Tek Sağlık (İngilizce: One Health) "yerel, ulusal ve küresel düzeylerde—insanlar, hayvanlar ve çevre bakımından ideal sağlık elde etmek için — Farklı disiplinlerin işbirlikçi çalışmasıdır ".
Arka plan
Tek sağlık aslında yeni bir tabirdir ancak tek sağlık konsepti oldukça eski zamanlara dayanır. Çevresel faktörlerin insan sağlığına etkileri Yunan hekim Hipokrat'ın (MÖ 460 – MÖ y.370) yazdığı "Havada, suda ve yerde" adlı metinlerde bulunmaktadır. Hipokrat, halk sağlığının temiz bir çevreye bağlı olduğunu savunmuştur.
İtalyan hekim Giovanni Maria Lancisi (1654–1720), fiziksel çevrenin, insan ve hayvanlarda hastalık yayılmasında oynadığı rolü araştıran öncü bir epidemiyolog, doktor ve veteriner hekimdi. Lancisi insanlarda sıtmanın önlenmesi için sineklik kullanımının ilk savunucularındandır, aynı zamanda sığırlarda sığır vebası kontrolünde de öncülerden olmuştur. İnsan, hayvan ve çevre sağlığının birbirleriyle bağlantılı olduğu fikri Fransız Devriminde yeniden canlandı, böylece Drs Louis-René Villerme (1782–1863) ve Alexandre Parent-Duchâtelet[fr] (1790–1835) halk sağlığı uzmanlığını geliştirdiler.
19. Yüzyıl sonlarında, Alman hekim ve patolojist Rudolf Virchow (1821–1902) "zoonoz" terimini ortaya sürdü ve "...hayvan ve insan hekimliği arasında bölünemez hatlar vardır – öyle olmalıdır" dedi. Kanadalı hekim Sir William Osler (1849–1919) Virchow ile çalışmak için Almanya'ya gitti. Kanada'ya döndükten sonra McGill Üniversitesi Tıp Fakültesi ile Montreal Veteriner Üniversitesi arasında randevular teyin etti. Osler, Montreal Genel Hastanesinde patoloji ve dahiliye konularında faaliyet gösterdi, fakat aynı zamanda veteriner sağlık konularının tanıtımına yardım etti, 1878 yılında Québec şehri yakınlarındaki bir domuz tifo salgını araştırmasına yardımcı oldu; sonradan Montreal Veteriner Üniversitede öğrenci olan A. W. Clement ile baraber Montreal'in domuz arzında parazitler üzerinde monografi çalışmasında yer aldı.
1947'de, DVH (Doktor Veteriner Hekim) James H. Steele, CDC'de Veteriner Halk Sağlığı biriminin kurarak, Amerika Birleşik Devletlerindeki kavramı dah da ileriye götürdü. Calvin W. Schwabe (1927–2006) tarafından "Tek Tıp" ifadesi geliştirildi, Bir veteriner hekim epidemiyolog ve parazitolog olan Schwabe'nin "Veteriner Hekimliği ve İnsan Sağlığı" adında ders kitabı vardır.
1996'da, DVH. Medikal Araştırmacı Gary M. Tabor, DVH. Alonso Aguirre, DVH. Mary Pearl, Veteriner hekim (VH). David Sherman, VH. Mark Pokras, Dr. Eric Chivian, Dr. Paul Epstein ve VH Gretchen Kauffman koruyucu tıbbı başlattılar: Tufts Üniversitesi, Cummings Veteriner Fakültesi ve Harvard Tıp Fakültesinin Sağlık ve Küresel Çevre ve EkoSağlık Merkez Birliği (eski adı Yaban Hayatı Sorumluluğu) ile beraber insan, hayvan ve ekolojik sağlığı bağlama noktasında yeni bir kurumsal odak olan Sağlık Uygulamalarında Ekolojik Sağlık (Koruyucu Tıp Konsorsiyumu)'nu kurdular. Bu, tek sağlık uygulamalarını ilerletmek için kurulan birden çok-örgütlü ve birden çok-disiplinli ilk kurulu oldu
Tek Sağlık, 7 Nisan 2003 te, Rick Weiss'in, Washington Post gazetesinde yazdığı Ebola kanamalı ateşi hakkındaki yazısında, DVH William Karesh'in görüşlerine yer vermesiyle gündeme geldi. "İnsan, evcil hayvanlar ya da yaban hayatı tek başına ele alınamaz. Sadece bir sağlık var. ve hastalıkların çözümleri herkesin farklı düzeylerde birlikte çalışamalarını gerektirir." Takip eden yıl, Karesh ve arkadaşları Veteriner Hekim (VH) Robert Cookand, DVH Steve Osofsky, Tek Dünya- Tek Sağlık temalı dünya çapında bir dizi konferanslar başlattılar.
Bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması
Birçok gelişmekte olan sağlık sorunları insanlar ve hayvanlar arasında artan temasa, gıda üretimindeki entegrasyona ve uluslarararsı seyahatlerin genişlemesine bağlanmaktadır. 20. yüzyılda yeni bulaşıcı hastalıkların sayısı arttı, bunlar çoğunlukla hayvanlardan geçmekte, insanları enfekte ettiği bilinen 1.415 mikrobun yüzde 61'i hayvanlardan geliyor. Örneğin, kemirgenler veba ve tifüs etkenlerini insanlara aktarırlar. Kızamık, kabakulak ve boğmaca hastalıklarının orijini evcil çiftlik hayvanlarıdır. Önemli bir istisna Mycobacteria tuberculosis'tir. Mycobacteria tuberculosis insan orijinli olduğu halde hayvanlara bulaşmıştır. Şempanzeler HIV'in doğal konaklarıdır. Yaban hayatının küresel ticareti, hastalıkların ortaya çıkması sorununu şiddetlendirmektedir.
1999'da Batı Nil Virüsü salgını, insan ve hayvan sağlığı arasındaki bağlanıyı vurgulamıştır. Bu salgında, yabani kargalar salgından bir ay önce veya insanlar hasta olmaya başlamadan önce ölmeye başladılar. Eş zamanlı salgınlar birbirleriyle bağdaştırılmadılar, ta ki Bronx Hayvanat Bahçesinde veteriner hekim olan Dr. Tracey McNamara'nın egzotik kuşların ölümünü bu salgınlara bağlamasına kadar. Bu salgınlara Batı Nil virüsünün neden olduğunun kayıtlara geçtiği tarihten sonra, batı yarımkürede vektör kaynaklı hastalıklar, enterik hastalıklar ve gelişmekte olan ve zoonoz bulaşıcı hastalıklar için CDC Zoonotik ulusal merkezi kurdu.
Avian influenza (tavuk vebası, kuş gribi) (HPAI H5N1) salgını 1997'de Hong Kong'da başladı. Bu salgından sonra, hayvan sağlığının ve insan sağlığının bağlantılı olduğuna küresel topluluk zorladı. 1997 salgınıda 18 insan etkilendi, 6'sı öldü ve 1.5 milyon kanatlı hayvanın itlafıyla sonuçlandı. HPAI H5N1 virüsü 1998–2003 salgınları arasında izole edildi ancak Güney Kore'de 2003 yılı ortalarında yaygın bir salgın oluştu. Uluslararası raporlamada gecikmeler ve zayıf önlemler virüsün Güneydoğu Asya genelinde yayılmasına katkıda bulundu. Avian influenza'nın (HPAI H5N1) ve başka gelişmekte olan zoonotik hastalıkların dünya çapında tehdit olarak kabul edilmesinden sonra, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) hayvan -insan - ekosistem konusunda birlikte daha yakından çalışmak için üçlü bir anlaşmayla stratejik bir çerçeve geliştirdi.
Karşılaştırmalı tıp
Hayvanlar, insanlar gibi kalp hastalığı, kanser, diyabet, astım, artrit ve aynı kronik hastalıkların pek çoğundan muzdarip olabilmektedirler. Bazı hastalıklar insanlarda tanımlanmadan uzun süre önce hayvanlarda tanımlanmıştırlar. Örneğin, korku kaynaklı kalp yetmezliği insanlarda tanımlanmadan yaklaşık otuz yıl önce yaban hayatında tanımlanmıştır. Karşılaştırmalı tıp, türler arasında hastalık süreçlerini ve doğal olarak insanları etkileyen hayvan hastalıklarını baz alan çalışmalardır. Karşılaştırmalı tıp kavramı çok eskilere dayanmaktadır. Antik Yunanlar diseksiyonlar ile ve hayvanları inceleyerek insan hastalıklarını anlamada önemli ipuçları elde etmişlerdir. William Harvey'in, karşılaştırmalı anatomik ve fizyolojik çalışmaları tıptaki önemli gelişmelere neden olmuştur; Frederick Banting ve Charles Best'in bu tarz çalışmaları sonucu insülin keşfedilmiştir.
İskelet sistemi karşılaştırmalı tıp çalışmalarına çok uygundur. 1930'larda Otto Stader isimli veteriner hekim ilk harici iskelet sabitlemeyi geliştirdi, 2. Dünya Savaşında ordu cerrahları onun geliştirdiği yöntemi kullandılar. 1940 ve 50'lede Jacques Jenny isimli veteriner hekim cerrah atlarda ve insanlarda ilk kemik içi pin uygulamaları prosedürlerini geliştirdi.
