Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kromozom, (Yunanca, chromos (renk), soma (vücut)); DNA'nın "histon" proteinleri etrafına sarılmasıyla, yoğunlaşarak oluşturduğu, canlılarda kalıtımı sağlayan genetik birimlerdir. Kromozomlar mikrometre boyutunda olup hücre bölünmesinin metafaz aşamasında ışık mikroskobu ile görüntülenebilmektedirler.
Hücre, bitkisel ya da hayvansal her türlü yaşam biçiminin en küçük birimidir. Her hücre bir sitoplazma ve çekirdekten meydana gelir. (Prokaryot canlılar hariç) Kromozomlar hücre çekirdeği içinde bulunurlar ve ipliksi yapıdadırlar. Kromozomlar, molekül yapıları çok iyi bilinen DNA (deoksiribo nükleik asit) zinciri ile histon denilen protein zincirinden oluşur. DNA zincirleri de özgül proteinleri sentezlemekle görevli gen adı verilen birimlerden oluşur.
Oluşum
Karyokinez bölümü sırasında mitoz bölünmenin interfaz evresinde kromatin ağı şeklinde bulunan DNA, profaz evresinde kısalıp kalınlaşmaya başlar ve metafaz evresinde en kısa duruma gelir. Yaklaşık 10.000 kat kısalmış haliyle ışık mikroskobunda 100'lük objektifte incelenebilir. Kromozomlar, İ, V, J harfleri gibi biçimlerde görünür ve boyutları mikronla ölçülür. Kromozomların sayısı canlı türlerinde değişiklik gösterir. Örneğin sirke sineğinde 8, kurbağada 26, farede 42, köpekte 78 kromozom vardır. İnsanın kromozom sayısı ise 46'dır. 22'si çift otozom kromozomdur. İnsan hücresinde 1 çift de eşeysel kromozom bulunur ve toplam sayı 46 eder. Eşey kromozomları kadınlarda XX, erkeklerde XY dir.
Döllenme sırasında annenin yumurtasındaki 23 kromozom, babanın spermindeki 23 kromozomla birleşir. İşte bu 46 kromozom insanın yaşamında belirleyici rol oynar. Kromozomlarda yer alan ve sayıları 25 bin ile 30 bin arasında olduğu tahmin edilen genlerin oluşturduğu zincir, kişinin göz renginden boyuna, yaşam süresinden yakalanacağı hastalıklara kadar pek çok şeyi programlar. Bu genetik programlar, nükleotit denen (A, T, C, G) yapıların farklı dizilimleriyle şifrelenir.
Kromozomların mikroskop altında incelendiği bilim dalına "Sitogenetik" adı verilir. Bu şekilde kromozom sayısında (ör. Down sendromunda 47, Turner sendromunda 45) veya yapısındaki (delesyon veya translokasyon vb.) değişiklikler bu şekilde saptanabilir. Ancak kromozomlardaki bir değişikliğin mikroskopta görülebilmesi için en az 3 milyon nükleotitlik bir kısmın değişmesi gerekir, daha küçük değişiklikler ancak moleküler genetik yöntemlerle incelenebilir.
İnsan Kromozomları
Hücrede bölünme zamanının dışındaki dönemlerde uzun ve ipliksi şekil alır. Bu şekle "kromatin ağ" denir. Bölünme esnasında kromatin ağ kısalır ve kalınlaşır. Böylece kromozomu oluşturur. Kromozomun yapısında DNA ve protein vardır. Kromozomların şekli, büyüklüğü ve sayısı her tür için farklı ve sabittir. Aynı kromozom sayısına sahip olma iki canlının birbirine benzemesini gerektirmez. Canlıların benzerliği farklılık ve gelişmişlik kromozom sayısına değil DNA'daki bazı dizilişlere bağlıdır.
İnsan hücresinde
46 adet kromozom bulunur. Bunların içerdiği baz sayıları şöyledir:
| Kromozom | Gen sayısı | Baz sayısı | Tanımlanmış bazlar |
|---|---|---|---|
| 1 | 3,148 | 247,200,000 | 224,999,719 |
| 2 | 902 | 242,750,000 | 237,712,649 |
| 3 | 1,436 | 199,450,000 | 194,704,827 |
| 4 | 453 | 191,260,000 | 187,297,063 |
| 5 | 609 | 180,840,000 | 177,702,766 |
| 6 | 1,585 | 170,900,000 | 167,273,992 |
| 7 | 1,824 | 158,820,000 | 154,952,424 |
| 8 | 781 | 146,270,000 | 142,612,826 |
| 9 | 1,229 | 140,440,000 | 120,312,298 |
| 10 | 1,312 | 135,370,000 | 131,624,737 |
| 11 | 405 | 134,450,000 | 131,130,853 |
| 12 | 1,330 | 132,290,000 | 130,303,534 |
| 13 | 623 | 114,130,000 | 95,559,980 |
| 14 | 886 | 106,360,000 | 88,290,585 |
| 15 | 676 | 100,340,000 | 81,341,915 |
| 16 | 898 | 88,820,000 | 78,884,754 |
| 17 | 1,367 | 78,650,000 | 77,800,220 |
| 18 | 365 | 76,120,000 | 74,656,155 |
| 19 | 1,553 | 63,810,000 | 55,785,651 |
| 20 | 816 | 62,440,000 | 59,505,254 |
| 21 | 446 | 46,940,000 | 34,171,998 |
| 22 | 595 | 49,530,000 | 34,893,953 |
| X Kromozomu | 1,093 | 154,910,000 | 151,058,754 |
| Y Kromozomu | 125 | 57,740,000 | 22,429,293 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/genome/seq/ 1 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Human Genome Project.
