Terrassa anıtsal kilise kompleksi, İspanya'da Barcelona'nın kuzeyinde toplamda üç binadan oluşan Vizigot döneminden kalma bir yapı topluluğudur. Kompleks, biri katedral, diğeri cemaat kilisesi, sonuncusı bir martyrium olmak üzere üç dini yapı merkezinde kurulmuş, aynı döneme tarihlenen bir mezarlık ile çevrelenmiştir. Bütün kiliselerde MS 9. ila 11. yüzyıla tarihlendirilen duvar resimleri bulunmaktadır.
Tarihi
Egara Piskoposluğu 450 yılı civarında kuruldu. 8. yüzyılın başında İber Yarımadası'nın islam ordularınca fethine kadar varlığını sürdürdü. Reconquista'dan sonra yeniden kurulmadı, ancak Barselona Piskoposluğu'na dahil edildi.
Arkeolojik kazılar
Piskoposluk öncesi dönem MS 350-450
Bölgede yürütülen arkeolojik kazılar sayesinde, piskoposluk dönemi öncesinde de burada MS 350 ile MS 450 yüzyıl arasına tarihlenen bir kilise, vaftizhane ve nekropolis olduğu keşfedilmiştir. Bu 100 yıllık süre zarfında yapılarda sürekli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler arasında kilisenin zemininin tamamını kaplayan bir mozaiğin eklenmesi yer almaktadır. Bu mozaik düzensiz mermer, taş ve seramik tesseralardan yapılmıştır. Keza bu mozaik de Egara'nın başpiskoposluk öncesi dönemine tarihlendirilmektedir. Yapılan bir diğer değişiklik ise, ilk olarak doğuda apsisin arkasında bulunan apsisin yerine, kilisenin batısında mezarların olduğu bölgede yeni bir vaftizhanenin eklenmesidir.
Piskoposluk dönemi MS 450'den itibaren
MS 450-460 yıllarında Barselonalı Piskopos Nundinari'nin Egara'yı piskoposluk ilan etmesi, bütün arazinin piskoposun görevlerine uyacağı şekliyle yeniden planlanması zorunluluğunu getirdi. Piskopos Irineu tarafından başlatılan bu yeni proje, iki belirgin koşullayıcı faktöre sahipti. Bunlardan birincisi daha önceki evrelerden miras kalan dini yapılardı. Diğeri ise üzerinde yeni inşa faaliyetleri yürütülecek olan kuzeyde kalan alandı.
Bu yeni projenin, zamanının şartlarına uyum sağlamak için uygulamak zorunda kalınan değişiklikler de göz önüne alındığında, MS 550'den önce bitirilmiş olduğunu söylemek zordur. Yapılan değişiklikler arasında eski kilisenin üç nefli ve batısında vaftizhanesi bulunan bir katedrale dönüştürülmesinin yanı sıra, katedralin kuzeyine bir martyrium ya da mezar yapısı olan günümüz Sant Miquel kilisesinin inşa edilmesi ve son olarak tüm bunların kuzeyinde keza üç nefli bir cemaat kilisesi inşa edilmesi sayılabilir. Bu yeni cemaat binasının güneyinde, nekropol alanı ve kiliselere üç ana erişim yolunun bulunduğu bir merkezi avlu yer alıyordu. Tüm yapıların batısına eklenen bir koridor sayesinde içerisinde mezarlar olan merkezi avluya çıkılabiliyor. Buradan yan nefler aracılığıyla hem kuzeydeki hem de güneydeki kiliselere geçilebiliyordu.
