Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tiryaki Hacı Mehmet Paşa (d. 1680? İstanbul - ö. 31 Temmuz 1751, Resmo, Girit) I. Mahmud saltanatında, 9 Ağustos 1746 - 24 Ağustos 1747 tarihleri arasında bir yıl on altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Tiryaki Hacı Mehmet Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 9 Ağustos 1746 - 24 Ağustos 1747 | |
| Hükümdar | I. Mahmud |
| Yerine geldiği | Seyyid Hasan Paşa |
| Yerine gelen | Seyyid Abdullah Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1680? İstanbul |
| Ölüm | 31 Temmuz 1751 Resmo, Girit |
Hayatı
Babası yeniçeri ocağı mensubu İvaz Odabaşı'dır. Babası gibi o da yeniçeri ocağına yazıldı. Önce ağa kapıcılığına ve sonra da 1736'da başyazıcılığa terfi etti. O yıl ordu ile birlikte 'na gitti. Sefer sırasında sedarat kethüdası Osman Halis yanına girdi. Onun desteğiyle hacegan sınıfına girerek süvari mukabelçisi oldu. 1739'da mevküfatçı oldu. Sonra yeni Osmanlı-Avusturya sınırlarının tespiti ile görevlendirilen Kadı Numan Efendi'nin yanında 1741'e kadar Belgrat'ta çalıştı. 1741'de yeniçeri katibi görevi verildi ve 1743'te azledildi. 1744'te ikinci defa yeniçeri katipliği görevine getirildi. 25 Mart 1745'te tersane yangınından sonra yeni tersane yapılarını yapmak üzere tersane emini görevi verildi. Bu görevde gösterdiği başarı ile yeni tersane binalarının kısa bir zamanda yapılmasını sağlaması ile Sultan I. Mahmud'un ilgisini çekti. Temmuz 1746'da sedaret kethudalığına getirildi.
Sadrazam Seyyid Hasan Paşa'nın 10 Ağustos 1746'da narh işlerine yeterince ilgi göstermesi bahanesi ile sadrazamlıktan azledilmesi üzerine Tiryaki Hacı Mehmed Paşa sadrazamlığa getirildi. Sadrazamlığının ilk günlerinde yüksek devlet memurları ile saray erkanı arasında büyük bir tasfiye uyguladı ve kalanlar arasında da mevkiler değiştirdi. Sadrazamlığı başında 14 Eylül 1746'de Afşar Hanedanı'nın kurucusu İran Şahı Nadir Şah ile yapılan 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nı sona erdiren Kerden Antlaşması imzalandı. Diğer taraftan 18 Eylül 1739'da Avusturya ile imzalanmış olan Belgrad Antlaşması'nın yenilenme dönemi gelmişti ve bu antlaşma problem çıkmadan yenilendi. 1746'da İran elçisinin İstanbul'a gelmesi ve hemen arkasından Kırım Hanı Selim Giray'ın İstanbul'u ziyareti nedeniyle İstanbul'da karşılama merasimleri, resmikabuller ve ziyafetler düzenlendi. Sultan I. Mahmud yeni yatırımlarla Beşiktaş Sarayı'nı tevsi ettirerek genişletti; Yalı Köşkü'ne onarlattı ve oraya som gümüşten bir taht koydurdu. ve Hırka-i Saadet Odası için yeni kıymetli madelerden yapılmış eşya saklama kabları yaptırıldı. 1747'de Niş kalesi yeniçerileri ulufe almadıkları için ayaklandılar. 1645'te İran'la yapılan savaşta hasta olan serdar Yeğen Mehmet Paşa'nın komutalarını ve onun yerine gelen diğer alt komutanlarının emirlerini dinlemeyen ve böylece 21 Ağustos 1745'te yapılan Revan Muharebesi'nde galebe beklenirken büyük bir hezimet sonucuna neden olan levent birlikleri bu ihanetleri için Tiryaki Hacı Mehmet Paşa sadrazamlığı sırasında şiddetle cezalandırıldılar ve bundan sonra levent askeri ve birlikleri kullanılmamasına karar verildi ve levent olduğu bilinen askerlere ağır cezalar verildi.
Tiryaki Mehmed Paşa sadrazam iken çok sinirli ve haşin acayip uygulamalar yaptığı hikâyeleri İstanbul'a ve ülkeye yayıldı. Yaşlanan atını cezalandırmak isteyip hayvanı bir at değirmenine bağlattığı ve bunun hayvanlara uygun kalebendlik olduğu söylemesi bunlardan biridir. Uzun zamandır yeniçeri ocağıyla iş gören ve bu nedenle "Ocak Bezirganı" olarak bilinen tanınmış bir Yahudi sarraf olan David'i, ona eski kırgınlığı nedeniyle, hiç suçsuz yere boğdurup idam ettirmişti. Huzuruna gelen gayrimüslim sarrafları, istediği şartlarla borç vermeyi kabul etmemeleri üzerine, büyük hakaretlerle huzurundan kovdurmuştu. 24 Ağustos 1746'da hırçınlığı ve şiddeti dolayısıyla Tiryaki Mehmet Paşa sadrazamlıktan azledildi.