Dış bağlantılar
- [1]21 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Primatların kromozom yapıları ve ortak ata sorunu (konferans)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kromozom Yunanca chromos renk soma vucut DNA nin histon proteinleri etrafina sarilmasiyla yogunlasarak olusturdugu canlilarda kalitimi saglayan genetik birimlerdir Kromozomlar mikrometre boyutunda olup hucre bolunmesinin metafaz asamasinda isik mikroskobu ile goruntulenebilmektedirler Kromozom semasi 1 Kromatid Kromozomun S fazindan sonraki iki esit parcasindan her biri 2 Sentromer Kromatidlerin temas ettigi ve mikrotubullerin baglandigi yer 3 Kisa parca 4 Uzun parca NOT Genetikte kromozomlar genellikle kisa bacaklar ustte olacak sekilde gosterilir Hucre bitkisel ya da hayvansal her turlu yasam biciminin en kucuk birimidir Her hucre bir sitoplazma ve cekirdekten meydana gelir Prokaryot canlilar haric Kromozomlar hucre cekirdegi icinde bulunurlar ve ipliksi yapidadirlar Kromozomlar molekul yapilari cok iyi bilinen DNA deoksiribo nukleik asit zinciri ile histon denilen protein zincirinden olusur DNA zincirleri de ozgul proteinleri sentezlemekle gorevli gen adi verilen birimlerden olusur Olusum Karyokinez bolumu sirasinda mitoz bolunmenin interfaz evresinde kromatin agi seklinde bulunan DNA profaz evresinde kisalip kalinlasmaya baslar ve metafaz evresinde en kisa duruma gelir Yaklasik 10 000 kat kisalmis haliyle isik mikroskobunda 100 luk objektifte incelenebilir Kromozomlar I V J harfleri gibi bicimlerde gorunur ve boyutlari mikronla olculur Kromozomlarin sayisi canli turlerinde degisiklik gosterir Ornegin sirke sineginde 8 kurbagada 26 farede 42 kopekte 78 kromozom vardir Insanin kromozom sayisi ise 46 dir 22 si cift otozom kromozomdur Insan hucresinde 1 cift de eseysel kromozom bulunur ve toplam sayi 46 eder Esey kromozomlari kadinlarda XX erkeklerde XY dir Dollenme sirasinda annenin yumurtasindaki 23 kromozom babanin spermindeki 23 kromozomla birlesir Iste bu 46 kromozom insanin yasaminda belirleyici rol oynar Kromozomlarda yer alan ve sayilari 25 bin ile 30 bin arasinda oldugu tahmin edilen genlerin olusturdugu zincir kisinin goz renginden boyuna yasam suresinden yakalanacagi hastaliklara kadar pek cok seyi programlar Bu genetik programlar nukleotit denen A T C G yapilarin farkli dizilimleriyle sifrelenir Kromozomlarin mikroskop altinda incelendigi bilim dalina Sitogenetik adi verilir Bu sekilde kromozom sayisinda or Down sendromunda 47 Turner sendromunda 45 veya yapisindaki delesyon veya translokasyon vb degisiklikler bu sekilde saptanabilir Ancak kromozomlardaki bir degisikligin mikroskopta gorulebilmesi icin en az 3 milyon nukleotitlik bir kismin degismesi gerekir daha kucuk degisiklikler ancak molekuler genetik yontemlerle incelenebilir Insan KromozomlariInsan kromozomlari Hucrede bolunme zamaninin disindaki donemlerde uzun ve ipliksi sekil alir Bu sekle kromatin ag denir Bolunme esnasinda kromatin ag kisalir ve kalinlasir Boylece kromozomu olusturur Kromozomun yapisinda DNA ve protein vardir Kromozomlarin sekli buyuklugu ve sayisi her tur icin farkli ve sabittir Ayni kromozom sayisina sahip olma iki canlinin birbirine benzemesini gerektirmez Canlilarin benzerligi farklilik ve gelismislik kromozom sayisina degil DNA daki bazi dizilislere baglidir Insan hucresinde 46 adet kromozom bulunur Bunlarin icerdigi baz sayilari soyledir Kromozom Gen sayisi Baz sayisi Tanimlanmis bazlar1 3 148 247 200 000 224 999 7192 902 242 750 000 237 712 6493 1 436 199 450 000 194 704 8274 453 191 260 000 187 297 0635 609 180 840 000 177 702 7666 1 585 170 900 000 167 273 9927 1 824 158 820 000 154 952 4248 781 146 270 000 142 612 8269 1 229 140 440 000 120 312 29810 1 312 135 370 000 131 624 73711 405 134 450 000 131 130 85312 1 330 132 290 000 130 303 53413 623 114 130 000 95 559 98014 886 106 360 000 88 290 58515 676 100 340 000 81 341 91516 898 88 820 000 78 884 75417 1 367 78 650 000 77 800 22018 365 76 120 000 74 656 15519 1 553 63 810 000 55 785 65120 816 62 440 000 59 505 25421 446 46 940 000 34 171 99822 595 49 530 000 34 893 953X Kromozomu 1 093 154 910 000 151 058 754Y Kromozomu 125 57 740 000 22 429 293Ayrica bakinizNettie Stevens Mitoz Esey kromozomlari Somatik kromozomlar Hucre bolunmesiKaynakca http www ncbi nlm nih gov genome seq 1 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Human Genome Project Dis baglantilar 1 21 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Primatlarin kromozom yapilari ve ortak ata sorunu konferans