Katedral - günümüz Santa Maria Kilisesi
Yeni katedralin inşası, vaftizhane de dahil olmak üzere yeni katedrale uyacak şekilde ayarlanmış veya değiştirilmiş mevcut yapılar aracılığıyla düzenlenmiştir. İnşaat, binanın dış çerçevesi, apsis ve vaftizhane ile başlamış, bunu takiben önceki kilisenin yıkılarak üç nefin sütunlar aracılığıyla oluşturulması ile devam etmiştir. Katedralin üç nefini takiben üçlü bir apsis düzenlemesi vardı. Ayrıca piskoposluk öncesi dönemden kalma vaftizhane, orta nefin hizası boyunca yeni üç nefli binaya entegre edildi. Kuzey duvarında, vaftizhaneyi bebek definlerinin bulunduğu alana bağlayan 1.72 metre genişliğinde ortalanmış bir kapı vardır. Bebek definlerinin vaftizhanenin hemen yanındaki konumu, bu bebeklerin vaftiz edilmeden önce ölmüş olma ihtimallerini olası kılmaktadır. Güney duvarında, güneyde kalıntıları bulunan piskoposluk konutuna açılan dar bir kapının izi bulunmuştur. Vaftizhane binasının yeniden yapılanması vaftiz havuzunu da etkilemiş, eklenen dış basamaklar ve genişleştirilen köşeler sayesinde vaftiz havuzu dışarıdan bir yıldız şeklini almıştır. Katedral içerisinde ayrıca farklı mezarlar da bulunmaktadır. Ana nefte üzeri mozaik ile örtülü mezarlar ve eski kilisenin apsis kalıntıları kullanılarak inşa edilmiş bir mezar kriptası bulunmaktadır. Yan neflerde ise taş ve harçla ya da opus signinumla kaplı olan mezarların yanı sıra ve kiremit mezarlar da bulunmaktadır.
Mezar binası - günümüz Sant Miquel Kilisesi
Günümüz Sant Miquel Kilisesi, bütün yapı kompleksi içerisinde orijinal planını, yüksekliğini ve opus signinum zeminini her iki katında da koruyarak günümüze ulaşabilen tek yapıdır. Merkezi bir plana sahip olan yapı, dışarıdan bir kare olarak görülse de, içeriden bir kapalı Yunan haçı planına sahiptir. Bezenmiş başlıklara sahip sekiz sütun, yapının merkezi kubbesini taşımaktadır. Doğudaki yapının dışına doğru uzanan apsis, dışarıdan yedigenken, içeriden ovaldir ve sahip olduğu pencereleri günümüze ulaşmıştır. apıya her cephenin ortasındaki üç farklı kapıdan girilebiliyordu. Apsisin altında yonca planlı bir kripta da bulunmaktadır. Bu kriptaya giriş yapının kuzeydoğusundan bir merdiven aracılığıyla mümkündür. Kriptanın güney apsisinde bulunan mezar, kriptanın gömü amaçlı kullanıldığını belgeler niteliktedir. Yapının dış cephesine karşılık gelen bir dış gövde veya koridor kuzey, güney ve batı cephelerini çevrelemekteydi. Koridorun çevre uzunluğu boyunca, yapıyla çağdaş ve bazen temelleri yapının temeline bağlı taş ve harç mezarlar, bu yapının bir mezar binası olarak yorumlanmasında önemli bir etkendir. Yapının apsisinde ele geçen duvar resimleri ve arkeolojik kazıların sonuçları bu yapıyı MS 6. yüzyılın ilk yarısında tarihlendirmektedir. Ayrıca binanın eski fotoğraflarında I. Konstantin dönemine ait bir lahit görülmekteydi.
Cemaat Kilisesi - günümüz Sant Pere Kilisesi
Kompleksin kuzey kesiminde, katedralin aksine, bir bölge kilisesi olduğunu varsaymamız gereken yeni bir kilise inşa edildi. Bu yapının günümüze ulaşan tek kısmı yonca formlu apsisidir. Yapının kuzey sınırları ve kuzey cephe duvarının ötesine devam edip etmediğini bilinmezken, diğer bölgelerde kazılar yürütülmüştür. Üç nefli bir kilise olan yapı, bir transepte sahipti ve günümüz Sant Pere kilisesinden daha büyüktü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Achim Arbeiter, Sabine Noack-Haley: Hispania antiqua. Christliche Denkmäler des frühen Mittelalters vom 8. bis ins 11. Jahrhundert. Verlag Philipp von Zabern, Mainz 1999, S. 384–394.
- CARDÚS, S. (1964) La ciutat i la Seu Episcopal d’Egara. Terrassa: Patronat de la Fundació Soler i Palet.
