Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kara Timurtaş Paşa, Ertuğrul Gazi'nin silah arkadaşlarından 'ın torunudur.[] Babası olup yine Osman Gazi'nin mücadelelerine katılmış ve 1308'de kendisine verilen bir müfreze ile Apolyont Gölü (Uluabat Gölü) üzerindeki adasının zaptına gönderilmiş ve orayı sulhen alarak orada bulunan büyük bir kilisenin Rumlarca hürmet edilen papazını ailesiyle Osman Gazi'ye getirmiş, Osman Gazi'de papazın güzelliği ile meşhur kızını Kara Ali Bey'e nikahlamıştır. Hereke Kalesi kuşatmasında Kara Ali Bey'in gözüne bir ok isabet ederek sakat bırakmıştır.
Hayatı
Kaynaklarda “Kara” lakabıyla anılmakta olup ilk Osmanlı vezirlerinden biri kabul edilir. Tarihî geleneğe göre ailesi Osman Bey’in silâh arkadaşlarından dayanır. Babası Aykut Alp’in oğlu Kara Ali Bey olarak gösterilir; ancak bu bilgilerin teyidi güçtür. Hayatının ilk dönemleri ve faaliyetleri hakkında bilgi yoktur. Babasıyla birlikte Marmara’nın güney sahillerinde fütuhatta bulunduğu ve Süleyman Paşa ile Rumeli’de seferlere katıldığı belirtilirse de bu bilgiler yine ilk Osmanlı kaynaklarıyla teyit edilememektedir. Hoca Sâdeddin Efendi onun Orhan Bey zamanında 1334 yılı civarında Gemlik’in alınmasında rol oynadığını ve Rumeli yakasına geçen ilk beyler arasında olduğunu belirtir. Fakat bu bilgiler de şüphelidir. Neşrî ve tarihlerinde ise adı, I. Murad’ın cülûsu sırasında yahut Rumeli yakasına ikinci geçişinde Şehzade Bayezid’in yanında, belki de onun lalası sıfatıyla Bursa’da muhafaza hizmetinde kalması dolayısıyla geçer. Daha sonra muhtemelen I. Murad’ın emriyle Lala Şâhin Paşa ile beraber Tunca nehri boyunca yapılan fetihlere katıldı; birlikleriyle Yenice-i Kızılcaağaç ile (Elhovo) Yanbolu’yu ele geçirdi ve Edirne’ye döndü (1367-1369 arası). Ardından Edirne’de ölen Lala Şâhin Paşa’nın yerine Rumeli beylerbeyi oldu. Bu görevde iken I. Murad’ın emriyle, Saruhan-ili’nde bulunan konar göçer Türkmenler’i Serez ve Vardar ovalarına yerleştirdiği gibi Manastır, Pirlepe, İştip kalelerini aldı (784/1382); Epir bölgesinde fetihler yaptı; Epir idarecisi Carlo Tocco’nun topraklarına girdi (Karlı-ili bölgesi); buradaki şehirlere saldırdı; Arta’yı baskı altında tuttu. Ayrıca Güney Arnavutluk’ta Savra (Muzakiye) ovasına indi. Buradaki savaşta Balşa’yı ağır bir yenilgiye uğrattı (787/1385). Cenevizliler’le yapılan antlaşma metinlerinde I. Murad’ın yanında adının zikredilmesi şöhretinin iyice arttığını ve Osmanlı Beyliği’nin önde gelen askerî liderleri arasında yer aldığını gösterir.
I. Murad’ın Karaman seferi dolayısıyla Anadolu yakasına geçen Timurtaş Paşa, Kütahya’da padişah ile buluştu. Neşrî’ye göre 1386 yılında I. Murad’ın Karamanoğulları ile yaptığı sırasında Germiyan askerleriyle birlikte merkezde yer aldı ve ilk Karaman hücumlarını karşıladığı gibi savaşın kazanılmasında önemli rol oynadı. Hatta savaşta ile karşı karşıya geldi, onunla yaptığı mücadeleyi kazandı. Bunun üzerine I. Murad, Alâeddin Ali Bey’den kalan eşyaları ve diğer malları kendisine verdi. Bu başarısının ardından Timurtaş Paşa’nın vezirlik makamına getirildiği bilgisi ise şüpheli görünmektedir. Bazı kaynaklarda adının geçmemesine rağmen onun 1389’daki Kosova savaşına Rumeli beylerbeyi sıfatıyla katıldığı düşünülebilir. Fetihnâme’ye göre savaş sırasında Şehzade Bayezid ile birlikte sağ kolda yer almıştı. Savaştan sonra I. Murad’ın ölümü ve yerine Yıldırım Bayezid’in geçişiyle nüfuzunu daha da arttırmış olması muhtemeldir.
