Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seyyit Hasan Paşa, bazen Karahisarî Hasan Paşa (d. ?, Şebinkarahisar - ö. 1748, Diyarbakır), I. Mahmud saltanatında, 23 Ağustos 1743 - 9 Ağustos 1746 tarihleri arasında iki yıl on ay on altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Seyyit Hasan Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 23 Ağustos 1743 - 9 Ağustos 1746 | |
| Hükümdar | I. Mahmud |
| Yerine geldiği | Hekimoğlu Ali Paşa |
| Yerine gelen | Tiryaki Hacı Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | Aralık 1748 Diyarbakır |
Hayatı
Şebinkarahisar’ın (Şarkı-Karahisar) İskefsir Bölgesinde (günümüzdeki ismiyle Reşadiye - Kabalı Köyü ve bağlı olduğu il Tokat) doğumlu olup babası Çardaklızadelerden Mehmet Abdullah Ağa olup Türk asıllıdır. Gençliğinde İstanbul'a gelip Yeniçeri ocağına girmiştir. Karakullukçuluk, yani hizmet neferliğinden, başlayıp uzun süren seferlere katılarak yeniçeri rütbeleri arasında yükselmiş; 1718'de çorbacı; sonra katar ağalığı ve 1733'te rütbesine erişmiş. Kul kahyası olarak İran'da savaşmıştır. Bu savaştan sonra kul kahyası iken bir ara görevinden azledilmiş ve memleketine sürgüne gönderilmiştir. Sonradan affolarak İstanbul'a yeniçeri ocağına girip Şubat/Mart 1738'de tekrar kul kahyalığı görevine tayin edilmiş ve Temmuz 1738'de yeniçeri ağası olan Abdullah Paşa'nın ölümü ile Yeniçeri Ağası yapılmıştır. 22 Temmuz 1739'da Avusturya seferine katılmış ve bu seferde Belgrat yakınlarında yapılan Hisarcık Muharebesi'ne katılmış ve bu muharebede gösterdiği büyük gayret, faaliyet ve kahramanlık ile isim yapıp 26 Eylül 1739'da Ağa Paşa rütbesiyle vezirlik verilmiştir. Sonra Tuna Nehri sınırlarında askerlik görevine devam etmiştir.
23 Eylül 1743’de Hekimoğlu Ali Paşa sadrazamlıktan azledildikten sonra Seyyid Hasan Paşa'ya sadrazamlık görevi verilmiştir. Seyyid Hasan Paşa üç seneye yakın bu makamda bulunmuştur. Okur yazarlığı olmayan ve kaba saba halk şivesiyle konuşan Seyyid Hasan Paşa "Galatat Hasan Paşa" olarak da anılmaya başlanmıştır.
Doğu'da Nadir Şah'ın başlattığı 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nda önce Osmanlılar Hekimoğlu Ali Paşa sadrazamlığı sırasında Kerkük ve Erbil'i kaybetmişlerdi. Ama 14 Eylül 1743'te Nadir Şah'ın başlattığı Musul kuşatmasını Osmanlı Musul valisi "Abdülçelilzade Hüseyin Paşa"'nın ustalıkla direnişi dolayısıyla Kasım 1743'te bırakması gerekmiş ve Nadir Şah'ın ilerleyişi durdurulmuştu. 1744'te Nadir Şah'a kuzeye geçip ve Temmuz 1744'te Kars'ı kuşatmaya aldıysa da bunda da başarılı olamamıştır. Haziran 1745'te ilerleyip Nadir Şah'ın Revan'daki ordugahına hücum Osmanlılar, yapılan 'ni tam kazanmak üzereyken serdar-ı ekrem Yeğen Mehmet Paşa'nın beklenmedik ölümü ve Leventlerin hücumdan kaçınmaları ile kaybetmişlerdir. Nadir Şah Kars'a ilerlemiştir. Bu sırada Nadir Şah Osmanlı ordusunda serdar olan Nişancı Şehla Hacı Ahmed Paşa ile [[Bağdat valisi Ahmet Paşa'ya nameler göndererek istediği barış şartlarını açıklamıştır. Bunlar başında Caferilik mezhebinin 5. mezhep olarak kabulü ve İran'lı Caferilik mezhebine mensup olan hacıların Mekke'de Kabe ziyaretlerinin resmen kabulü. Fakat İran'da çıkan isyanlar, ordusundaki hoşnutsuzluk dolayısıyla Nadir Şah'ın önce Saffaviye ricalini ve sonra kendine mensup kişileri öldürüp ortalığı kasıp kavurarak bir terör rejimi başlatması dolayısıyla Osmanlılar 1744 sonlarından itibaren üstünlük kazanmaya başlamışlardır. 8 Ocak 1746'da bir İran elçisi olan Fetih Ali Bey İstanbul'a gelerek barış müzakereletini başlatmıştır. Bu elçi İran'a Osmanlı elçisi Mustafa Nazif Efendi ile birlikte geri geri dönmüştür. 4 Eylül 1746'da İran'da Tahran ile Kazvin arasında bulunan Nadir Şah ordugahının bulunduğu Kerden mevkiinde Kerden Antlaşması imzalanıp İran'la sulh temin edilmiştir.
