Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tarhuncu Sarı Ahmed Paşa (? - ö. 21 Mart 1653 İstanbul) IV. Mehmed saltanatında 20 Haziran 1652 - 21 Mart 1653 tarihleri arasında dokuz ay yirmi bir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Tarhuncu Sarı Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 20 Haziran 1652 - 21 Mart 1653 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Gürcü Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Koca Derviş Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 21 Mart 1653 İstanbul |
Hayatı
Arnavutluğun Mat kasabasındandır. Eğitimini Enderun'da yaptı. 'nın 1633 tarihinde Mısır valiği ile saraydan çıkması sırasında o da kapıkulu süvariliği ile çıktı. Önce 'ya sonra da Hezarpâre Ahmed Paşa'ya kethüdalık etti. Hezarpare Ahmed Paşa'nın katlinden sonra kardeşi Oruç da, Sofu Mehmet Paşa'ya karşı olan sipahilerin isyanında öldürüldü. Ama Ahmed Ağa, şeyhülislâm tarafından himaye olunarak hayati kurtarıldı. Kendisine Diyarbakır valiliği verildi. Daha sonra Hicaz'a hacca gitti. Diyabakır'da valiliğe dönmeden önce, Ocak 1649'da Mısır valiliğine nakledildi.
Tarhuncu Ahmed Paşa, Ocak 1651'de Mısır'dan azlolunarak İstanbul'a geldi. Naima tarihi Mısır'a yerine vali olarak tayin edilen Hadım Abdurrahman Paşa, aslının sipahi olması dolayısıyla onu tahkir edince, Tarhuncu Ahmed Paşa tarafından gayet usta bir lisanla, ama küçük düşürücü bir şekilde, cevaplandırıldığını bildirir. İstanbul'a döndüğü zaman, sadrâzam olan Gürcü Mehmed Paşa Tarhuncu Ahmed Paşa'nın büyük yetenekleri dolayısıyla sadrazamlıkta kendine rakip olabilaceğini düşündü. Önce Mısır Eyaleti hesaplarında bulunan bazı hatalar dolayısıyla Tarhuncu Ahmed Paşa'yı Yedikule'de hapse gönderdi. Sonra da onu İstanbul'dan uzaklaştırmak hedefiyle, ona Yanya Sancakbeyliği görevini verdi; ama sürgün olarak Selanik'te oturması emredildi.
Bu sırada hükûmet işleri, Valide Sultan'ın mutemedi Anadolu kazaskeri Hocazade Mesud Efendi'nin nezareti altında görülmekteydi. Gürcü Mehmed Paşa'nın yerine sadrazam olarak icraatının güçlülüğünü pratikte göstermiş bir vezir aranmaktaydı. Şeyhülislâm tarafından Siyavuş Paşa sadrazam olarak teklif edildi. Ama Valide Sultan onun tavsiyesini kabul etmedi. Anadolu kazaskeri Hocazade Mesud Efendi ise Tarhuncu Ahmet Paşa'nın sadrazam olmasını tavsiye etti. Bunun üzerine Tarhuncu Ahmed Paşa İstanbul'a davet olundu. Tarhuncu Ahmed Paşa gizlice İstanbul'a gelip Hocazade Mesud Efendi'nin Süleymaniye'deki konağına indi ve geldiği Valide Sultana bildirildi. Tarhuncu Ahmed Paşa burada Padişah ve diğer devlet erkânı ile görüştü. Bu görüşmelerde Tarhuncu Ahmed Paşa devletin problemli işlerini (yani Girit sorunu, donanma sorunu ve maaş sorunu) bazı şartlarla uygun şekilde çözümlemeyi taahhüd etti ve buna karşılık kendinin üzerine eğileceği sorunları da açıkladı. İki taraf bu önemli sorunlar üzerinde anlaşınca 19 Haziran 1652'de Tarhuncu Ahmed Paşa sadrâzam olarak tayin edildi.
Tarhuncu Ahmed Paşa hazine açığını kapatmak, para değerindeki istikrarsızlığı kaldırmak, gümrük gelirlerini artırmak, saray ve tersane harcamalarını azaltmak ve yolsuzluğu önlemek için gayet ciddi ve dürüstlükle gece gündüz çalışmaya koyuldu. Bundan dolayı hem devlet içinden hem de devlet dışından Tarhuncu Ahmed Paşa icraatından menfaatleri zarar görenler ona düşman olup diş bilemeye başladılar.