Cülûsunun ardından Yıldırım Bayezid’in Sırbistan’a akına gönderdiği Timurtaş Paşa Kratova maden bölgesine inerek buraları yağmaladı ve Edirne’ye döndü. Kısa bir süre sonra Anadolu yakasındaki Yıldırım Bayezid tarafından Bursa’ya çağrıldı. 1390 kışında Anadolu beylikleri ve Alaşehir üzerine yapılan harekâta katıldı. Neşrî’ye göre bunun ardından Eflak seferine çıkmak için Rumeli yakasına geçen Yıldırım Bayezid Anadolu beylerbeyiliğini verip onu Ankara sancağına yolladı. Böylece 1393 yılında teşkil edilen Anadolu beylerbeyiliğinin ilk idarecisi oldu . Bu görevde iken baskınına uğrayarak esir düştü ve bir müddet Konya’da mahpus kaldı. Olayı öğrenen Yıldırım Bayezid’in Anadolu’ya geçişi sırasında iyi niyet gösterisi olarak Alâeddin Bey tarafından serbest bırakıldı, ayrıca kendisine padişaha götürülmek üzere türlü hediyeler verildi. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, burada adı geçen Timurtaş’ın Sarı lakabıyla anılan başka bir Timurtaş Paşa olduğu görüşünde ise de kaynaklar, Anadolu beylerbeyi sıfatıyla Karaman seferinde rol oynayan kişinin Kara Timurtaş Bey olduğu yolunda müttefiktir.
Timurtaş Paşa daha sonra Yıldırım Bayezid’i, Alaşehir’in alınmasının ardından artık sıranın İstanbul’a geldiğini söyleyerek İstanbul’un fethi için teşvik etti. İstanbul kuşatmasında bulundu, fakat Haçlı kuvvetlerinin Niğbolu’ya yürümesi yüzünden kuşatma kaldırıldı. Niğbolu Fetihnâme’sine göre bu savaşta Anadolu beylerbeyi sıfatıyla yer almıştı. Savaşın kazanılmasının ardından muhtemelen tekrar Anadolu’ya döndü ve 1397’de Yıldırım Bayezid’in Karaman seferine katıldı. Kaynaklara göre esir düşen Alâeddin Bey ona teslim edilmiş, o da muhtemelen daha önce esir alınmasına karşı duyduğu intikam hisleriyle onu katlettirmişti. Kaynaklarda Yıldırım Bayezid’in bu olaya çok üzüldüğü kaydedilir. Bundan sonra gözden düştü, yaşlılığı sebebiyle artık bir daha kendisine görev verilmedi. Ankara Savaşı’nda ve savaşın ardından meydana gelen karışıklık yıllarında nerede olduğu konusu açık değildir. Bazı Osmanlı kaynaklarında Timurtaş Paşa’nın da Ankara Savaşı’na katıldığından ve oğullarıyla birlikte Timur’a esir düştüğünden, Kütahya’daki hazinede bulunan para ve mallar dolayısıyla Timur tarafından azarlandığından, hatta savaşta hayatını kaybettiğinden söz edilirse de bunların doğru olması ihtimali zayıftır. Zira onunla birlikte iki Timurtaş Paşa daha kaynaklarda zikredilmiş ve yapılan araştırmalarda bunlar birbirine karıştırılmıştır. Muhtemelen yaşı ilerlediği için idarî işlerden çekilen Timurtaş Paşa son yıllarını Bursa’da geçirmiştir. Nitekim Mart 1404 yılı burada vefat ederek yaptırdığı caminin yanındaki türbesine gömüldü. Türbe kitâbesinde kendisinden “melîkü’l-ümerâ” şeklinde bahsedilmesi dikkat çekicidir. Günümüzde Bursa’daki Timurtaş mahallesi onun adından gelir.
