Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toplumsal cazibe yanlılığı bir kişinin başkaları tarafından benimsenmesi daha olası tutumu takınma eğiliminde olmasını açıklamaya yarayan bir bilimsel araştırma terimidir. Bu durum genellikle "iyi" ve "kötü" davranışların abartılmasına varır. Genel anlamda diğer insanlara kendini daha olumlu görülecek şekilde sunma ve beraberinde gelen görüş ve davranış değişiklikleri görülebilir. Bu etkiye tıp, psikoloji ve sosyal bilimler alanlarında sıkça rastlanmaktadır.
Toplumsal cazibe yanlılığının varsayımsal bir örneği cinsel alışkanlıklar ya da madde bağımlılığına yönelik bir çalışma olabilir. "Mastürbasyon yapıyor musunuz? Yapıyorsanız, hangi sıklıkla?" gibi bir soruyla karşılaşan biri mastürbasyonu toplumsal tabulardan biri kabul ederek yanlış yanıt verebilir (mastürbasyon yapmadığını öne sürebilir) ya da soruyu tümüyle geri çevirebilir. "Uyuşturucu madde kullanıyor musunuz?" sorusuyla karşılaşan biri ise kullanım yaygınlığı bakımından en yüksek madde olan marijuananın toplum nezdinde olumlu karşılanmayacağı düşüncesiyle hareket ederek uyuşturucu madde kullanmadığını öne sürebilir ya da "Yalnızca arkadaşlarımla birlikteyken marijuana kullanıyorum" gibi bir yanıtla madde kullanım sıklığını düşük göstermeye çalışabilir.
Toplumsal cazibenin kişiler tarafından farklı yorumlandığı diğer alanlar şunlardır:
- Cinsel alışkanlıklar ve fanteziler
- Kişisel gelirler (genellikle yüksek gösterilirler)
- Özgüven eksikliği ya da güçsüzlük (genellikle geri çevrilir)
- Dışavurum işlevleri
- Uygun dozda ilaç kullanım alışkanlığı
- Din (genellikle rahatsızlık uyandırır)
- Yurtseverlik (genellikle abartılır)
- Bağnazlık ve hoşgörüsüzlük (genellikle geri çevrilir)
- Entelektüel birikim (genellikle abartılır)
- Dış görünüş (olduğundan iyi ya da kötü gösterilir)
- Fiziksel şiddet kullanımı (genellikle geri çevrilir)
- "Kibarlık" ve "cömertlik" belirtileri (genellikle azımsanır)
- Yasadışı eylemler (genellikle geri çevrilir)
Yapılan bir araştırmada toplumsal cazibe yanlılığı ortadan kaldırılamıyor ise araştırmacı, toplumsal cazibe yanlısı yanıtlarla kısıtlı olan bir örneklem oluşturur. Buradaki varsayı, bir kişinin belirli sorulara verdiği yanıtların tüm denekler için aynı sapma oranına sahip olacağıdır. Marlowe-Crowne Toplumsal Cazibe Ölçeği (MCSDS) toplumsal cazibe yanlısı yanıtların ölçümünde kullanılan testlere örnek olarak verilebilir. Toplumsal cazibe yanlısı yanıtlara gereğinden fazla bağımlı olan denekler araştırma kapsamından çıkarılır. Bu ölçeğe göre orta katmanda yer alan deneklerin deney istatistiklerine katılıp katılmayacakları ise araştırmacı tarafından belirlenir. Ancak, bu tür ölçeklerin büyük sorunlarından biri deneklerin toplumsal cazibeye olan bağımlılıklarının farklı düzeylerde olmasıdır. Bu, toplumsal cazibe yanlılığının bu olguyu ölçmeye yarayan yöntemler dizgesinin vardığı sonuçlarla ayrışmasına neden olur.
Psikososyolojide toplumsal cazibe
Toplumsal cazibenin psikoloji ve sosyal bilimlerde gözlenme biçimi ankete katılan kişilerin toplumda genel olarak kabul gören eğilimleri sergilemeleridir. Bu, insanların olabildiğince 'normal' görünmeleri isteğine sahip olduklarını göstermektedir.
Düzmece değişkenler
Toplumsal cazibe ve ve görüşme gibi yollarla yapılan araştırmalarda bulgulanan . Bunlar, tahmin edilmesi ve ölçülmesi güç yanıtlar olarak tanımlanırlar.
"Toplumsal cazibe", toplumla olabildiğince barışık olma eğilimini ifade ederken "uysallık", kişilerin karşılaştıkları soruları içerikten bağımsız olarak olumlu yanıtlaması olarak bilinir.