Çevre
Kentleşme, küreselleşme, iklim değişiklikleri ve terörizm, kamu planlamasında halk sağlığı konusunu ön plana çıkardı ve iş gücü çeşitliliğine ihiyaç duyulmasına neden oldu. Arazi kullanımı değişiklikleri, Büyük karasal ürünler ve deniz ürünleri üretim birimleri oluşturma faaliyetleri, toprak ve su kaynaklarındaki mikrobiyolojik ve kimyasal kirlilik, hayvan ve insan sağlığı konularında yeni tehditler oluşturdu. Örneğin, Tarım için ormansızlaşma zoonotik hastalıkların ortaya çıkmasına yol açabilir. Doktorlar ve veteriner hekimler, hastalık salgınlarını takip etmek, kimyasal maruz kalma nedeniyle ortaya çıkan kronik hastalıkları önlemek ve daha sağlıklı çevre oluşturmak için çevre sağlığı araştırmaları ve uygulamalarına yönelmektedirler. Tek Sağlık, insan sağlık uygulayıcıları, veteriner hekimler ve çevre sağlığı profesyonellerini bir araya getirmek için mükemmel birleştirici bir kavramdır. Bu ortaklık, sürdürülebilir ve etkili toplum sağlığı müdahaleleri geliştirmek ve uygulamak için çevresel etkilerin rolünü değerlendirmek üzere epidemiyolojik ve laboratuvar incelemelerinin güçlendirilmesine olanak sağlamaktadır.
2004'te Yaban hayatı koruma topluluğu koruma ve sağlık uzmanları toplarak, arazi kullanımının ve yaban hayatının insan sağlığı üzerindeki etkisinin araştırılmasını teşvik etmek amacıyla New York Rockefeller Üniversitesinde "Tek Dünya - Tek Sağlık" ifadesini geliştirdi. Topluluk liderlerinden William B. Karesh, dış işlerine insan, hayvan ve çevre arasındaki sağlık bağlantıları hakkında makale yazdı.
Komisyon
Tek Sağlık Komisyonu: 2007'de Amerikan Veteriner Hekimler Derneği Başkanı (AVHD) Dr. Roger Mahr ile Amerikan Tıp Derneği (ATD) Başkanı Dr. Ronald Davis ile bir araya geldi, takip eden zamanda insan ve hayvan sağlığı toplulukarı arasında görüşmeler yaşandı. Dr. Davis ATD'nin bu çaba içinde yer alması için resmî bir "Tek Sağlık " çözümüne geçilmesi önerisinde bulundu. Haziran 2007'de, ATD oy birliği ile bu çözümü kabul etti. AVHD bir Tek Sağlık Girişimi Görev Gücü kurdu ve Temmuz 2008 ATD'nin çözümüne benzer bir sağlık kararını kabul etti. Tek Sağlık Girişimi Görev Gücü, sonunda Dr. Roger Mahr'ın önderliğinde Tek Sağlık Komisyonu oldu. Merkezi Iowa Devlet Üniversitesinde bulunmaktadır.
Girişim
Tek Sağlık Girişimi, Tek Sağlık Komisyonuyla karıştırılmamalıdır. Tek Sağlık Girişimi internet sitesi Tek Sağlığa ilişkin tüm haber ve bilgiler için küresel bir depodur. Bu hareketi destekleyen örgütler internet sitelerinde listelenir ve bu listede Amerikan Tıp Derneği, Amerikan Veteriner Hekimler Derneği, Amerikan Tropikal Tıp ve Hijyen Derneği, Amerikan Halk Sağlığı Doktorları Derneği,Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) ve ABD Ulusal Çevre Sağlığı Derneği (NEHA) gibi örgütlerin yanı sıra dünya çapında 700'den fazla önde gelen bilim insanı, doktor ve veteriner hekim vardır. Tek Sağlık girişimi hakkında ek bilgi Horizon International'de mevcuttur, bu kuruluş Yale Üniversitesine bağlı küresel sağlık, çevre ve yoksulluk gibi birbiriyle ilişkili endişe verici konularda çözüm geliştirmeye çalışan ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.
Uluslararası çabalar
Avrupa Birliği, Tek Sağlığının önemini kabul etmiştir.
ABD'de, CDC'nin Tek Sağlık araştırmalarıyla ilgili bir internet sitesi var. 1. Uluslararası Tek Sağlık Kongresi 14-16 Şubat 2011'de Melbourne, Avustralya'da yapıldı. İkincisi ise 29 Ocak-2 Şubat 2013'te Bangkok, Tayland'da yapıldı.
1. Tek Sağlık Konferansı 14-15 Temmuz 2011'de Johannesburg, Güney Afrika'da düzenlendi.
Dünya Bankası, Tek Sağlık yaklaşımının küresel sağlık maliyetine etkisini araştırmaktadır. Ayrıca Haziran 2012'de Tek Sağlığın ekonomik faydalarını yayınladı.
Tek Sağlık birçok ülkeden önde gelen bilim insanları ve içinde—Dünya Sağlık Örgütü, Gıda ve Tarım örgütü, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü, Ulaslararsı Hayvan Sağlığı Federasyonu, Kuduz Kontrolü İçin Küresel İttifak, Yeni Zelanda Koruyucu Tıp Merkezi, Asya'da HUBNET, Tek Sağlık Küresel Ağı, Kaliforniya Üniversitesi Tek Sağlık Merkezi, Utrecht Akademik Hastanesi ve Utrecht Hayat Bilimleri, Enfeksiyon Ekolojisi ve epidemiyolojisi Ağı Uppsala, İsveç—gibi kuruluşların da olduğu organizasyonlar tarafından önerilmekte ve desteklenmektedir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
DHSÖ'nün tek sağlık sayfası1 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ The American Veterinary Medical Association.