Değerlendirme
Uzun yıllar önemli görevlerde bulunan Timurtaş Paşa bazı kaynaklarda yeni askerî teşkilâtın oluşturulmasındaki rolüyle de anılır. Fakat bu bilgiler daha çok geç tarihli kaynaklarda yer alır. Bunlara göre İslâm ülkelerinden gelip devletin hizmetine giren Arap, Acem ve Türkler’den Kapıkulu ocaklarından biri olan sipahi bölüğünü meydana getirmiştir. Ayrıca geri hizmet görevi yapan voynuk teşkilâtının da kurucusu diye gösterilir. Rumeli beylerbeyiliği sırasında yerli Hristiyan askerlerine timar vermesiyle Osmanlı ordusunun yerli askerî zümrelerce benimsenmesini sağladığı ifade edilir. Yine Orhan Bey zamanında beylerin ve askerî erkânın kırmızı renkli üsküf giymesi işine ön ayak olduğu belirtilir. Bunun yanı sıra bölüklerin sancaklarının renklerinin ve şekillerinin onun tarafından tesbit edildiği ileri sürülür. Ancak bütün bunların doğruluğu konusunda kesin bir şey söylemek zordur. Bununla birlikte Timurtaş Paşa’nın önemli ve nüfuzlu bir aile teşkil ettiği söylenebilir. Dört oğlu ve ailenin diğer fertleri Rumeli uç kesiminde ve devlet kademelerinde önemli görevlerde bulunmuştur. Oğlu , I. Murad ve Yıldırım Bayezid zamanında Balkanlar’da faaliyet göstermiştir. Niş ve Pravadi’nin fethi sırasında oynadığı rolle kaynaklarda adı sıkça geçmektedir. Kosova savaşında da öncü birliklerin kumandasını üstlenmiş, Ankara Savaşı’nda ölmüştür. Diğer üç oğlu II. Murad’ın cülûsunun ardından ortaya çıkan Düzme Mustafa isyanının bastırılmasındaki hizmetleri dolayısıyla bir süre vezir olarak divana katılmıştır. Daha sonra Oruç Bey Anadolu beylerbeyiliğine getirilmiş, Saruhan sancak beyliği yapmıştır. Bu ikisi İzmir Beyi Cüneyd’in ayaklanmasının bertaraf edilmesinde önemli hizmetlerde bulunmuştur. Ali Bey’in Manisa’da bir camisi vardır. Diğer oğlu Umur Bey’in Âşıkpaşazâde’nin râvileri arasında yer aldığı bilinmektedir. Âlim bir zat olan ve 1461 yılında ölen Umur Bey Bursa, Biga ve Afyon’da cami, Edirne’de mescid yaptırmıştır. Aralık 1454 - Ocak 1455 tarihli vakfiyesi Bursa’daki camisinin cephesinde iki parça halinde taşa kazdırılmıştır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kara Timurtas Pasa Ertugrul Gazi nin silah arkadaslarindan in torunudur kaynak belirtilmeli Babasi olup yine Osman Gazi nin mucadelelerine katilmis ve 1308 de kendisine verilen bir mufreze ile Apolyont Golu Uluabat Golu uzerindeki adasinin zaptina gonderilmis ve orayi sulhen alarak orada bulunan buyuk bir kilisenin Rumlarca hurmet edilen papazini ailesiyle Osman Gazi ye getirmis Osman Gazi de papazin guzelligi ile meshur kizini Kara Ali Bey e nikahlamistir Hereke Kalesi kusatmasinda Kara Ali Bey in gozune bir ok isabet ederek sakat birakmistir Hayati Kaynaklarda Kara lakabiyla anilmakta olup ilk Osmanli vezirlerinden biri kabul edilir Tarihi gelenege gore ailesi Osman Bey in silah arkadaslarindan dayanir Babasi Aykut Alp in oglu Kara Ali Bey olarak gosterilir ancak bu bilgilerin teyidi guctur Hayatinin ilk donemleri ve faaliyetleri hakkinda bilgi yoktur Babasiyla birlikte Marmara nin guney sahillerinde futuhatta bulundugu ve Suleyman Pasa ile Rumeli de seferlere katildigi belirtilirse de bu bilgiler yine ilk Osmanli kaynaklariyla teyit edilememektedir Hoca Sadeddin Efendi onun Orhan Bey zamaninda 1334 yili civarinda Gemlik in alinmasinda rol oynadigini ve Rumeli yakasina gecen ilk beyler arasinda oldugunu belirtir Fakat bu bilgiler de suphelidir Nesri ve tarihlerinde ise adi I Murad in culusu sirasinda