Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biyolojik bir türün doğal bir ortamda taşıma kapasitesi, gıda, habitat, su ve ortamdaki diğer ihtiyaçlar göz önüne alındığında, ortamın süresiz olarak sürdürebileceği türlerin maksimum nüfus boyutudur. Popülasyon biyolojisinde, taşıma kapasitesi, biyofiziksel çevrenin, nüfus dengesi kavramından farklı olan maksimum yükü olarak tanımlanır.Popülasyon dinamiği üzerindeki etkisi bir lojistik model ile tahmin edilebilir, ancak bu basitleştirme gerçek sistemlerde ortaya çıkabilecek geçici aşım olasılığını göz ardı eder.
Taşıma kapasitesi başlangıçta bir araziyi yok etmeden otlayabilecek hayvan sayısını belirlemek için kullanılmıştır. Daha sonra fikir, insanlar gibi daha karmaşık nüfuslara genişletildi.İnsan nüfusu için sanitasyon ve tıbbi bakım gibi daha karmaşık değişkenler bazen gerekli kuruluşun bir parçası olarak kabul edilir. Nüfus yoğunluğu arttıkça, doğum oranı sıklıkla artar ve ölüm oranı tipik olarak azalır. Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark "doğal artış"tır. Taşıma kapasitesi pozitif bir doğal artışı destekleyebilir veya negatif bir doğal artış gerektirebilir. Dolayısıyla, taşıma kapasitesi, bir çevrenin, verilen organizma ve çevresi üzerinde önemli olumsuz etkileri olmadan destekleyebileceği kişi sayısıdır. Taşıma kapasitesinin altında, popülasyonlar tipik olarak artar, üstünde ise tipik olarak azalır. Nüfus büyüklüğünü dengede tutan bir faktör olarak bilinir. Taşıma kapasitesinin üzerindeki Nüfus büyüklüğü, ilgili türe bağlı bir dizi faktör nedeniyle düşer, ancak yetersiz alan, gıda tedariki veya güneş ışığını içerebilir. Biyofiziksel çevrenin taşıma kapasitesi farklı türler için değişiklik gösterebilir ve gıda güvencesi, , çevre koşulları ve yaşam alanı gibi çeşitli faktörler nedeniyle zaman içinde değişebilir.
"Taşıma kapasitesi" teriminin kökenleri belirsizdir, araştırmacılar uluslararası gemicilik bağlamında veya ilk olarak mikro organizmalarla yapılan 19. yüzyıl laboratuvar deneylerinde kullanıldığını farklı şekilde belirtmiştir. Yakın zamanda yapılan bir gözden geçirme, terimin ilk kullanımını ABD Dışişleri Bakanı tarafından ABD Senatosu'na sunulan 1845 tarihli bir raporda bulur.
İnsanlar
Taşıma kapasitesi ile ilgili çeşitli tahmin sonuçları, geniş aralıktaki nüfus sayılarından oluşur. Bir 2001 BM raporunda, tahminlerin üçte ikisinin, yaklaşık 10 milyar medyan ile, belirtilmemiş standart hatalarla 4 milyar ila 16 milyar aralığında olduğu belirtildi. Daha yakın zamandaki tahminler, özellikle yenilenemeyen kaynakların tükenmesi ve artan tüketim düşünüldüğünde çok daha düşüktür. Habitat kalitesinde veya insan davranışında herhangi bir zamanda meydana gelen değişiklikler taşıma kapasitesini artırabilir veya azaltabilir. Avustralya Ulusal Üniversitesi ve Stockholm Dayanıklılık Merkezi tarafından yapılan araştırmalar, gezegenin gezegensel eşikleri geçmesi ve “Sera Gezegeni” koşullarına ulaşması için bir risk olduğunu belirtti. Bu durumda, Dünya, taşıma kapasitesinin ciddi şekilde azaldığını görecektir.
Paul ve Anne Ehrlich'e göre, "dünya bir bütün olarak düşünüldüğünde, insanlar bugün taşıma kapasitesinin çok üzerindedir."
için taşıma kapasitesi kavramının uygulanması, akışkanlık doğası olan ve dengesiz bir yapıya sahip olan, insanlar ve çevre arasındaki çok katmanlı süreçleri başarılı bir şekilde yakalamadığı için eleştirilmiştir.