Önce bir kısım ulema sadrazamın aleyhine harekete geçti ve bunların yanında çarşı esnafı ve günün hükûmetine karşı her türlü eyleme katılmayı alışkanlık haline getirmiş kapıkulu sipahileri de bu harekâta katıldılar. Bu olaylar şeyhülislamlığa getirilmekle biraz yatıştırıldı.
Osmanlı Devletinde ilk defa olarak devletin gelirlerini ve harcamalarını ayrıntılarla öğrenip bir devlet bütçesi hazırlamak için bir kurul kuruldu. Bu kurul Kemankeş Kara Mustafa Paşa'nın son sadrazamlık yılı olan 1643 ile 1652 yılı arasındaki yaklaṣık 10 yıl için devletin defterlerini inceledi. Bu dönemde devlet gelirleri, yeni vergiler (özellikle "değirmen vergisi" ve "hane vergisi") ihdası ile 5.329 (yük) olmuştu; devlet harcamaları ise 1643'te yaklaşık 6.000 (yük) iken 1650'de yaklaşık 5.500 (yük)e indirilmişti.
Ayrıca Osmanlı Devleti maliye sisteminde ilk kez olarak gelecek yıl için, yani 1652 yılında başlayan Hicri 1060 yılı için, Tarhuncu bütçesi adı verilen bir bütçe defteri hazırlandı. Bu bütçeye göre Hicri 1060 yılında bir yılda taşra eyaletlerinden gelen toplam cizye, avarız, mukataat bedelinden oluşan devlet gelirinin 5.329 yük olacağı hesaplanmıştı. Devlet harcamaları olarak yeniçeri ocağı, acemioğlan ocakları, bostancı ve baltacı ulufeleri ile saray, tersane, donanma, istabl-i amire, cebecihane, tophane vb giderleri 6.872 yük olacaktı. Devlet bütçe sorunlarının devamlı olarak çıktığı bilinmekteydi. "Tarhuncu Bütçesi"'ne göre Hicri 1060 yılı için devlet bütçesi açığının yaklaşık 1.600 yük olacağı hesaplandı.
Bütçe sorunlarının büyük bir kısmı bu bütçe açıklığından ortaya çıkmakla beraber, bir kısmının da kısa dönem likidite sorunu olduğu, yani devlet harcamalarının devamlı olmasına rağmen, eyaletlerde gelirlerinin tam olarak zamanında toplanamaması, planlanan zamanda merkeze sevkedilmemesi ve gelirlerin düzenli olmamasına bağlı olduğu da anlaşılması gerekmekteydi.
Tarhuncu Ahmed Paşa ayrıntılı bütçe defteri hazırlandıktan sonra, özellikle sarayın ve sonra devlet ileri gelenlerinin harcamalarında kesinti yapmaya koyuldu. Bu harcamalar kısıntısı ona çok düşman kazandırdı.
20 Kasım 1652'de İstanbul çarşılarına yakın Esir Hanı'nda çıkan bir yangın başkent çarşılarının yoğun olduğu Çarşıkapı, Gedikpaşa, Çemberlitaş, Mahmutpaşa, Beyazıt ve Mercan mahallelerinde büyük zararlar verdi. Bu zararlar başkentte para darlığı sorununu tekrar gündeme getirdi. Defterdar kısa vadeli finans bulmak için 15 kese borç alıp "Mum Eminliği" imtiyazını "Devletoğlu" adlı bir gayrimüslime verdi. Saraydan ve rical konaklarından baltacılar Devletoğlu'nun idare merkezi olan dûkkanını kahve, mum, şeker istekleriyle aşındırmaya başladılar. Bu yuzden baltacılar ile Devletoğlu adamları arasında çatışmalar çıktı ve Devletoğlu şahsen dayak atılmakla tehdit edildi. Sonunda sorunlarla baş edemeyeceğini anlayan Devletoğlu defterdara verdiği nakit krediyi geri alamadan ortadan kayboludu.
Padişah IV. Mehmet daha çocuk yaşlarında idi ve avcılık dışında övünecek bir yeteneği bulunmamaktaydı. Devlet erkanı, hatta padişah huzurunda bile, devamlı birbirleriyle kıyasıya rekabet hatta çatışma halindeydiler. Tarhuncu Ahmed Paşa'nın düşmanları, başta Valide Sultanı ve hatta çocuk padişahı sadrâzam aleyhine harekete sevk etmekteydiler. En sonunda bu düşmanların sadrazamın padişahı tahttan indireceği iftirası saraylıları birleştirdi ve Tarhuncu Ahmed Paşa'nın sadrazamlıktan uzaklaştırılmasına dair bir hatt-ı hümayun çıkartıldı.
