Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor.Temmuz 2016) ( |
Trol ağları, yelkenli gemilerden bu yana kullanılan av araçlarıdır. İlk tipleri Danimarka ığrıpları ve kirişli trollerdir. Daha sonra iki gemi ile çekilen troller ve en son olarak kapılı troller geliştirilmiştir. Günümüzde kullanılan trolleri Kapılı (tek gemi ile çekilen) troller ve Kapısız (iki gemi ile çekilen) troller olarak iki gruba ayırabiliriz. Trol gemileriyle balık avlamaya ise "Trollemek" ismi verilir.
Kapılı trollerde ağın yatay açılımı kapılar aracılığıyla sağlanırken iki tekneyle çekilen trol ağlarında ağı her iki yandan çeken tekneler tarafından sağlanır.
Diğer yandan trol ağlarını yapıları yönünden dip trolleri ve pelajik troller olarak da iki gruba ayırabiliriz. Hem dip trolleri hem de pelajik troller kapılı veya kapısız olabilirler. Diğer bir ifadeyle dip trollerinin ve pelajik trollerin hem tek tekneyle hem de iki tekneyle çekilen tipleri vardır.
Trol ağının yapısı
Trol donanımı; ırgat ve direkler, trol teli, kapılar, halat ve ağ olmak üzere çeşitli bölümlerden oluşur.
Trol ırgatı; trol ağının denize atılıp çekilmesinde işlev görür. Gücünü ana ya da yardımcı makineden alır ve tel tamburları, fenerlikler, ve sistemlerinden oluşur. Trol teli iki adet olan tel tamburları üzerine sarılmaktadır. Yine iki adet olan fenerlikler ise palamar halatının toplanmasında kullanılır. Fren ve kumanda sistemleri sayesinde motordan kayış-kasnak sistemi veya hidrolik pompa aracılığıyla alınan gücün tel tamburuna ya da fenerliklere aktarılması, ırgatın çalıştırılıp durdurulması sağlanır. Ayrıca çağdaş trol teknelerinde ağ tamburları ve daha fonksiyonel trol ırgatları da kullanılmaktadır. Bu tür ırgatlar çoğunlukla hidrolik güç ile çalışır, bu nedenle kolayca kumanda edilebilir. Trol telinin toplanması ve tamburlara sarılması daha pratik ve düzgün biçimde yapılabilir.
Trol teknesinin direk donanımı ana bağlı iki matafora ile bir bumbadan (seren) oluşur. Çağdaş trol teknelerinde tekne ağın güverteye alınmasını kolaylaştırıcı bir ve üzerinde her iki bordayı bir köprü gibi birbirine bağlayan asma mataforalar bulunur.
Kapılar; tek tekne ile çekilen trol ağlarının yatay ağız açıklığını sağlarlar. Trol teli ile palamar halatı arasında yer alır. Farklı trol tipleri için farklı kapılar kullanılır. Yaygın kapı tipleri klasik dikdörtgen, oval, V kapı ve süberkrüb kapıdır.
Trol donanımında kapı ile ağ arasındaki bağlantıyı sağlayan halatlar trolün halat donanımını oluşturur. Palamar halatı; ağ ile kapıları birbirine bağlar. Derinlik arttıkça daha uzun, sığ sularda ise daha kısa palamar halatı kullanılmaktadır. Çağdaş ağlarda palamar halatı dışında baş halatı denilen maçadan ağa kadar uzanan halatlar bulunurken, klasik ağlarda palamar halatı ile maça arasında kalın (birkaç kat ve 30 mm kalınlığında) üçlük ya da üçleme halatları bulunur. Baş halatları kanat ağlarını maçanın sınırlamasından kurtararak trol ağının ağız yüksekliğinin artırılmasını sağlar. Üçleme halatı ise ağın deniz dibinden kalkmasını engeller. ağın parçalanmasını engelleme, ürünle dolan torbadan avlanan ürünü bölmelere ayırıp bölümler halinde tekneye alma ve torba ağzının bağlanmasında yardımcı olur. torbanın arkasına kadar devam eder. Maça ağaç ya da demirden yapılan ve baş halatlarını tutan bir ekipmandır. Çağdaş trol ağlarında maça yerine danleno denilen küremsi dengeleyiciler kullanılır.
