Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Telomer, ökaryotik doğrusal kromozomların uçlarında bulunan, herhangi bir gen kodlamayan, özelleşmiş heterokromatin yapılarıdır.
Telomerlerin varlığı, kromozomların uçlarının rastgele çift zincir DNA kırılmalarından koruyarak istenmeyen kromozom uçlarının birleşmesinden ya da kromozomu nükleolitik parçalanmadan korur. Kromozomların bu fiziksel korunmasının dışında, ökaryotik telomerleri, kromatin organizasyonu, kromozomların replikasyonu ve hücre çoğalması gibi önemli hücresel görevleri vardır.
Memeli telomerleri, canlı türüne, hücre türüne ve genetik geçmişe bağlı olarak 1–50 kb telomerik DNA'ya sahip olabilir. İnsan telomerleri, üreme hücrelerinde 10–15 kb’dır, fakat bazı somatik hücrelerde ve genellikle kanser hücrelerinde daha kısadır. Bu uç diziler çok iyi korunmuşlardır.
İnsan telomerleri, kromozomun uç bölgesinde bulunan ve çift iplikli arka arkaya tekrarlanan 3’ TTAGGG hekzanükleotid dizisinden oluşurlar. Bu hekzanükleotid dizileri, kement şeklinde ilmik oluşturan (T-loop) 100–200 nükleotitlik G-zengini (G-kuyruğu) sarkan 3’ tek iplikli TTAGGG dizisiyle sonlanırlar.
Yapıları
Telomerlerin kendine özgü olan T-loop düzeni, telomerin kendi üzerine kıvrılmasıyla oluşur. Tek iplikli sarkan (overhanging) Guanin zengini tek iplik (G-kuruğu) çift iplikli telomerin “içine” girer. Bu yapı da telomer ipliklerinden birinin yerine geçerek ikinci bir ilmek olan d-loop’u oluşturur. Bu t-loop ve d-loop yapıları, telomeri diğer kromozomlarla uç uca birleşmelerden ve telomerleri kromozom kırıkları olarak algılayıp telomer tamirini başlatan hücre döngüsü kontrol noktalarından korur.
Özellikle Telomerik DNA’da bulunan proteinler, ikili telomer bağlanma proteinleri olan ve ’dir. TRF1, TRF2 ve ilişkili oldukları proteinler, kompleksin oluşmasından ve T-loop oluşumundan başlıca sorumlu proteinlerdir. TRF1, intratelomerik kıvrımlarda önemlidir ve telomer uzunluğunu düzenler. TRF1’in fazla üretilmesi telomerlerin kısalmasına, inhibisyonu ise telomerin uzamasına sebep olur. TRF2 telomer uzunluğu boyunca bağlanır fakat T-loop yakınında fazla bulunur ve bu da T-loop oluşumu ve stabilizasyonu için önemlidir. Bu iki proteinin işbirliği, iki elin bir düğüm atmasına benzer, ilk el (TRF1) ilmeği (loop) oluşturur ve ikinci el (TRF2) ipliği sıkar ve korur.
Hücre yaşlanması ve Telomerler
Telomerler her hücre döngüsünde ortalama 50–150 baz çifti azalır. Bu telomer kısalması sonuçta, hücre bölünme sayısını kısıtlar. Son zamanlarda yapılan gözlemler, telomerlerin düzenlenmesinin birçok ökaryotik hücrenin hücre döngüsünde önemli bir etken olduğunu ortaya koymuştur. Telomerik birleşmeler, mitoz sırasında kırılan disentrik kromozomların oluşmasına sebep olarak kromozom köprülerinin, kırıklarının ve birleşmelerin oluşmasını sağlarlar. Sonuçta hayatta kalan hücrelerin genomlarında değişiklikler olur. Fonksiyonel olmayan kromozom uçları ve genomdaki dengesizlik ayrıca telomer uzunluğunda değişiklik olmasına sebep olur. Bu da, hücre yaşlanması kontrolünde hızlanmaya ya da gecikmeye sebep olur. Bu yüzden fonksiyonel olmayan telomerler, genetik bilginin kaybolmasına, yeniden düzenlenmesine ya da dengesinin kaybolmasına sebep olur. Bu genomik değişiklikler de sonuçta hem kansere hem de fenotipin yaşlanmasına sebep olur.