yahut Rumeli yakasina ikinci gecisinde Sehzade Bayezid in yaninda belki de onun lalasi sifatiyla Bursa da muhafaza hizmetinde kalmasi dolayisiyla gecer Daha sonra muhtemelen I Murad in emriyle Lala Sahin Pasa ile beraber Tunca nehri boyunca yapilan fetihlere katildi birlikleriyle Yenice i Kizilcaagac ile Elhovo Yanbolu yu ele gecirdi ve Edirne ye dondu 1367 1369 arasi Ardindan Edirne de olen Lala Sahin Pasa nin yerine Rumeli beylerbeyi oldu Bu gorevde iken I Murad in emriyle Saruhan ili nde bulunan konar gocer Turkmenler i Serez ve Vardar ovalarina yerlestirdigi gibi Manastir Pirlepe Istip kalelerini aldi 784 1382 Epir bolgesinde fetihler yapti Epir idarecisi Carlo Tocco nun topraklarina girdi Karli ili bolgesi buradaki sehirlere saldirdi Arta yi baski altinda tuttu Ayrica Guney Arnavutluk ta Savra Muzakiye ovasina indi Buradaki savasta Balsa yi agir bir yenilgiye ugratti 787 1385 Cenevizliler le yapilan antlasma metinlerinde I Murad in yaninda adinin zikredilmesi sohretinin iyice arttigini ve Osmanli Beyligi nin onde gelen askeri liderleri arasinda yer aldigini gosterir I Murad in Karaman seferi dolayisiyla Anadolu yakasina gecen Timurtas Pasa Kutahya da padisah ile bulustu Nesri ye gore 1386 yilinda I Murad in Karamanogullari ile yaptigi sirasinda Germiyan askerleriyle birlikte merkezde yer aldi ve ilk Karaman hucumlarini karsiladigi gibi savasin kazanilmasinda onemli rol oynadi Hatta savasta ile karsi karsiya geldi onunla yaptigi mucadeleyi kazandi Bunun uzerine I Murad Alaeddin Ali Bey den kalan esyalari ve diger mallari kendisine verdi Bu basarisinin ardindan Timurtas Pasa nin vezirlik makamina getirildigi bilgisi ise supheli gorunmektedir Bazi kaynaklarda adinin gecmemesine ragmen onun 1389 daki Kosova savasina Rumeli beylerbeyi sifatiyla katildigi dusunulebilir Fetihname ye gore savas sirasinda Sehzade Bayezid ile birlikte sag kolda yer almisti Savastan sonra I Murad in olumu ve yerine Yildirim Bayezid in gecisiyle nufuzunu daha da arttirmis olmasi muhtemeldir Culusunun ardindan Yildirim Bayezid in Sirbistan a akina gonderdigi Timurtas Pasa Kratova maden bolgesine inerek buralari yagmaladi ve Edirne ye dondu Kisa bir sure sonra Anadolu yakasindaki Yildirim Bayezid tarafindan Bursa ya cagrildi 1390 kisinda Anadolu beylikleri ve Alasehir uzerine yapilan harekata katildi Nesri ye gore bunun ardindan Eflak seferine cikmak icin Rumeli yakasina gecen Yildirim Bayezid Anadolu beylerbeyiligini verip onu Ankara sancagina yolladi Boylece 1393 yilinda teskil edilen Anadolu beylerbeyiliginin ilk idarecisi oldu Bu gorevde iken baskinina ugrayarak esir dustu ve bir muddet Konya da mahpus kaldi Olayi ogrenen Yildirim Bayezid in Anadolu ya gecisi sirasinda iyi niyet gosterisi olarak Alaeddin Bey tarafindan serbest birakildi ayrica kendisine padisaha goturulmek uzere turlu hediyeler verildi Ismail Hakki Uzuncarsili burada adi gecen Timurtas in Sari lakabiyla anilan baska bir Timurtas Pasa oldugu gorusunde ise de kaynaklar Anadolu beylerbeyi sifatiyla Karaman seferinde rol oynayan kisinin Kara Timurtas Bey oldugu yolunda muttefiktir Timurtas Pasa daha sonra Yildirim Bayezid i Alasehir in alinmasinin ardindan artik siranin Istanbul a geldigini soyleyerek Istanbul un fethi icin tesvik etti Istanbul kusatmasinda bulundu fakat Hacli kuvvetlerinin Nigbolu ya yurumesi yuzunden kusatma kaldirildi Nigbolu Fetihname sine gore bu savasta Anadolu beylerbeyi sifatiyla yer almisti Savasin