Kavramın destekçileri, sınırlı bir taşıma kapasitesi fikrinin, diğer türlere uygulandığında olduğu gibi insanlar için de geçerli olduğunu savunuyorlar. Hayvan popülasyonu büyüklüğü, yaşam standartları ve kaynakların tükenmesi farklılık gösterir, ancak taşıma kapasitesi kavramı hala geçerlidir. Dünya'nın taşıma kapasitesindeki tek faktör insan sayısı değildir. Özellikle varlıklı ve varlıklı sayılabilecek insanlar ve uluslar tarafından atıklar ve de, aşırı insan nüfusu artışı ile birlikte çevre üzerinde önemli bir yük oluşturmaktadır. Nüfus ve tüketim, birlikte, birçok insan sorununun merkezinde yer almaktadır. Bu sorunların bazıları gibi bilgisayar simülasyon modelleri tarafından incelenmiştir. Bilim adamları bugün küresel değişimden bahsettiklerinde, genellikle organizmaları, özellikle de Homo sapiensi destekleyebilmesi ile ilgili, dünyanın büyük bir kısmının (yerel veya bölgesel alanların aksine) taşıma kapasitesini "azaltacak" derecede, doğal çevrede gerçekleşen insan kaynaklı değişikliklerden bahsediyorlar.
Taşıma kapasitesini düzenleyen faktörler
Bir sistemin taşıma kapasitesinin bazı yönleri mevcut gıda, su, hammadde tedariki ve/veya diğer benzer kaynaklar gibi konuları içerebilir. Buna ek olarak, taşıma kapasitesini yöneten, doğada daha az içgüdüsel veya daha az sezgisel olabilen, sürekli artan ve/veya sürekli biriken atık seviyeleri, çevresel hasar ve/veya herhangi bir karmaşık çalışma sistemi temel bileşenlerinin ortadan kaldırılması gibi başka faktörler de vardır. Örneğin, herhangi bir karmaşık sistem'in (örneğin, bir uzay aracı veya bir uçak veya bir otomobil veya bilgisayar kodu veya yaşayan bir omurgalıların vücut bileşenlerini hayal edin) büyük veya kritik kısımlarının ortadan kaldırılması, temel süreçleri ve dinamikleri, sistem arızalarına veya beklenmedik çökmelere neden olacak şekilde kesintiye uğratabilir. (Bu son faktörlerin bir örneği olarak, böyle bir uçak gibi karmaşık bir sistemin "taşıma kapasitesi" mevcut yiyecek, su veya kullanılabilir oturma meselesinden daha fazlasıdır; aynı zamanda taşınan toplam ağırlığı yansıtır ve yolcularının parçalara, pencerelere, kanatlara, motor parçalarına, yakıta ve yağa, vb. zarar vermediği, imha etmediği veya tahrip etmediğini varsayar) Dolayısıyla, küresel ölçekte, gıda ve benzeri kaynaklar, dünyadaki insan yolcular kendi kendine bakım, kendi kendini sürdürme ve kendi kendine onarım için gerekli süreçler için kritik biyosferik yaşam destek kapasitelerini sökmez, ortadan kaldırmaz veya başka şekilde yok etmezlerse, gezegensel taşıma kapasitesini bir ölçüde etkileyebilir.
Dolayısıyla, yalnızca kaynak kısıtlamalarına (gıda gibi) odaklanan "taşıma kapasitesi" yorumları daha geniş fonksiyonel faktörleri ihmal edebilir. İnsanlar uzun vadede ne kilo alır ne de kilo verirlerse, hesaplama oldukça doğrudur. Yiyecek miktarı her zaman "Y" miktarına eşitse, taşıma kapasitesine ulaşılmıştır. İnsanlar, üreme başarılarını artırma ihtiyacı ile ilgili olarak, gıda arzının değişebileceğini ve aynı zamanda çevredeki diğer faktörlerin insanların gıda ihtiyacını değiştirebileceğini anlıyorlar. Örneğin bir ev, sıcak kalmak için bir başkasının yemesi gereken kadar yemek yemesine gerek olmadığı anlamına gelebilir. Zaman içinde, parasal işlemler takas ve yerel üretimin yerini aldı ve sonuç olarak yerel insan taşıma kapasitesini değiştirdi. Ancak satın alımlar binlerce mil uzaklıktaki bölgeleri de etkiliyor. Örneğin, bir otomobilden çıkan karbondioksit üst atmosfere gider. Bu, 'in denklemini geliştirmesine yol açtı.I = P ∙ A ∙ T burada:
- I tüketimden kaynaklanan çevre üzerindeki etkidir
- P nüfus sayısıdır
- A kişi başına tüketimdir (refah)
- T teknoloji faktörüdür
Taşıma kapasitesi (K) ile ilgili önemli bir model lojistik büyüme eğrisidir. Lojistik büyüme eğrisi nüfus artış hızının, mevcut kaynakların ve taşıma kapasitesinin birbirine nasıl bağlı olduğunun daha gerçekçi bir versiyonunu göstermektedir. Lojistik büyüme eğrisi modelinde gösterildiği gibi, nüfus büyüklüğü küçük olduğunda ve çok sayıda kaynak mevcut olduğunda, nüfus zamanla artar ve büyüme oranı da artar. Bununla birlikte, nüfus büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça ve kaynaklar sınırlı hale geldikçe, büyüme oranı azalır ve nüfus K'de dengelenmeye başlar. Bu model, taşıma kapasitesinin değişmediği varsayımına dayanmaktadır. Bununla birlikte, akılda tutulması gereken bir şey, bir nüfusun taşıma kapasitesinin artabileceği veya azalabileceği ve onu etkileyen çeşitli faktörlerin olmasıdır. Örneğin, nüfus artışındaki bir hızlanma, gerekli doğal kaynakların aşırı sömürülmesine ve dolayısıyla bu ortamın toplam taşıma kapasitesinin düşmesine neden olabilir.