I. Mahmut bu dönemde İstanbul'da imar işlerine girişmişti. At Meydanı yakınlarında yaptırdığı Defterdarlık Binası 4 Aralık 1744'te hizmete açtı. Bir infilak dolayısıyla yanan Tersane'deki mühimmat deposu yeniden yapıldı. Yine Tersane'de bulunan çöp mahzeni restore edildi. Bakımsız bulunan Beykoz'daki Tokat Bahçesi ve Köşkü yeniden yaptırıldı. 1445'te yanan Rumeli Hisarı'ndaki Hacı Kemalledin Camii yenilendi. Tophanede yeni bir "Kebir Top Kearhanesi (Büyük Top Fabrikası)" yapılıp açıldı. Denize kazıklar çakılarak kıyı doldurularak Tophane Meydanı genişletildi. Ancak Padişah İstanbul'a yeni hanlar yapılmasını yasak etmişti. Fakat sadrazam, önce padişahtan izin alarak, Beyazıt'ta Vezneciler Kapısı'nda bir han yaptırmıştır
10 Ağustos 1746'da Seyyid Hasan Paşa narh işlerine yeterince ilgi göstermeyip İstanbul şehrinin ihtiyaçlarını karşılamakta başarısız görüldüğü için sadrazamlıktan azledildi; yerine sadaret kethudası olan Tiryaki Hacı Mehmed Paşa sadrazam yapılmıştır. Bu azle asıl nedenin Seyyid Hasan Paşa'nın Vezneciler Kapısı'ndaki han yaptırması olduğu iddia edilmekte ve yasaklarına rağmen yapılan bu imar hareketine karşı kurnazca davranan padişahın bu bina yapılması bitince sadrazamı azlettiği belirtilmektedir.
Seyyid Hasan Paşa azilden sonra, önce Rodos'a sürülmüştür. Mart 1747'de ise arpalık olarak İç-il sancağı (günümüzde Mersin) mutasarrıflığı verilmiştir. Kasım 1747'de Diyarbakır Valisi olan Ahmet Paşa Bağdat Valiliğine gönderilmiş ve onun yerin Seyyid Hasan Paşa Diyarbakır Eyalet valisi olarak tayin edilmiştir. Orada Aralık 1748'de hayatına gözlerini kapamıştır.
Değerlendirme
"Hâdikatü’l-Vüzera Zeyli" Seyyid Hasan Paşa'yı şöyle değerlendirmektedir:
safderun, halim, cömert, sadık, hayırsever, açık kalpli ve doğru olup, cehlinden başka ayıbı yoktu.
.
"İzzî Tarihi" de kendisini hem pâdişâha ve hem de halka sevdirdiğini, insaflı ve mutedil olduğunu ifade edilmektedir.
Şamdanızade'nin "Takvimu't-Tevarih Zeyli" kitabında,
ceheleden olmakla galetat ile meşhurdur ve kabaca latifeleri vardır.
denilmektedir. Aynı eserde Seyyid Hasan Paşa'hakkında şu latife verilmektedir:
Hasan Paşa bir gün I. Mahmud'a, "Bana sevaptır dediler, bir mektep ile sebil yaptım, ana müsakkafat lâzım imiş, bir han yap dediler, sizin yasağınız varmış" demiş. Buna karşı pâdişâhın "Sana izin" diye müsaade etmesi üzerine, "Sevabı senin olsun" diye mukabelede bulunmuştur. Pâdişâhın huzurundan dışarı çıkarken tekrar geriye dönüp, "Bana han yapmak üzere izin verdin ama tamam oluncaya kadar beni azletme" diyerek vaid almıştır.
