Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şiddet, bir kişi veya gruba yönelik; mağdurun bedensel bütünlüğüne, mallarına veya simgesel ve kültürel değerlerine zarar verecek şekildeki her türlü davranıştır.
Bir mala zarar verme, yakma gibi mala yönelik eylemler ile cinayet, yaralama, dayak, tecavüz, rehin alma gibi kişiye yönelik fiziksel , saldırganlık ve tehdit, küfür, ayrımcılık, hakaret gibi kişiyi duygusal baskı altına alan bireysel eylemlerin yanı sıra toplumsal koşullar ya da sistem tarafından uygulanan baskılar, savaş, terör ve işgaller şiddet örnekleridir.
Etimolojik köken ve tanım
Şiddet, Türkçeye Arapça'dan geçmiş bir kelimedir; sertlik, katılık, zorluk anlamlarındaki "şdd" kökünden gelir. İngilizcedeki "violence" karşılığı kullanımı 20. yüzyıla aittir. 1901 tarihli Kamûs-ı Türkî'de "sertlik; sert, katı davranış, kaba kuvvet" anlamında tanımlanmıştır. Latince sert ya da acımasız kişilik anlamındaki Violentia 'dan Fransızca ve İngilizce gibi batı dillerine giren Violence, bir kişiye güç veya baskı uygulayarak isteği dışında bir şey yapmak veya yaptırmak; zorlama, saldırı, kaba kuvvet, bedensel ya da psikolojik acı çektirme ve yaralama olarak tanımlanır.
Günümüzde şiddet kelimesi Türkçede "bir olgunun gücü, yoğunluğu, sertliği, yeğinlik" anlamlarında ve "kaba kuvvet" anlamında kullanılır. Bu ikinci anlamında şiddet tanımlanırken geçmişte sadece zarar vermeye yönelik fiziksel eylemler tanıma dahil edilirken; zamanla failin zarar vermeye, baskı kurmaya yönelik psikolojik ve cinsel eylemleri de tanıma dahil edilmiştir. Şiddet, farklı disiplinler tarafından ele alınmış bir konu olması ve zamana ve topluma göre değişen bir olgu olması nedeniyle ne olduğu konusunda herkes tarafından kabul gören bir tanım yoktur. Hem fiziksel hem de psikolojik acı verme özelliğini kapsayan bir tanımlaması şu şekilde yapılmıştır:"bir kişi veya topluluğun, fiziksel ve ahlaki bütünlüğüne, mülkiyetine, kültürel veya sembolik değerlerine karşı herhangi bir birey, grup ya da örgüt tarafından verilen zarar".
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) şiddeti şu şekilde tanımlamıştır: “Şiddet; kendisine, başkasına, bir gruba veya topluma karşı kasti olarak fiziksel baskı veya güç kullanmak, tehdit etmek veya fiiliyata geçirmek, yaralama, ölüm, psikolojik zarar, gelişim bozukluğu veya mahrum bırakmaya neden olmak veya bu durumların gerçekleşme ihtimalini artırmaktır."
Şiddet türleri
Fransız araştırmacı Jean-Claude Chesnais'in "Şiddetin Tarihçesi" (1981) adlı kitabında yer verdiği ve Interpol'ün sınıflandırmasını esas alan tipolojisinde şiddet türleri şu şekilde ele alınmıştır:
Türk sosyolog ve siyaset bilimci Doğu Ergil, şiddeti farklı eksenlerde sınıflandırdığı "Şiddetin Kültürel Kökenleri"(2001) başlıklı yazısında şiddetin bireysel veya kolektif uygulanıp uygulanmamasını başlı başına bir eksen olarak ele almış; şiddetin failinin mafya çetesi, toplumsal sınıf, kabile, etnik grup, devlet, ulus gibi farklı büyüklükteki bir grup olabileceğine dikkat çekmiştir. Suç sayılıp sayılmamasına göre ikiye ayırarak cinayet, soygun, tecavüz, taciz, zorbalık, mobbing, etnik temizlik, sömürgeleştirme gibi suç sayılan açık şiddetin yanı sıra toplumun geleneklerinden ve kültürel değerlerinden kaynaklanan, suç sayılmayan dolaylı şiddete örnek olarak yaygın trafik kazaları, kronik yoksulluk ve eğitimsizlik, çevre kıyımını göstermiştir. Son olarak şiddet, demokratik olmayan toplumlarda sürekli bir durum olarak ortaya çıkan yapısal şiddet (şiddetin, düzeni bozmaya çalışanlara karşı bir "önlem" olarak sunulduğu durumlar) ile elverişli durumlarda geçici olarak ortaya çıkan konjoktürel şiddet olarak ikiye ayrılmıştır.
