Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tsotsheba (Gürcüce: ცოცხება; translit.: “tsotsh’eba”), tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır. Borçka kasabasının kuzeyinde, Çoruh Nehrinin sol yakasında yer alır. Borçka kasabasının yaklaşık 18 km uzakta olan Tsotsheba köyü, sonradan Murkiveti’nin mahallesine dönüşmüştür. Halk arasında bugün de Soshoba (Tsotsheba) olarak adlandırılan köy Çavuşlu köyü sınırları içinde yer almaktadır.
Köyün adı
Gürcüce bir ad olan Tsotsheba, köyün bilinen en eski adıdır. Türkçeye Soshoba ya da Sosheba (صوصخبا) olarak girmiştir. 93 Harbi’nde Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Ruslar 1886 nüfus sayımında köyün adını Gürcücesine uygun biçimde Tsotsheba (Цоцхеба) biçiminde kaydetmiştir. Bu tarihten yaklaşık yedi yıl sonra bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze de köyün adını Tsotsheba (ცოცხება) ve Tsotshebi (ცოცხები) olarak yazmıştır.
Tsotsheba’nın ne anlama geldiği kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte “süpürge çalısı vadisi” anlamına gelen Tsotshisheoba’dan (ცოცხის-ხეობა = ცოცხი: süpürge çalısı; ხეობა: vadi) değişime uğramış olabilir.
Demografi
Klarceti bölgesinde kadın ve erkeğin birlikte sayıldığı ilk nüfus sayımı Rus idaresi zamanında yapılmıştır. 1886 tarihli bu sayıma göre Tsotsheba’da 16 hanede 50 kişi yaşıyordu. Hane başına ortalama 3 kişi düşmesi dikkat çekicidir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti ile Rusya arasında karşılıklı göçü öngören üç yıllık anlaşma (1879-1882) çerçevesinde köyde aileler bölünmüş ve nüfusun bir kısmı göç etmiş olabilir. Nitekim Zakaria Çiçinadze 1893 yılında köyden 30 hanenin göç etmiş olduğunu yazar. Tsotsheba bu tarihte Kataphia nahiyesinin bir köyüydü ve 14 köyden oluşan bu nahiyede toplam 592 kişi yaşıyordu. Bu nahiyede bazı köylerin nüfusu 11 kişiye kadar azalmıştı. Sözlü anlatıya göre Gölcük'e bağlı Hasaneyn köyü Tsotsheba'dan göç etmiş Gürcüler tarafından kurulmuştur.
Tsotsheba 1921 yılında Türkiye’ye bırakıldığında köy olmaktan çıkmıştı ve bundan dolayı 1922 ve 1926 tarihli nüfus tespitlerinde köy olarak adı geçmemektedir.
Tarihçe
Tsotsheba’nın hangi dönemden itibaren bir yerleşim olduğu bilinmemektedir. Yerleşim yerinde köyün tarihine ışık tutacak tarihsel bir kalıntı da tespit edilmemiştir. Bununla birlikte bulunduğu bölge itibarıyla Tsotsheba antik çağda Kolheti Krallığı sınırları içinde yer aldı. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri yönetiminde kaldı. 16. yüzyılın sonlarına da Osmanlılar tarafından ele geçirildi.
Tsotsheba, uzun süre Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Çarlık Rusyası’nın eline geçti. Bu savaştan yaklaşık sekiz yıl sonra 1886 yılında Rusların yaptığı nüfus sayımına göre köy, Batum oblastı sınırları içinde Batum sancağının (okrug) Gonio kazasına (uçastok) bağlıydı. Gonio kazası sınırları içinde yer alan Kataphia nahiyesinin köylerinden biriydi. Tsotsheba dışında bu nahiyede Arçuet (Арчует), Başköy (Башкёй), Beğlevan (Беглеван), Gidreveti (Гидревети), Katabhia (Катабхиа), Murkiveti (Муркивети), Nedzia (Недзиа), Ohordia (Охордиа), Skuruça (Скуруча), Sucuna (Суджуна), (Чкадуэти) ve Enimağla (Энимагла) köyleri yer alıyordu. Daha sonraki bir tarihte bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze Tsotsheba'nın çok yüksekte yer alan bir köy olduğunu belirtmiştir.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer alan Tsotsheba, 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya'yla imzaladığı Moskova Antlaşması’yla Türkiye’ye bırakıldı. Tsotsheba bu tarihte büyük bir olasılıkla Murkiveti’nin bir mahallesine dönüştürülmüştür.
Kaynakça
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 240,
- ^ a b c "Gonio kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2020.