Hücre bölünmesinin devamlılığını sağlamak için üreme hücrelerinde, klonal gelişme gösteren lenfositlerde ve ölümsüz kanser hücrelerinde telomerlerin korunması gerekmektedir. Telomer uzunluğunun korunmasını sağlayan en bilinen yöntem, telomerlerin olarak üretilmesi ve telomeri kapaması için telomerazın verilmesidir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Telomer replikasyonu ve hücre yaşlanması3 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Wong JM, Collins K: Telomere maintenance and disease. Lancet 2003, 362(9388):983-988. PMID 14511933
- ^ a b Rodier F, Kim SH, Nijjar T, Yaswen P, Campisi J: Cancer and aging: the importance of telomeres in genome maintenance. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 2005, 37(5):977-990 PMID 15743672
- ^ Biroccio A, Leonetti C: Telomerase as a new target for the treatment of hormone-refractory prostate cancer. Endocrine-Related Cancer 2004, 11(3):407-421. PMID 15369445
- ^ Bayne S, Liu JP: Hormones and growth factors regulate telomerase activity in ageing and cancer. Molecular and Cellular Endocrinology 2005, 240(1-2):11-22. PMID 16005142
- ^ a b Granger MP, Wright WE, Shay JW: Telomerase in cancer and aging. Critical reviews in oncology/hematology 2002, 41(1):29-40. PMID 11796230
- ^ Reddel RR: Alternative lengthening of telomeres, telomerase, and cancer. Cancer letters 2003, 194(2):155-162. PMID 12757973
- ^ Masutomi K, Hahn WC: Telomerase and tumorigenesis. Cancer Letters, 2003, 194 (2): 163-172 PMID 12757974
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Telomer okaryotik dogrusal kromozomlarin uclarinda bulunan herhangi bir gen kodlamayan ozellesmis heterokromatin yapilaridir Kromozomun uc kisminda yer alan Telomer yapilari Telomerlerin varligi kromozomlarin uclarinin rastgele cift zincir DNA kirilmalarindan koruyarak istenmeyen kromozom uclarinin birlesmesinden ya da kromozomu nukleolitik parcalanmadan korur Kromozomlarin bu fiziksel korunmasinin disinda okaryotik telomerleri kromatin organizasyonu kromozomlarin replikasyonu ve hucre cogalmasi gibi onemli hucresel gorevleri vardir Memeli telomerleri canli turune hucre turune ve genetik gecmise bagli olarak 1 50 kb telomerik DNA ya sahip olabilir Insan telomerleri ureme hucrelerinde 10 15 kb dir fakat bazi somatik hucrelerde ve genellikle kanser hucrelerinde daha kisadir Bu uc diziler cok iyi korunmuslardir Insan telomerleri kromozomun uc bolgesinde bulunan ve cift iplikli arka arkaya tekrarlanan 3 TTAGGG hekzanukleotid dizisinden olusurlar Bu hekzanukleotid dizileri kement seklinde ilmik olusturan T loop 100 200 nukleotitlik G zengini G kuyrugu sarkan 3 tek iplikli TTAGGG dizisiyle sonlanirlar YapilariInsan telomerinin kristalik yapisini gosteren bir cizim Telomerlerin kendine ozgu olan T loop duzeni telomerin kendi uzerine kivrilmasiyla olusur Tek iplikli sarkan overhanging Guanin zengini tek iplik G kurugu cift iplikli telomerin icine girer Bu yapi da telomer ipliklerinden birinin yerine gecerek ikinci bir ilmek olan d loop u olusturur Bu t loop ve d loop yapilari telomeri diger kromozomlarla uc uca birlesmelerden ve telomerleri kromozom