Aygıtlar
Gözlemsel ve psiko-sosyal araştırmalarda kullanılan elde edilen yanıtlardaki sosyal cazibenin yarattığı bozulmayı farklı aygıtlarla ölçebilirler.Toplumsal cazibeyi düşürmeye yarayan bu yönetim biçimleri kimliksiz özyönetim ve bilgisayar yardımıyla etkisizleştirilmiş yönetimi de içerir. Deneklerin "bozma eğilimleri" ise bir psikometrik ölçekle saptanabilir. Bu veri, araştırmada bulgulanan diğer değişkenlerle birlikte yorumlanabilir.
Kimliksiz özyönetim
Deneğin kişisel bilgilerinin gizli tutulduğu araştırmalar, deneğin sorulara verdiği yanıtlarda tümüyle dürüst davranamaması nedeniyle kimliksiz yönetim yöntemini öne çıkarır.
Kimliksiz özyönetim doğallık, ayrışma ve rahatlama sağlar. Anket sorularının posta yoluyla ya da oy pusulalarına yazılarak dağıtılmasının daha iyi bir yöntem olacağı düşünülmektedir.
Etkisizleştirilmiş yönetim
McBurney'nin 1994 yılındaki bir araştırmayı kaynak göstererek öne sürdüğü teze göre bilgisayar (özyönetim yazılımı) yardımıyla yapılan test yönetimi bilgisayarın kimliksiz oluşu nedeniyle toplumsal cazibeyi azaltmaktadır.
Genel anlamda bilgisayar, bu değişkenin etkilerini azaltmada etkili bir aygıt olabilir. Bunun nedeni, bilgisayarın en iyi anketörden daha doğal davranmasıdır (bilgisayarın yargılayıcı bir biçeme sahip olmaması ve denekle duygusal bir etkileşime girmemesi nedeniyle).
Etik Karar Verme Süreci
Chung ve Monroe tarafından yapılan bir araştırmada, muhasebecilerin etik eylemlerinin sosyal açıdan çekici görünme ihtiyacından nasıl etkilendiğini araştırıyor. Muhasebecilerin, olumlu karşılanacağını düşündükleri ahlaka aykırı kararlar almaya daha yatkın olduklarını keşfettiler. Şaşırtıcı bir şekilde, çok dindar kadınlar, erkeklere ve daha az dindar kadınlara göre daha olumlu algılanma baskısını hissettiler
Psikometrik ölçüm
Toplumsal cazibe ölçümünde en yaygın biçimde kullanılan yöntem Marlow-Crowne Toplumsal Cazibe Ölçeği'dir. 33 madde içeren bu yöntemin kısaltılmış sürümleri sıkça kullanılmaktadır. tarafından kullanılan 10 maddelik sürüm buna bir örnektir.
1998 yılında konuyla ilgili araştırmalar yapan Paulhus Delroy, deneklerin sorulara verdikleri yanıtlardaki doğruluğu ölçmeye yarayacak bir psikometrik ölçek hazırlamıştır.
Test, araştırmanın ana konusunu belirlemek amacıyla bir ana aygıtla (test ya da görüşme) desteklenmelidir. "Paulhus Aldatma Ölçeği (PDS)" adını taşıyan bu yöntem toplum tarafından daha kolay kabul edilen ve arzulanan yanıtları barındıran eski bir envantere dayanmaktadır.
40 maddeden oluşan PDS iki konuyu irdeler. Bunlar, denekleri yanlış yanıtlar vermeye iten biliçdışı sürecin boyutlarını ölçen ilk bölüm ve yanıtların denekler tarafından bilinçli bir biçimde saptırılmasını inceleyen ikinci bölümdür.
Kaynakça
- ^ Holden, RR ve Passey, J. (2009). Sosyal arzu edilirlik. MR Leary ve RH Hoyle (Ed.), Sosyal davranıştaki bireysel farklılıklar El Kitabı (s. 441-454). Guilford Basını.
- ^ a b Crowne, D. P., & Marlowe, D. (1960). Psikopatolojiden bağımsız yeni bir toplumsal cazibe ölçeği. Consulting Psychology, 24, 349-354
- ^ (İtalyanca) Roccato M., (2003) Desiderabilità Sociale e Acquiescenza. Alcune Trappole delle Inchieste e dei Sondaggi. LED Edizioni Universitarie, Torino.
- ^ (İtalyanca) Corbetta P., (2003) La ricerca sociale: metodologia e tecniche. Cilt I-IV. Il Mulino, Bologna.
- ^ McBurney D.H., (1994) Araştırma Yöntemleri. Brooks/Cole, Pacific Grove, California.