Nevruz günü olan 21 Mart 1653'te sadrazam yılbaşı hediyelerini pâdışâha takdimden sonra donanma işleri için tersanede bulunduğu sırada saraya davet olunarak deniz yoluyla Hasbahçe'ye girdikten sonra kendisini kızlar ağası (darüssaâde ağası) karşılayıp sadaret mührünü geri aldı. Vezir-i âzamlığı 9 ay kadar sürmüştü.
Sonra Tarhuncu Ahmed Paşa bostancılara teslim edilip onlar vasıtası ile boğuldu. Cesedi, ilk efendisi 'nın zevcesi tarafından gönderilen adam vasıtasıyla saraydan alınarak Üsküdar'a miskinler mevkiine defnedildi. Ölümünde yaşı 60'i geçmişti.
Değerlendirme
Uzunçarşılı'ya göre
Tarhuncu Ahmet Paşa iffeti, doğruluğu ile tanınmış olup icraatinde hiç hâtıra ve gönüle bakmadığından bütçeyi dengelemek gayretiyle çok düşman kazanmış, Valide Sultanın tekliflerini bile reddetmiş ve bu yüzden hayatını kaybetmiştir. Tarihlerde adı geçen Tarhuncu Bütçesi bunun zamanında yapılmıştır.
Devlet mâliyesi alanında topladığı objektif istatistik verilere dayanarak ıslâhat yapmaya girişen ilk Osmanlı devleti reformcusudur.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.404
- ^ Vecihi tarihi, say.69, Mısır'a tayininin 1648 yılı sonlarında olduğunu belirtmektedir.
- ^ Naima Tarihi: c.5 say.327)
- ^ 1 kese 500 kuruş olması hesabıyla, gelir 14.503 kese; harcama 16.400 kese ve Hicri 1060 yılı için bütçe açığı 1.997 kese
- ^ a b c Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Say. 376
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.404-406
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, say.109.
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Naîmâ, (haz. Mehmet İpşirli) (2007) Tarih-i Na'îmâ (Ravzatü'l-Huseyn Fî Hulâsati Ahbâri'l-Hâfikayn, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları, ,, Cilt:III, say.:1284-1475.
Dış bağlantılar
- Özvar, Erol "Tarhuncu Ahmed Paşa" (2011)) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:40 Sayfa:20-22 İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı [1] 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.II s. [2]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Gürcü Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 20 Haziran 1652 - 21 Mart 1653 | Sonra gelen: Koca Derviş Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tarhuncu Sari Ahmed Pasa o 21 Mart 1653 Istanbul IV Mehmed saltanatinda 20 Haziran 1652 21 Mart 1653 tarihleri arasinda dokuz ay yirmi bir gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Tarhuncu Sari Ahmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 20 Haziran 1652 21 Mart 1653Hukumdar IV MehmedYerine geldigi Gurcu Mehmed PasaYerine gelen Koca Dervis Mehmed PasaKisisel bilgilerOlum 21 Mart 1653 IstanbulHayatiArnavutlugun Mat kasabasindandir Egitimini Enderun da yapti nin 1633 tarihinde Misir valigi ile saraydan cikmasi sirasinda o da kapikulu suvariligi ile cikti Once ya sonra da Hezarpare Ahmed Pasa ya kethudalik etti Hezarpare Ahmed Pasa nin katlinden sonra kardesi Oruc da Sofu Mehmet Pasa ya karsi olan sipahilerin isyaninda olduruldu Ama Ahmed Aga seyhulislam tarafindan himaye olunarak hayati kurtarildi Kendisine Diyarbakir valiligi verildi Daha sonra Hicaz a hacca gitti Diyabakir da valilige donmeden once Ocak 1649 da Misir valiligine nakledildi Tarhuncu Ahmed Pasa Ocak 1651 de Misir dan azlolunarak Istanbul a geldi Naima tarihi Misir a yerine vali olarak tayin edilen Hadim Abdurrahman Pasa aslinin sipahi olmasi dolayisiyla onu tahkir edince Tarhuncu Ahmed Pasa tarafindan gayet usta bir lisanla ama kucuk dusurucu bir sekilde cevaplandirildigini bildirir Istanbul a dondugu zaman sadrazam olan Gurcu Mehmed Pasa Tarhuncu Ahmed Pasa nin buyuk yetenekleri dolayisiyla sadrazamlikta kendine rakip olabilacegini dusundu Once Misir Eyaleti hesaplarinda bulunan bazi hatalar dolayisiyla Tarhuncu Ahmed Pasa yi Yedikule de hapse gonderdi Sonra da onu Istanbul dan uzaklastirmak hedefiyle ona Yanya Sancakbeyligi gorevini verdi ama surgun olarak Selanik te oturmasi emredildi Bu sirada hukumet isleri Valide Sultan in mutemedi Anadolu kazaskeri Hocazade Mesud Efendi nin nezareti altinda gorulmekteydi Gurcu Mehmed Pasa nin yerine sadrazam olarak icraatinin guclulugunu pratikte gostermis bir vezir aranmaktaydi Seyhulislam tarafindan Siyavus Pasa sadrazam olarak teklif edildi Ama Valide Sultan onun tavsiyesini kabul etmedi Anadolu kazaskeri Hocazade Mesud Efendi ise Tarhuncu Ahmet Pasa nin sadrazam olmasini tavsiye etti Bunun uzerine Tarhuncu Ahmed Pasa Istanbul a davet olundu Tarhuncu Ahmed Pasa gizlice Istanbul a gelip Hocazade Mesud Efendi nin Suleymaniye deki konagina indi ve geldigi Valide Sultana bildirildi Tarhuncu Ahmed Pasa burada Padisah ve diger devlet erkani ile gorustu Bu gorusmelerde Tarhuncu Ahmed Pasa devletin problemli islerini yani Girit sorunu donanma sorunu ve maas sorunu bazi sartlarla uygun sekilde cozumlemeyi taahhud etti ve buna karsilik kendinin uzerine egilecegi sorunlari da acikladi Iki taraf bu onemli sorunlar uzerinde anlasinca 19 Haziran 1652 de Tarhuncu Ahmed Pasa sadrazam olarak tayin edildi Tarhuncu Ahmed Pasa hazine acigini kapatmak para degerindeki istikrarsizligi kaldirmak gumruk gelirlerini artirmak saray ve tersane harcamalarini azaltmak ve yolsuzlugu onlemek icin gayet ciddi ve durustlukle gece gunduz calismaya koyuldu Bundan dolayi hem devlet icinden hem de devlet disindan Tarhuncu Ahmed Pasa icraatindan menfaatleri zarar gorenler ona dusman olup dis bilemeye basladilar Once bir kisim ulema sadrazamin aleyhine harekete gecti ve bunlarin yaninda carsi esnafi ve gunun hukumetine karsi her turlu eyleme katilmayi aliskanlik haline getirmis kapikulu sipahileri de bu harekata katildilar Bu olaylar seyhulislamliga getirilmekle biraz yatistirildi Osmanli Devletinde ilk defa olarak devletin gelirlerini ve harcamalarini ayrintilarla ogrenip bir devlet butcesi hazirlamak icin bir kurul kuruldu Bu kurul Kemankes Kara Mustafa Pasa nin son sadrazamlik yili olan 1643 ile 1652 yili arasindaki yaklaṣik 10 yil icin devletin defterlerini inceledi Bu donemde devlet gelirleri yeni vergiler ozellikle degirmen vergisi ve hane vergisi ihdasi ile 5 329 yuk olmustu devlet harcamalari ise 1643 te yaklasik 6 000 yuk iken 1650 de yaklasik 5 500 yuk e indirilmisti Ayrica Osmanli Devleti maliye sisteminde ilk kez olarak gelecek yil icin yani 1652 yilinda baslayan Hicri 1060 yili icin Tarhuncu butcesi adi verilen bir butce defteri hazirlandi Bu butceye gore Hicri 1060 yilinda bir yilda tasra eyaletlerinden gelen toplam cizye avariz mukataat bedelinden olusan devlet gelirinin 5 329 yuk olacagi hesaplanmisti Devlet harcamalari olarak yeniceri ocagi acemioglan ocaklari bostanci ve baltaci ulufeleri ile saray tersane donanma istabl i amire cebecihane tophane vb giderleri 6 872 yuk olacakti Devlet butce sorunlarinin devamli olarak ciktigi bilinmekteydi Tarhuncu Butcesi ne gore Hicri 1060 yili icin devlet butcesi aciginin yaklasik 1 600 yuk olacagi hesaplandi Butce sorunlarinin buyuk bir kismi bu butce acikligindan ortaya cikmakla beraber bir kisminin da kisa donem likidite sorunu oldugu yani devlet harcamalarinin devamli olmasina ragmen eyaletlerde gelirlerinin tam olarak zamaninda toplanamamasi planlanan zamanda merkeze sevkedilmemesi ve gelirlerin duzenli olmamasina bagli oldugu da anlasilmasi gerekmekteydi