Trol ağları kanat, omuz, tünel (boru) ve torba bölümlerinden oluşur. Kanat ya da kol ağları avlanacak su ürünlerini ağa yönlendirir. Palamut ağı olarak da isimlendirilir. Genellikle geniş göz açıklığına sahip ağlardan yapılır. Klasik ağlarda tek parça düz dikdörtgen şeklinde ya da maçaya gelen kısmı dar omuza gelen kısmı geniş bir yamuk biçimindedir. Çağdaş ağların çoğunda iki ya da daha fazla parçalıdır. Omuz ağları kanat ağları ile tünelin arasında yer alır. Kurşun yakanın gerisindeki omuz bölümüne alt omuz ya da karın denilirken, mantar yakanın gerisindeki bölüm ise üst omuz olarak adlandırılır. Dip trollerinde alt omuz üst omuzdan daha geriden başlar. Böylece ağa girmekte olan balıklar kurşun yaka ile karşı karşıya geldikleri ve ağı gördükleri an ağ tarafından sarılmış olur.
Omuz ile torbayı bir birine bağlayan ve ağın içerisine giren balıkların torbaya yönlenmesini sağlayan bölüme tünel denilir. Tünelin omuz ağlarına bağlandığı bölge geniş, torbaya bağlandığı bölge ise daha dar olduğu için bu bölüm tam bir koni görünümündedir. Ağ omuzdan dar, torbadan geniştir. Klasik ağlarda ise omuz, tünel ve torba bölümleri aynı göz açıklığındadır. Torba avlanan ürünün biriktiği bölüm olup, en küçük göz açıklığına sahip bölgedir. Tünele bağlandığı bölümden son ucuna kadar genişliği aynıdır. Torbada balıkların biriktiği son bölüm, deniz zeminine sürtünerek aşınmasını önlemek amacıyla daha kalın iplerden örülmüş geniş gözlü bir örtü (Katiküla) ile kaplanmıştır.
Trol ağı çeşitleri
Dip trolleri
Özellikle dip balıkları ve eklembacaklıların (karides vs.) avcılığında kullanılırlarsa da farklı tipleri ve pelajik balıkların avcılığında da kullanılır. Bu ağların en önemli özelliği ağ çekimi sırasında ağın sürekli olarak deniz tabanıyla irtibatlı olmasıdır. İstenmeyen durumlar dışında ağ zeminden ayrılmaz. Farklı tipte dip trolü ağları vardır.
Klasik dip trolleri
Akdeniz ülkelerine özgü bir ağ türüdür, bu nedenle Akdeniz tipi kapılı klasik dip trolü olarak isimlendirilir. Yapımında ağ kesim tekniği ve çağdaş yapım kuralları uygulanmadığı için düşük verimli bir ağdır. Diğer ağlara oranla yapım ve kullanım maliyeti yüksek, av gücü düşük, seçiciliği yok denecek ölçüde az bir ağdır. Tüm Akdeniz ülkelerinde halen kullanılan en yaygın dip trolü ağıdır. Yüz yıldır kullanılmakta olup yapımı basittir. Çağdaş ağlara göre tek avantajı ağ yıprandığında tamirinin kolay olmasıdır.
Karides trolleri
Akdeniz ülkelerinde genellikle klasik dip trollerinin küçük boyutluları karides avcılığında kullanılmaktadır. Bununla beraber balıkçılık ve her türlü teknolojide gelişmiş diğer dünya ülkelerinde karides avcılığında özel trol ağları kullanılır. Bu ağların başlıca özelliği küçük olmalarıdır. Genellikle 6-10 metre ağız genişliğine sahip 40–80 cm civarında ağız yüksekliğindedirler. Küçük yapılmalarının en önemli nedenleri kullanan teknelerin küçüklüğüdür ayrıca ağa balık girmesini engellemenin de en kolay yolu ağın küçük yapılmasıdır. Çoğu tipinde palamar halatı oldukça kısadır. Bazı tiplerinde kapılar direk baş halatlarına bağlanır. Küçük ağlar oldukları için bir tekneyle iki ya da daha fazlası bir arada çekilebilir.