- CASTELLANO, A.; IMMA V. (1993) Les restauracions de les esglésies de Sant Pere de Terrassa. Monografies 3, Barcelona.
- FERRAN, D. (2009) Ecclesiae Egarenses. Les esglésies de Sant Pere de Terrassa. Barcelona: Lunwerg.
- GARCIA, M.G.; MORO, A.; TUSET, F. (2009), La Seu Episcopal d’Égara. Arqueologia d’un conjunt cristià del segle IV al segle IX. Serie Documenta 8. Tarragona: Institut Català d’Arqueologia Clàssica. 2009.
- GARCÍA, G.; MACIAS, J. M.; MORO, A., (2017), "La iglesia funeraria de época visigoda de Sant Miquel de Terrassa. Análisis arquitectónico". Roldán, L.; Macias, J. M.; Pizzo, A., Rodríguez, O. (eds.). Modelos constructivos y urbanísticos de la arquitectura de Hispania, Documenta 29. Tarrgona: ICAC, pp. 183–198.
- FERRAN, D.; GARCIA, M.G.; MORO, A.; TUSET, F. (2019), “La seu episcopal d’Ègara. Arquitectura, litúrgia i art”, Actes del 4t Congrés Internacional d’arqueologia i món antic. El cristianisme en l’Antiguitat Tardana. Noves perspectives, Tarragona, pp. 215–224.
- MANCHO, C. (2012), La peinture murale de haut Moyen Âge en Catalogne (IX-X siècle). Turnhout: Brepols, pp. 343–394.
- MARTÍ I BONET, J. M. (2007), El Bisbat d´Égara. Breu Història. Barcelona.
- PUIG I CADAFALCH, J. (1889), “Notes arquitectòniques sobre les esglésies de Sant Pere de Terrassa”. Memòria que obtingué el Premi de l’Associació Catalanista d’Excursions Científiques en los Jochs Florals de Barcelona. Barcelona. PUIG I CADAFALCH, J. (1923), “La catedral visigòtica d’Egara”. Anuari de l’Institut d’Estudis Catalans 1915-1920, VI, pp. 747–752.
- PUIG I CADAFALCH, J. (1936), “Les pintures del segle VI de la catedral d’Egara (Terrassa)”. Anuari de l’Institut d’Estudis Catalans 1927-1931, VIII, pp. 141–149.
- SÁNCHEZ, C. (2018), “An Anglo-Norman at Terrassa? Augustinian Canons and Thomas Becket at the end of the twelfth century” [archive]. Romanesque Patrons and Processes Design and Instrumentality in the Art and Architecture of Romanesque Europe. Edited By Jordi Camps, Manuel Castiñeiras, John McNeill, Richard Plant. Routledge, Taylor & Francis Group, 2018, pp. 219–234.
- SÁNCHEZ, C (2019), “El retaule mural de Sant Pere i la memòria de l'Èxode” [archive]. Terme, 34, pp. 69–90.
- SÁNCHEZ, C. (2019), “Singing to Emmanuel: The Wall Paintings of Sant Miquel in Terrassa and the 6th Century Artistic Reception of Byzantium in the Western Mediterranean” [archive]. Arts 2019, 8, 128.
- SÁNCHEZ, C. (2020), “Arte, música y liturgia en Sant Miquel de Terrassa”. Respondámosle a concierto : estudios en homenaje a Maricarmen Gómez Muntané" [archive]. E. Carrero y S. Zauner (eds.), Universitat Autònoma de Barcelona. Departament d'Art i Musicologia, Institut d'Estudis Medievals, Bellaterra, 2020, pp. 249–262.
- SÁNCHEZ, Carles (2021), A painted tragedy. The martyrdom of Thomas Becket in Santa Maria de Terrassa and the diffusion of its cult in the Iberian Peninsula, Anem Editors, La Seu d'Urgell., 978-84-122385-7-0
- SÁNCHEZ, Carles & SOLER, Joan (2021), "The Anglo-Catalan Connection: The Cult of Thomas Becket at Terrassa-New Approaches" [archive], Arts 10: 82.