- ^ a b c Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 149.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), 1912, s. 136, Tiflis.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tsotsheba Gurcuce ცოცხება translit tsotsh eba tarihsel Klarceti bolgesindeki yerlesim yerlerinden biridir Bugun Artvin ilinin Borcka ilcesinde yer alir Borcka kasabasinin kuzeyinde Coruh Nehrinin sol yakasinda yer alir Borcka kasabasinin yaklasik 18 km uzakta olan Tsotsheba koyu sonradan Murkiveti nin mahallesine donusmustur Halk arasinda bugun de Soshoba Tsotsheba olarak adlandirilan koy Cavuslu koyu sinirlari icinde yer almaktadir Koyun adiGurcuce bir ad olan Tsotsheba koyun bilinen en eski adidir Turkceye Soshoba ya da Sosheba صوصخبا olarak girmistir 93 Harbi nde Tao Klarceti bolgesini ele geciren Ruslar 1886 nufus sayiminda koyun adini Gurcucesine uygun bicimde Tsotsheba Cocheba biciminde kaydetmistir Bu tarihten yaklasik yedi yil sonra bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze de koyun adini Tsotsheba ცოცხება ve Tsotshebi ცოცხები olarak yazmistir Tsotsheba nin ne anlama geldigi kesin olarak bilinmemektedir Bununla birlikte supurge calisi vadisi anlamina gelen Tsotshisheoba dan ცოცხის ხეობა ცოცხი supurge calisi ხეობა vadi degisime ugramis olabilir DemografiKlarceti bolgesinde kadin ve erkegin birlikte sayildigi ilk nufus sayimi Rus idaresi zamaninda yapilmistir 1886 tarihli bu sayima gore Tsotsheba da 16 hanede 50 kisi yasiyordu Hane basina ortalama 3 kisi dusmesi dikkat cekicidir 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan Osmanli Devleti ile Rusya arasinda karsilikli gocu ongoren uc yillik anlasma 1879 1882 cercevesinde koyde aileler bolunmus ve nufusun bir kismi goc etmis olabilir Nitekim Zakaria Cicinadze 1893 yilinda koyden 30 hanenin goc etmis oldugunu yazar Tsotsheba bu tarihte Kataphia nahiyesinin bir koyuydu ve 14 koyden olusan bu nahiyede toplam 592 kisi yasiyordu Bu nahiyede bazi koylerin nufusu 11 kisiye kadar azalmisti Sozlu anlatiya gore Golcuk e bagli Hasaneyn koyu Tsotsheba dan goc etmis Gurculer tarafindan kurulmustur Tsotsheba 1921 yilinda Turkiye ye birakildiginda koy olmaktan cikmisti ve bundan dolayi 1922 ve 1926 tarihli nufus tespitlerinde koy olarak adi gecmemektedir TarihceTsotsheba nin hangi donemden itibaren bir yerlesim oldugu bilinmemektedir Yerlesim yerinde koyun tarihine isik tutacak tarihsel bir kalinti da tespit edilmemistir Bununla birlikte bulundugu bolge itibariyla Tsotsheba antik cagda Kolheti Kralligi sinirlari icinde yer aldi Erken ve gec Orta Cag da Gurcu kralliklari ve prenslikleri yonetiminde kaldi 16 yuzyilin sonlarina da Osmanlilar tarafindan ele gecirildi Tsotsheba uzun sure Osmanli yonetiminde kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Carlik Rusyasi nin eline gecti Bu savastan yaklasik sekiz yil sonra 1886 yilinda Ruslarin yaptigi nufus sayimina gore koy Batum oblasti sinirlari icinde Batum sancaginin okrug Gonio kazasina ucastok bagliydi Gonio kazasi sinirlari icinde yer alan Kataphia nahiyesinin koylerinden biriydi Tsotsheba disinda bu nahiyede Arcuet Archuet Baskoy Bashkyoj Beglevan Beglevan Gidreveti Gidreveti Katabhia Katabhia Murkiveti Murkiveti Nedzia Nedzia Ohordia Ohordia Skuruca Skurucha Sucuna Sudzhuna Chkadueti ve Enimagla Enimagla koyleri yer aliyordu Daha sonraki bir tarihte bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze Tsotsheba nin cok yuksekte yer alan bir koy oldugunu belirtmistir I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde yer alan Tsotsheba 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya yla imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Turkiye ye birakildi Tsotsheba bu tarihte buyuk bir olasilikla Murkiveti nin bir mahallesine donusturulmustur Kaynakca Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 240 ISBN 9786055708856 a b c Gonio kazasi 1886 Yili Rusca 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2020 a b c Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 149 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculerin Osmanli Ulkesine Buyuk Gocu Gurcuce 1912 s 136 Tiflis Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41