Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tercüman (Kırım Türkçesi: ترجمان, Rusça: Переводчикъ) 1883'ten 1918'e kadar Bahçesaray'da yayınlanan ve Rus İmparatorluğu'nda Türkçe konuşan nüfusunun basılı organı olan bir gazeteydi. Kurucu ve yayıncısı Kırım Tatar eğitimci İsmail Gaspıralı idi. Tercüman, 35 yıl boyunca yayınlanmış olan tarihteki ilk Kırım Tatar gazetesiydi .
Tarihçe
Kırım Tatar dilinde süreli yayın oluşturma girişimleri
1870'lerde Türkiye'den dönüp Bahçesaray Şehrinde faaliyetlerine devam eden Gaspıralı, ana dilinde süreli yayınlar çıkarma girişiminde bulunmuştur. Ancak yetkililer tarafından izin verilmemiştir. Bunlardan ilk girişim, Kırım Tatarca Faydalı Eğlence ismindeki "periyodik broşür" olmuştur. 1879'da Gaspıralı, dönemin İçişleri Bakanına Bahçesaray'da bu yayını yapmak üzere talepte bulunmuştur. Faydalı Eğlence'nin amacının yerel Müslümanlara "hükümet kurallarını anlatmak ve onlara Rusça okuryazarlığı ve eğitiminin yararlarını ve önemini ellerinden geldiğince açıklamak" olduğu söylenmiştir. Gazetenin programı hukuk, eğitim, gelişim ve edebiyatı içeren dört noktadan oluştuğu belirtilmiştir. Ancak İçişleri Bakanlığı Basın İşleri Ana Müdürlüğü bu girişimi reddetmiştir.
Aralık 1880'de ikinci bir girişimde bulunulmuş ve haftalık bilgilendirici ve edebiyat içerikli broşür Hukuk'un Bahçesaray'da yayınlanması için dilekçe vermiştir. Gaspıralı yayının hem yayıncısı hem de editörüydü. Ancak Şubat 1881'de bu girişime de olumsuz yanıt alınmıştır. Gaspıralı bu cevap karşısında ümitsizliğe kapılmamış ve iki yıl boyunca dilekçeler ve gerekçeler ile uğraşmış, kendisiyle benzer düşünen insanları aramak için gayret sarfetmiştir.
Tercüman gazetesinin yayınlanması
Şubat 1883'te Gaspıralı'nin çabaları başarıya ulaşmış ve Tercüman gazetesini yayınlama hakkı için onay almıştır. 10 Nisan 1883'te haftalık gazetenin ilk sayısı yayınlanmıştır. Gazete, yarısı Rusça, diğer yarısı Kırım Tatarcası olmak üzere dört sayfadan oluşuyordu. İki dilde hazırlanmış materyaller birbirinin aynısıdır. Yayıncı, editör, gazeteci Gaspıralı'nın kendisi idi. Daha sonra diğer yazarlar dahil olmaya başladı. Tercüman gazetesine abonelik koşulları ve yayın kuralları belirlendi. İlk sayının yayınlanmasıyla, yayın kurulu dikkate değer ölçüde tebrik mektupları almıştır.
Gazetenin sloganı “Dilde, fikirde, işte birlik!” olarak belirlenmişti.
Gaspıralı başyazısında hedefini belirtmiştir:
Allah adına işe başlarken, gerçeğe ve aydınlığa hizmet etmek için kalemi elimize alıyoruz. Tercüman amacına ne kadar ulaşır? Bunu biz değil bizi değerlendirecek olanlar yargılayacaklardır.