- ^ Chung, J. & Monroe, G.S., (2003). Exploring social desirability bias. Journal of Business Ethics 44: 291–302
- ^ Thompson, E. R. & Phua, F. T. T. 2005. Marlowe-Crowne kısaltılmış toplumsal cazibe ölçeğinin genel müdürler nezdindeki güvenilirliği 22 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Journal of Business and Psychology, 19(4): 541-554.
- ^ Paulhus D.L., (1998) Paulhus Aldatma Ölçeği (PDS). Multi-Health Systems Inc., NY.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toplumsal cazibe yanliligi bir kisinin baskalari tarafindan benimsenmesi daha olasi tutumu takinma egiliminde olmasini aciklamaya yarayan bir bilimsel arastirma terimidir Bu durum genellikle iyi ve kotu davranislarin abartilmasina varir Genel anlamda diger insanlara kendini daha olumlu gorulecek sekilde sunma ve beraberinde gelen gorus ve davranis degisiklikleri gorulebilir Bu etkiye tip psikoloji ve sosyal bilimler alanlarinda sikca rastlanmaktadir Toplumsal cazibe yanliliginin varsayimsal bir ornegi cinsel aliskanliklar ya da madde bagimliligina yonelik bir calisma olabilir Masturbasyon yapiyor musunuz Yapiyorsaniz hangi siklikla gibi bir soruyla karsilasan biri masturbasyonu toplumsal tabulardan biri kabul ederek yanlis yanit verebilir masturbasyon yapmadigini one surebilir ya da soruyu tumuyle geri cevirebilir Uyusturucu madde kullaniyor musunuz sorusuyla karsilasan biri ise kullanim yayginligi bakimindan en yuksek madde olan marijuananin toplum nezdinde olumlu karsilanmayacagi dusuncesiyle hareket ederek uyusturucu madde kullanmadigini one surebilir ya da Yalnizca arkadaslarimla birlikteyken marijuana kullaniyorum gibi bir yanitla madde kullanim sikligini dusuk gostermeye calisabilir Toplumsal cazibenin kisiler tarafindan farkli yorumlandigi diger alanlar sunlardir Cinsel aliskanliklar ve fanteziler Kisisel gelirler genellikle yuksek gosterilirler Ozguven eksikligi ya da gucsuzluk genellikle geri cevrilir Disavurum islevleri Uygun dozda ilac kullanim aliskanligi Din genellikle rahatsizlik uyandirir Yurtseverlik genellikle abartilir Bagnazlik ve hosgorusuzluk genellikle geri cevrilir Entelektuel birikim genellikle abartilir Dis gorunus oldugundan iyi ya da kotu gosterilir Fiziksel siddet kullanimi genellikle geri cevrilir Kibarlik ve comertlik belirtileri genellikle azimsanir Yasadisi eylemler genellikle geri cevrilir Yapilan bir arastirmada toplumsal cazibe yanliligi ortadan kaldirilamiyor ise arastirmaci toplumsal cazibe yanlisi yanitlarla kisitli olan bir orneklem olusturur Buradaki varsayi bir kisinin belirli sorulara verdigi yanitlarin tum denekler icin ayni sapma oranina sahip olacagidir Marlowe Crowne Toplumsal Cazibe Olcegi MCSDS toplumsal cazibe yanlisi yanitlarin olcumunde kullanilan testlere ornek olarak verilebilir Toplumsal cazibe yanlisi yanitlara gereginden fazla bagimli olan denekler arastirma kapsamindan cikarilir Bu olcege gore orta katmanda yer alan deneklerin deney istatistiklerine katilip katilmayacaklari ise arastirmaci tarafindan belirlenir Ancak bu tur olceklerin buyuk sorunlarindan biri deneklerin toplumsal cazibeye olan bagimliliklarinin farkli duzeylerde olmasidir Bu toplumsal cazibe yanliliginin bu olguyu olcmeye yarayan yontemler dizgesinin vardigi sonuclarla ayrismasina neden olur Psikososyolojide toplumsal cazibeToplumsal cazibenin psikoloji ve sosyal bilimlerde gozlenme bicimi ankete katilan kisilerin toplumda genel olarak kabul goren egilimleri sergilemeleridir Bu insanlarin olabildigince normal gorunmeleri istegine sahip olduklarini gostermektedir Duzmece degiskenlerToplumsal cazibe ve ve gorusme gibi yollarla yapilan arastirmalarda bulgulanan Bunlar tahmin edilmesi ve olculmesi guc yanitlar olarak tanimlanirlar Toplumsal cazibe toplumla olabildigince barisik olma egilimini ifade ederken uysallik kisilerin