Bu azili hemen takiben Rodos adasına kalebendlik sürgününe gönderildi. Sonra afedildi. Kasım 1747'de İçel valisi, Mart 1748'de Musul valisi ve Kasım 1748'da Bağdad valisi olarak tayin edildi. Fakat Bağdad valiliği görevinde de başarısız oldu. Bunu üzerine kendisine şeyhülharem eki ile Cidde valiliği verilmek istendi. Fakat Tiryaki Mehmed Paşa bu tayinleri kabul etmedi.
Bunu üzerine ceza olarak vezirlikleri alındı ve Resmo, Girit kalesine hapse gönderildi. Kısa bir müddet sonra 31 Temmuz 1751'de orada öldü.
Ölümünden sonra şanssız olduğu ifade edilir. Vefat ettiği gece Büyük Karaman'da bulunan konağı yanmış ve konağın kıymetli halı ve tefriş eşyaları kurtulamamıştı. İstanbul'a gönderilmek üzere bir gemiye yüklenen taşınabilir mücevherat ve diğer kıymetli eşyaları da bu geminin denizde iken kazaya uğrayıp batması ile kaybolmuştur.
Afyon kullandığı için "Tiryaki" lakabı verildiği belirtilir. Bu tiryakiliği ile bağlantılı olarak, zamanında içki, tütün, afyon ve her türlü muşkıratın çok ucuzlatılmış olduğu rivayet edilir.
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:
Şadâretten önce bulunduğu hizmetlerde başarılı olup şadâretten sonra bir işe yaramamıştır. Hırslı ve sertti.
Kaynakça
- ^ a b Yılmaz, Mehmet "Mehmed Paşa (Tiryaki, Hacı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.173
- ^ a b Sakaoğlu, Necdet (19990, Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Yayınları s.140-141
- ^ a b Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.İV s.237-238 [1]
Dış bağlantılar
- Buz, Ayhan (2009) "Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danışmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi Say.59,
- Yılmaz, Mehmet "Mehmed Paşa (Tiryaki, Hacı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.173
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.237-238 [2]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Seyyid Hasan Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 9 Ağustos 1746 - 24 Ağustos 1747 | Sonra gelen: Seyyid Abdullah Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tiryaki Haci Mehmet Pasa d 1680 Istanbul o 31 Temmuz 1751 Resmo Girit I Mahmud saltanatinda 9 Agustos 1746 24 Agustos 1747 tarihleri arasinda bir yil on alti gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Tiryaki Haci Mehmet PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 9 Agustos 1746 24 Agustos 1747Hukumdar I MahmudYerine geldigi Seyyid Hasan PasaYerine gelen Seyyid Abdullah PasaKisisel bilgilerDogum 1680 IstanbulOlum 31 Temmuz 1751 Resmo GiritHayatiBabasi yeniceri ocagi mensubu Ivaz Odabasi dir Babasi gibi o da yeniceri ocagina yazildi Once aga kapiciligina ve sonra da 1736 da basyaziciliga terfi etti O yil ordu ile birlikte na gitti Sefer sirasinda sedarat kethudasi Osman Halis yanina girdi Onun destegiyle hacegan sinifina girerek suvari mukabelcisi oldu 1739 da mevkufatci oldu Sonra yeni Osmanli Avusturya sinirlarinin tespiti ile gorevlendirilen Kadi Numan Efendi nin yaninda 1741 e kadar Belgrat ta calisti 1741 de yeniceri katibi gorevi verildi ve 1743 te azledildi 1744 te ikinci defa yeniceri katipligi gorevine getirildi 25 Mart 1745 te tersane yanginindan sonra yeni tersane yapilarini yapmak uzere tersane emini gorevi verildi Bu gorevde gosterdigi basari ile yeni tersane binalarinin kisa bir zamanda yapilmasini saglamasi ile Sultan I Mahmud un ilgisini cekti Temmuz 1746 da sedaret kethudaligina getirildi Sadrazam Seyyid Hasan Pasa nin 10 Agustos 1746 da narh islerine yeterince ilgi gostermesi bahanesi ile sadrazamliktan azledilmesi uzerine Tiryaki Haci Mehmed Pasa sadrazamliga getirildi Sadrazamliginin ilk gunlerinde yuksek devlet memurlari ile saray erkani arasinda buyuk bir tasfiye uyguladi ve kalanlar arasinda da mevkiler degistirdi Sadrazamligi basinda 14 Eylul 1746 de Afsar Hanedani