Ama yine de daha külliyedeki hanının inşaatının yarısı bitmişken Seyyid Hasan Paşa sadrazamlıktan azledilmiştir. Yarım kalan han 1747'de Sultan I. Mahmud tarafından tamamlatılmış ve kendi vakfına alınmıştır. Ama yine de "Hasan Paşa Hanı" olan adı değiştirilmemiştir.
Eserleri
Seyyid Hasan Paşa tarafından İstanbul'da Beyazit yakınında Vezneciler'de bir medrese, han, sıbyan mektebi, sebil, iki çeşme, fırın ve dükkânlar ihtiva eden iki grup binadan oluşan Mimarbaşı Mustafa Ağa tarafından tasarlanıp yapılan Seyyid Hasan Paşa Külliyesi bulunmaktadır.
Zeyrek'te Voynuk Şücâ mescidi karşısında bir çeşmesi daha vardır. Molla Gürani tarafındaki Fenayi mescidine minber koydurmuştur. I. Süleyman tarafından yaptırılmış olan Beykoz'la Anadolu Kavağı arasındaki bir tepede bulunan Tokat Kasrı harap olduğundan, I. Mahmut emriyle 1746'da Seyyid Hasan Paşa tarafından tamir ettirilmiştir. Belgrat'ta da cami ve mektep yaptırmış olduğu belgelidir.
Seyyid Hasan Paşa'nın oğlu "Seyyid Mehmed Said Efendi" ilmiye sınıfından yetişerek İstanbul kadısı olmuş ve 1776'da ölmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Sakaoğlu, Necdet, (1999) Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Yayınları ISBN 975-32906
- ^ a b http://istanbul.edu.tr/enstitüler/avrasya/V2/tr/içerik.php?git=6 []
- ^ http://www.istanbulkulturenvanteri.gov.tr/kentsel-sivil-mimari/detay/envanter_id/54006 []
Dış bağlantılar
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- "Osmanliyiz" websitesinde "Seyyid Hasan Paşa" maddesi Uzuncarsili'nin eserinden alinma4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hekimoğlu Ali Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 23 Ağustos 1743 - 9 Ağustos 1746 | Sonra gelen: Tiryaki Hacı Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyyit Hasan Pasa bazen Karahisari Hasan Pasa d Sebinkarahisar o 1748 Diyarbakir I Mahmud saltanatinda 23 Agustos 1743 9 Agustos 1746 tarihleri arasinda iki yil on ay on alti gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Seyyit Hasan PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 23 Agustos 1743 9 Agustos 1746Hukumdar I MahmudYerine geldigi Hekimoglu Ali PasaYerine gelen Tiryaki Haci Mehmed PasaKisisel bilgilerOlum Aralik 1748 DiyarbakirHayatiSebinkarahisar in Sarki Karahisar Iskefsir Bolgesinde gunumuzdeki ismiyle Resadiye Kabali Koyu ve bagli oldugu il Tokat dogumlu olup babasi Cardaklizadelerden Mehmet Abdullah Aga olup Turk asillidir Gencliginde Istanbul a gelip Yeniceri ocagina girmistir Karakullukculuk yani hizmet neferliginden baslayip uzun suren seferlere katilarak yeniceri rutbeleri arasinda yukselmis 1718 de corbaci sonra katar agaligi ve 1733 te rutbesine erismis Kul kahyasi olarak Iran da savasmistir Bu savastan sonra kul kahyasi iken bir ara gorevinden azledilmis ve memleketine surgune gonderilmistir Sonradan affolarak Istanbul a yeniceri ocagina girip Subat Mart 1738 de tekrar kul kahyaligi gorevine tayin edilmis ve Temmuz 1738 de yeniceri agasi olan Abdullah Pasa nin olumu ile Yeniceri Agasi yapilmistir 22 Temmuz 1739 da Avusturya seferine katilmis ve bu seferde Belgrat yakinlarinda yapilan Hisarcik Muharebesi ne katilmis ve bu muharebede