Teknoloji, taşıma kapasitesinin dinamiklerinde rol oynayabilir ve bu bazen olumlu olabilirken, diğer durumlarda etkisi sorunlu olabilir. Örneğin, geçmişte Neolitik devrimin tarımın icadı yoluyla dünyanın insanlara göre taşıma kapasitesini arttırdığı öne sürülmüştür. Benzer şekilde, gıdalar açısından bakıldığında, fosil yakıt kullanımının, depolanan güneş ışığını kullanarak dünyanın taşıma kapasitesini yapay olarak artırdığı iddia edilmiştir ancak gıda üretimi, Dünya'nın iklimsel ve biyosferik yaşam destek sistemlerinin bu tür fosil yakıtlardan kaynaklanan hasara ve atıklara dayanma kapasitesini garanti etmez. Bununla birlikte, bu tür yorumlar, küresel sistemin diğer tüm kritik bileşenlerinin sürekli ve kesintisiz çalıştığını varsayar. Dünyanın insanlara göre taşıma kapasitesini artıran diğer teknolojik ilerlemelerin de olduğu öne sürülmüştür: , gübre, kompostlama, seralar, toprak ıslahı ve balık yetiştiriciliği. Ancak, olumsuz bir şekilde, birçok teknoloji, ekonomik varlıkların ve bireysel olarak insanların, her zamankinden daha geniş bir ölçekte, çok daha hızlı ve verimli bir şekilde çok daha fazla hasar ve imha uygulamasına olanak tanır. Örnekler arasında makineli tüfekler, motorlu testereler, ağır iş makineleri sayılabilir ve sanayileşmiş balıkçılık filolarının hedeflenen balık türlerini balıkların üreyebileceğinden daha hızlı yakalama ve hasat etme kapasitesi, teknolojinin bu tür sorunlu sonuçlarına örnektir.
Dünya üzerinde 20. yüzyılın son çeyreğinde genişledi. Ancak şimdi, 1990'larda başlayan dünya tarım kapasitesindeki (ve dolayısıyla taşıma kapasitesindeki) düşüşün devam ettiğine dair pek çok tahmin var. En dikkat çekici olanı, Çin'in gıda üretiminin, 21. yüzyılın son yarısında % 37 oranında azalacağı tahminidir ve Çin'in nüfusu 2050 yılına kadar yaklaşık 1,5 milyar kişiye genişleyebileceğinden, dünyanın tüm taşıma kapasitesine bir yük getirmesi ihtimalidir. Çin'in tarımsal kabiliyetindeki bu azalma (diğer dünya bölgelerinde olduğu gibi) büyük ölçüde dünya ve özellikle 20. yüzyılın ortalarından beri Çin'de gerçekleşmekte olan sürdürülebilir olmayan yeraltı suyu madenciliğe bağlıdır.
'nden , aşağıda tartışılan muhasebesine dayanarak şunları söyledi: "Mevcut tüketim seviyemizi sürdürmek 1.5 adet Dünya gerektirir".
Ekolojik ayak izi
Ekosistemin taşıma kapasitesine kıyasla insanla ilgili talep tahmin etmenin bir yolu "" muhasebesidir. Ekolojik Ayak İzi muhasebesi, gelecekteki olasılıklar ve "taşıma kapasitesi kısıtlamaları" tarafından getirilebilecek kısıtlamalar hakkında spekülasyon yapmak yerine geçmişin ampirik, spekülatif olmayan değerlendirmelerini sunar. Aynı yıl, biyolojik kapasite olarak ölçülen tarihi yenilenme oranlarını, ekolojik ayak izi olarak ölçülen tarihi insan talebine kıyasla karşılaştırmaktadır. Global Footprint Network'ün veri platformu8 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . tarafından elde edilen en son sonuçlar, insanlığın ayak izinin 2016'da gezegenin biyolojik kapasitesini % 70'in üzerinde aştığını gösteriyor. Bununla birlikte, bu ölçüm, mevcut fosil yakıtların tükenmesini hesaba katmaz, bu da mevcut hesaplamadan yüzlerce kat daha fazla karbon ayak izine neden olur.
Ayrıca, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin ekolojik ayak izlerini azaltma ve sürdürme kabiliyetine ilişkin endişeler de vardır. Politika yapımında sürdürülebilir gelişmeyi ve bakımı yeterince değerlendirebilen daha iyi bir çerçeve sunmak için çalışan bilim adamları Holden ve Linnerud, dünyadaki farklı ülkelerin küresel konumlarını ölçen ve 2007'de GSYİH Satınalma gücü paritesi ile ekolojik ayak izi arasında doğrusal bir ilişki olduğunu gösteren bir diyagram oluşturdular. Diyagramına göre ABD, Küba, Bangladeş ve Kore'ye kıyasla Norveç, İsveç ve Avusturya ile birlikte kişi başına en büyük ekolojik ayak izine sahipti.
Kaynakça
- ^ Hui, C (2006). "Carrying capacity, population equilibrium, and environment's maximal load". Ecological Modelling. 192 (1–2). ss. 317-320. doi:10.1016/j.ecolmodel.2005.07.001.
- ^ "Carrying Capacity". The Sustainable Scale Project. 8 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2017.
- ^ a b Sayre, N. F. (2008). "The Genesis, History, and Limits of Carrying Capacity". Annals of the Association of American Geographers. Cilt 98. ss. 120-134. doi:10.1080/00045600701734356.
- ^ Zimmerer, Karl S. (1994). (PDF). Annals of the Association of American Geographers. Cilt 84. ss. 108-125. doi:10.1111/j.1467-8306.1994.tb01731.x. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020.
- ^ "UN World Population Report 2001" (PDF). s. 31. 11 Şubat 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ Ryerson, W. F. (2010), "Population, The Multiplier of Everything Else", McKibben, D (Ed.), The Post Carbon Reader: Managing the 21st Century Sustainability Crisis, Watershed Media, ISBN
- ^ Brown, L. R. (2011). World on the Edge. Earth Policy Institute. Norton. ISBN .
- ^ Steffen, Will; Rockström, Johan; Richardson, Katherine; Lenton, Timothy M.; Folke, Carl; Liverman, Diana; Summerhayes, Colin P.; Barnosky, Anthony D.; Cornell, Sarah E.; Crucifix, Michel; Donges, Jonathan F.; Fetzer, Ingo; Lade, Steven J.; Scheffer, Marten; Winkelmann, Ricarda; Schellnhuber, Hans Joachim (14 Ağustos 2018). "Trajectories of the Earth System in the Anthropocene". Proceedings of the National Academy of Sciences. 115 (33). ss. 8252-8259. doi:10.1073/pnas.1810141115. (PMC) 6099852 $2. (PMID) 30082409.
- ^ "Planet at risk of heading towards irreversible "Hothouse Earth" state — PIK Research Portal". www.pik-potsdam.de. 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2020.
- ^ a b ; (2004), One with Nineveh: Politics, Consumption, and the Human Future, Island Press/Shearwater Books, ss. 137, 182, see also pages 76-236
- ^ Cliggett, Lisa (2001). "Carrying Capacity's New Guise: Folk Models for Public Debate and Longitudinal Study of Environmental Change". Africa Today. Cilt 48. ss. 3-19. doi:10.1353/at.2001.0003.
- ^ Fred Pearce (13 Nisan 2009). "Consumption Dwarfs Population as Main Environmental Threat". Yale University. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2012.
- ^ ; (2008), The Dominant Animal: Human Evolution and the Environment, Island Press/Shearwater Books, ss. 235, see also pages 234-309
- ^ Ehrlich, Paul R.; Holdren, John P. (1971). "Impact of Population Growth". Science. 171 (3977). ss. 1212-1217. Bibcode:1971Sci...171.1212E. doi:10.1126/science.171.3977.1212. (PMID) 5545198.
- ^ Swafford, Angela Lynn. "Logistic Population Growth: Equation, Definition & Graph." Study.com. N.p., 30 May 2015. Web. 21 May 2016. "Logistic Population Growth - Boundless Open Textbook." Boundless. N.p., n.d. Web. 21 May 2016.
- ^ Martire, Salvatore; Castellani, Valentina; Sala, Serenella (2015). "Carrying capacity assessment of forest resources: Enhancing environmental sustainability in energy production at local scale". Resources, Conservation and Recycling. Cilt 94. ss. 11-20. doi:10.1016/j.resconrec.2014.11.002.
- ^ Economy, E., China vs. Earth, The Nation, May 7, 2007 issue
- ^ Nielsen, R., The Little Green Handbook, , (2006)
- ^ Brown, L. R. (2011). World on the Edge. Earth Policy Institute. Norton. s. 7. ISBN .
- ^ Wackernagel, M.; Schulz, N.B. (2002). ""Tracking the ecological overshoot of the human economy". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 99 (14). ss. 9266-9271. Bibcode:2002PNAS...99.9266W. doi:10.1073/pnas.142033699. (PMC) 123129 $2. (PMID) 12089326.