- ^ The Internet Classics Archive.
- ^ Drake D. A practical treatise on the history, prevention, and treatment of epidemic cholera, designed both for the profession and the people.
- ^ A. F. LaBerge.
- ^ Kahn LH, Kaplan B, Steele JH.
- ^ Murphy, DA.
- ^ Osler W., Clement A. W. An investigation into the parasites in the pork supply of Montreal 15 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 1883.
- ^ Waddy J. "Father of Veterinary Public Health Profiled in New Book."
- ^ Kass PH, McCapes RH, Pritchard WR.
- ^ Aguirre, A. A., R. S. Ostfeld, G. M. Tabor, C. A. House and M. C. Pearl (eds.). 2002.
- ^ Weiss, R. Africa's Apes Are Imperiled, Researchers Warn.
- ^ The World Health Organization.
- ^ a b Institute of Medicine.
- ^ Jones K. E., Patel N. G., Levy M. A., et al.
- ^ Taylor LH, Latham SM, Woolhouse ME.
- ^ Wolfe ND, Dunavan CP, Diamond J. "Origins of major human infectious diseases."
- ^ Wirth T, Hidebrand F, Allix-Beguec C. et al.
- ^ Keele B. F., van Heuverswyn F., Li Y., et al.
- ^ Karesh W. B., Cook R. A., Bennett E. L., et al.
- ^ U.S. General Accounting Office (GAO).
- ^ Drexler, M. "Secret Agents — The menace of emerging infections" 2002 Joseph Henry Press. http://books.google.com/books?id=nnRuEoynzE4C&printsec=frontcover&dq=Madeline+Drexler+Secret+Agents&source=bl&ots=0zjYAWOT8c&sig=HPvLemUlPJJ9O8Rj-ZzXVYI95ic&hl=en&ei=7TiCTb3tKOK30QGd7rTOCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&sqi=2&ved=0CC0Q6AEwAg#v=onepage&q&f=false 4 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Centers for Disease Control and Prevention National Center for Emerging and Zoonotic Infectious Diseases. http://www.cdc.gov/ncezid/ 21 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ National Research Council.
- ^ The FAO-OIE-WHO Collaboration.
- ^ a b c JAVMA News.
- ^ Olsson S-E. Comparative Orthopaedics.
- ^ Lyons AS, Petrucelli RJ.
- ^ Cook JL, Arnoczky SP.
- ^ Pappaioanou M. "Veterinary medicine protecting and promoting the public's health and well-being."
- ^ Zinsstag J., Schelling E., Wyss K., et al.
- ^ Kahn LH.
- ^ Wildlife Conservation Society.
- ^ Karesh W. B., Cook R. A. "The Human-Animal Link".
- ^ Karesh W. B. “Where the Wild Things Are — The Link Between the Health of Humans, Animals, and the Environment”.
- ^ Kahn L. H. "‘One Medicine — One Health’ interview with Ronald M. Davis, MD, President of the American Medical Association, 14 May 2008".
- ^ The One Health Commission home page. http://www.onehealthcommission.org/objective.html 13 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ The One Health Commission news.
- ^ The American Association of Public Health Physicians website. http://www.aaphp.org/OneHealth 10 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ The National Environmental Health Association October 2008 position paper on One Health. http://www.neha.org/pdf/position_one_world.pdf 23 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ One Health Initiative website. http://www.onehealthinitiative.com 20 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Horizon International website http://www.solutions-site.org/node/875 27 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ European Union.
- ^ Centers for Disease Control and Prevention.
- ^ First International One Health Congress.
- ^ One Health Global Network website. http://www.onehealthglobal.net/?p=1369 []
- ^ First One Health Conference in Africa. http://www.sacids.org/kms/frontend/?m=101 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ a b The World Bank.
- ^ Global Alliance for Rabies Control.
- ^ New Zealand Centre for Conservation Medicine. http://www.conservationmedicine.co.nz/main-conservation-medicine.aspx 13 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Hubnet website. http://www.hubnet.asia/ 4 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ The One Health Global Network website http://www.onehealthglobal.net 29 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ University of California Global Health Institute.
- ^ Utrecht Science Park website http://www.utrechtsciencepark.nl/nl/40/focus-gebieden/public-health/index.html 4 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim tarihi: 1 Ocak 2015.
- ^ Infection, Ecology, and Epidemiology.