karsilastiklari sorulari icerikten bagimsiz olarak olumlu yanitlamasi olarak bilinir AygitlarGozlemsel ve psiko sosyal arastirmalarda kullanilan elde edilen yanitlardaki sosyal cazibenin yarattigi bozulmayi farkli aygitlarla olcebilirler Toplumsal cazibeyi dusurmeye yarayan bu yonetim bicimleri kimliksiz ozyonetim ve bilgisayar yardimiyla etkisizlestirilmis yonetimi de icerir Deneklerin bozma egilimleri ise bir psikometrik olcekle saptanabilir Bu veri arastirmada bulgulanan diger degiskenlerle birlikte yorumlanabilir Kimliksiz ozyonetimDenegin kisisel bilgilerinin gizli tutuldugu arastirmalar denegin sorulara verdigi yanitlarda tumuyle durust davranamamasi nedeniyle kimliksiz yonetim yontemini one cikarir Kimliksiz ozyonetim dogallik ayrisma ve rahatlama saglar Anket sorularinin posta yoluyla ya da oy pusulalarina yazilarak dagitilmasinin daha iyi bir yontem olacagi dusunulmektedir Etkisizlestirilmis yonetimMcBurney nin 1994 yilindaki bir arastirmayi kaynak gostererek one surdugu teze gore bilgisayar ozyonetim yazilimi yardimiyla yapilan test yonetimi bilgisayarin kimliksiz olusu nedeniyle toplumsal cazibeyi azaltmaktadir Genel anlamda bilgisayar bu degiskenin etkilerini azaltmada etkili bir aygit olabilir Bunun nedeni bilgisayarin en iyi anketorden daha dogal davranmasidir bilgisayarin yargilayici bir biceme sahip olmamasi ve denekle duygusal bir etkilesime girmemesi nedeniyle Etik Karar Verme SureciChung ve Monroe tarafindan yapilan bir arastirmada muhasebecilerin etik eylemlerinin sosyal acidan cekici gorunme ihtiyacindan nasil etkilendigini arastiriyor Muhasebecilerin olumlu karsilanacagini dusundukleri ahlaka aykiri kararlar almaya daha yatkin olduklarini kesfettiler Sasirtici bir sekilde cok dindar kadinlar erkeklere ve daha az dindar kadinlara gore daha olumlu algilanma baskisini hissettilerPsikometrik olcumToplumsal cazibe olcumunde en yaygin bicimde kullanilan yontem Marlow Crowne Toplumsal Cazibe Olcegi dir 33 madde iceren bu yontemin kisaltilmis surumleri sikca kullanilmaktadir tarafindan kullanilan 10 maddelik surum buna bir ornektir 1998 yilinda konuyla ilgili arastirmalar yapan Paulhus Delroy deneklerin sorulara verdikleri yanitlardaki dogrulugu olcmeye yarayacak bir psikometrik olcek hazirlamistir Test arastirmanin ana konusunu belirlemek amaciyla bir ana aygitla test ya da gorusme desteklenmelidir Paulhus Aldatma Olcegi PDS adini tasiyan bu yontem toplum tarafindan daha kolay kabul edilen ve arzulanan yanitlari barindiran eski bir envantere dayanmaktadir 40 maddeden olusan PDS iki konuyu irdeler Bunlar denekleri yanlis yanitlar vermeye iten bilicdisi surecin boyutlarini olcen ilk bolum ve yanitlarin denekler tarafindan bilincli bir bicimde saptirilmasini inceleyen ikinci bolumdur Kaynakca Holden RR ve Passey J 2009 Sosyal arzu edilirlik MR Leary ve RH Hoyle Ed Sosyal davranistaki bireysel farkliliklar El Kitabi s 441 454 Guilford Basini a b Crowne D P amp Marlowe D 1960 Psikopatolojiden bagimsiz yeni bir toplumsal cazibe olcegi Consulting Psychology 24 349 354 Italyanca Roccato M 2003 Desiderabilita Sociale e Acquiescenza Alcune Trappole delle Inchieste e dei Sondaggi LED Edizioni Universitarie Torino ISBN 88 7916 216 0 Italyanca Corbetta P 2003 La ricerca sociale metodologia e tecniche Cilt I IV Il Mulino Bologna McBurney D H 1994 Arastirma Yontemleri Brooks Cole Pacific Grove California Chung J amp Monroe G S 2003 Exploring social desirability bias Journal of Business Ethics 44 291 302 Thompson E R amp Phua F T T 2005 Marlowe Crowne kisaltilmis toplumsal cazibe olceginin genel mudurler nezdindeki guvenilirligi 22 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Business and Psychology 19 4 541 554 Paulhus D L 1998 Paulhus Aldatma Olcegi PDS Multi Health Systems Inc NY Ayrica bakinizSuskunluk sarmali Bradley etkisi Durustluk