Gazetenin faaliyetleri, yayın konuları ve yazarları
İlk sayısında Türkistan'daki süreli yayınların içeriklerini anlatan "Rusya'da Müslüman Basını" makalesi yayınlanmıştır (o dönem Pan-Türkistlerin yorumuna göre bu bölgeler Türklerin yaygın olarak yaşadığı bölgelerdir). Yayımlandığı günden bu yana gazetenin en popüler olan ve hemen hemen her sayısında yer bulan Yerel Haberler adlı bir köşesi bulunmaktaydı. Başlangıçta gazetenin tirajı azdı. Tercüman haftalık bir gazeteden yavaş yavaş günlük bir gazeteye dönüştü. Rusya'nın tüm bölgelerinde ve hatta yurtdışında Tercüman okunmaya başlanmıştı.Tercüman Türkiye'de de dağıtılmıştır. Hasan Sabri Ayvazov, Gaspıralı'nın hazırladığı içeriklerini Türk gerçeklerine uyarlayarak değiştirmiştir.
Gazete için dönüm noktası, 1885'te Gaspıralı tarafından kurulan matbaanın Bahçesaray'da yandığı bir yangındı. Gazete bu nedenle Temmuz 1885'ten 15 Eylül'e kadar yayınlanmadı.
Abonelik gelirine ek olarak, özel ve ticari reklamlar önemli bir gelir kaynağıydı. 1886'da Tercüman gazetesinin "Duyuru Sayfası" adlı bir reklam ekinin yayınlanması kararlaştırıldı. Ayrıca, 1906'dan itibaren, Şefika Gaspıralı'nın editörlüğünü yaptığı ücretsiz bir ek olan Alem-i Nisvan (Kadın Dünyası) yayınlandı. Aralıklı olarak yayınlanan bu ücretsiz ek 1911'de kapandı. Ancak Kırım Tatarcası diliyle 1905 'den 1917 yılına dek 232 sayı yayınlanmıştır.
Gazeteyi finanse etmek için, Türkçülük fikirlerine sempati duyan iş adamlarına baş vurulduğu da oldu. Bunlar arasında Müslüman sanayiciler, Orenburg'dan Ramiev kardeşler, Simbirsk'ten Akçurin ve Bakü'den Zeynelabidin Tağıyev vardı. Abonelik ücretleri dönem şartlarına göre nispeten ucuzdu, bu da başka finans kaynakları bulmayı zorunlu hale getiriyordu.
Gazetenin 25. yıl dönümü, Rus İmparatorluğu genelinde Türk aydınları ve Pan-Türkizm fikirlerini destekleyenler tarafından geniş çapta kutlandı. Şair Zakir Rameev tarafından Gaspıralıya Orenburg'da 1908-1917'de yayınlanan Şura dergisinde bazı yazılar ithaf edildi. 1908'de "Şura" dergisinin dokuzuncu sayısı kapak resminde Gaspıralı'ya yer verdi.
Tercüman dini, sosyo-politik, kültürel, eğitimsel ve günlük konuların bir bütün olarak ele alındığı ilk Kırım Tatar gazetesidir. Gazete 19. yüzyılın sonunda popüler olan ilerleme fikrini geliştiren ve bunu oldukça geri kalmış kırsal Kırım Tatar toplumuna uygulayan bir misyonu gerçekleştirmiştir. Topraksız Tatarlar için arazi satın alma, bankacılık ve kredi işlemleri, verimli bahçecilik ve tütün yetiştiriciliği, tarım teknolojisinin modernleşmesi hakkında bilgiler sağlamıştır. Örneğin, o dönem sağlık alanında sterilizasyon ve dezenfeksiyon konusu gündemdeydi. Zira salgın hastalıklar özellikle kırsal bölgelerde hızla yayılıyordu. Gazete, kolera salgınının önlenmesi konusunda tavsiyelerde bulundu, Çürüksu nehir yatağının, yerel pazarların ve umumi tuvaletlerin temizlenmesi, çöplerin atılması ve dezenfektanların satın alınması konusunda bilgilendirme ve tavsiyelerde bulundu.
Gaspıralı ayrıca Tercüman gazetesinde kendi roman ve hikâyelerinden Molla Abbas, Arslan-kız, Güneş doğdu ve Yüz yıl sonra'yı bölümler halinde yayınlamıştır.
Tercüman sadece Kırım'da değil, Rusya'nın tüm Türk-Müslüman toplumunda ve yurtdışında da oldukça yüksek bir popülariteye sahip olmuştur.