- ^ Rees, W.E. and Wackernagel, M., Ecological Footprints and Appropriated Carrying Capacity: Measuring the Natural Capital Requirements of the Human Economy, Jansson, A., Folke, C., Hammer, M. and Costanza R. (ed.), , (1994)
- ^ "FAQ - Global Footprint Network". footprintnetwork.org. 16 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2018.
- ^ Holden, Erling; Linnerud, Kristin (Mayıs 2007). "The sustainable development area: satisfying basic needs and safeguarding ecological sustainability". Sustainable Development. 15 (3). ss. 174-187. doi:10.1002/sd.313.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyolojik bir turun dogal bir ortamda tasima kapasitesi gida habitat su ve ortamdaki diger ihtiyaclar goz onune alindiginda ortamin suresiz olarak surdurebilecegi turlerin maksimum nufus boyutudur Populasyon biyolojisinde tasima kapasitesi biyofiziksel cevrenin nufus dengesi kavramindan farkli olan maksimum yuku olarak tanimlanir Populasyon dinamigi uzerindeki etkisi bir lojistik model ile tahmin edilebilir ancak bu basitlestirme gercek sistemlerde ortaya cikabilecek gecici asim olasiligini goz ardi eder Lojistik buyume egrisi ile tasima kapasitesi hesabiLogaritmik buyume ile tasima kapasitesine ulasma ardindan azalma ve tasima kapasitesi bozulmasi Tasima kapasitesi baslangicta bir araziyi yok etmeden otlayabilecek hayvan sayisini belirlemek icin kullanilmistir Daha sonra fikir insanlar gibi daha karmasik nufuslara genisletildi Insan nufusu icin sanitasyon ve tibbi bakim gibi daha karmasik degiskenler bazen gerekli kurulusun bir parcasi olarak kabul edilir Nufus yogunlugu arttikca dogum orani siklikla artar ve olum orani tipik olarak azalir Dogum orani ile olum orani arasindaki fark dogal artis tir Tasima kapasitesi pozitif bir dogal artisi destekleyebilir veya negatif bir dogal artis gerektirebilir Dolayisiyla tasima kapasitesi bir cevrenin verilen organizma ve cevresi uzerinde onemli olumsuz etkileri olmadan destekleyebilecegi kisi sayisidir Tasima kapasitesinin altinda populasyonlar tipik olarak artar ustunde ise tipik olarak azalir Nufus buyuklugunu dengede tutan bir faktor olarak bilinir Tasima kapasitesinin uzerindeki Nufus buyuklugu ilgili ture bagli bir dizi faktor nedeniyle duser ancak yetersiz alan gida tedariki veya gunes isigini icerebilir Biyofiziksel cevrenin tasima kapasitesi farkli turler icin degisiklik gosterebilir ve gida guvencesi cevre kosullari ve yasam alani gibi cesitli faktorler nedeniyle zaman icinde degisebilir Tasima kapasitesi teriminin kokenleri belirsizdir arastirmacilar uluslararasi gemicilik baglaminda veya ilk olarak mikro organizmalarla yapilan 19 yuzyil laboratuvar deneylerinde kullanildigini farkli sekilde belirtmistir Yakin zamanda yapilan bir gozden gecirme terimin ilk kullanimini ABD Disisleri Bakani tarafindan ABD Senatosu na sunulan 1845 tarihli bir raporda bulur InsanlarTasima kapasitesi ile ilgili cesitli tahmin sonuclari genis araliktaki nufus sayilarindan olusur Bir 2001 BM raporunda tahminlerin ucte ikisinin yaklasik 10 milyar medyan ile belirtilmemis standart hatalarla 4 milyar ila 16 milyar araliginda oldugu belirtildi Daha yakin zamandaki tahminler ozellikle yenilenemeyen kaynaklarin tukenmesi ve artan tuketim dusunuldugunde cok daha dusuktur Habitat kalitesinde veya insan davranisinda herhangi bir zamanda meydana gelen degisiklikler tasima kapasitesini artirabilir veya azaltabilir Avustralya Ulusal Universitesi ve Stockholm Dayaniklilik Merkezi tarafindan yapilan arastirmalar gezegenin gezegensel esikleri gecmesi ve Sera Gezegeni kosullarina ulasmasi icin bir risk oldugunu belirtti Bu durumda Dunya tasima kapasitesinin ciddi sekilde azaldigini gorecektir Paul ve Anne Ehrlich e gore dunya bir butun olarak dusunuldugunde insanlar bugun tasima kapasitesinin cok uzerindedir icin tasima kapasitesi kavraminin uygulanmasi akiskanlik dogasi olan ve dengesiz bir yapiya sahip olan insanlar ve cevre arasindaki cok katmanli surecleri basarili bir sekilde yakalamadigi icin elestirilmistir Kavramin destekcileri sinirli bir tasima