Hedefi açısından şiddet amaçsal ve araçsal şiddet şeklinde iki kısımda incelenmektedir: Amaçsal şiddet kişinin kendi dışındaki birey, eşya veya hayvana kasıtlı olarak kötülük yapması, kötülük yapmayı arzulamasıdır (örneğin intikam amacıyla birini öldürmek). Araçsal şiddet ise başka bir kazanım için (örneğin gücünü, sosyal konumunu korumak için) şiddeti araç olarak kullanmaktır. Bu ayrımın kategorik olmadığı, şiddetin çoğu kez bu ikisinin karışımı halinde işlendiği de iddia edilmiştir.
Şiddet sıklıkla şiddete maruz kalanlara göre ve uygulanan şiddet tipine göre kategorilendirerek değerlendirilmektedir.
Maruz kalanlara göre şiddet
| Uygulanan şiddet tipine göre
|
Kaynakça
- ^ a b Gümüş, Adnan. "Şiddet Türleri" (PDF). Eğitimsen “Toplumsal Bir Sorun Olarak Şiddet” Sempozyumu 20-21 Mayıs 2006, Bildiri Kitabı. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ "Şiddet". Nişanyan Sözlük. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ a b Ünsal, Artun. "Genişletilmiş Bir Şiddet Tipolojisi". Cogito Dergisi, Sayı 6-7, Kış-Bahar 1996. 23 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ a b Ergil, Doğu. "Şiddetin Kültürel Kökenleri" (PDF). Bilim Teknik Dergisi, Sayı 399, Yıl:2001, Sayfa no:40. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "World report on violence and health (Summary)". Dünya Sağlık Örgütü, 2002. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ Karslı, Necmi. "Psikolojik Açıdan Şiddet ve Çözüm Yolları" (PDF). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 16, Sayı 3, Yıl:2016. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ Polat, Oğuz. "Şiddet". Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Cilt 22, Sayı 1, Yıl: 2016. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Şiddet ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Siddet bir kisi veya gruba yonelik magdurun bedensel butunlugune mallarina veya simgesel ve kulturel degerlerine zarar verecek sekildeki her turlu davranistir Bir mala zarar verme yakma gibi mala yonelik eylemler ile cinayet yaralama dayak tecavuz rehin alma gibi kisiye yonelik fiziksel saldirganlik ve tehdit kufur ayrimcilik hakaret gibi kisiyi duygusal baski altina alan bireysel eylemlerin yani sira toplumsal kosullar ya da sistem tarafindan uygulanan baskilar savas teror ve isgaller siddet ornekleridir Etimolojik koken ve tanimSiddet Turkceye Arapca dan gecmis bir kelimedir sertlik katilik zorluk anlamlarindaki sdd kokunden gelir Ingilizcedeki violence karsiligi kullanimi 20 yuzyila aittir 1901 tarihli Kamus i Turki de sertlik sert kati davranis kaba kuvvet anlaminda tanimlanmistir Latince sert ya da acimasiz kisilik anlamindaki Violentia dan Fransizca ve Ingilizce gibi bati dillerine giren Violence bir kisiye guc veya baski uygulayarak istegi disinda bir sey yapmak veya yaptirmak zorlama saldiri kaba kuvvet bedensel ya da psikolojik aci cektirme ve yaralama olarak tanimlanir Gunumuzde siddet kelimesi Turkcede bir olgunun gucu yogunlugu sertligi yeginlik anlamlarinda ve kaba kuvvet anlaminda kullanilir Bu ikinci anlaminda siddet tanimlanirken gecmiste sadece zarar vermeye yonelik fiziksel eylemler tanima dahil edilirken zamanla failin zarar vermeye baski kurmaya yonelik psikolojik ve cinsel eylemleri de tanima dahil edilmistir Siddet farkli disiplinler tarafindan ele alinmis bir konu olmasi ve zamana ve topluma gore degisen bir olgu olmasi nedeniyle ne oldugu konusunda herkes tarafindan kabul goren bir tanim yoktur Hem fiziksel hem de psikolojik aci verme ozelligini kapsayan bir tanimlamasi su sekilde yapilmistir bir kisi veya toplulugun fiziksel ve ahlaki butunlugune mulkiyetine kulturel veya sembolik degerlerine karsi herhangi bir birey grup ya da orgut tarafindan verilen zarar Dunya Saglik Orgutu WHO siddeti su sekilde tanimlamistir Siddet kendisine baskasina bir gruba veya topluma karsi kasti olarak fiziksel baski veya guc kullanmak tehdit etmek veya fiiliyata gecirmek yaralama olum psikolojik zarar gelisim bozuklugu veya mahrum birakmaya neden olmak veya bu durumlarin gerceklesme ihtimalini artirmaktir Siddet turleriFransiz arastirmaci