Tersane tercümanı Osmanlıca tersâne terdjümân ı Yunanca δραγουμάνος του στόλου Osmanlı impar

Tersane tercümanı (Osmanlıca: tersâne terdjümân-ı, Yunanca: δραγουμάνος του στόλου), Osmanlı İmparatorluğu'nda 18. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar Fenerli Rumlar tarafından yönetilen kıdemli makama verilen addı. Kaptan-ı derya'nın başvekili olarak, tersane tercümanı, Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti sınırları içerisindeki adaların ve kıyıların çeşitli özerk topluluklarının yönetiminde öncü bir rol oynadı.

Tarih

Makam, 1701 yılında, yine Fenerli Rumların yönettiği Bâb-ı Âli'nin büyük tercüman makamının başarısı nedeniyle oluşturuldu. Tersane tercümanı görevi, genellikle Bâb-ı Âli tercümanlığı görevine bir basamak taşı olarak hizmet etti. Bütün tercümanların imparatorlukta yaygın olarak kullanılan üç dili, (elsine-i selase) yani Arapça, Farsça ve Türkçeyi bilmesi ve bir dizi yabancı dilde (genellikle Fransızca ve İtalyanca) yetkin olması gerekiyordu, ancak bu görev, normal tercümanlığın ötesine geçti. Tersane tercümanı, Osmanlı donanmasının başkomutanı ve Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti valisi Kaptan-ı derya ile donanmanın vergi tahsilatına ve idari sorunların çözümüne yönelik yıllık seferleri sırasında görüşülen, çoğunlukla Yunan ve Hristiyan ada sakinleri arasında aracı görevi görüyordu. Görev ayrıca gemi inşası ve deniz operasyonları için sorumluluklar da içeriyordu.

Makamın 150,000 kuruşluk geliri, Fenerli Rumlar arasında görevi devralmak için yoğun bir rekabete yol açtı. Bu rekabet öylesine yoğundu ki, Osmanlı yetkililerine rüşvet verilmesine kadar gitti. Bu rüşvetler, daha sonra Hristiyan nüfustan "yeni tercümana katkı vergisi" (Yunanca: βοήθεια της νέας δραγομανίας) olarak bilinen özel bir vergiyle geri alındı. Makam sık sık el değiştirdiğinden, sıradan insanlar üzerinde büyük bir yük haline geldi. Ayrıca tercümanın, maaşları ve masrafları adalardaki vergi gelirleriyle ödenen vekil (Yunanca: βεκίλης), yazışma sekreteri ve haberciden oluşan bir personel kadrosu vardı.

Makamın, Ege adalarının idaresindeki rolü önemliydi, çünkü vergileri paylaştırma ve davaları kendileri değerlendirerek veya temyiz hakimleri atayarak özerk yerel yönetimleri denetleme hakları vardı. Kaptan-ı derya'nın iznini gerektiren, ölüm cezasına kadar giden farklı cezalar uygulayabiliyorlardı. Tercümanlar, idari görevleri dışında aktif olarak eğitimi teşvik ettiler, kiliselere bağışta bulundular, adaların örf ve adetlerini kanunlaştırdılar ve Ortodoks ve Katolik adalılar arasındaki anlaşmazlıklara müdahale ettiler.

Tersane tercümanları listesi

İsim	Görev süresi	Notlar
Yanakis Porfiritis	1701–1710
Konstantin Ventura	1713–1731
Georgios Ramadani	1731–1743
Nikolas Mavrogenes	1744–1750 1756–1759	Önceden Eflak Prensi (1786–1789)
Stefanos Dimakis	1762–1763
Konstantin Moruzi	1764–1765	Önceden Bâb-ı Âli tercümanı (1774–1777)
	1765
	1765–1767
Manuel Argiropoulos	1767–1768
	1790–1797	Önceden Eflak Prensi (1797–1799)
Drakozade Aleko Bey	1797–1799	Önceden Bâb-ı Âli tercümanı (1799–1801), Boğdan Prensi (1801–1802) ve Eflak Prensi (1819–1821).
Yanaki N. Karaca	1799–1800	Önceden Bâb-ı Âli tercümanı (1808).
	1803–1806	Önceden Bâb-ı Âli tercümanı (1809–1812).
	1806–1807	1. dönem
Yakovos Argiropulos	1809	Önceden Bâb-ı Âli tercümanı (1812–1817)
	1810–1811	2. dönem.
Konstanin Mavrogenes	1811–1816
Mihail Manos	1816–1818
Mihail Moruzis	1818–1821

Kaynakça

^ ^a ^b Eliot 1900, s. 307.
^ Pallis 1964, s. 110.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Vakalopoulos 1973, s. 243.
^ ^a ^b Philliou 2011, s. 11.
^ Vakalopoulos 1973, ss. 243–244.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Philliou 2011, s. 183.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Philliou 2011, s. 184.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Philliou 2011, s. 185.

Bibliyografya

(1900). Turkey in Europe. Londra: Edward Arnold.
(1964). "The Phanariots – A Greek aristocracy under Turkish rule". Greek Miscellany: A Collection of Essays on Mediaeval and Modern Greece. Atina. ss. 102-124.
Philliou, Christine M. (2011). Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution. Berkeley, Los Angeles and London: University of California Press. ISBN . 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2022.
Vakalopoulos, Apostolos E. (1973). Ιστορία του νέου ελληνισμού, Τόμος Δ′: Τουρκοκρατία 1669–1812 – Η οικονομική άνοδος και ο φωτισμός του γένους (Έκδοση Β′) [History of modern Hellenism, Volume IV: Turkish rule 1669–1812 – Economic upturn and enlightenment of the nation (2nd Edition)] (Yunanca). Selanik: Emm. Sfakianakis & Sons.
Sfyroeras, Vasileios V. (1965). Οἱ δραγομάνοι τοῦ Στόλου: Ὁ θεσμός καὶ οἱ φορεῖς [The Dragomans of the Fleet: The Institution and the Office-holders] (Yunanca). Atina.

[FOOTNOTEEliot1900307-1] Eliot 1900, s. 307.

[FOOTNOTEPallis1964110-2] Pallis 1964, s. 110.

[FOOTNOTEVakalopoulos1973243-3] Vakalopoulos 1973, s. 243.

[FOOTNOTEPhilliou201111-4] Philliou 2011, s. 11.

[FOOTNOTEVakalopoulos1973243–244-5] Vakalopoulos 1973, ss. 243–244.

[FOOTNOTEPhilliou2011183-6] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Philliou 2011, s. 183.

[FOOTNOTEPhilliou2011184-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Philliou 2011, s. 184.

[FOOTNOTEPhilliou2011185-8] Philliou 2011, s. 185.