nin kurucusu Iran Sahi Nadir Sah ile yapilan 1742 1746 Osmanli Iran Savasi ni sona erdiren Kerden Antlasmasi imzalandi Diger taraftan 18 Eylul 1739 da Avusturya ile imzalanmis olan Belgrad Antlasmasi nin yenilenme donemi gelmisti ve bu antlasma problem cikmadan yenilendi 1746 da Iran elcisinin Istanbul a gelmesi ve hemen arkasindan Kirim Hani Selim Giray in Istanbul u ziyareti nedeniyle Istanbul da karsilama merasimleri resmikabuller ve ziyafetler duzenlendi Sultan I Mahmud yeni yatirimlarla Besiktas Sarayi ni tevsi ettirerek genisletti Yali Kosku ne onarlatti ve oraya som gumusten bir taht koydurdu ve Hirka i Saadet Odasi icin yeni kiymetli madelerden yapilmis esya saklama kablari yaptirildi 1747 de Nis kalesi yenicerileri ulufe almadiklari icin ayaklandilar 1645 te Iran la yapilan savasta hasta olan serdar Yegen Mehmet Pasa nin komutalarini ve onun yerine gelen diger alt komutanlarinin emirlerini dinlemeyen ve boylece 21 Agustos 1745 te yapilan Revan Muharebesi nde galebe beklenirken buyuk bir hezimet sonucuna neden olan levent birlikleri bu ihanetleri icin Tiryaki Haci Mehmet Pasa sadrazamligi sirasinda siddetle cezalandirildilar ve bundan sonra levent askeri ve birlikleri kullanilmamasina karar verildi ve levent oldugu bilinen askerlere agir cezalar verildi Tiryaki Mehmed Pasa sadrazam iken cok sinirli ve hasin acayip uygulamalar yaptigi hikayeleri Istanbul a ve ulkeye yayildi Yaslanan atini cezalandirmak isteyip hayvani bir at degirmenine baglattigi ve bunun hayvanlara uygun kalebendlik oldugu soylemesi bunlardan biridir Uzun zamandir yeniceri ocagiyla is goren ve bu nedenle Ocak Bezirgani olarak bilinen taninmis bir Yahudi sarraf olan David i ona eski kirginligi nedeniyle hic sucsuz yere bogdurup idam ettirmisti Huzuruna gelen gayrimuslim sarraflari istedigi sartlarla borc vermeyi kabul etmemeleri uzerine buyuk hakaretlerle huzurundan kovdurmustu 24 Agustos 1746 da hircinligi ve siddeti dolayisiyla Tiryaki Mehmet Pasa sadrazamliktan azledildi Bu azili hemen takiben Rodos adasina kalebendlik surgunune gonderildi Sonra afedildi Kasim 1747 de Icel valisi Mart 1748 de Musul valisi ve Kasim 1748 da Bagdad valisi olarak tayin edildi Fakat Bagdad valiligi gorevinde de basarisiz oldu Bunu uzerine kendisine seyhulharem eki ile Cidde valiligi verilmek istendi Fakat Tiryaki Mehmed Pasa bu tayinleri kabul etmedi Bunu uzerine ceza olarak vezirlikleri alindi ve Resmo Girit kalesine hapse gonderildi Kisa bir muddet sonra 31 Temmuz 1751 de orada oldu Olumunden sonra sanssiz oldugu ifade edilir Vefat ettigi gece Buyuk Karaman da bulunan konagi yanmis ve konagin kiymetli hali ve tefris esyalari kurtulamamisti Istanbul a gonderilmek uzere bir gemiye yuklenen tasinabilir mucevherat ve diger kiymetli esyalari da bu geminin denizde iken kazaya ugrayip batmasi ile kaybolmustur Afyon kullandigi icin Tiryaki lakabi verildigi belirtilir Bu tiryakiligi ile baglantili olarak zamaninda icki tutun afyon ve her turlu muskiratin cok ucuzlatilmis oldugu rivayet edilir Sicill i Osmani onu soyle degerlendirir Sadaretten once bulundugu hizmetlerde basarili olup sadaretten sonra bir ise yaramamistir Hirsli ve sertti Kaynakca a b Yilmaz Mehmet Mehmed Pasa Tiryaki Haci 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 173 ISBN 975 08 0072 9 a b Sakaoglu Necdet 19990 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari s 140 141 a b Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 237 238 1 Dis baglantilarBuz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Say 59 Yilmaz Mehmet Mehmed Pasa Tiryaki Haci 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 173 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 237 238 2 Siyasi goreviOnce gelen Seyyid Hasan Pasa Osmanli Sadrazami 9 Agustos 1746 24 Agustos 1747 Sonra gelen Seyyid Abdullah Pasa