Kitaplar
Zinsstag J., Schellin, E., Waltner-Toews D., Whittaker M. and Tanner M. One Health: The Theory and Practice of Integrated Health Approaches. 2015. CAB International; Wallingford, UK. . http://www.cabi.org/bookshop/book/978178064341021 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed March 11, 2015
Rabinowitz P. M. and Conti L. A. Human-Animal Medicine — Clinical Approaches to Zoonoses, Toxicants and Other Shared Health Risks. Saunders Elsevier. 2010. . Reviewed by Brown C. Human-animal medicine: clinical approaches to zoonoses, toxicants and other shared health risks [book review]. Emerg Infect Dis [serial on the Internet]. 2010 Jun [date cited]. http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/16/6/10-0367.htm. Accessed April 28, 2013.
Natterson-Horowitz B and Bowers K. Zoobiquity. What Animals Can Teach Us About Health and the Science of Healing. 2012. Knopf, New York. http://www.goodreads.com/book/show/13147888-zoobiquity 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed May 16, 2013.
Quammen D. Spillover. Animal Infections & the Next Human Pandemic. 2012. W.W. Norton & Co. http://www.goodreads.com/book/show/13637215-spillover 15 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed May 16, 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tek Saglik Ingilizce One Health yerel ulusal ve kuresel duzeylerde insanlar hayvanlar ve cevre bakimindan ideal saglik elde etmek icin Farkli disiplinlerin isbirlikci calismasidir Arka planTek saglik aslinda yeni bir tabirdir ancak tek saglik konsepti oldukca eski zamanlara dayanir Cevresel faktorlerin insan sagligina etkileri Yunan hekim Hipokrat in MO 460 MO y 370 yazdigi Havada suda ve yerde adli metinlerde bulunmaktadir Hipokrat halk sagliginin temiz bir cevreye bagli oldugunu savunmustur Italyan hekim Giovanni Maria Lancisi 1654 1720 fiziksel cevrenin insan ve hayvanlarda hastalik yayilmasinda oynadigi rolu arastiran oncu bir epidemiyolog doktor ve veteriner hekimdi Lancisi insanlarda sitmanin onlenmesi icin sineklik kullaniminin ilk savunucularindandir ayni zamanda sigirlarda sigir vebasi kontrolunde de onculerden olmustur Insan hayvan ve cevre sagliginin birbirleriyle baglantili oldugu fikri Fransiz Devriminde yeniden canlandi boylece Drs Louis Rene Villerme 1782 1863 ve Alexandre Parent Duchatelet fr 1790 1835 halk sagligi uzmanligini gelistirdiler 19 Yuzyil sonlarinda Alman hekim ve patolojist Rudolf Virchow 1821 1902 zoonoz terimini ortaya surdu ve hayvan ve insan hekimligi arasinda bolunemez hatlar vardir oyle olmalidir dedi Kanadali hekim Sir William Osler 1849 1919 Virchow ile calismak icin Almanya ya gitti Kanada ya dondukten sonra McGill Universitesi Tip Fakultesi ile Montreal Veteriner Universitesi arasinda randevular teyin etti Osler Montreal Genel Hastanesinde patoloji ve dahiliye konularinda faaliyet gosterdi fakat ayni zamanda veteriner saglik konularinin tanitimina yardim etti 1878 yilinda Quebec sehri yakinlarindaki bir domuz tifo salgini arastirmasina yardimci oldu sonradan Montreal Veteriner Universitede ogrenci olan A W Clement ile baraber Montreal in domuz arzinda parazitler uzerinde monografi calismasinda yer aldi 1947 de DVH Doktor Veteriner Hekim James H Steele CDC de Veteriner Halk Sagligi biriminin kurarak Amerika Birlesik Devletlerindeki kavrami dah da ileriye goturdu Calvin W Schwabe 1927 2006 tarafindan Tek Tip ifadesi gelistirildi Bir veteriner hekim epidemiyolog ve parazitolog olan Schwabe nin Veteriner Hekimligi ve Insan Sagligi adinda ders kitabi vardir 1996 da DVH Medikal Arastirmaci Gary M Tabor DVH Alonso Aguirre DVH Mary Pearl Veteriner hekim VH David Sherman VH Mark Pokras Dr Eric Chivian Dr Paul Epstein ve VH Gretchen Kauffman koruyucu tibbi baslattilar Tufts Universitesi Cummings Veteriner Fakultesi ve Harvard Tip Fakultesinin Saglik ve Kuresel Cevre ve EkoSaglik Merkez Birligi eski adi Yaban Hayati Sorumlulugu ile beraber insan hayvan ve ekolojik sagligi baglama noktasinda yeni bir kurumsal odak olan Saglik Uygulamalarinda Ekolojik Saglik Koruyucu Tip Konsorsiyumu nu kurdular Bu tek saglik uygulamalarini ilerletmek icin kurulan birden cok orgutlu ve birden cok disiplinli ilk kurulu oldu Tek Saglik 7 Nisan 2003 te Rick Weiss in Washington Post gazetesinde yazdigi Ebola kanamali atesi hakkindaki yazisinda DVH William Karesh in goruslerine yer vermesiyle gundeme geldi Insan evcil hayvanlar ya da yaban hayati tek basina ele alinamaz Sadece bir saglik var ve hastaliklarin cozumleri herkesin farkli duzeylerde birlikte calisamalarini gerektirir Takip eden yil Karesh ve arkadaslari Veteriner Hekim VH Robert Cookand DVH Steve Osofsky Tek Dunya Tek Saglik temali dunya capinda bir dizi konferanslar baslattilar Bulasici hastaliklarin ortaya cikmasiBircok gelismekte olan saglik sorunlari insanlar ve hayvanlar arasinda artan temasa gida uretimindeki entegrasyona ve uluslarararsi seyahatlerin genislemesine baglanmaktadir 20 yuzyilda yeni bulasici hastaliklarin sayisi artti bunlar cogunlukla hayvanlardan gecmekte insanlari enfekte ettigi bilinen 1 415 mikrobun yuzde 61 i hayvanlardan geliyor Ornegin kemirgenler veba ve tifus etkenlerini insanlara aktarirlar Kizamik kabakulak ve bogmaca hastaliklarinin orijini evcil ciftlik hayvanlaridir Onemli bir istisna Mycobacteria tuberculosis tir Mycobacteria tuberculosis insan orijinli oldugu halde hayvanlara bulasmistir Sempanzeler HIV in dogal konaklaridir Yaban hayatinin kuresel ticareti hastaliklarin ortaya cikmasi sorununu siddetlendirmektedir 1999 da Bati Nil Virusu salgini insan ve hayvan sagligi arasindaki baglaniyi vurgulamistir Bu salginda yabani kargalar salgindan bir ay once veya insanlar hasta olmaya baslamadan once olmeye basladilar Es zamanli salginlar birbirleriyle bagdastirilmadilar ta ki Bronx Hayvanat Bahcesinde veteriner hekim olan Dr Tracey McNamara nin egzotik kuslarin olumunu bu salginlara baglamasina kadar Bu salginlara Bati Nil virusunun neden oldugunun kayitlara gectigi tarihten sonra bati yarimkurede vektor kaynakli hastaliklar enterik hastaliklar ve gelismekte olan ve zoonoz bulasici hastaliklar icin CDC Zoonotik ulusal merkezi kurdu Avian influenza tavuk vebasi kus gribi HPAI H5N1 salgini 1997 de Hong Kong da basladi Bu salgindan sonra hayvan sagliginin ve insan sagliginin baglantili olduguna kuresel topluluk zorladi 1997 salginida 18 insan etkilendi 6 si oldu ve 1 5 milyon kanatli hayvanin itlafiyla sonuclandi HPAI H5N1 virusu 1998 2003 salginlari arasinda izole edildi ancak Guney Kore de 2003 yili ortalarinda yaygin bir salgin olustu Uluslararasi raporlamada gecikmeler ve zayif onlemler virusun Guneydogu Asya genelinde yayilmasina katkida bulundu Avian influenza nin HPAI H5N1 ve baska gelismekte olan zoonotik hastaliklarin dunya capinda tehdit olarak kabul edilmesinden sonra Gida ve Tarim Orgutu FAO Dunya Saglik Orgutu WHO ve Dunya Hayvan Sagligi Orgutu OIE hayvan insan ekosistem konusunda birlikte daha yakindan calismak icin uclu bir anlasmayla stratejik bir cerceve gelistirdi Karsilastirmali tipHayvanlar insanlar gibi kalp hastaligi kanser diyabet astim artrit ve ayni kronik hastaliklarin pek cogundan muzdarip olabilmektedirler Bazi hastaliklar insanlarda tanimlanmadan uzun sure once hayvanlarda tanimlanmistirlar Ornegin korku kaynakli kalp yetmezligi insanlarda tanimlanmadan yaklasik otuz yil once yaban hayatinda tanimlanmistir Karsilastirmali tip turler arasinda hastalik sureclerini ve dogal olarak insanlari etkileyen hayvan hastaliklarini baz alan calismalardir Karsilastirmali tip kavrami cok eskilere dayanmaktadir Antik Yunanlar diseksiyonlar ile ve hayvanlari inceleyerek insan hastaliklarini anlamada onemli ipuclari elde etmislerdir William Harvey in karsilastirmali anatomik ve fizyolojik calismalari tiptaki onemli gelismelere neden olmustur Frederick Banting ve Charles Best in bu tarz calismalari sonucu insulin kesfedilmistir Iskelet sistemi karsilastirmali tip calismalarina cok uygundur 1930 larda Otto Stader isimli veteriner hekim ilk harici iskelet sabitlemeyi gelistirdi 2 Dunya Savasinda ordu cerrahlari onun gelistirdigi yontemi kullandilar 1940 ve 50 lede Jacques Jenny isimli veteriner hekim cerrah atlarda ve insanlarda ilk kemik ici pin uygulamalari prosedurlerini gelistirdi CevreKentlesme kuresellesme iklim degisiklikleri ve terorizm kamu planlamasinda halk sagligi konusunu on plana cikardi ve is gucu cesitliligine ihiyac duyulmasina neden oldu Arazi kullanimi degisiklikleri Buyuk karasal urunler ve deniz urunleri uretim birimleri olusturma faaliyetleri toprak ve su kaynaklarindaki mikrobiyolojik ve kimyasal kirlilik hayvan ve insan sagligi konularinda yeni tehditler olusturdu Ornegin Tarim icin ormansizlasma zoonotik hastaliklarin ortaya cikmasina yol acabilir Doktorlar ve veteriner hekimler hastalik salginlarini takip etmek kimyasal maruz kalma nedeniyle ortaya cikan kronik hastaliklari onlemek ve daha