gosterdigi buyuk gayret faaliyet ve kahramanlik ile isim yapip 26 Eylul 1739 da Aga Pasa rutbesiyle vezirlik verilmistir Sonra Tuna Nehri sinirlarinda askerlik gorevine devam etmistir 23 Eylul 1743 de Hekimoglu Ali Pasa sadrazamliktan azledildikten sonra Seyyid Hasan Pasa ya sadrazamlik gorevi verilmistir Seyyid Hasan Pasa uc seneye yakin bu makamda bulunmustur Okur yazarligi olmayan ve kaba saba halk sivesiyle konusan Seyyid Hasan Pasa Galatat Hasan Pasa olarak da anilmaya baslanmistir Dogu da Nadir Sah in baslattigi 1742 1746 Osmanli Iran Savasi nda once Osmanlilar Hekimoglu Ali Pasa sadrazamligi sirasinda Kerkuk ve Erbil i kaybetmislerdi Ama 14 Eylul 1743 te Nadir Sah in baslattigi Musul kusatmasini Osmanli Musul valisi Abdulcelilzade Huseyin Pasa nin ustalikla direnisi dolayisiyla Kasim 1743 te birakmasi gerekmis ve Nadir Sah in ilerleyisi durdurulmustu 1744 te Nadir Sah a kuzeye gecip ve Temmuz 1744 te Kars i kusatmaya aldiysa da bunda da basarili olamamistir Haziran 1745 te ilerleyip Nadir Sah in Revan daki ordugahina hucum Osmanlilar yapilan ni tam kazanmak uzereyken serdar i ekrem Yegen Mehmet Pasa nin beklenmedik olumu ve Leventlerin hucumdan kacinmalari ile kaybetmislerdir Nadir Sah Kars a ilerlemistir Bu sirada Nadir Sah Osmanli ordusunda serdar olan Nisanci Sehla Haci Ahmed Pasa ile Bagdat valisi Ahmet Pasa ya nameler gondererek istedigi baris sartlarini aciklamistir Bunlar basinda Caferilik mezhebinin 5 mezhep olarak kabulu ve Iran li Caferilik mezhebine mensup olan hacilarin Mekke de Kabe ziyaretlerinin resmen kabulu Fakat Iran da cikan isyanlar ordusundaki hosnutsuzluk dolayisiyla Nadir Sah in once Saffaviye ricalini ve sonra kendine mensup kisileri oldurup ortaligi kasip kavurarak bir teror rejimi baslatmasi dolayisiyla Osmanlilar 1744 sonlarindan itibaren ustunluk kazanmaya baslamislardir 8 Ocak 1746 da bir Iran elcisi olan Fetih Ali Bey Istanbul a gelerek baris muzakereletini baslatmistir Bu elci Iran a Osmanli elcisi Mustafa Nazif Efendi ile birlikte geri geri donmustur 4 Eylul 1746 da Iran da Tahran ile Kazvin arasinda bulunan Nadir Sah ordugahinin bulundugu Kerden mevkiinde Kerden Antlasmasi imzalanip Iran la sulh temin edilmistir I Mahmut bu donemde Istanbul da imar islerine girismisti At Meydani yakinlarinda yaptirdigi Defterdarlik Binasi 4 Aralik 1744 te hizmete acti Bir infilak dolayisiyla yanan Tersane deki muhimmat deposu yeniden yapildi Yine Tersane de bulunan cop mahzeni restore edildi Bakimsiz bulunan Beykoz daki Tokat Bahcesi ve Kosku yeniden yaptirildi 1445 te yanan Rumeli Hisari ndaki Haci Kemalledin Camii yenilendi Tophanede yeni bir Kebir Top Kearhanesi Buyuk Top Fabrikasi yapilip acildi Denize kaziklar cakilarak kiyi doldurularak Tophane Meydani genisletildi Ancak Padisah Istanbul a yeni hanlar yapilmasini yasak etmisti Fakat sadrazam once padisahtan izin alarak Beyazit ta Vezneciler Kapisi nda bir han yaptirmistir 10 Agustos 1746 da Seyyid Hasan Pasa narh islerine yeterince ilgi gostermeyip Istanbul sehrinin ihtiyaclarini karsilamakta basarisiz goruldugu icin sadrazamliktan azledildi yerine sadaret kethudasi olan Tiryaki Haci Mehmed Pasa sadrazam yapilmistir Bu azle asil nedenin