Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Âşıkpaşazâde Tarihi ya da Tevârîh-i Âl-i Osman, 1400 ila 1484 yılları arasında yaşamış bir Vefai dervişi olan Âşıkpaşazâde’nin yazdığı Osmanlı tarihi kitabıdır.
Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1478 yılına kadarki süreci sâde bir Türkçe ile anlatan bu eser; "Tevârîh-i Âl-i Osman" adıyla yazılmış eserlerin en önemlisidir. Türkçe olarak kaleme alınan ilk kronolojik eser özelliğini taşır. Aynı zamanda, tamamen Osmanlılar'ı konu almış ilk Türkçe eserdir. Toplam 183 bâbdan (bölüm) oluşan eserin ek olarak verilen son bölümlerinin Âşık Paşazâde değil, bir başkası tarafından eklendiği sanılmaktadır
Çelebi Mehmet, II. Murad ve Fatih Sultan Mehmet dönemlerini yaşamış olan Aşıkpaşazade, II. Murad devrinde Macaristan (1438/39) ve II. Kosova seferlerinde (1448), Fatih döneminde İstanbul'un fethinde bulunmuştu. Ömrünün son yıllarında görüp duyduğu ve tanığı olduğu olayları zaman sırasıyla içine alan bir Osmanlı tarihi yazmaya başladı. 1476 yılında yazmaya başladığı bu eserin Ankara Savaşı’na kadar olan bölümünü, bilinen ilk Osmanlı tarih kitabı olduğu söylenen ancak günümüze kadar ulaşmayan “Yahşi Fakih Menkıbenamesi”’nden aktardı. Daha sonraki olayları ise kendi duyduğu ve gördüğü şekilde aktardığı anlaşılmaktadır. Bizzat şahit olduğu olayları daha ayrıntılı anlatmıştır.
Âşıkpaşazâde eserini Fatih'in 1478 yılında İşkodra’yı fethedişini anlatarak bitirmiştir.[] Eseri 1480'de tamamladığı sanılır.[] 1481’de II. Mehmet öldüğünde biyografilerle ilgili bölüm; 1502’de Şah İsmail'in Tebriz'i almasından sonra Erdebil Sûfilerinin kökeni ile ilgili bölüm ve çeşitli olayların meydana geliş tarihine ilişkin son bölüm eklenmiştir. Eserin günümüze ulaşan yazma nüshalarında son bölümlerinde birbirinden farklılıklar görülmektedir.
Eser, bir halk destanı niteliğindedir. Orta tabaka halk arasında okunmak üzere yazılmıştır. Osmanlı hanedanının şeceresini, Anadolu'ya gelmeden önceki yaşamlarını, Anadolu'ya gelişlerini, Anadolu’da kalan Osmanlı sülalesinin Türk tarihinde oynadıkları rolleri, Süleyman Şah’tan itibaren Ertuğrul Gazi, Osman Gazi, Orhan Gazi, I. Murat, I. Bayezid, I. Mehmet, II. Murat, II. Mehmet dönemi olaylarını canlı bir dille anlatmaktadır. Diyaloglar ve kullanılan kısa cümlelerle canlı kılınmıştır ve XV. yüzyıl Anadolu Türkçesi’nin en güzel örneklerinden biri sayılır. Eserde her babın sonunda manzumelere yer verilmiştir. Bu manzumelerin çoğu Ahmedî’nin “İskendernâme” adlı eserinden alınmıştır. Eserde yer alan şiirler hemen öncesinde anlatılan olaydan alınması gereken derse işaret eder.
Eser ilk defa 1914 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde bulunan nüsha göz önüne alınarak İstanbul’da kütüphanenin hafız-ı kütübü Âli Bey tarafından yayınlandı. Daha sonra tenkitli ve on bir nüshası karşılaştırılarak Friedrich Giese tarafından Leipzig’de “Die Altosmanishe Chronik des Aşıkpaşazade” adıyla 1928-1929’da tekrar neşredildi. Eser, 1949’da Nihal Atsız tarafından yayımlandı. 1970'te günümüz Türkçesiyle tekrar Nihal Atsız tarafından yayına hazırlanarak Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1000 Temel Eser arasında “Aşıkpaşaoğlu Tarihi” adıyla yayımlandı.
Diğer Tevârih-i Âl-i Osman'lar
16. yy.da "Tevârîh-i Âl-i Osman" adıyla eser yazmak, âdeta moda hâline gelmiş; edebiyat, İslâmî ilimler, hatta tıp bilimleriyle uğraşanlar bile bu isimde eserler yazmışlardır.