saglikli cevre olusturmak icin cevre sagligi arastirmalari ve uygulamalarina yonelmektedirler Tek Saglik insan saglik uygulayicilari veteriner hekimler ve cevre sagligi profesyonellerini bir araya getirmek icin mukemmel birlestirici bir kavramdir Bu ortaklik surdurulebilir ve etkili toplum sagligi mudahaleleri gelistirmek ve uygulamak icin cevresel etkilerin rolunu degerlendirmek uzere epidemiyolojik ve laboratuvar incelemelerinin guclendirilmesine olanak saglamaktadir 2004 te Yaban hayati koruma toplulugu koruma ve saglik uzmanlari toplarak arazi kullaniminin ve yaban hayatinin insan sagligi uzerindeki etkisinin arastirilmasini tesvik etmek amaciyla New York Rockefeller Universitesinde Tek Dunya Tek Saglik ifadesini gelistirdi Topluluk liderlerinden William B Karesh dis islerine insan hayvan ve cevre arasindaki saglik baglantilari hakkinda makale yazdi KomisyonTek Saglik Komisyonu 2007 de Amerikan Veteriner Hekimler Dernegi Baskani AVHD Dr Roger Mahr ile Amerikan Tip Dernegi ATD Baskani Dr Ronald Davis ile bir araya geldi takip eden zamanda insan ve hayvan sagligi toplulukari arasinda gorusmeler yasandi Dr Davis ATD nin bu caba icinde yer almasi icin resmi bir Tek Saglik cozumune gecilmesi onerisinde bulundu Haziran 2007 de ATD oy birligi ile bu cozumu kabul etti AVHD bir Tek Saglik Girisimi Gorev Gucu kurdu ve Temmuz 2008 ATD nin cozumune benzer bir saglik kararini kabul etti Tek Saglik Girisimi Gorev Gucu sonunda Dr Roger Mahr in onderliginde Tek Saglik Komisyonu oldu Merkezi Iowa Devlet Universitesinde bulunmaktadir GirisimTek Saglik Girisimi Tek Saglik Komisyonuyla karistirilmamalidir Tek Saglik Girisimi internet sitesi Tek Sagliga iliskin tum haber ve bilgiler icin kuresel bir depodur Bu hareketi destekleyen orgutler internet sitelerinde listelenir ve bu listede Amerikan Tip Dernegi Amerikan Veteriner Hekimler Dernegi Amerikan Tropikal Tip ve Hijyen Dernegi Amerikan Halk Sagligi Doktorlari Dernegi Amerika Birlesik Devletleri Hastalik Kontrol ve Korunma Merkezleri CDC Amerika Birlesik Devletleri Tarim Bakanligi USDA ve ABD Ulusal Cevre Sagligi Dernegi NEHA gibi orgutlerin yani sira dunya capinda 700 den fazla onde gelen bilim insani doktor ve veteriner hekim vardir Tek Saglik girisimi hakkinda ek bilgi Horizon International de mevcuttur bu kurulus Yale Universitesine bagli kuresel saglik cevre ve yoksulluk gibi birbiriyle iliskili endise verici konularda cozum gelistirmeye calisan ve kar amaci gutmeyen bir kurulustur Uluslararasi cabalarAvrupa Birligi Tek Sagliginin onemini kabul etmistir ABD de CDC nin Tek Saglik arastirmalariyla ilgili bir internet sitesi var 1 Uluslararasi Tek Saglik Kongresi 14 16 Subat 2011 de Melbourne Avustralya da yapildi Ikincisi ise 29 Ocak 2 Subat 2013 te Bangkok Tayland da yapildi 1 Tek Saglik Konferansi 14 15 Temmuz 2011 de Johannesburg Guney Afrika da duzenlendi Dunya Bankasi Tek Saglik yaklasiminin kuresel saglik maliyetine etkisini arastirmaktadir Ayrica Haziran 2012 de Tek Sagligin ekonomik faydalarini yayinladi Tek Saglik bircok ulkeden onde gelen bilim insanlari ve icinde Dunya Saglik Orgutu Gida ve Tarim orgutu Dunya Hayvan Sagligi Orgutu Ulaslararsi Hayvan Sagligi Federasyonu Kuduz Kontrolu Icin Kuresel Ittifak Yeni Zelanda Koruyucu Tip Merkezi Asya da HUBNET Tek Saglik Kuresel Agi Kaliforniya Universitesi Tek Saglik Merkezi Utrecht Akademik Hastanesi ve Utrecht Hayat Bilimleri Enfeksiyon Ekolojisi ve epidemiyolojisi Agi Uppsala Isvec gibi kuruluslarin da oldugu organizasyonlar tarafindan onerilmekte ve desteklenmektedir Ayrica bakinizCevre sagligi Halk sagligi Koruyucu tip DHSODis baglantilarDHSO nun tek saglik sayfasi1 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca The American Veterinary Medical Association The Internet Classics Archive Drake D A practical treatise on the history prevention and treatment of epidemic cholera designed both for the profession and the people A F LaBerge Kahn LH Kaplan B Steele JH Murphy DA Osler W Clement A W An investigation into the parasites in the pork supply of Montreal 15 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1883 Waddy J Father of Veterinary Public Health Profiled in New Book Kass PH McCapes RH Pritchard WR Aguirre A A R S Ostfeld G M Tabor C A House and M C Pearl eds 2002 Weiss R Africa s Apes Are Imperiled Researchers Warn The World Health Organization a b Institute of Medicine Jones K E Patel N G Levy M A et al Taylor LH Latham SM Woolhouse