Seyyid Hasan Pasa nin Vezneciler Kapisi ndaki han yaptirmasi oldugu iddia edilmekte ve yasaklarina ragmen yapilan bu imar hareketine karsi kurnazca davranan padisahin bu bina yapilmasi bitince sadrazami azlettigi belirtilmektedir Seyyid Hasan Pasa azilden sonra once Rodos a surulmustur Mart 1747 de ise arpalik olarak Ic il sancagi gunumuzde Mersin mutasarrifligi verilmistir Kasim 1747 de Diyarbakir Valisi olan Ahmet Pasa Bagdat Valiligine gonderilmis ve onun yerin Seyyid Hasan Pasa Diyarbakir Eyalet valisi olarak tayin edilmistir Orada Aralik 1748 de hayatina gozlerini kapamistir Degerlendirme Hadikatu l Vuzera Zeyli Seyyid Hasan Pasa yi soyle degerlendirmektedir safderun halim comert sadik hayirsever acik kalpli ve dogru olup cehlinden baska ayibi yoktu Izzi Tarihi de kendisini hem padisaha ve hem de halka sevdirdigini insafli ve mutedil oldugunu ifade edilmektedir Samdanizade nin Takvimu t Tevarih Zeyli kitabinda ceheleden olmakla galetat ile meshurdur ve kabaca latifeleri vardir denilmektedir Ayni eserde Seyyid Hasan Pasa hakkinda su latife verilmektedir Hasan Pasa bir gun I Mahmud a Bana sevaptir dediler bir mektep ile sebil yaptim ana musakkafat lazim imis bir han yap dediler sizin yasaginiz varmis demis Buna karsi padisahin Sana izin diye musaade etmesi uzerine Sevabi senin olsun diye mukabelede bulunmustur Padisahin huzurundan disari cikarken tekrar geriye donup Bana han yapmak uzere izin verdin ama tamam oluncaya kadar beni azletme diyerek vaid almistir Ama yine de daha kulliyedeki haninin insaatinin yarisi bitmisken Seyyid Hasan Pasa sadrazamliktan azledilmistir Yarim kalan han 1747 de Sultan I Mahmud tarafindan tamamlatilmis ve kendi vakfina alinmistir Ama yine de Hasan Pasa Hani olan adi degistirilmemistir EserleriSeyyid Hasan Pasa tarafindan Istanbul da Beyazit yakininda Vezneciler de bir medrese han sibyan mektebi sebil iki cesme firin ve dukkanlar ihtiva eden iki grup binadan olusan Mimarbasi Mustafa Aga tarafindan tasarlanip yapilan Seyyid Hasan Pasa Kulliyesi bulunmaktadir Zeyrek te Voynuk Suca mescidi karsisinda bir cesmesi daha vardir Molla Gurani tarafindaki Fenayi mescidine minber koydurmustur I Suleyman tarafindan yaptirilmis olan Beykoz la Anadolu Kavagi arasindaki bir tepede bulunan Tokat Kasri harap oldugundan I Mahmut emriyle 1746 da Seyyid Hasan Pasa tarafindan tamir ettirilmistir Belgrat ta da cami ve mektep yaptirmis oldugu belgelidir Seyyid Hasan Pasa nin oglu Seyyid Mehmed Said Efendi ilmiye sinifindan yetiserek Istanbul kadisi olmus ve 1776 da olmustur Ayrica bakinizI Mahmut Gerileme Donemi Osmanli Sadrazamlari listesiKaynakca a b c Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 975 32906 a b http istanbul edu tr enstituler avrasya V2 tr icerik php git 6 yalin URL http www istanbulkulturenvanteri gov tr kentsel sivil mimari detay envanter id 54006 olu kirik baglanti Dis baglantilarBuz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Osmanliyiz websitesinde Seyyid Hasan Pasa maddesi Uzuncarsili nin eserinden alinma4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Hekimoglu Ali Pasa Osmanli Sadrazami 23 Agustos 1743 9 Agustos 1746 Sonra gelen Tiryaki Haci Mehmed Pasa