- SÁNCHEZ, Carles (2021), "Las pinturas de San Miguel y Santa María de Terrassa ¿Ecos de un repertorio oriental tardoantiguo?" [archive], C. Varela, M.Castiñeiras (ed.), Images and Liturgy in the Middle Ages. Creation, Circulation, and Function of Images between West and East in the Middle Ages (5th-15th centuries), pp. 361–397
- ^ Historia de la Diócesis. 29 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Bisbat de Terrassa (spanisch)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Terrassa anitsal kilise kompleksi Ispanya da Barcelona nin kuzeyinde toplamda uc binadan olusan Vizigot doneminden kalma bir yapi toplulugudur Kompleks biri katedral digeri cemaat kilisesi sonuncusi bir martyrium olmak uzere uc dini yapi merkezinde kurulmus ayni doneme tarihlenen bir mezarlik ile cevrelenmistir Butun kiliselerde MS 9 ila 11 yuzyila tarihlendirilen duvar resimleri bulunmaktadir Terrassa anitsal kilise kompleksiSant Miquel ve Santa Maria KiliseleriSant Miquel KilisesiSant Pere KilisesiTarihiEgara Piskoposlugu 450 yili civarinda kuruldu 8 yuzyilin basinda Iber Yarimadasi nin islam ordularinca fethine kadar varligini surdurdu Reconquista dan sonra yeniden kurulmadi ancak Barselona Piskoposlugu na dahil edildi Arkeolojik kazilarPiskoposluk oncesi donem MS 350 450 Bolgede yurutulen arkeolojik kazilar sayesinde piskoposluk donemi oncesinde de burada MS 350 ile MS 450 yuzyil arasina tarihlenen bir kilise vaftizhane ve nekropolis oldugu kesfedilmistir Bu 100 yillik sure zarfinda yapilarda surekli degisiklikler yapilmistir Yapilan degisiklikler arasinda kilisenin zemininin tamamini kaplayan bir mozaigin eklenmesi yer almaktadir Bu mozaik duzensiz mermer tas ve seramik tesseralardan yapilmistir Keza bu mozaik de Egara nin baspiskoposluk oncesi donemine tarihlendirilmektedir Yapilan bir diger degisiklik ise ilk olarak doguda apsisin arkasinda bulunan apsisin yerine kilisenin batisinda mezarlarin oldugu bolgede yeni bir vaftizhanenin eklenmesidir Piskoposluk donemi MS 450 den itibaren MS 450 460 yillarinda Barselonali Piskopos Nundinari nin Egara yi piskoposluk ilan etmesi butun arazinin piskoposun gorevlerine uyacagi sekliyle yeniden planlanmasi zorunlulugunu getirdi Piskopos Irineu tarafindan baslatilan bu yeni proje iki belirgin kosullayici faktore sahipti Bunlardan birincisi daha onceki evrelerden miras kalan dini yapilardi Digeri ise uzerinde yeni insa faaliyetleri yurutulecek olan kuzeyde kalan alandi Bu yeni projenin zamaninin sartlarina uyum saglamak icin uygulamak zorunda kalinan degisiklikler de goz onune alindiginda MS 550 den once bitirilmis oldugunu soylemek zordur Yapilan degisiklikler arasinda eski kilisenin uc nefli ve batisinda vaftizhanesi bulunan bir katedrale donusturulmesinin yani sira katedralin kuzeyine bir martyrium ya da mezar yapisi olan gunumuz Sant Miquel kilisesinin insa edilmesi ve son olarak tum bunlarin kuzeyinde keza uc nefli bir cemaat kilisesi insa edilmesi sayilabilir Bu yeni cemaat binasinin guneyinde nekropol alani ve kiliselere uc ana erisim yolunun bulundugu bir merkezi avlu yer aliyordu Tum yapilarin batisina eklenen bir koridor sayesinde icerisinde mezarlar olan merkezi avluya cikilabiliyor Buradan yan nefler araciligiyla hem kuzeydeki hem de guneydeki kiliselere gecilebiliyordu Katedral gunumuz Santa Maria Kilisesi Sant Miquel Apsis duvar resimleri Yeni katedralin insasi vaftizhane de dahil