ME Wolfe ND Dunavan CP Diamond J Origins of major human infectious diseases Wirth T Hidebrand F Allix Beguec C et al Keele B F van Heuverswyn F Li Y et al Karesh W B Cook R A Bennett E L et al U S General Accounting Office GAO Drexler M Secret Agents The menace of emerging infections 2002 Joseph Henry Press http books google com books id nnRuEoynzE4C amp printsec frontcover amp dq Madeline Drexler Secret Agents amp source bl amp ots 0zjYAWOT8c amp sig HPvLemUlPJJ9O8Rj ZzXVYI95ic amp hl en amp ei 7TiCTb3tKOK30QGd7rTOCA amp sa X amp oi book result amp ct result amp resnum 3 amp sqi 2 amp ved 0CC0Q6AEwAg v onepage amp q amp f false 4 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Centers for Disease Control and Prevention National Center for Emerging and Zoonotic Infectious Diseases http www cdc gov ncezid 21 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde National Research Council The FAO OIE WHO Collaboration a b c JAVMA News Olsson S E Comparative Orthopaedics Lyons AS Petrucelli RJ Cook JL Arnoczky SP Pappaioanou M Veterinary medicine protecting and promoting the public s health and well being Zinsstag J Schelling E Wyss K et al Kahn LH Wildlife Conservation Society Karesh W B Cook R A The Human Animal Link Karesh W B Where the Wild Things Are The Link Between the Health of Humans Animals and the Environment Kahn L H One Medicine One Health interview with Ronald M Davis MD President of the American Medical Association 14 May 2008 The One Health Commission home page http www onehealthcommission org objective html 13 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde The One Health Commission news The American Association of Public Health Physicians website http www aaphp org OneHealth 10 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde The National Environmental Health Association October 2008 position paper on One Health http www neha org pdf position one world pdf 23 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde One Health Initiative website http www onehealthinitiative com 20 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Horizon International website http www solutions site org node 875 27 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde European Union Centers for Disease Control and Prevention First International One Health Congress One Health Global Network website http www onehealthglobal net p 1369 olu kirik baglanti First One Health Conference in Africa http www sacids org kms frontend m 101 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b The World Bank Global Alliance for Rabies Control New Zealand Centre for Conservation Medicine http www conservationmedicine co nz main conservation medicine aspx 13 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hubnet website http www hubnet asia 4 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde The One Health Global Network website http www onehealthglobal net 29 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of California Global Health Institute Utrecht Science Park website http www utrechtsciencepark nl nl 40 focus gebieden public health index html 4 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 1 Ocak 2015 Infection Ecology and Epidemiology KitaplarZinsstag J Schellin E Waltner Toews D Whittaker M and Tanner M One Health The Theory and Practice of Integrated Health Approaches 2015 CAB International Wallingford UK ISBN 9781780643410 http www cabi org bookshop book 978178064341021 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed March 11 2015 Rabinowitz P M and Conti L A Human Animal Medicine Clinical Approaches to Zoonoses Toxicants and Other Shared Health Risks Saunders Elsevier 2010 ISBN 1416068376 Reviewed by Brown C Human animal medicine clinical approaches to zoonoses toxicants and other shared health risks book review Emerg Infect Dis serial on the Internet 2010 Jun date cited http wwwnc cdc gov eid article 16 6 10 0367 htm Accessed April 28 2013 Natterson Horowitz B and Bowers K Zoobiquity What Animals Can Teach Us About Health and the Science of Healing 2012 Knopf New York http www goodreads com book show 13147888 zoobiquity 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed May 16 2013 Quammen D Spillover Animal Infections amp the Next Human Pandemic 2012 W W Norton amp Co http www goodreads com book show 13637215 spillover 15 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed May 16 2013