- Tercüman gazetesi
-
![image]()
İsmail Gaspıralı; kurucu ve editör -
![image]()
Tercüman gazetesi (1883-1918) 10 Nisan 1883 tarihli Rusça nüshası -
![image]()
Şefika Gaspıralı, Alem-i Nisvan dergisinin editörü -
![image]()
Gazetenin eki Alem-i Nisvan kadın dergisi -
![image]()
Gazetenin ikinci editörü Rıfat Gaspıralı -
![image]()
Gazetenin yazarı ve son editörü Hasan Sabri Ayvazov -
![image]()
Tercüman gazetesi basımevi -
![image]()
Bahçesaray'da matbaanın bulunduğu ev
Tercüman 1883'ten 1918'e kadar Bahçesaray şehrinde Gaspıralı'nın önderliğinde yayınlandı ve 1914'te ölümünden sonra Tercüman oğlu Refat'a geçti. H. S. Ayvazov editör olarak görevi devraldı. Asan Nuri, İsmail Lemanov, Osman Akçokraklı, Ali Bodaninsky gibi önemli Kırım Tatar isimleri gazete için yazdı. Hasan Sabri Ayvazov'a göre Tercüman'ın tirajı 16 bin kopyaya dek ulaşmıştır.
1917'de Şubat Devrimi'nden sonra, demokrat, liberal ve küçük-burjuva yapıya sahip Kırım Tatarlarının ulusal hareketlerinin yükselişi başladı. İlan edilen basın özgürlüğünü kullanan gazete, tüm siyasi ve kamusal konuları aktif bir şekilde ele aldı. O dönem yazarları arasında Geçici Müslüman Devrim Komitesi üyeleri de vardı. Bu ekip, Tüm Rusya Müslüman Kongresi'nin toplanmasının hazırlanması için düzenleyicileri arasındaydı. Kırım Halk Cumhuriyeti, Ocak 1918'de Sivastopol Sovyeti ile silahlı bir çatışmaya girdiğinde ve yenildiğinde, Kızıl Ordu Bahçesaray'a girdi. Bolşeviklere karşı Kırım Tatarlarının ulusal-demokratik yapısını destekleyen Tercüman kapatıldı. Kızıllar'ın Nisan 1918'de sınır dışı edilmesinden sonra tekrar yayın hayatına başlayamadı. Bilinenlere göre gazete Bolşevikler tarafından kapatılmıştır. Ancak Profesör İ. Kerimov, ana yazarların 1917 yazında Millet gazetesini yayınlamak üzere Simferopol'e taşınması nedeniyle kapatmanın iç nedenlerden kaynaklandığına inanmaktadır.
Yayının değeri ve çalışmalar
Gazete döneminde tarafından çok beğenilmiştir. Tarihçiler için Tercüman gazetesi sayıları, 19.-20. yüzyılların başında Kırım Tatar toplumunun ve diğer Türk halklarının yaşamının tüm yönleri hakkında bilgi edinmek için değerli bir kaynaktır. Aynı zamanda, Türkçülük fikirlerinin Rus İmparatorluğu topraklarındaki gelişimini de yansıtmaktadır. Bu materyaller üzerine tarihsel çalışmalar yayınlanmış, birkaç doktora tezi oluşturulmuştur.
Kırım'da yüksek öğrenim ve kültür kurumlarında, Gaspıralı'nın anısını sürdürme etkinliklerinin bir parçası olarak gazete hakkında seminerler düzenlenmektedir. Simferopol'de Gaspıralı'nın adını taşıyan Cumhuriyet Kırım Tatar Kütüphanesi'nde 10 Nisan 2009'da Tercüman gazetesinin ilk sayısının yayınlandığı gün anısına yuvarlak masa toplantısı düzenlenmiştir.
Kaynakça
- ^ a b Керимов 1999.
- ^ a b c "«Люди и события на страницах газеты «Терджиман — Переводчик» (1883-1918 гг.)". Бахчисарайский историко-культурный и археологический музей-заповедник Официальный сайт. 2014-2019. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "СТО ТРИДЦАТЬ ЧЕТЫРЕ ГОДА НАЗАД ВЫШЕЛ ПЕРВЫЙ НОМЕР ГАЗЕТЫ «ТЕРДЖИМАН»". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "Проклятые вопросы» времени в наследии Гаспринского. Окончание". Ислам в Украине islam.in.ua. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ a b "Люди и события на страницах газеты «Терджиман". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ a b "Газета «Терджиман» как энциклопедия крымскотатарской жизни". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "ПЕРЕВОДЧИК = ТЕРДЖИМАН : газета литературная, политическая и коммерческая". Российская национальная библиотека. 14 Kasım 2014. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ Ленара Чубукчиева. 20 Mayıs 2021.
- ^ a b "«Алем-и нисван» - первый женский тюрко-мусульманский журнал в мире". Ислам в Украине (Rusça). 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2017.
- ^ . Ислам в Украине islam.in.ua. 11 Nisan 2017. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Брилева 2015.
- ^ a b Абдуллаева 2001.
- ^ a b Богдановіч 2002.
- ^ a b Абибуллаева 2010.
- ^ a b Абдураманова 2016.
- ^ "«Проклятые вопросы» времени в наследии Гаспринского. Окончание". Крым. Реалии. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "Газеты в сети и вне её". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
Bağlantılar
- Электронные копии «Переводчика» в путеводителе РНБ «Газеты в сети и вне её»
- Электронные копии «Листка объявлений» в путеводителе РНБ «Газеты в сети и вне её»
- 1893-1894 "Çevirmen" edebiyat ve bilim bölümünün elektronik kopyaları. 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Rusya Milli Kütüphanesi rehber kitabında "Web ve Çevrimdışı Gazeteler" 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Электронные копии «ترجمان» («Терджимана») в путеводителе РНБ «Газеты в сети и вне её»
- Gasprinsky I. Rusya ve Doğu. - Kazan, 1993; Khabutdinov A. 18. yüzyılın sonlarında - 20. yüzyılın başlarında milletin oluşumu ve Tatar toplumunun ana gelişme yönleri. - Kazan, 2001.
- Kamil Aliyev. Tüm Türk gazetesinin ilk çocuğu ("Yoldash / Vremena", 12 Nisan 2013) 10 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kırım Tatar yaşamının bir ansiklopedisi olarak "Terdzhiman" gazetesi
- Ourbaku.com'da "Tarjeman" gazetesi hakkında 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tercuman Kirim Turkcesi ترجمان Rusca Perevodchik 1883 ten 1918 e kadar Bahcesaray da yayinlanan ve Rus Imparatorlugu nda Turkce konusan nufusunun basili organi olan bir gazeteydi Kurucu ve yayincisi Kirim Tatar egitimci Ismail Gaspirali idi Tercuman 35 yil boyunca yayinlanmis olan tarihteki ilk Kirim Tatar gazetesiydi TarihceKirim Tatar dilinde sureli yayin olusturma girisimleri 1870 lerde Turkiye den donup Bahcesaray Sehrinde faaliyetlerine devam eden Gaspirali ana dilinde sureli yayinlar cikarma girisiminde bulunmustur Ancak yetkililer tarafindan izin verilmemistir Bunlardan ilk girisim Kirim Tatarca Faydali Eglence ismindeki periyodik brosur olmustur 1879 da Gaspirali donemin Icisleri Bakanina Bahcesaray da bu yayini yapmak uzere talepte bulunmustur