"Tevârih-i Âl-i Osman" adıyla yazılmış eserlerden 'e ait olanı; Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1484'e kadarki olayları sâde bir Türkçe ile ele alır. Kemalpaşazâde, , Bihiştî Sinan Çelebi, 'nin de bu isimde eserleri vardır.
Müellifi bilinenlerin yanı sıra anonim Tevarih-i Al-i Osman'lar da yazılmıştır.[] Bu eserler orta sınıf halkın ve askeri zümrelerin tarih öğrenme ihtiyacını gidermek için halk dili ile yazılmışlardır.
Aşıkpaşazade'nin Tevarih-i Âl-i Osman'ının anonim olanlardan farkı Osmanlı padişahlarını birer "mücahid gazi" olarak görmesi, devletin kuruluşunda gazi, ahi, derviş ve bacıların rollerini önemle belirtmesidir.
Aşıkpaşazade Tarihi Mehmed Neşrî'nin Kitab-ı Cihannüma'sına ve Avusturyalı tarihçi Hammer’in çalışmalarına da kaynaklık etmiş bir eserdir.[]
Kaynakça
- ^ Şükrullah Efendi, Behcetü't-Tevârîh, sh. 21, Çeviren: Dr. Hasan Almaz, Semerkand Basın Yayım Dağıtım A.Ş.
- ^ a b "Elif Dülger, Aşık Paşazade'nin Tevârih-i Âl-i Osmân Adlı Eserine Göre Türklerde Yer Adı Verme Geleneği, Turkish Studies, Cilt 6, Sayı 3, Yaz 2011" (PDF). 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2012.
- ^ . 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2012.
- ^ Ahmet Güneş, Tarih, Tarihçi ve Medeniyet, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 17, Yıl:2005
- ^ Aşıkpaşazâde, Zafersen.com sitesi Erişim tarihi:06.09.2012[]
- ^ Başar, Fahameddin, "İlk Osmanlı Tarihçileri" adlı makale; [Türkler, nşr. Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, c.11, s.412]
- ^ Başar, Fahameddin, aynı makale; aynı eser, c.11, s.413-414
- ^ "Aşıkpaşazade, Osmanlipadisahlari.org sitesi Erişim tarihi:07.09.2012". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asikpasazade Tarihi ya da Tevarih i Al i Osman 1400 ila 1484 yillari arasinda yasamis bir Vefai dervisi olan Asikpasazade nin yazdigi Osmanli tarihi kitabidir Ilk uc sayfasinin ust uste gorunumu Osmanli Devleti nin kurulusundan 1478 yilina kadarki sureci sade bir Turkce ile anlatan bu eser Tevarih i Al i Osman adiyla yazilmis eserlerin en onemlisidir Turkce olarak kaleme alinan ilk kronolojik eser ozelligini tasir Ayni zamanda tamamen Osmanlilar i konu almis ilk Turkce eserdir Toplam 183 babdan bolum olusan eserin ek olarak verilen son bolumlerinin Asik Pasazade degil bir baskasi tarafindan eklendigi sanilmaktadir Celebi Mehmet II Murad ve Fatih Sultan Mehmet donemlerini yasamis olan Asikpasazade II Murad devrinde Macaristan 1438 39 ve II Kosova seferlerinde 1448 Fatih doneminde Istanbul un fethinde bulunmustu Omrunun son yillarinda gorup duydugu ve tanigi oldugu olaylari zaman sirasiyla icine alan bir Osmanli tarihi yazmaya basladi 1476 yilinda yazmaya basladigi bu eserin Ankara Savasi na kadar olan bolumunu bilinen ilk Osmanli tarih kitabi oldugu soylenen ancak gunumuze kadar ulasmayan Yahsi Fakih Menkibenamesi nden aktardi Daha sonraki olaylari ise kendi duydugu ve gordugu sekilde aktardigi anlasilmaktadir Bizzat sahit oldugu olaylari daha ayrintili anlatmistir Asikpasazade eserini Fatih in 1478 yilinda Iskodra yi fethedisini anlatarak bitirmistir kaynak belirtilmeli Eseri 1480 de tamamladigi sanilir kaynak belirtilmeli 1481 de II Mehmet oldugunde biyografilerle ilgili bolum 1502 de Sah Ismail in Tebriz i almasindan sonra Erdebil Sufilerinin kokeni ile ilgili bolum ve cesitli olaylarin meydana gelis tarihine