kazanilmasinin ardindan muhtemelen tekrar Anadolu ya dondu ve 1397 de Yildirim Bayezid in Karaman seferine katildi Kaynaklara gore esir dusen Alaeddin Bey ona teslim edilmis o da muhtemelen daha once esir alinmasina karsi duydugu intikam hisleriyle onu katlettirmisti Kaynaklarda Yildirim Bayezid in bu olaya cok uzuldugu kaydedilir Bundan sonra gozden dustu yasliligi sebebiyle artik bir daha kendisine gorev verilmedi Ankara Savasi nda ve savasin ardindan meydana gelen karisiklik yillarinda nerede oldugu konusu acik degildir Bazi Osmanli kaynaklarinda Timurtas Pasa nin da Ankara Savasi na katildigindan ve ogullariyla birlikte Timur a esir dustugunden Kutahya daki hazinede bulunan para ve mallar dolayisiyla Timur tarafindan azarlandigindan hatta savasta hayatini kaybettiginden soz edilirse de bunlarin dogru olmasi ihtimali zayiftir Zira onunla birlikte iki Timurtas Pasa daha kaynaklarda zikredilmis ve yapilan arastirmalarda bunlar birbirine karistirilmistir Muhtemelen yasi ilerledigi icin idari islerden cekilen Timurtas Pasa son yillarini Bursa da gecirmistir Nitekim Mart 1404 yili burada vefat ederek yaptirdigi caminin yanindaki turbesine gomuldu Turbe kitabesinde kendisinden meliku l umera seklinde bahsedilmesi dikkat cekicidir Gunumuzde Bursa daki Timurtas mahallesi onun adindan gelir Degerlendirme Uzun yillar onemli gorevlerde bulunan Timurtas Pasa bazi kaynaklarda yeni askeri teskilatin olusturulmasindaki roluyle de anilir Fakat bu bilgiler daha cok gec tarihli kaynaklarda yer alir Bunlara gore Islam ulkelerinden gelip devletin hizmetine giren Arap Acem ve Turkler den Kapikulu ocaklarindan biri olan sipahi bolugunu meydana getirmistir Ayrica geri hizmet gorevi yapan voynuk teskilatinin da kurucusu diye gosterilir Rumeli beylerbeyiligi sirasinda yerli Hristiyan askerlerine timar vermesiyle Osmanli ordusunun yerli askeri zumrelerce benimsenmesini sagladigi ifade edilir Yine Orhan Bey zamaninda beylerin ve askeri erkanin kirmizi renkli uskuf giymesi isine on ayak oldugu belirtilir Bunun yani sira boluklerin sancaklarinin renklerinin ve sekillerinin onun tarafindan tesbit edildigi ileri surulur Ancak butun bunlarin dogrulugu konusunda kesin bir sey soylemek zordur Bununla birlikte Timurtas Pasa nin onemli ve nufuzlu bir aile teskil ettigi soylenebilir Dort oglu ve ailenin diger fertleri Rumeli uc kesiminde ve devlet kademelerinde onemli gorevlerde bulunmustur Oglu I Murad ve Yildirim Bayezid zamaninda Balkanlar da faaliyet gostermistir Nis ve Pravadi nin fethi sirasinda oynadigi rolle kaynaklarda adi sikca gecmektedir Kosova savasinda da oncu birliklerin kumandasini ustlenmis Ankara Savasi nda olmustur Diger uc oglu II Murad in culusunun ardindan ortaya cikan Duzme Mustafa isyaninin bastirilmasindaki hizmetleri dolayisiyla bir sure vezir olarak divana katilmistir Daha sonra Oruc Bey Anadolu beylerbeyiligine getirilmis Saruhan sancak beyligi yapmistir Bu ikisi Izmir Beyi Cuneyd in ayaklanmasinin bertaraf edilmesinde onemli hizmetlerde bulunmustur Ali Bey in Manisa da bir camisi vardir Diger oglu Umur Bey in Asikpasazade nin ravileri arasinda yer aldigi bilinmektedir Alim bir zat olan ve 1461 yilinda olen Umur Bey Bursa Biga ve Afyon da cami Edirne de mescid yaptirmistir Aralik 1454 Ocak 1455 tarihli vakfiyesi Bursa daki camisinin cephesinde iki parca halinde tasa kazdirilmistir Kaynakca a b c d TDV Islam Ansiklopedisi 12 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2023