olmak uzere yeni katedrale uyacak sekilde ayarlanmis veya degistirilmis mevcut yapilar araciligiyla duzenlenmistir Insaat binanin dis cercevesi apsis ve vaftizhane ile baslamis bunu takiben onceki kilisenin yikilarak uc nefin sutunlar araciligiyla olusturulmasi ile devam etmistir Katedralin uc nefini takiben uclu bir apsis duzenlemesi vardi Ayrica piskoposluk oncesi donemden kalma vaftizhane orta nefin hizasi boyunca yeni uc nefli binaya entegre edildi Kuzey duvarinda vaftizhaneyi bebek definlerinin bulundugu alana baglayan 1 72 metre genisliginde ortalanmis bir kapi vardir Bebek definlerinin vaftizhanenin hemen yanindaki konumu bu bebeklerin vaftiz edilmeden once olmus olma ihtimallerini olasi kilmaktadir Guney duvarinda guneyde kalintilari bulunan piskoposluk konutuna acilan dar bir kapinin izi bulunmustur Vaftizhane binasinin yeniden yapilanmasi vaftiz havuzunu da etkilemis eklenen dis basamaklar ve genislestirilen koseler sayesinde vaftiz havuzu disaridan bir yildiz seklini almistir Katedral icerisinde ayrica farkli mezarlar da bulunmaktadir Ana nefte uzeri mozaik ile ortulu mezarlar ve eski kilisenin apsis kalintilari kullanilarak insa edilmis bir mezar kriptasi bulunmaktadir Yan neflerde ise tas ve harcla ya da opus signinumla kapli olan mezarlarin yani sira ve kiremit mezarlar da bulunmaktadir Mezar binasi gunumuz Sant Miquel Kilisesi Sant Miquel KilisesiSant Miquel Apsis duvar resimleri Gunumuz Sant Miquel Kilisesi butun yapi kompleksi icerisinde orijinal planini yuksekligini ve opus signinum zeminini her iki katinda da koruyarak gunumuze ulasabilen tek yapidir Merkezi bir plana sahip olan yapi disaridan bir kare olarak gorulse de iceriden bir kapali Yunan haci planina sahiptir Bezenmis basliklara sahip sekiz sutun yapinin merkezi kubbesini tasimaktadir Dogudaki yapinin disina dogru uzanan apsis disaridan yedigenken iceriden ovaldir ve sahip oldugu pencereleri gunumuze ulasmistir apiya her cephenin ortasindaki uc farkli kapidan girilebiliyordu Apsisin altinda yonca planli bir kripta da bulunmaktadir Bu kriptaya giris yapinin kuzeydogusundan bir merdiven araciligiyla mumkundur Kriptanin guney apsisinde bulunan mezar kriptanin gomu amacli kullanildigini belgeler niteliktedir Yapinin dis cephesine karsilik gelen bir dis govde veya koridor kuzey guney ve bati cephelerini cevrelemekteydi Koridorun cevre uzunlugu boyunca yapiyla cagdas ve bazen temelleri yapinin temeline bagli tas ve harc mezarlar bu yapinin bir mezar binasi olarak yorumlanmasinda onemli bir etkendir Yapinin apsisinde ele gecen duvar resimleri ve arkeolojik kazilarin sonuclari bu yapiyi MS 6 yuzyilin ilk yarisinda tarihlendirmektedir Ayrica binanin eski fotograflarinda I Konstantin donemine ait bir lahit gorulmekteydi Cemaat Kilisesi gunumuz Sant Pere Kilisesi Sant Pere Kilisesi Kompleksin kuzey kesiminde katedralin aksine bir bolge kilisesi oldugunu varsaymamiz gereken yeni bir kilise insa edildi Bu yapinin gunumuze ulasan tek kismi yonca formlu apsisidir Yapinin kuzey sinirlari ve kuzey cephe duvarinin otesine devam edip etmedigini bilinmezken diger bolgelerde kazilar yurutulmustur Uc nefli bir kilise olan yapi bir transepte sahipti ve gunumuz Sant Pere kilisesinden daha buyuktu Ayrica bakinizIspanya daki Vizigot donemi mimari anitlar listesiKaynakcaAchim Arbeiter Sabine Noack Haley Hispania antiqua Christliche Denkmaler des fruhen Mittelalters vom 8 