iliskin son bolum eklenmistir Eserin gunumuze ulasan yazma nushalarinda son bolumlerinde birbirinden farkliliklar gorulmektedir Eser bir halk destani niteligindedir Orta tabaka halk arasinda okunmak uzere yazilmistir Osmanli hanedaninin seceresini Anadolu ya gelmeden onceki yasamlarini Anadolu ya gelislerini Anadolu da kalan Osmanli sulalesinin Turk tarihinde oynadiklari rolleri Suleyman Sah tan itibaren Ertugrul Gazi Osman Gazi Orhan Gazi I Murat I Bayezid I Mehmet II Murat II Mehmet donemi olaylarini canli bir dille anlatmaktadir Diyaloglar ve kullanilan kisa cumlelerle canli kilinmistir ve XV yuzyil Anadolu Turkcesi nin en guzel orneklerinden biri sayilir Eserde her babin sonunda manzumelere yer verilmistir Bu manzumelerin cogu Ahmedi nin Iskendername adli eserinden alinmistir Eserde yer alan siirler hemen oncesinde anlatilan olaydan alinmasi gereken derse isaret eder Eser ilk defa 1914 yilinda Istanbul Arkeoloji Muzesi nde bulunan nusha goz onune alinarak Istanbul da kutuphanenin hafiz i kutubu Ali Bey tarafindan yayinlandi Daha sonra tenkitli ve on bir nushasi karsilastirilarak Friedrich Giese tarafindan Leipzig de Die Altosmanishe Chronik des Asikpasazade adiyla 1928 1929 da tekrar nesredildi Eser 1949 da Nihal Atsiz tarafindan yayimlandi 1970 te gunumuz Turkcesiyle tekrar Nihal Atsiz tarafindan yayina hazirlanarak Milli Egitim Bakanligi nin 1000 Temel Eser arasinda Asikpasaoglu Tarihi adiyla yayimlandi Diger Tevarih i Al i Osman lar 16 yy da Tevarih i Al i Osman adiyla eser yazmak adeta moda haline gelmis edebiyat Islami ilimler hatta tip bilimleriyle ugrasanlar bile bu isimde eserler yazmislardir Tevarih i Al i Osman adiyla yazilmis eserlerden e ait olani Osmanli Devleti nin kurulusundan 1484 e kadarki olaylari sade bir Turkce ile ele alir Kemalpasazade Bihisti Sinan Celebi nin de bu isimde eserleri vardir Muellifi bilinenlerin yani sira anonim Tevarih i Al i Osman lar da yazilmistir kaynak belirtilmeli Bu eserler orta sinif halkin ve askeri zumrelerin tarih ogrenme ihtiyacini gidermek icin halk dili ile yazilmislardir Asikpasazade nin Tevarih i Al i Osman inin anonim olanlardan farki Osmanli padisahlarini birer mucahid gazi olarak gormesi devletin kurulusunda gazi ahi dervis ve bacilarin rollerini onemle belirtmesidir Asikpasazade Tarihi Mehmed Nesri nin Kitab i Cihannuma sina ve Avusturyali tarihci Hammer in calismalarina da kaynaklik etmis bir eserdir kaynak belirtilmeli Kaynakca Sukrullah Efendi Behcetu t Tevarih sh 21 Ceviren Dr Hasan Almaz Semerkand Basin Yayim Dagitim A S a b Elif Dulger Asik Pasazade nin Tevarih i Al i Osman Adli Eserine Gore Turklerde Yer Adi Verme Gelenegi Turkish Studies Cilt 6 Sayi 3 Yaz 2011 PDF 25 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Eylul 2012 18 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2012 Ahmet Gunes Tarih Tarihci ve Medeniyet Ankara Universitesi Osmanli Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Dergisi Sayi 17 Yil 2005 Asikpasazade Zafersen com sitesi Erisim tarihi 06 09 2012 olu kirik baglanti Basar Fahameddin Ilk Osmanli Tarihcileri adli makale Turkler nsr Hasan Celal Guzel Kemal Cicek Salim Koca Ankara Yeni Turkiye Yayinlari 2002 c 11 s 412 Basar Fahameddin ayni makale ayni eser c 11 s 413 414 Asikpasazade Osmanlipadisahlari org sitesi Erisim tarihi 07 09 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2012