kapasitesi fikrinin diger turlere uygulandiginda oldugu gibi insanlar icin de gecerli oldugunu savunuyorlar Hayvan populasyonu buyuklugu yasam standartlari ve kaynaklarin tukenmesi farklilik gosterir ancak tasima kapasitesi kavrami hala gecerlidir Dunya nin tasima kapasitesindeki tek faktor insan sayisi degildir Ozellikle varlikli ve varlikli sayilabilecek insanlar ve uluslar tarafindan atiklar ve de asiri insan nufusu artisi ile birlikte cevre uzerinde onemli bir yuk olusturmaktadir Nufus ve tuketim birlikte bircok insan sorununun merkezinde yer almaktadir Bu sorunlarin bazilari gibi bilgisayar simulasyon modelleri tarafindan incelenmistir Bilim adamlari bugun kuresel degisimden bahsettiklerinde genellikle organizmalari ozellikle de Homo sapiensi destekleyebilmesi ile ilgili dunyanin buyuk bir kisminin yerel veya bolgesel alanlarin aksine tasima kapasitesini azaltacak derecede dogal cevrede gerceklesen insan kaynakli degisikliklerden bahsediyorlar Tasima kapasitesini duzenleyen faktorler Bir sistemin tasima kapasitesinin bazi yonleri mevcut gida su hammadde tedariki ve veya diger benzer kaynaklar gibi konulari icerebilir Buna ek olarak tasima kapasitesini yoneten dogada daha az icgudusel veya daha az sezgisel olabilen surekli artan ve veya surekli biriken atik seviyeleri cevresel hasar ve veya herhangi bir karmasik calisma sistemi temel bilesenlerinin ortadan kaldirilmasi gibi baska faktorler de vardir Ornegin herhangi bir karmasik sistem in ornegin bir uzay araci veya bir ucak veya bir otomobil veya bilgisayar kodu veya yasayan bir omurgalilarin vucut bilesenlerini hayal edin buyuk veya kritik kisimlarinin ortadan kaldirilmasi temel surecleri ve dinamikleri sistem arizalarina veya beklenmedik cokmelere neden olacak sekilde kesintiye ugratabilir Bu son faktorlerin bir ornegi olarak boyle bir ucak gibi karmasik bir sistemin tasima kapasitesi mevcut yiyecek su veya kullanilabilir oturma meselesinden daha fazlasidir ayni zamanda tasinan toplam agirligi yansitir ve yolcularinin parcalara pencerelere kanatlara motor parcalarina yakita ve yaga vb zarar vermedigi imha etmedigi veya tahrip etmedigini varsayar Dolayisiyla kuresel olcekte gida ve benzeri kaynaklar dunyadaki insan yolcular kendi kendine bakim kendi kendini surdurme ve kendi kendine onarim icin gerekli surecler icin kritik biyosferik yasam destek kapasitelerini sokmez ortadan kaldirmaz veya baska sekilde yok etmezlerse gezegensel tasima kapasitesini bir olcude etkileyebilir Dolayisiyla yalnizca kaynak kisitlamalarina gida gibi odaklanan tasima kapasitesi yorumlari daha genis fonksiyonel faktorleri ihmal edebilir Insanlar uzun vadede ne kilo alir ne de kilo verirlerse hesaplama oldukca dogrudur Yiyecek miktari her zaman Y miktarina esitse tasima kapasitesine ulasilmistir Insanlar ureme basarilarini artirma ihtiyaci ile ilgili olarak gida arzinin degisebilecegini ve ayni zamanda cevredeki diger faktorlerin insanlarin gida ihtiyacini degistirebilecegini anliyorlar Ornegin bir ev sicak kalmak icin bir baskasinin yemesi gereken kadar yemek yemesine gerek olmadigi anlamina gelebilir Zaman icinde parasal islemler takas ve yerel uretimin yerini aldi ve sonuc olarak yerel insan tasima kapasitesini degistirdi Ancak satin alimlar binlerce mil uzakliktaki bolgeleri de etkiliyor Ornegin bir otomobilden cikan karbondioksit ust atmosfere gider Bu in denklemini gelistirmesine yol acti I P A T burada I tuketimden kaynaklanan cevre uzerindeki etkidir P nufus sayisidir A kisi basina tuketimdir refah T teknoloji faktorudurBu lojistik egri modeli nedeniyle nufusun bir grafigidir Nufus tasima kapasitesinin uzerinde oldugunda azalir ve tasima kapasitesinin altinda oldugunda artar Tasima kapasitesi K ile ilgili onemli bir model lojistik buyume egrisidir Lojistik buyume egrisi nufus artis hizinin mevcut kaynaklarin ve tasima kapasitesinin birbirine nasil bagli oldugunun daha gercekci bir versiyonunu gostermektedir Lojistik buyume egrisi modelinde gosterildigi gibi nufus buyuklugu kucuk oldugunda ve cok sayida kaynak mevcut oldugunda nufus zamanla