Yüksek ağız açan dip trolleri
Çağdaş trol ağlarının en çok bilinenlerindendir. Dip balıklarından pelajik balıklara kadar pek çok türün avcılığında kullanılır. Seçici ve yüksek verimli bir ağdır. Ağız genişliği 12-20 metre yüksekliği 2,5- 8 metre arasında değişir. Bazı yüksek ağız açan dip trollerinde ağız açıklığını artırmak için mantar yaka üzerine açma uçurtması denilen üçüncü bir kapı kullanılır.
Ortasu trolleri ve pelajik troller
Pelajik troller ortasu trolü adıyla da anılır. Genellikle hamsi, sardalya, uskumru, ringa ve istavrit gibi pelajik balıkların avcılığında kullanılır. İki tekneyle ve tek tekneyle kullanılan tipleri vardır. Ortasu trolleri Türkiye'de özellikle Samsun ve çevresinde hamsi ve çaça balığı avcılığında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Balıkçılık teknolojisi gelişmiş ülkelerde sadece tek tekneyle çekilen ortasu trol ağları kullanılmasına rağmen Türkiye'de 1960 lı yıllardan bu yana yapılan çalışmalar sonunda ancak iki tekneyle çekilen ortasu trollerinin kullanılması yaygınlaştırılabilmiştir. İki tekneyle çekilen ortasu trol ağlarında kapı bulunmaz. Ağın yatay yönde (horizontal) açılması ağı her iki yandan çeken tekneler ile sağlanır.
Ortasu trolleri çok büyük ağlardır. Ağız genişliği 30-60 metre, yüksekliği 10-50 metre olabilir. Çoğu ortasu ağlarında kanat ağı bulunmaz. Dip trollerinin mantar yakası kurşun yakadan daha önde gelirken ortasu ağlarında her iki yaka da çoğunlukla aynı seviyededir.
Tüm trol ağlarında olduğu gibi seçiciliği düzenlenebildiği için yüzey balıkların avcılığında kullanılan diğer endüstriyel av aracı olan gırgır ağlarına göre balık stoklarının korunması yönünden daha faydalıdırlar. Öte yandan Karadeniz’in açık sularında bulunan çaça balığı stoklarının değerlendirilmesi yoluyla balıkçılık üretimini bugünkü düzeyinin beş katına çıkaracak bir potansiyele sahip olmasıyla geleceğin av aracı olarak kabul edilebilir.
Trol ağını iki tekne kullanarak her biri diğer ucundan çekerek geniş bir alan taranabilse de genellikle tek bir geminin çaktığı trol daha popülerdir. Bunun için yatay bir genişlik elde etmeyi ağın ağız yapısı sağlar. Trol ağının giriş kısmı değişik ölçü ve şekillerde mevcuttur ve denizin dibi ile temas sağlaması için tasarlanmış veya suda belirli bir yükseklikte kalması için dizayn edilmiş olabilir. Her iki durumda da, ağın ağız yapısı yatay açılımı sağlamak için hidrodinamik şekli ile bir kanat gibi çalışır. Bütün kanatlar olduğu gibi, çekici tekne ağın düzgün bir şekilde ve işler kalması için sabit bir hızda ilerlemelidir. Bu hız değişir fakat genelde 2.5-4.0 deniz mili aralığındadır.
Trol ağının dikey açılımı üst tarafın yukarı doğru suda durması ve ağ ağzının aşağı tarafının ağırlığını kullanılarak sağlanılır. Aşağı tarafın yapısı dibin şekli ile bağlantılıdır. Eğer suyun taban yapısı düzensiz eğri büğrü ise ağa gelecek hasarı önlemek için ağın taban yapısı daha sağlam olmalıdır.