Tarhuncu Ahmed Pasa ayrintili butce defteri hazirlandiktan sonra ozellikle sarayin ve sonra devlet ileri gelenlerinin harcamalarinda kesinti yapmaya koyuldu Bu harcamalar kisintisi ona cok dusman kazandirdi 20 Kasim 1652 de Istanbul carsilarina yakin Esir Hani nda cikan bir yangin baskent carsilarinin yogun oldugu Carsikapi Gedikpasa Cemberlitas Mahmutpasa Beyazit ve Mercan mahallelerinde buyuk zararlar verdi Bu zararlar baskentte para darligi sorununu tekrar gundeme getirdi Defterdar kisa vadeli finans bulmak icin 15 kese borc alip Mum Eminligi imtiyazini Devletoglu adli bir gayrimuslime verdi Saraydan ve rical konaklarindan baltacilar Devletoglu nun idare merkezi olan dukkanini kahve mum seker istekleriyle asindirmaya basladilar Bu yuzden baltacilar ile Devletoglu adamlari arasinda catismalar cikti ve Devletoglu sahsen dayak atilmakla tehdit edildi Sonunda sorunlarla bas edemeyecegini anlayan Devletoglu defterdara verdigi nakit krediyi geri alamadan ortadan kayboludu Padisah IV Mehmet daha cocuk yaslarinda idi ve avcilik disinda ovunecek bir yetenegi bulunmamaktaydi Devlet erkani hatta padisah huzurunda bile devamli birbirleriyle kiyasiya rekabet hatta catisma halindeydiler Tarhuncu Ahmed Pasa nin dusmanlari basta Valide Sultani ve hatta cocuk padisahi sadrazam aleyhine harekete sevk etmekteydiler En sonunda bu dusmanlarin sadrazamin padisahi tahttan indirecegi iftirasi saraylilari birlestirdi ve Tarhuncu Ahmed Pasa nin sadrazamliktan uzaklastirilmasina dair bir hatt i humayun cikartildi Nevruz gunu olan 21 Mart 1653 te sadrazam yilbasi hediyelerini padisaha takdimden sonra donanma isleri icin tersanede bulundugu sirada saraya davet olunarak deniz yoluyla Hasbahce ye girdikten sonra kendisini kizlar agasi darussaade agasi karsilayip sadaret muhrunu geri aldi Vezir i azamligi 9 ay kadar surmustu Sonra Tarhuncu Ahmed Pasa bostancilara teslim edilip onlar vasitasi ile boguldu Cesedi ilk efendisi nin zevcesi tarafindan gonderilen adam vasitasiyla saraydan alinarak Uskudar a miskinler mevkiine defnedildi Olumunde yasi 60 i gecmisti DegerlendirmeUzuncarsili ya gore Tarhuncu Ahmet Pasa iffeti dogrulugu ile taninmis olup icraatinde hic hatira ve gonule bakmadigindan butceyi dengelemek gayretiyle cok dusman kazanmis Valide Sultanin tekliflerini bile reddetmis ve bu yuzden hayatini kaybetmistir Tarihlerde adi gecen Tarhuncu Butcesi bunun zamaninda yapilmistir Devlet maliyesi alaninda topladigi objektif istatistik verilere dayanarak islahat yapmaya girisen ilk Osmanli devleti reformcusudur Kaynakca a b c d e f g Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 404 Vecihi tarihi say 69 Misir a tayininin 1648 yili sonlarinda oldugunu belirtmektedir Naima Tarihi c 5 say 327 1 kese 500 kurus olmasi hesabiyla gelir 14 503 kese harcama 16 400 kese ve Hicri 1060 yili icin butce acigi 1 997 kese a b c Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Say 376Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 404 406 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 say 109 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Naima haz Mehmet Ipsirli 2007 Tarih i Na ima Ravzatu l Huseyn Fi Hulasati Ahbari l Hafikayn Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 9789751619754 Cilt III say 1284 1475 Dis baglantilarOzvar Erol Tarhuncu Ahmed Pasa 2011 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 40 Sayfa 20 22 Istanbul Turkiye Diyanet Vakfi 1 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C II s 2 Siyasi goreviOnce gelen Gurcu Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 20 Haziran 1652 21 Mart 1653 Sonra gelen Koca Dervis Mehmed Pasa