bis ins 11 Jahrhundert Verlag Philipp von Zabern Mainz 1999 S 384 394 CARDUS S 1964 La ciutat i la Seu Episcopal d Egara Terrassa Patronat de la Fundacio Soler i Palet CASTELLANO A IMMA V 1993 Les restauracions de les esglesies de Sant Pere de Terrassa Monografies 3 Barcelona FERRAN D 2009 Ecclesiae Egarenses Les esglesies de Sant Pere de Terrassa Barcelona Lunwerg GARCIA M G MORO A TUSET F 2009 La Seu Episcopal d Egara Arqueologia d un conjunt cristia del segle IV al segle IX Serie Documenta 8 Tarragona Institut Catala d Arqueologia Classica 2009 GARCIA G MACIAS J M MORO A 2017 La iglesia funeraria de epoca visigoda de Sant Miquel de Terrassa Analisis arquitectonico Roldan L Macias J M Pizzo A Rodriguez O eds Modelos constructivos y urbanisticos de la arquitectura de Hispania Documenta 29 Tarrgona ICAC pp 183 198 FERRAN D GARCIA M G MORO A TUSET F 2019 La seu episcopal d Egara Arquitectura liturgia i art Actes del 4t Congres Internacional d arqueologia i mon antic El cristianisme en l Antiguitat Tardana Noves perspectives Tarragona pp 215 224 MANCHO C 2012 La peinture murale de haut Moyen Age en Catalogne IX X siecle Turnhout Brepols pp 343 394 MARTI I BONET J M 2007 El Bisbat d Egara Breu Historia Barcelona PUIG I CADAFALCH J 1889 Notes arquitectoniques sobre les esglesies de Sant Pere de Terrassa Memoria que obtingue el Premi de l Associacio Catalanista d Excursions Cientifiques en los Jochs Florals de Barcelona Barcelona PUIG I CADAFALCH J 1923 La catedral visigotica d Egara Anuari de l Institut d Estudis Catalans 1915 1920 VI pp 747 752 PUIG I CADAFALCH J 1936 Les pintures del segle VI de la catedral d Egara Terrassa Anuari de l Institut d Estudis Catalans 1927 1931 VIII pp 141 149 SANCHEZ C 2018 An Anglo Norman at Terrassa Augustinian Canons and Thomas Becket at the end of the twelfth century archive Romanesque Patrons and Processes Design and Instrumentality in the Art and Architecture of Romanesque Europe Edited By Jordi Camps Manuel Castineiras John McNeill Richard Plant Routledge Taylor amp Francis Group 2018 pp 219 234 SANCHEZ C 2019 El retaule mural de Sant Pere i la memoria de l Exode archive Terme 34 pp 69 90 SANCHEZ C 2019 Singing to Emmanuel The Wall Paintings of Sant Miquel in Terrassa and the 6th Century Artistic Reception of Byzantium in the Western Mediterranean archive Arts 2019 8 128 SANCHEZ C 2020 Arte musica y liturgia en Sant Miquel de Terrassa Respondamosle a concierto estudios en homenaje a Maricarmen Gomez Muntane archive E Carrero y S Zauner eds Universitat Autonoma de Barcelona Departament d Art i Musicologia Institut d Estudis Medievals Bellaterra 2020 pp 249 262 SANCHEZ Carles 2021 A painted tragedy The martyrdom of Thomas Becket in Santa Maria de Terrassa and the diffusion of its cult in the Iberian Peninsula Anem Editors La Seu d Urgell 978 84 122385 7 0 SANCHEZ Carles amp SOLER Joan 2021 The Anglo Catalan Connection The Cult of Thomas Becket at Terrassa New Approaches archive Arts 10 82 SANCHEZ Carles 2021 Las pinturas de San Miguel y Santa Maria de Terrassa Ecos de un repertorio oriental tardoantiguo archive C Varela M Castineiras ed Images and Liturgy in the Middle Ages Creation Circulation and Function of Images between West and East in the Middle Ages 5th 15th centuries pp 361 397 Historia de la Diocesis 29 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bisbat de Terrassa spanisch