Trol ağlarının zararlı etkileri
Trol ağlarının deniz dibine ve dolayısıyla deniz canlılarına verdiği zarardan dolayı 1380 sayılı kanunun bazı maddeleri değiştirilerek trol avcılığı Marmara Denizi'nde tamamen yasaklanmış, Türkiye'nin kıyı şeritlerinde ise ancak 3 milden sonra serbest bırakılmıştır.
Kaynakça
- Erdem Y., 2000. Balık Avlama Araçları ve Avlama Teknolojisi Ders Notları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sinop Su Ürünleri Fakültesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Temmuz 2016 Trol aglari yelkenli gemilerden bu yana kullanilan av araclaridir Ilk tipleri Danimarka igriplari ve kirisli trollerdir Daha sonra iki gemi ile cekilen troller ve en son olarak kapili troller gelistirilmistir Gunumuzde kullanilan trolleri Kapili tek gemi ile cekilen troller ve Kapisiz iki gemi ile cekilen troller olarak iki gruba ayirabiliriz Trol gemileriyle balik avlamaya ise Trollemek ismi verilir Kapili trollerde agin yatay acilimi kapilar araciligiyla saglanirken iki tekneyle cekilen trol aglarinda agi her iki yandan ceken tekneler tarafindan saglanir Diger yandan trol aglarini yapilari yonunden dip trolleri ve pelajik troller olarak da iki gruba ayirabiliriz Hem dip trolleri hem de pelajik troller kapili veya kapisiz olabilirler Diger bir ifadeyle dip trollerinin ve pelajik trollerin hem tek tekneyle hem de iki tekneyle cekilen tipleri vardir Trol aginin yapisiTrol donanimi irgat ve direkler trol teli kapilar halat ve ag olmak uzere cesitli bolumlerden olusur Trol irgati trol aginin denize atilip cekilmesinde islev gorur Gucunu ana ya da yardimci makineden alir ve tel tamburlari fenerlikler ve sistemlerinden olusur Trol teli iki adet olan tel tamburlari uzerine sarilmaktadir Yine iki adet olan fenerlikler ise palamar halatinin toplanmasinda kullanilir Fren ve kumanda sistemleri sayesinde motordan kayis kasnak sistemi veya hidrolik pompa araciligiyla alinan gucun tel tamburuna ya da fenerliklere aktarilmasi irgatin calistirilip durdurulmasi saglanir Ayrica cagdas trol teknelerinde ag tamburlari ve daha fonksiyonel trol irgatlari da kullanilmaktadir Bu tur irgatlar cogunlukla hidrolik guc ile calisir bu nedenle kolayca kumanda edilebilir Trol telinin toplanmasi ve tamburlara sarilmasi daha pratik ve duzgun bicimde yapilabilir Trol teknesinin direk donanimi ana bagli iki matafora ile bir bumbadan seren olusur Cagdas trol teknelerinde tekne agin guverteye alinmasini kolaylastirici bir ve uzerinde her iki bordayi bir kopru gibi birbirine baglayan asma mataforalar bulunur Kapilar tek tekne ile cekilen trol aglarinin yatay agiz acikligini saglarlar Trol teli ile palamar halati arasinda yer alir Farkli trol tipleri icin farkli kapilar kullanilir Yaygin kapi tipleri klasik dikdortgen oval V kapi ve suberkrub kapidir Trol donaniminda kapi ile ag arasindaki baglantiyi saglayan halatlar trolun halat donanimini olusturur Palamar halati ag ile kapilari birbirine baglar Derinlik arttikca daha uzun sig sularda ise daha kisa palamar halati kullanilmaktadir Cagdas aglarda palamar halati disinda bas halati denilen macadan aga kadar uzanan halatlar bulunurken klasik aglarda palamar halati ile maca arasinda kalin birkac kat ve 30 mm kalinliginda ucluk ya da ucleme halatlari bulunur Bas halatlari kanat aglarini macanin sinirlamasindan kurtararak trol aginin agiz yuksekliginin artirilmasini saglar Ucleme halati