artar ve buyume orani da artar Bununla birlikte nufus buyuklugu tasima kapasitesine yaklastikca ve kaynaklar sinirli hale geldikce buyume orani azalir ve nufus K de dengelenmeye baslar Bu model tasima kapasitesinin degismedigi varsayimina dayanmaktadir Bununla birlikte akilda tutulmasi gereken bir sey bir nufusun tasima kapasitesinin artabilecegi veya azalabilecegi ve onu etkileyen cesitli faktorlerin olmasidir Ornegin nufus artisindaki bir hizlanma gerekli dogal kaynaklarin asiri somurulmesine ve dolayisiyla bu ortamin toplam tasima kapasitesinin dusmesine neden olabilir Teknoloji tasima kapasitesinin dinamiklerinde rol oynayabilir ve bu bazen olumlu olabilirken diger durumlarda etkisi sorunlu olabilir Ornegin gecmiste Neolitik devrimin tarimin icadi yoluyla dunyanin insanlara gore tasima kapasitesini arttirdigi one surulmustur Benzer sekilde gidalar acisindan bakildiginda fosil yakit kullaniminin depolanan gunes isigini kullanarak dunyanin tasima kapasitesini yapay olarak artirdigi iddia edilmistir ancak gida uretimi Dunya nin iklimsel ve biyosferik yasam destek sistemlerinin bu tur fosil yakitlardan kaynaklanan hasara ve atiklara dayanma kapasitesini garanti etmez Bununla birlikte bu tur yorumlar kuresel sistemin diger tum kritik bilesenlerinin surekli ve kesintisiz calistigini varsayar Dunyanin insanlara gore tasima kapasitesini artiran diger teknolojik ilerlemelerin de oldugu one surulmustur gubre kompostlama seralar toprak islahi ve balik yetistiriciligi Ancak olumsuz bir sekilde bircok teknoloji ekonomik varliklarin ve bireysel olarak insanlarin her zamankinden daha genis bir olcekte cok daha hizli ve verimli bir sekilde cok daha fazla hasar ve imha uygulamasina olanak tanir Ornekler arasinda makineli tufekler motorlu testereler agir is makineleri sayilabilir ve sanayilesmis balikcilik filolarinin hedeflenen balik turlerini baliklarin ureyebileceginden daha hizli yakalama ve hasat etme kapasitesi teknolojinin bu tur sorunlu sonuclarina ornektir Dunya uzerinde 20 yuzyilin son ceyreginde genisledi Ancak simdi 1990 larda baslayan dunya tarim kapasitesindeki ve dolayisiyla tasima kapasitesindeki dususun devam ettigine dair pek cok tahmin var En dikkat cekici olani Cin in gida uretiminin 21 yuzyilin son yarisinda 37 oraninda azalacagi tahminidir ve Cin in nufusu 2050 yilina kadar yaklasik 1 5 milyar kisiye genisleyebileceginden dunyanin tum tasima kapasitesine bir yuk getirmesi ihtimalidir Cin in tarimsal kabiliyetindeki bu azalma diger dunya bolgelerinde oldugu gibi buyuk olcude dunya ve ozellikle 20 yuzyilin ortalarindan beri Cin de gerceklesmekte olan surdurulebilir olmayan yeralti suyu madencilige baglidir nden asagida tartisilan muhasebesine dayanarak sunlari soyledi Mevcut tuketim seviyemizi surdurmek 1 5 adet Dunya gerektirir Ekolojik ayak izi Ekosistemin tasima kapasitesine kiyasla insanla ilgili talep tahmin etmenin bir yolu muhasebesidir Ekolojik Ayak Izi muhasebesi gelecekteki olasiliklar ve tasima kapasitesi kisitlamalari tarafindan getirilebilecek kisitlamalar hakkinda spekulasyon yapmak yerine gecmisin ampirik spekulatif olmayan degerlendirmelerini sunar Ayni yil biyolojik kapasite olarak olculen tarihi yenilenme oranlarini ekolojik ayak izi olarak olculen tarihi insan talebine kiyasla karsilastirmaktadir Global Footprint Network un veri platformu8 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde tarafindan elde edilen en son sonuclar insanligin ayak izinin 2016 da gezegenin biyolojik kapasitesini 70 in uzerinde astigini gosteriyor Bununla birlikte bu olcum mevcut fosil yakitlarin tukenmesini hesaba katmaz bu da mevcut hesaplamadan yuzlerce kat daha fazla karbon ayak izine neden olur Ayrica dunyanin dort bir yanindaki ulkelerin ekolojik ayak izlerini azaltma ve surdurme kabiliyetine iliskin endiseler de vardir Politika yapiminda surdurulebilir gelismeyi ve bakimi yeterince degerlendirebilen daha iyi bir cerceve sunmak icin calisan bilim adamlari Holden ve Linnerud dunyadaki farkli ulkelerin kuresel konumlarini olcen ve 2007 de GSYIH Satinalma gucu paritesi ile ekolojik ayak izi arasinda dogrusal bir iliski oldugunu gosteren bir diyagram olusturdular Diyagramina gore ABD Kuba Banglades ve Kore ye kiyasla Norvec Isvec ve Avusturya ile birlikte kisi basina en buyuk ekolojik ayak izine sahipti Kaynakca Hui C 2006 Carrying capacity population equilibrium and environment s maximal load Ecological Modelling 192 1 2 ss 317 320 doi 10 1016 j ecolmodel 2005 07 001 Carrying Capacity The Sustainable Scale Project 8 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2017 a b Sayre N F 2008 The Genesis History and Limits of Carrying Capacity Annals of the Association of American Geographers Cilt 98 ss 120 134 doi 10 1080 00045600701734356 Zimmerer Karl S 1994 PDF Annals of the Association of American Geographers Cilt 84 ss 108 125 doi 10 1111 j 1467 8306 1994 tb01731 x 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2020 UN World Population Report 2001 PDF s 31 11 Subat 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Aralik 2008 Ryerson W F 2010 Population The Multiplier of Everything Else McKibben D Ed The Post Carbon Reader Managing the 21st Century Sustainability Crisis Watershed Media ISBN 978 0 9709500 6 2 Brown L R 2011 World on the Edge Earth Policy Institute Norton ISBN 978 0 393 08029 2 Steffen Will Rockstrom Johan Richardson Katherine Lenton Timothy M Folke Carl Liverman Diana Summerhayes Colin P Barnosky Anthony D Cornell Sarah E Crucifix Michel Donges Jonathan F Fetzer Ingo Lade Steven J Scheffer Marten Winkelmann Ricarda Schellnhuber Hans Joachim 14 Agustos 2018 Trajectories of the Earth System in the Anthropocene Proceedings of the National Academy of Sciences 115 33 ss 8252 8259 doi 10 1073 pnas 1810141115 PMC 6099852 2 PMID 30082409 Planet at risk of heading towards irreversible Hothouse Earth state PIK Research Portal www pik potsdam de 30 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2020 a b 2004 One with Nineveh Politics Consumption and the Human Future Island Press Shearwater Books ss 137 182 see also pages 76 236 Cliggett Lisa 2001 Carrying Capacity s New Guise Folk Models for Public Debate and Longitudinal Study of Environmental Change Africa Today Cilt 48 ss 3 19 doi 10 1353 at 2001 0003 Fred Pearce 13 Nisan 2009 Consumption Dwarfs Population as Main Environmental Threat Yale University 1 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2012 2008 The Dominant Animal Human Evolution and the Environment Island Press Shearwater Books ss 235 see also pages 234 309 Ehrlich Paul R Holdren John P 1971 Impact of Population Growth Science 171 3977 ss 1212 1217 Bibcode 1971Sci 171 1212E doi 10 1126 science 171 3977 1212 PMID 5545198 Swafford Angela Lynn Logistic Population Growth Equation Definition amp Graph Study com N p 30 May 2015 Web 21 May 2016 Logistic Population Growth Boundless Open Textbook Boundless N p n d Web 21 May 2016 Martire Salvatore Castellani Valentina Sala Serenella 2015 Carrying capacity assessment of forest resources Enhancing environmental sustainability in energy production at local scale Resources Conservation and Recycling Cilt 94 ss 11 20 doi 10 1016 j resconrec 2014 11 002 Economy E China vs Earth The Nation May 7 2007 issue Nielsen R The Little Green Handbook 2006 978 0 312 42581 4 Brown L R 2011 World on the Edge Earth Policy Institute Norton s 7 ISBN 978 0 393 08029 2 Wackernagel M Schulz N B 2002 Tracking the ecological overshoot of the human economy Proc Natl Acad Sci USA 99 14 ss 9266 9271 Bibcode 2002PNAS 99 9266W doi 10 1073 pnas 142033699 PMC 123129 2 PMID 12089326 Rees W E and Wackernagel M Ecological Footprints and Appropriated Carrying Capacity Measuring the Natural Capital Requirements of the Human Economy Jansson A Folke C Hammer M and Costanza R ed 1994 FAQ Global Footprint Network footprintnetwork org 16 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2018 Holden Erling Linnerud Kristin Mayis 2007 The sustainable development area satisfying basic needs and safeguarding ecological sustainability Sustainable Development 15 3 ss 174 187 doi 10 1002 sd 313