kiriklari olarak algilayip telomer tamirini baslatan hucre dongusu kontrol noktalarindan korur Ozellikle Telomerik DNA da bulunan proteinler ikili telomer baglanma proteinleri olan ve dir TRF1 TRF2 ve iliskili olduklari proteinler kompleksin olusmasindan ve T loop olusumundan baslica sorumlu proteinlerdir TRF1 intratelomerik kivrimlarda onemlidir ve telomer uzunlugunu duzenler TRF1 in fazla uretilmesi telomerlerin kisalmasina inhibisyonu ise telomerin uzamasina sebep olur TRF2 telomer uzunlugu boyunca baglanir fakat T loop yakininda fazla bulunur ve bu da T loop olusumu ve stabilizasyonu icin onemlidir Bu iki proteinin isbirligi iki elin bir dugum atmasina benzer ilk el TRF1 ilmegi loop olusturur ve ikinci el TRF2 ipligi sikar ve korur Hucre yaslanmasi ve TelomerlerTelomerler her hucre dongusunde ortalama 50 150 baz cifti azalir Bu telomer kisalmasi sonucta hucre bolunme sayisini kisitlar Son zamanlarda yapilan gozlemler telomerlerin duzenlenmesinin bircok okaryotik hucrenin hucre dongusunde onemli bir etken oldugunu ortaya koymustur Telomerik birlesmeler mitoz sirasinda kirilan disentrik kromozomlarin olusmasina sebep olarak kromozom koprulerinin kiriklarinin ve birlesmelerin olusmasini saglarlar Sonucta hayatta kalan hucrelerin genomlarinda degisiklikler olur Fonksiyonel olmayan kromozom uclari ve genomdaki dengesizlik ayrica telomer uzunlugunda degisiklik olmasina sebep olur Bu da hucre yaslanmasi kontrolunde hizlanmaya ya da gecikmeye sebep olur Bu yuzden fonksiyonel olmayan telomerler genetik bilginin kaybolmasina yeniden duzenlenmesine ya da dengesinin kaybolmasina sebep olur Bu genomik degisiklikler de sonucta hem kansere hem de fenotipin yaslanmasina sebep olur Hucre bolunmesinin devamliligini saglamak icin ureme hucrelerinde klonal gelisme gosteren lenfositlerde ve olumsuz kanser hucrelerinde telomerlerin korunmasi gerekmektedir Telomer uzunlugunun korunmasini saglayan en bilinen yontem telomerlerin olarak uretilmesi ve telomeri kapamasi icin telomerazin verilmesidir Ayrica bakinizTelomeraz Hucre bolunmesiDis baglantilarTelomer replikasyonu ve hucre yaslanmasi3 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Wong JM Collins K Telomere maintenance and disease Lancet 2003 362 9388 983 988 PMID 14511933 a b Rodier F Kim SH Nijjar T Yaswen P Campisi J Cancer and aging the importance of telomeres in genome maintenance The International Journal of Biochemistry amp Cell Biology 2005 37 5 977 990 PMID 15743672 Biroccio A Leonetti C Telomerase as a new target for the treatment of hormone refractory prostate cancer Endocrine Related Cancer 2004 11 3 407 421 PMID 15369445 Bayne S Liu JP Hormones and growth factors regulate telomerase activity in ageing and cancer Molecular and Cellular Endocrinology 2005 240 1 2 11 22 PMID 16005142 a b Granger MP Wright WE Shay JW Telomerase in cancer and aging Critical reviews in oncology hematology 2002 41 1 29 40 PMID 11796230 Reddel RR Alternative lengthening of telomeres telomerase and cancer Cancer letters 2003 194 2 155 162 PMID 12757973 Masutomi K Hahn WC Telomerase and tumorigenesis Cancer Letters 2003 194 2 163 172 PMID 12757974