ise agin deniz dibinden kalkmasini engeller agin parcalanmasini engelleme urunle dolan torbadan avlanan urunu bolmelere ayirip bolumler halinde tekneye alma ve torba agzinin baglanmasinda yardimci olur torbanin arkasina kadar devam eder Maca agac ya da demirden yapilan ve bas halatlarini tutan bir ekipmandir Cagdas trol aglarinda maca yerine danleno denilen kuremsi dengeleyiciler kullanilir Trol aglari kanat omuz tunel boru ve torba bolumlerinden olusur Kanat ya da kol aglari avlanacak su urunlerini aga yonlendirir Palamut agi olarak da isimlendirilir Genellikle genis goz acikligina sahip aglardan yapilir Klasik aglarda tek parca duz dikdortgen seklinde ya da macaya gelen kismi dar omuza gelen kismi genis bir yamuk bicimindedir Cagdas aglarin cogunda iki ya da daha fazla parcalidir Omuz aglari kanat aglari ile tunelin arasinda yer alir Kursun yakanin gerisindeki omuz bolumune alt omuz ya da karin denilirken mantar yakanin gerisindeki bolum ise ust omuz olarak adlandirilir Dip trollerinde alt omuz ust omuzdan daha geriden baslar Boylece aga girmekte olan baliklar kursun yaka ile karsi karsiya geldikleri ve agi gordukleri an ag tarafindan sarilmis olur Omuz ile torbayi bir birine baglayan ve agin icerisine giren baliklarin torbaya yonlenmesini saglayan bolume tunel denilir Tunelin omuz aglarina baglandigi bolge genis torbaya baglandigi bolge ise daha dar oldugu icin bu bolum tam bir koni gorunumundedir Ag omuzdan dar torbadan genistir Klasik aglarda ise omuz tunel ve torba bolumleri ayni goz acikligindadir Torba avlanan urunun biriktigi bolum olup en kucuk goz acikligina sahip bolgedir Tunele baglandigi bolumden son ucuna kadar genisligi aynidir Torbada baliklarin biriktigi son bolum deniz zeminine surtunerek asinmasini onlemek amaciyla daha kalin iplerden orulmus genis gozlu bir ortu Katikula ile kaplanmistir Trol agi cesitleriDip trolleri Ozellikle dip baliklari ve eklembacaklilarin karides vs avciliginda kullanilirlarsa da farkli tipleri ve pelajik baliklarin avciliginda da kullanilir Bu aglarin en onemli ozelligi ag cekimi sirasinda agin surekli olarak deniz tabaniyla irtibatli olmasidir Istenmeyen durumlar disinda ag zeminden ayrilmaz Farkli tipte dip trolu aglari vardir Klasik dip trolleri Akdeniz ulkelerine ozgu bir ag turudur bu nedenle Akdeniz tipi kapili klasik dip trolu olarak isimlendirilir Yapiminda ag kesim teknigi ve cagdas yapim kurallari uygulanmadigi icin dusuk verimli bir agdir Diger aglara oranla yapim ve kullanim maliyeti yuksek av gucu dusuk seciciligi yok denecek olcude az bir agdir Tum Akdeniz ulkelerinde halen kullanilan en yaygin dip trolu agidir Yuz yildir kullanilmakta olup yapimi basittir Cagdas aglara gore tek avantaji ag yiprandiginda tamirinin kolay olmasidir Karides trolleri Akdeniz ulkelerinde genellikle klasik dip trollerinin kucuk boyutlulari karides avciliginda kullanilmaktadir Bununla beraber balikcilik ve her turlu teknolojide gelismis diger dunya ulkelerinde karides avciliginda ozel trol aglari kullanilir Bu aglarin baslica ozelligi kucuk olmalaridir Genellikle 6 10 metre agiz genisligine sahip 40 80 cm civarinda agiz yuksekligindedirler Kucuk yapilmalarinin en onemli nedenleri kullanan teknelerin kucuklugudur ayrica aga balik girmesini engellemenin de en kolay yolu agin kucuk yapilmasidir Cogu tipinde palamar halati oldukca kisadir Bazi tiplerinde kapilar direk bas halatlarina baglanir Kucuk aglar olduklari icin bir tekneyle iki ya da daha fazlasi bir arada cekilebilir Yuksek agiz acan dip trolleri Cagdas trol aglarinin en cok bilinenlerindendir Dip baliklarindan pelajik baliklara kadar pek cok turun avciliginda kullanilir Secici ve yuksek verimli bir agdir Agiz genisligi 12 20 metre yuksekligi 2 5 8 metre arasinda degisir Bazi yuksek agiz acan dip trollerinde agiz acikligini artirmak icin mantar yaka uzerine acma ucurtmasi denilen ucuncu bir kapi kullanilir Ortasu trolleri ve pelajik troller Pelajik troller ortasu trolu adiyla da anilir Genellikle hamsi sardalya uskumru ringa ve istavrit gibi pelajik baliklarin avciliginda kullanilir Iki tekneyle ve tek tekneyle kullanilan tipleri vardir Ortasu trolleri Turkiye de ozellikle Samsun ve cevresinde hamsi ve caca baligi avciliginda yogun bir sekilde kullanilmaktadir Balikcilik teknolojisi gelismis ulkelerde sadece tek tekneyle cekilen ortasu trol aglari kullanilmasina ragmen Turkiye de 1960 li yillardan bu yana yapilan calismalar sonunda ancak iki tekneyle cekilen ortasu trollerinin kullanilmasi yayginlastirilabilmistir Iki tekneyle cekilen ortasu trol aglarinda kapi bulunmaz Agin yatay yonde horizontal acilmasi agi her iki yandan ceken tekneler ile saglanir Ortasu trolleri cok buyuk aglardir Agiz genisligi 30 60 metre yuksekligi 10 50 metre olabilir Cogu ortasu aglarinda kanat agi bulunmaz Dip trollerinin mantar yakasi kursun yakadan daha onde gelirken ortasu aglarinda her iki yaka da cogunlukla ayni seviyededir Tum trol aglarinda oldugu gibi seciciligi duzenlenebildigi icin yuzey baliklarin avciliginda kullanilan diger endustriyel av araci olan girgir aglarina gore balik stoklarinin korunmasi yonunden daha faydalidirlar Ote yandan Karadeniz in acik sularinda bulunan caca baligi stoklarinin degerlendirilmesi yoluyla balikcilik uretimini bugunku duzeyinin bes katina cikaracak bir potansiyele sahip olmasiyla gelecegin av araci olarak kabul edilebilir Trol agini iki tekne kullanarak her biri diger ucundan cekerek genis bir alan taranabilse de genellikle tek bir geminin caktigi trol daha populerdir Bunun icin yatay bir genislik elde etmeyi agin agiz yapisi saglar Trol aginin giris kismi degisik olcu ve sekillerde mevcuttur ve denizin dibi ile temas saglamasi icin tasarlanmis veya suda belirli bir yukseklikte kalmasi icin dizayn edilmis olabilir Her iki durumda da agin agiz yapisi yatay acilimi saglamak icin hidrodinamik sekli ile bir kanat gibi calisir Butun kanatlar oldugu gibi cekici tekne agin duzgun bir sekilde ve isler kalmasi icin sabit bir hizda ilerlemelidir Bu hiz degisir fakat genelde 2 5 4 0 deniz mili araligindadir Trol aginin dikey acilimi ust tarafin yukari dogru suda durmasi ve ag agzinin asagi tarafinin agirligini kullanilarak saglanilir Asagi tarafin yapisi dibin sekli ile baglantilidir Eger suyun taban yapisi duzensiz egri bugru ise aga gelecek hasari onlemek icin agin taban yapisi daha saglam olmalidir Trol aglarinin zararli etkileriTrol aglarinin deniz dibine ve dolayisiyla deniz canlilarina verdigi zarardan dolayi 1380 sayili kanunun bazi maddeleri degistirilerek trol avciligi Marmara Denizi nde tamamen yasaklanmis Turkiye nin kiyi seritlerinde ise ancak 3 milden sonra serbest birakilmistir KaynakcaErdem Y 2000 Balik Avlama Araclari ve Avlama Teknolojisi Ders Notlari Ondokuz Mayis Universitesi Sinop Su Urunleri Fakultesi