 1962 ayaklanmasi 20 Mayis 1963 ayaklanmasi Fethi GurcanKaynakcaVikisoz de Talat Aydemir ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Talat Aydemir tahliye edildi 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Millyet 19 07 1962 Talat Aydemir idam edildi 20 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Millyet 5 07 1962 12 Mart Belgeseli 4 Bolum Baskin 32 Gun Arsivi 12 Mart Belgeseli 32 Gun Arsivi 13 Mart 2017 1 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 1 olu kirik baglanti Alican in aciklamasi 12 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet 23 02 1962 Hatiratim 11 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2017