Faydali Eglence nin amacinin yerel Muslumanlara hukumet kurallarini anlatmak ve onlara Rusca okuryazarligi ve egitiminin yararlarini ve onemini ellerinden geldigince aciklamak oldugu soylenmistir Gazetenin programi hukuk egitim gelisim ve edebiyati iceren dort noktadan olustugu belirtilmistir Ancak Icisleri Bakanligi Basin Isleri Ana Mudurlugu bu girisimi reddetmistir Aralik 1880 de ikinci bir girisimde bulunulmus ve haftalik bilgilendirici ve edebiyat icerikli brosur Hukuk un Bahcesaray da yayinlanmasi icin dilekce vermistir Gaspirali yayinin hem yayincisi hem de editoruydu Ancak Subat 1881 de bu girisime de olumsuz yanit alinmistir Gaspirali bu cevap karsisinda umitsizlige kapilmamis ve iki yil boyunca dilekceler ve gerekceler ile ugrasmis kendisiyle benzer dusunen insanlari aramak icin gayret sarfetmistir Tercuman gazetesinin yayinlanmasi Subat 1883 te Gaspirali nin cabalari basariya ulasmis ve Tercuman gazetesini yayinlama hakki icin onay almistir 10 Nisan 1883 te haftalik gazetenin ilk sayisi yayinlanmistir Gazete yarisi Rusca diger yarisi Kirim Tatarcasi olmak uzere dort sayfadan olusuyordu Iki dilde hazirlanmis materyaller birbirinin aynisidir Yayinci editor gazeteci Gaspirali nin kendisi idi Daha sonra diger yazarlar dahil olmaya basladi Tercuman gazetesine abonelik kosullari ve yayin kurallari belirlendi Ilk sayinin yayinlanmasiyla yayin kurulu dikkate deger olcude tebrik mektuplari almistir Gazetenin slogani Dilde fikirde iste birlik olarak belirlenmisti Gaspirali basyazisinda hedefini belirtmistir Allah adina ise baslarken gercege ve aydinliga hizmet etmek icin kalemi elimize aliyoruz Tercuman amacina ne kadar ulasir Bunu biz degil bizi degerlendirecek olanlar yargilayacaklardir Gazetenin faaliyetleri yayin konulari ve yazarlari Ilk sayisinda Turkistan daki sureli yayinlarin iceriklerini anlatan Rusya da Musluman Basini makalesi yayinlanmistir o donem Pan Turkistlerin yorumuna gore bu bolgeler Turklerin yaygin olarak yasadigi bolgelerdir Yayimlandigi gunden bu yana gazetenin en populer olan ve hemen hemen her sayisinda yer bulan Yerel Haberler adli bir kosesi bulunmaktaydi Baslangicta gazetenin tiraji azdi Tercuman haftalik bir gazeteden yavas yavas gunluk bir gazeteye donustu Rusya nin tum bolgelerinde ve hatta yurtdisinda Tercuman okunmaya baslanmisti Tercuman Turkiye de de dagitilmistir Hasan Sabri Ayvazov Gaspirali nin hazirladigi iceriklerini Turk gerceklerine uyarlayarak degistirmistir Gazete icin donum noktasi 1885 te Gaspirali tarafindan kurulan matbaanin Bahcesaray da yandigi bir yangindi Gazete bu nedenle Temmuz 1885 ten 15 Eylul e kadar yayinlanmadi Abonelik gelirine ek olarak ozel ve ticari reklamlar onemli bir gelir kaynagiydi 1886 da Tercuman gazetesinin Duyuru Sayfasi adli bir reklam ekinin yayinlanmasi kararlastirildi Ayrica 1906 dan itibaren Sefika Gaspirali nin editorlugunu yaptigi ucretsiz bir ek olan Alem i Nisvan Kadin Dunyasi yayinlandi Aralikli olarak yayinlanan bu ucretsiz ek 1911 de kapandi Ancak Kirim Tatarcasi diliyle 1905 den 1917 yilina dek 232 sayi yayinlanmistir Gazeteyi finanse etmek icin Turkculuk fikirlerine sempati duyan is adamlarina bas vuruldugu da oldu Bunlar arasinda Musluman sanayiciler Orenburg dan Ramiev kardesler Simbirsk ten Akcurin ve Baku den Zeynelabidin Tagiyev vardi Abonelik ucretleri donem