Jean Claude Chesnais in Siddetin Tarihcesi 1981 adli kitabinda yer verdigi ve Interpol un siniflandirmasini esas alan tipolojisinde siddet turleri su sekilde ele alinmistir Ozel SiddetCurumsel siddet Olumle sonuclanan Bedensel siddet Cinsel siddet Curumsel olmayan siddet Intihar Kaza Kolektif SiddetVatandasin iktidara karsi siddeti Teror Grevler ve ihtilaler Devletin vatandasa karsi siddeti Devlet teroru Endustriyel siddet Son kertede siddet Savas Turk sosyolog ve siyaset bilimci Dogu Ergil siddeti farkli eksenlerde siniflandirdigi Siddetin Kulturel Kokenleri 2001 baslikli yazisinda siddetin bireysel veya kolektif uygulanip uygulanmamasini basli basina bir eksen olarak ele almis siddetin failinin mafya cetesi toplumsal sinif kabile etnik grup devlet ulus gibi farkli buyuklukteki bir grup olabilecegine dikkat cekmistir Suc sayilip sayilmamasina gore ikiye ayirarak cinayet soygun tecavuz taciz zorbalik mobbing etnik temizlik somurgelestirme gibi suc sayilan acik siddetin yani sira toplumun geleneklerinden ve kulturel degerlerinden kaynaklanan suc sayilmayan dolayli siddete ornek olarak yaygin trafik kazalari kronik yoksulluk ve egitimsizlik cevre kiyimini gostermistir Son olarak siddet demokratik olmayan toplumlarda surekli bir durum olarak ortaya cikan yapisal siddet siddetin duzeni bozmaya calisanlara karsi bir onlem olarak sunuldugu durumlar ile elverisli durumlarda gecici olarak ortaya cikan konjokturel siddet olarak ikiye ayrilmistir Hedefi acisindan siddet amacsal ve aracsal siddet seklinde iki kisimda incelenmektedir Amacsal siddet kisinin kendi disindaki birey esya veya hayvana kasitli olarak kotuluk yapmasi kotuluk yapmayi arzulamasidir ornegin intikam amaciyla birini oldurmek Aracsal siddet ise baska bir kazanim icin ornegin gucunu sosyal konumunu korumak icin siddeti arac olarak kullanmaktir Bu ayrimin kategorik olmadigi siddetin cogu kez bu ikisinin karisimi halinde islendigi de iddia edilmistir Siddet siklikla siddete maruz kalanlara gore ve uygulanan siddet tipine gore kategorilendirerek degerlendirilmektedir Maruz kalanlara gore siddet Kadina yonelik siddet Erkege yonelik siddet Siyasal siddet Okulda siddet Is yerinde siddet Hayvanlara uygulanan siddet Aile ici siddet Cocuga yonelik siddet Seks iscilerine yonelik siddet Genclere karsi siddet Yasliya yonelik siddet Akranlar arasi siddet Kardesler arasi siddet Yakin partner siddeti Engelliye yonelik siddet LGBT lere yonelik siddet Multeci siddeti Saglik calisanlarina yonelik siddet Kisinin kendine yonelik siddeti Canlilara siddet Dogaya siddet Uygulanan siddet tipine gore Fiziksel siddet Cinsel siddet Duygusal siddet Ekonomik siddet Flort siddeti Polis siddeti Dijital siddet Siber siddetKaynakca a b Gumus Adnan Siddet Turleri PDF Egitimsen Toplumsal Bir Sorun Olarak Siddet Sempozyumu 20 21 Mayis 2006 Bildiri Kitabi 23 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Temmuz 2020 Siddet Nisanyan Sozluk 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2020 a b Unsal Artun Genisletilmis Bir Siddet Tipolojisi Cogito Dergisi Sayi 6 7 Kis Bahar 1996 23 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2020 a b Ergil Dogu Siddetin Kulturel Kokenleri PDF Bilim Teknik Dergisi Sayi 399 Yil 2001 Sayfa no 40 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Temmuz 2020 World report on violence and health Summary Dunya Saglik Orgutu 2002 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2020 Karsli Necmi Psikolojik Acidan Siddet ve Cozum Yollari PDF Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi Cilt 16 Sayi 3 Yil 2016 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Temmuz 2020 Polat Oguz Siddet Marmara Universitesi Hukuk Fakultesi Hukuk Arastirmalari Cilt 22 Sayi 1 Yil 2016 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2020 Ayrica bakinizAnarsizm ve siddet Siddet icermeyen suclar icin idam Fiziksel istismar Psikolojik travma Olum tehdidi Alay etmek Siddet tekeli Siddetsizlik Narsisizm Asagilama Suc Pogrom Istanbul SozlesmesiDis baglantilarWikimedia Commons ta Siddet ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir