Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tskarostavi Kilisesi (Gürcüce: წყაროსთავის საეპისკოპოსო ტაძარი), tarihsel Cavaheti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş olan Gürcü piskoposluk kilisesidir. Günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesinde kalan ve eski adı Tskarostavi olan Öncül köyünde bulunuyordu.
 Tskarostavi Piskoposluğu'nun kilisesi olan Tskarostavi Kilisesi, 1900. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Öncül, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°14′21″K 43°09′52″D / 41.23917°K 43.16444°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 6. yüzyıl (ilk) 10. yüzyıl (yeniden) |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Tarihçe
Tzkarostavi (წყაროსთავი) köyü, Orta Çağ'da Gürcü piskoposluk merkezlerinden biriydi. Birleşik Gürcistan Krallığı]]'nda Tzkarostavi piskoposluğu hiyerarşik açıdan 14. sırada yer alıyordu. Gürcüce olan köyün adı "pınar başı" anlamına gelir. Nitekim Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, kilisenin aşağısında gür bir pınarın olduğunu, vadi boyunca akarak Kura Nehri'ne katıldığını yazmıştır. Gürcü coğrafyacı ve tarihçi Vahuşti'nin verdiği bilgiye göre, Tskarostavi köyündeki piskoposluk kilisesinin ilki 6. yüzyılda Gürcü kralı Gorgasali'nin oğlu Mirdat tarafından inşa edilmiştir. Bu yapı büyük ve güzel kubbeli bir kiliseydi. Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılında tanımladığı Tzkarostavi Kilisesi, 10. yüzyılda yeniden inşa edilmiş olan yapıydı. Bu tarihte büyük ölçüde sağlam olan kilise, 1970’lerde dinamitle yıkılmış ve yerinde bir cami inşa edilmiştir. Bu şekilde yıkılmış olan Tzkarostavi Kilisesi'nin cami olarak da kullanıldığı Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Konstantine Odişaria'nın gezi notlarından anlaşılmaktadır. Nitekim 1902 yılında Ekvtime Takaişvili de Müslüman Gürcülerin Tzkarostavi Kilisesi'ni camiye çevirmiş olduğunu ve bunun sayesinde yapının harap olmaktan kurtulduğunu yazmıştır.
Mimari
Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre Tzakrostavi Kilisesi'nin uzunuluğu, batıdaki yan sunağını da kapsayacak biçimde yaklaşık 31 metre, genişiliği ise, kuzey ve güney yan sunakları da hesaba katıldığında yaklaşık 15 metreydi. Kilisenin tabanı üç basamaktan oluşuyordu. Planı genel olarak Opiza Kilisesi'nin planına benziyordu; nefin batıya doğru uzanması sonucunda bir haç formu ortaya çıkmıştı. Yedi metre genişliğinde olan orta apsis, dıştan dikdörtgen şeklinde, içten yarım daire şeklindeydi. Yan apsisler ise, dıştan ve içten dörtgen forma sahipti. Kilisenin geniş kapılar, batı ve güney koridorlarına açılıyordu. Kuzey koridorunun kuzeyden bir kapısı ve iki penceresi vardı ve geniş bir kapıya kilisenin ana kısmına bağlanıyordu.
Kilisenin kubbesi çökmüş, ama kasnağı sağlam kalmıştı. Kasnağın dıştan sekizgen, içten yuvarlaktı. Kasnağın cepheleri, basit başlıklı çift sütunlar üzerine oturan kemerlerle süslenmişti. Kasnağın her iki cepheden birinde bir pencere bulunuyordu. Cephelerin üst kısımları, özellikle penceresiz olan cepheler, dörtgen kesme taşlarla, bazen içlerinde haçlarla veya taş üzerine yelpaze şeklinde motfilerşe süslenmişti. Renkli taşlar, özellikle beyaz olanlar da süsleme görevi görüyordu. Bununla birlikte kilise kasnağının en değerli süslemeleri, kemerlerin birleşim yerlerinin üzerine yatay bindirmeye veya kubbe tabanına kadar yerleştirilen kabartmalardı. Kabartma şeklinde sekiz figür vardı. Bunların arasında, genellikle Vaftizci Yahya'nın temsil edildiği gibi sağ elini uzatmış bir adam figürü, Meryem Ana figürü de yer alıyordu.
Kilisenin sunağının kemerinde Gürcü alfabesinin Hutsusri harfleriyle bir yazıt bulunuyordu. Kilisenin içi duvarlarındaki fresklerin izleri fark ediliyordu.
Ekvtime Takaişvili'nin ziyareti sırasında camiye çevrilmiş olan kilisenin kuzeydoğu köşesine moloz taşlarla inşa edilmiş yüksek bir minare eklenmişti. Minareye giden geçit kilisenin en batı kısmından başlıyor ve kuzey koridorunun çatısından geçerek tüm kuzey duvarı boyunca dik bir şekilde uzanıyordu. Bu uzantı kilisenin kuzey cephesinin şeklini bozmuştu.
İnsan eliyle yıkılmış olan kilisenin taşları köyde değişik yapılarda kullanılmıştır. Bu yapılardan biri olan camide kilisenin motifli taşları bulunmaktadır. Motifli taşlardan biri de köydeki bir evin duvarında tespit edilmiştir.
Galeri
-
![image]()
Kilisenin planı -
![image]()
Kilisenin kubbe kasnağı -
![image]()
Kiliseden genel bir görünüm -
![image]()
Bugün terk edilmiş olan bir evde kilisenin taşları -
![image]()
Kilisenin yerinde inşa edilmiş olan cami
Kaynakça
- ^ a b c d e f Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 45-51.
- ^ K. Odişaria, "Ardahan Bölgesindeki Müslüman Gürcüler", Sakartvelo gazetesi, 24 Ocak 1917, Sayı: 18; sayfa: 4.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 224, 401, .
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 51 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tskarostavi Kilisesi Gurcuce წყაროსთავის საეპისკოპოსო ტაძარი tarihsel Cavaheti bolgesinde erken Orta Cag da insa edilmis olan Gurcu piskoposluk kilisesidir Gunumuzde Ardahan ilinin Cildir ilcesinde kalan ve eski adi Tskarostavi olan Oncul koyunde bulunuyordu Tzkarostavi KilisesiTskarostavi Piskoposlugu nun kilisesi olan Tskarostavi Kilisesi 1900 Temel bilgilerKonumOncul CildirKoordinatlar41 14 21 K 43 09 52 D 41 23917 K 43 16444 D 41 23917 43 16444InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmisMimariTamamlanma6 yuzyil ilk 10 yuzyil yeniden OzelliklerMalzemelerTasTarihceTzkarostavi წყაროსთავი koyu Orta Cag da Gurcu piskoposluk merkezlerinden biriydi Birlesik Gurcistan Kralligi nda Tzkarostavi piskoposlugu hiyerarsik acidan 14 sirada yer aliyordu Gurcuce olan koyun adi pinar basi anlamina gelir Nitekim Gurcu tarihci ve arkeolog Ekvtime Takaisvili kilisenin asagisinda gur bir pinarin oldugunu vadi boyunca akarak Kura Nehri ne katildigini yazmistir Gurcu cografyaci ve tarihci Vahusti nin verdigi bilgiye gore Tskarostavi koyundeki piskoposluk kilisesinin ilki 6 yuzyilda Gurcu krali Gorgasali nin oglu Mirdat tarafindan insa edilmistir Bu yapi buyuk ve guzel kubbeli bir kiliseydi Ekvtime Takaisvili nin 1902 yilinda tanimladigi Tzkarostavi Kilisesi 10 yuzyilda yeniden insa edilmis olan yapiydi Bu tarihte buyuk olcude saglam olan kilise 1970 lerde dinamitle yikilmis ve yerinde bir cami insa edilmistir Bu sekilde yikilmis olan Tzkarostavi Kilisesi nin cami olarak da kullanildigi Birinci Dunya Savasi yillarinda Ardahan bolgesini gezen Konstantine Odisaria nin gezi notlarindan anlasilmaktadir Nitekim 1902 yilinda Ekvtime Takaisvili de Musluman Gurculerin Tzkarostavi Kilisesi ni camiye cevirmis oldugunu ve bunun sayesinde yapinin harap olmaktan kurtuldugunu yazmistir MimariEkvtime Takaisvili nin verdigi bilgiye gore Tzakrostavi Kilisesi nin uzunulugu batidaki yan sunagini da kapsayacak bicimde yaklasik 31 metre genisiligi ise kuzey ve guney yan sunaklari da hesaba katildiginda yaklasik 15 metreydi Kilisenin tabani uc basamaktan olusuyordu Plani genel olarak Opiza Kilisesi nin planina benziyordu nefin batiya dogru uzanmasi sonucunda bir hac formu ortaya cikmisti Yedi metre genisliginde olan orta apsis distan dikdortgen seklinde icten yarim daire seklindeydi Yan apsisler ise distan ve icten dortgen forma sahipti Kilisenin genis kapilar bati ve guney koridorlarina aciliyordu Kuzey koridorunun kuzeyden bir kapisi ve iki penceresi vardi ve genis bir kapiya kilisenin ana kismina baglaniyordu Kilisenin kubbesi cokmus ama kasnagi saglam kalmisti Kasnagin distan sekizgen icten yuvarlakti Kasnagin cepheleri basit baslikli cift sutunlar uzerine oturan kemerlerle suslenmisti Kasnagin her iki cepheden birinde bir pencere bulunuyordu Cephelerin ust kisimlari ozellikle penceresiz olan cepheler dortgen kesme taslarla bazen iclerinde haclarla veya tas uzerine yelpaze seklinde motfilerse suslenmisti Renkli taslar ozellikle beyaz olanlar da susleme gorevi goruyordu Bununla birlikte kilise kasnaginin en degerli suslemeleri kemerlerin birlesim yerlerinin uzerine yatay bindirmeye veya kubbe tabanina kadar yerlestirilen kabartmalardi Kabartma seklinde sekiz figur vardi Bunlarin arasinda genellikle Vaftizci Yahya nin temsil edildigi gibi sag elini uzatmis bir adam figuru Meryem Ana figuru de yer aliyordu Kilisenin sunaginin kemerinde Gurcu alfabesinin Hutsusri harfleriyle bir yazit bulunuyordu Kilisenin ici duvarlarindaki fresklerin izleri fark ediliyordu Ekvtime Takaisvili nin ziyareti sirasinda camiye cevrilmis olan kilisenin kuzeydogu kosesine moloz taslarla insa edilmis yuksek bir minare eklenmisti Minareye giden gecit kilisenin en bati kismindan basliyor ve kuzey koridorunun catisindan gecerek tum kuzey duvari boyunca dik bir sekilde uzaniyordu Bu uzanti kilisenin kuzey cephesinin seklini bozmustu Insan eliyle yikilmis olan kilisenin taslari koyde degisik yapilarda kullanilmistir Bu yapilardan biri olan camide kilisenin motifli taslari bulunmaktadir Motifli taslardan biri de koydeki bir evin duvarinda tespit edilmistir GaleriKilisenin plani Kilisenin kubbe kasnagi Kiliseden genel bir gorunum Bugun terk edilmis olan bir evde kilisenin taslari Kilisenin yerinde insa edilmis olan camiKaynakca a b c d e f Ekvtime Takaisvili Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri Materialy po arheologii Kavkaza Moskova 1909 s 45 51 K Odisaria Ardahan Bolgesindeki Musluman Gurculer Sakartvelo gazetesi 24 Ocak 1917 Sayi 18 sayfa 4 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 224 401 ISBN 9789941478178 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 51 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5