sartlarina gore nispeten ucuzdu bu da baska finans kaynaklari bulmayi zorunlu hale getiriyordu Gazetenin 25 yil donumu Rus Imparatorlugu genelinde Turk aydinlari ve Pan Turkizm fikirlerini destekleyenler tarafindan genis capta kutlandi Sair Zakir Rameev tarafindan Gaspiraliya Orenburg da 1908 1917 de yayinlanan Sura dergisinde bazi yazilar ithaf edildi 1908 de Sura dergisinin dokuzuncu sayisi kapak resminde Gaspirali ya yer verdi Tercuman dini sosyo politik kulturel egitimsel ve gunluk konularin bir butun olarak ele alindigi ilk Kirim Tatar gazetesidir Gazete 19 yuzyilin sonunda populer olan ilerleme fikrini gelistiren ve bunu oldukca geri kalmis kirsal Kirim Tatar toplumuna uygulayan bir misyonu gerceklestirmistir Topraksiz Tatarlar icin arazi satin alma bankacilik ve kredi islemleri verimli bahcecilik ve tutun yetistiriciligi tarim teknolojisinin modernlesmesi hakkinda bilgiler saglamistir Ornegin o donem saglik alaninda sterilizasyon ve dezenfeksiyon konusu gundemdeydi Zira salgin hastaliklar ozellikle kirsal bolgelerde hizla yayiliyordu Gazete kolera salgininin onlenmesi konusunda tavsiyelerde bulundu Curuksu nehir yataginin yerel pazarlarin ve umumi tuvaletlerin temizlenmesi coplerin atilmasi ve dezenfektanlarin satin alinmasi konusunda bilgilendirme ve tavsiyelerde bulundu Gaspirali ayrica Tercuman gazetesinde kendi roman ve hikayelerinden Molla Abbas Arslan kiz Gunes dogdu ve Yuz yil sonra yi bolumler halinde yayinlamistir Tercuman sadece Kirim da degil Rusya nin tum Turk Musluman toplumunda ve yurtdisinda da oldukca yuksek bir populariteye sahip olmustur Tercuman gazetesi Ismail Gaspirali kurucu ve editor Tercuman gazetesi 1883 1918 10 Nisan 1883 tarihli Rusca nushasi Sefika Gaspirali Alem i Nisvan dergisinin editoru Gazetenin eki Alem i Nisvan kadin dergisi Gazetenin ikinci editoru Rifat Gaspirali Gazetenin yazari ve son editoru Hasan Sabri Ayvazov Tercuman gazetesi basimevi Bahcesaray da matbaanin bulundugu ev Tercuman 1883 ten 1918 e kadar Bahcesaray sehrinde Gaspirali nin onderliginde yayinlandi ve 1914 te olumunden sonra Tercuman oglu Refat a gecti H S Ayvazov editor olarak gorevi devraldi Asan Nuri Ismail Lemanov Osman Akcokrakli Ali Bodaninsky gibi onemli Kirim Tatar isimleri gazete icin yazdi Hasan Sabri Ayvazov a gore Tercuman in tiraji 16 bin kopyaya dek ulasmistir 1917 de Subat Devrimi nden sonra demokrat liberal ve kucuk burjuva yapiya sahip Kirim Tatarlarinin ulusal hareketlerinin yukselisi basladi Ilan edilen basin ozgurlugunu kullanan gazete tum siyasi ve kamusal konulari aktif bir sekilde ele aldi O donem yazarlari arasinda Gecici Musluman Devrim Komitesi uyeleri de vardi Bu ekip Tum Rusya Musluman Kongresi nin toplanmasinin hazirlanmasi icin duzenleyicileri arasindaydi Kirim Halk Cumhuriyeti Ocak 1918 de Sivastopol Sovyeti ile silahli bir catismaya girdiginde ve yenildiginde Kizil Ordu Bahcesaray a girdi Bolseviklere karsi Kirim Tatarlarinin ulusal demokratik yapisini destekleyen Tercuman kapatildi Kizillar in Nisan 1918 de sinir disi edilmesinden sonra tekrar yayin hayatina baslayamadi Bilinenlere gore gazete Bolsevikler tarafindan kapatilmistir Ancak Profesor I Kerimov ana yazarlarin 1917 yazinda Millet gazetesini yayinlamak uzere Simferopol e tasinmasi nedeniyle kapatmanin ic nedenlerden kaynaklandigina inanmaktadir Yayinin degeri ve calismalarGazete doneminde tarafindan cok begenilmistir Tarihciler icin Tercuman gazetesi sayilari 19 20 yuzyillarin basinda Kirim Tatar toplumunun ve diger Turk halklarinin yasaminin tum yonleri hakkinda bilgi edinmek icin degerli bir kaynaktir Ayni zamanda Turkculuk fikirlerinin Rus Imparatorlugu topraklarindaki gelisimini de yansitmaktadir Bu materyaller uzerine tarihsel calismalar yayinlanmis birkac doktora tezi olusturulmustur Kirim da yuksek ogrenim ve kultur kurumlarinda Gaspirali nin anisini surdurme etkinliklerinin bir parcasi olarak gazete hakkinda seminerler duzenlenmektedir Simferopol de Gaspirali nin adini tasiyan Cumhuriyet Kirim Tatar Kutuphanesi nde 10 Nisan 2009 da Tercuman gazetesinin ilk sayisinin yayinlandigi gun anisina yuvarlak masa toplantisi duzenlenmistir Kaynakca a b Kerimov 1999 a b c Lyudi i sobytiya na stranicah gazety Terdzhiman Perevodchik 1883 1918 gg Bahchisarajskij istoriko kulturnyj i arheologicheskij muzej zapovednik Oficialnyj sajt 2014 2019 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 STO TRIDCAT ChETYRE GODA NAZAD VYShEL PERVYJ NOMER GAZETY TERDZhIMAN 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 Proklyatye voprosy vremeni v nasledii Gasprinskogo Okonchanie Islam v Ukraine islam in ua 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 a b Lyudi i sobytiya na stranicah gazety Terdzhiman 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 a b Gazeta Terdzhiman kak enciklopediya krymskotatarskoj zhizni 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 PEREVODChIK TERDZhIMAN gazeta literaturnaya politicheskaya i kommercheskaya Rossijskaya nacionalnaya biblioteka 14 Kasim 2014 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 Lenara Chubukchieva 20 Mayis 2021 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b Alem i nisvan pervyj zhenskij tyurko musulmanskij zhurnal v mire Islam v Ukraine Rusca 24 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2017 Islam v Ukraine islam in ua 11 Nisan 2017 21 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Brileva 2015 a b Abdullaeva 2001 a b Bogdanovich 2002 a b Abibullaeva 2010 a b Abduramanova 2016 Proklyatye voprosy vremeni v nasledii Gasprinskogo Okonchanie Krym Realii 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 Gazety v seti i vne eyo 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2021 BaglantilarElektronnye kopii Perevodchika v putevoditele RNB Gazety v seti i vne eyo Elektronnye kopii Listka obyavlenij v putevoditele RNB Gazety v seti i vne eyo 1893 1894 Cevirmen edebiyat ve bilim bolumunun elektronik kopyalari 8 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusya Milli Kutuphanesi rehber kitabinda Web ve Cevrimdisi Gazeteler 8 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Elektronnye kopii ترجمان Terdzhimana v putevoditele RNB Gazety v seti i vne eyo Gasprinsky I Rusya ve Dogu Kazan 1993 Khabutdinov A 18 yuzyilin sonlarinda 20 yuzyilin baslarinda milletin olusumu ve Tatar toplumunun ana gelisme yonleri Kazan 2001 Kamil Aliyev Tum Turk gazetesinin ilk cocugu Yoldash Vremena 12 Nisan 2013 10 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kirim Tatar yasaminin bir ansiklopedisi olarak Terdzhiman gazetesi Ourbaku com da Tarjeman gazetesi hakkinda 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde