Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu, Türkiye'deki sönmüş yanardağların listesidir.
Türkiye’de volkanik alanların oluşumu, III. Jeolojik Zaman olan Tersiyer’de yani günümüzden yaklaşık 20 milyon yıl önce başlamıştır. Bu dönemde yerkabuğundaki kırıklardan çıkan lavlar Anadolu’da farklı yer şekilleri oluşturmuştur. Tersiyer başlarından tarihi çağlara kadar belirli aralıklarla devam eden volkanizma sonucu milyonlarca metreküp volkanik malzeme yüzeye yayılmış ve başta Doğu Anadolu’da olmak üzere yer yer 1000 metreden daha kalın volkanik bir kabuk eklenmiştir. Doğu Anadolu’nun yüksek olmasının bir nedeni de kalın volkanik örtünün varlığıdır. Bu dönemde oluşan volkanik dağlar o kadar yüksektir ki, bunlar Türkiye'nin en yüksek dağlarını oluşturmaktadır. Tarihi zamanlara ulaşan volkanik etkinlikler ise Erciyes ve Nemrut volkanında gerçekleşmiştir. Ancak günümüzde Türkiye’de aktif volkan bulunmamaktadır. Bilim adamları, yanardağları 'tamamen sönmüş' kabul etmenin son derece yanlış olduğu, Türkiye için az da olsa halen risk bulunduğu fikrindedir. Bazı yanardağlarda (Erciyes, Hasan dağı, Büyük ve Küçük Ağrı dağları, Tendürek, Nemrut, Süphan dağları vb.) halen gaz ve buhar çıkışları gözlenmektedir.
| İsim | Yükseklik | Konum | Son aktivite | |
| metre | feet | Koordinatlar | ||
| Hasan Dağı | 3268 | 10,672 | 38°08′N 34°10′E / 38.13°K 34.17°D | Kasım 2021 |
| Tendürek Dağı | 3584 | 11,758 | 39°20′N 43°50′E / 39.33°K 43.83°D | 1855 |
| Ağrı Dağı | 5137 | 16,854 | 39°42′N 44°17′E / 39.70°K 44.28°D | 2 Temmuz 1840 |
| Nemrut Dağı (Bitlis) | 2948 | 9672 | 38°39′N 42°14′E / 38.65°K 42.23°D | 1692 |
| Erciyes Dağı | 3916 | 12,848 | 38°31′N 35°23′E / 38.52°K 35.38°D | MÖ 253 |
| Süphan Dağı | 4158 | 13,642 | 38°55′N 42°49′E / 38.92°K 42.82°D | |
| 2323 | 7621 | 39°10′N 43°20′E / 39.17°K 43.33°D | Holosen Dönemi | |
| Göllü Dağ | 2143 | 7031 | 38°15′N 34°34′E / 38.25°K 34.57°D | Holosen Dönemi |
| Kula Tepeleri | 750 | 2461 | 38°35′N 28°31′E / 38.58°K 28.52°D | Holosen Dönemi |
| Acıgöl-Nevşehir | 1689 | 5541 | 38°34′N 34°31′E / 38.57°K 34.52°D | MÖ 2080 ± 200 yıl |
| Akyarlar | 172 | 564 | 36°59′N 27°19′E / 36.98°K 27.31°D | Bilinmiyor |
| Karaca Dağ | 1957 | 6421 | 37°40′N 39°50′E / 37.67°K 39.83°D | 100.000 yıl önce |
| Karadağ | 2271 | 7450 | 37°15′N 33°05′E / 37.25°K 33.08°D | Bilinmiyor |
| Erzurum-Kars Platosu | 3000 | 9842 | 40°45′N 42°54′E / 40.75°K 42.90°D | Bilinmiyor |
| 435 | 1427 | 36°47′N 36°31′E / 36.79°K 36.52°D | 1222 | |
| Karapınar Düzlüğü | 1302 | 4272 | 37°40′N 33°39′E / 37.67°K 33.65°D | M.Ö. 7.000 (Meke gölü) |
Ege Bölgesi Volkanları
Ege Bölgesinde Biga dağları, Dumanlıdağ, Yunt dağı volkaniktir. Türkiye'deki en genç volkanlar ise Manisa'nın Kula İlçesi yakınlarındaki Kula Volkanları'dır. Bu özelliği nedeniyle bu yöreye Yanık Ülke (Katakaumene) denilmektedir. Bu volkanik arazide, volkanik küller içinde bulunan insanlara ait ayak izleri ise dünyada sadece birkaç bölgede vardır. Bu izler, volkan patlamalar sırasında bölgede insanların yaşadığının en belirgin kanıtıdır.
İç Anadolu Bölgesi Volkanları
Türkiye'de genç volkanik alanların çok yaygın ve çeşitli volkanik şekiller yönünden zengin olan bölgesi İç Anadolu’nun güney ve güneydoğusudur. 60 milyon yıl önce 3. Jeolojik Zaman’da Toros dağlarının yükselmesi sırasında bu alanda yanardağlar faaliyete geçmiştir. Bu alanda Erciyes (3917 m.), Melendiz (1898 m.), Hasandağı (3268 m) yer alır. Bunlardan Erciyes’in yüksek kısımları her mevsim karla kaplıdır ve kuzeyinde bir kilometre uzunluğunda dağ buzulu vardır Erciyes, Hasandağı ve ikisinin arasında kalan Göllüdağ’ın, bölgeye püskürttüğü lavlar ve volkanik küller, o dönemde bölgede yer alan göllerde birikerek yumuşak bir taş olan tüf’leri oluşturmuştur. Tüf tabakasının üzeri yer yer sert bazalttan oluşan ince bir lav tabakasıyla örtülmüştür. Zamanla bazalt çatlayıp parçalara ayrılmış ve yağmurlar çatlaklardan sızıp yumuşak tüfü aşındırmaya başlamıştır. Yumuşak bir taş olan tüflerin milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgâr tarafından aşındırılmasıyla sert bazalt kayasından şapkaları bulunan koniler oluşmuştur. Bu değişik ve ilginç biçimli kayalara halk arasında "Peri bacası” denilmektedir. Günümüzde Türkiye’nin en turistik yerlerinden bir olan bu bölge Kapadokya olarak bilinmektedir. Volkanik gazların oluşturduğu patlama sırasında yerde büyük bir çukurluk oluşur ve havaya fırlayan maddeler patlama kuyusunun çevresinde alçak bir halka oluşturursa bu şekle “Maar” denilir. İç Anadolu’da Karapınar yakınlarındaki Acıgöl ve Meke tuzlası tipik maar oluşumlarıdır. Acıgöl yaklaşık 1,5 km çapa sahiptir ve içinde bir göl barındırır. Meke Tuzlası’da bulunan gölde, maar oluşumundan sonra gelişmiş küçük bir volkan konisi yer alır.
Doğu Anadolu Bölgesi Volkanları
Türkiye’de volkanik alanların geniş bir yer kapladığı diğer bir bölgemiz Doğu Anadolu’dur. Doğu Anadolu’da volkanik platoların üzerinde yükselen dağlar, Türkiye'nin en yüksek dağları arasında girmektedir. Bunlardan Büyük Ağrı ve onun güneydoğusundaki Küçük Ağrı dağları 130 km çapında ortak bir tabana sahip olmakla birlikte iki ayrı dağdır. Bu büyük kütle 3000 m.den itibaren iki ayrı koniye ayrılır. Büyük Ağrı 5165 m. Küçük Ağrı 3925 m. yüksekliğe sahiptir. Dağın yükseltisi daimi kar sınırını geçtiği için 4000 m. den itibaren buzullar görülür. Volkanlar lav, volkanik breş ve tüflerden oluşur.
Bir inanışa göre, Büyük Ağrı Dağı Nuh'un gemisinin karaya oturduğu dağdır. Nuh tufanı sonucunda karaya oturan geminin burada kaldığı öne sürülmektedir. 1983 yılından itibaren kutsal geminin kalıntılarını burada arama çalışmaları hızlanmıştır. Günümüzde burası açık hava müzesi olarak koruma altına alınmıştır. Aslında bu, gemi biçiminde bir şekil, iz (silüet) dir. İlk bakışta gerçekten gemiye benzeyen bu yapının heyelanın etkisiyle mi, yoksa Nuh’un gemisinin karaya oturduğu yer mi olduğu henüz tartışma konusudur. Bu şekil yer kabuğunun bir oyunu sonucunda oluşsa dahi, şekil yer bilimleri açısından da ilginçtir. Ağrı’nın güneydoğusunda yer alan Tendürek faaliyeti en yakın tarihte sona eren volkanlardan biridir. Dağ sıcak su ve gazlar püskürtme evresindedir.
Nemrut Dağı, Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü’nün batısında yer alan bir volkandır. Yükseltisi 2935 m. olan Nemrut volkanın zirvesinde çapı 6 km.yi bulan ve dik yamaçlar ile çevrili daire şekilli bir kaldera bulunur. Kalderanın batısında bir göl yer alır. Jeolojik kayıtlara göre Nemrut Volkanından son lav çıkışları 1441, 1597 ve 1692 yıllarında yaşanmıştır. 1441 yılında, halk arasında “Kantaşı Mevkii” olarak adlandırılan yerde, aktivite sonucu lav akıntıları yaklaşık 10 km²'lik bir alanda etkili olmuştur. Günümüzde Nemrut volkanından sıcak gazlar çıkmaktadır.
Jeologlar Türkiye'nin faaliyete geçebilecek en 'riskli' yanardağı olarak, Bitlis sınırlarında yer alan Nemrut Dağı’nı göstermektedirler. İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Işık Özpeker, bu yanardağın 564 yıldır faaliyete geçmediğini ancak volkanın takip edilmesi gerektiğini, Nemrut dağında oluşabilecek bir volkanik patlamanın bölgede önemli düzeyde tehlike yaratması söz konusu olabileceğini ifade etmektedir. Sönmüş bir volkan olan Süphan dağı, Anadolu'nun Büyük Ağrı ve Cilo dağından sonra üçüncü yüksek dağıdır. Van Gölü’nün kuzeyinde yer alan Süphan dağını en yüksek zirvesi 4058 m.dir ve zirve bir örtü buzulu ile kaplıdır. Bu dağdan çıkan lavlar Van Gölü’ne kadar akmıştır.
Türkiye'nin aktif sayılacak diğer bir volkanı Ağrı sınırları içinde bulunan Tendürek volkanıdır. Dağın doğusunda bulunan ve çapı yaklaşık 500 metre olan kraterden sıcak su buharları ve hidrojen sülfür gazları çıkar. Bu gazlar kraterin kenarlarında, sarı renkli bir mineral olan kükürt oluşumunu sağlar. Volkandan püsküren sıcak su buharlarının sıcaklığı yaklaşık 60 °C civarındadır.
Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Volkanları
Türkiye'deki genç volkanların bir bölümü Antakya-Maraş çevresinde (Ceyhan-Hassa) yer alır. Üç tepe volkan konisinden çıkan akıcı lavlar ovanın eğimine doğru akarak süngerimsi, üzerinde yürünmesi çok güç bir örtü oluşturmuştur. Halk arasında bu lav akıntılarına “leçe” denilmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır’ın kuzeyinde yer alan Karacadağ çok akıcı lavların üst üste yığılması oluşmuş basık görünümlü bir volkandır.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Türkiye'deki yanardağlar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).20 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu Turkiye deki sonmus yanardaglarin listesidir Turkiye de volkanik alanlarin olusumu III Jeolojik Zaman olan Tersiyer de yani gunumuzden yaklasik 20 milyon yil once baslamistir Bu donemde yerkabugundaki kiriklardan cikan lavlar Anadolu da farkli yer sekilleri olusturmustur Tersiyer baslarindan tarihi caglara kadar belirli araliklarla devam eden volkanizma sonucu milyonlarca metrekup volkanik malzeme yuzeye yayilmis ve basta Dogu Anadolu da olmak uzere yer yer 1000 metreden daha kalin volkanik bir kabuk eklenmistir Dogu Anadolu nun yuksek olmasinin bir nedeni de kalin volkanik ortunun varligidir Bu donemde olusan volkanik daglar o kadar yuksektir ki bunlar Turkiye nin en yuksek daglarini olusturmaktadir Tarihi zamanlara ulasan volkanik etkinlikler ise Erciyes ve Nemrut volkaninda gerceklesmistir Ancak gunumuzde Turkiye de aktif volkan bulunmamaktadir Bilim adamlari yanardaglari tamamen sonmus kabul etmenin son derece yanlis oldugu Turkiye icin az da olsa halen risk bulundugu fikrindedir Bazi yanardaglarda Erciyes Hasan dagi Buyuk ve Kucuk Agri daglari Tendurek Nemrut Suphan daglari vb halen gaz ve buhar cikislari gozlenmektedir Hasandagi AksarayIsim Yukseklik Konum Son aktivitemetre feet KoordinatlarHasan Dagi 3268 10 672 38 08 N 34 10 E 38 13 K 34 17 D 38 13 34 17 Hasan Dagi Kasim 2021Tendurek Dagi 3584 11 758 39 20 N 43 50 E 39 33 K 43 83 D 39 33 43 83 Tendurek Dagi 1855Agri Dagi 5137 16 854 39 42 N 44 17 E 39 70 K 44 28 D 39 70 44 28 Mount Ararat 2 Temmuz 1840Nemrut Dagi Bitlis 2948 9672 38 39 N 42 14 E 38 65 K 42 23 D 38 65 42 23 Nemrut Dagi 1692Erciyes Dagi 3916 12 848 38 31 N 35 23 E 38 52 K 35 38 D 38 52 35 38 Erciyes Dagi MO 253Suphan Dagi 4158 13 642 38 55 N 42 49 E 38 92 K 42 82 D 38 92 42 82 Suphan Dagi 2323 7621 39 10 N 43 20 E 39 17 K 43 33 D 39 17 43 33 Girekol Holosen DonemiGollu Dag 2143 7031 38 15 N 34 34 E 38 25 K 34 57 D 38 25 34 57 Gollu Dag Holosen DonemiKula Tepeleri 750 2461 38 35 N 28 31 E 38 58 K 28 52 D 38 58 28 52 Kula Holosen DonemiAcigol Nevsehir 1689 5541 38 34 N 34 31 E 38 57 K 34 52 D 38 57 34 52 Acigol Nevsehir MO 2080 200 yilAkyarlar 172 564 36 59 N 27 19 E 36 98 K 27 31 D 36 98 27 31 Akyarlar BilinmiyorKaraca Dag 1957 6421 37 40 N 39 50 E 37 67 K 39 83 D 37 67 39 83 Karaca Dag 100 000 yil onceKaradag 2271 7450 37 15 N 33 05 E 37 25 K 33 08 D 37 25 33 08 Karadag BilinmiyorErzurum Kars Platosu 3000 9842 40 45 N 42 54 E 40 75 K 42 90 D 40 75 42 90 Kars Plateau Bilinmiyor435 1427 36 47 N 36 31 E 36 79 K 36 52 D 36 79 36 52 Koruohyuk Hatay Field 1222Karapinar Duzlugu 1302 4272 37 40 N 33 39 E 37 67 K 33 65 D 37 67 33 65 Karapinar Field M O 7 000 Meke golu Ege Bolgesi VolkanlariKula Volkanlari Ege Bolgesinde Biga daglari Dumanlidag Yunt dagi volkaniktir Turkiye deki en genc volkanlar ise Manisa nin Kula Ilcesi yakinlarindaki Kula Volkanlari dir Bu ozelligi nedeniyle bu yoreye Yanik Ulke Katakaumene denilmektedir Bu volkanik arazide volkanik kuller icinde bulunan insanlara ait ayak izleri ise dunyada sadece birkac bolgede vardir Bu izler volkan patlamalar sirasinda bolgede insanlarin yasadiginin en belirgin kanitidir Ic Anadolu Bolgesi VolkanlariErciyes Dagi Kayseri Turkiye de genc volkanik alanlarin cok yaygin ve cesitli volkanik sekiller yonunden zengin olan bolgesi Ic Anadolu nun guney ve guneydogusudur 60 milyon yil once 3 Jeolojik Zaman da Toros daglarinin yukselmesi sirasinda bu alanda yanardaglar faaliyete gecmistir Bu alanda Erciyes 3917 m Melendiz 1898 m Hasandagi 3268 m yer alir Bunlardan Erciyes in yuksek kisimlari her mevsim karla kaplidir ve kuzeyinde bir kilometre uzunlugunda dag buzulu vardir Erciyes Hasandagi ve ikisinin arasinda kalan Golludag in bolgeye puskurttugu lavlar ve volkanik kuller o donemde bolgede yer alan gollerde birikerek yumusak bir tas olan tuf leri olusturmustur Tuf tabakasinin uzeri yer yer sert bazalttan olusan ince bir lav tabakasiyla ortulmustur Zamanla bazalt catlayip parcalara ayrilmis ve yagmurlar catlaklardan sizip yumusak tufu asindirmaya baslamistir Yumusak bir tas olan tuflerin milyonlarca yil boyunca yagmur ve ruzgar tarafindan asindirilmasiyla sert bazalt kayasindan sapkalari bulunan koniler olusmustur Bu degisik ve ilginc bicimli kayalara halk arasinda Peri bacasi denilmektedir Gunumuzde Turkiye nin en turistik yerlerinden bir olan bu bolge Kapadokya olarak bilinmektedir Volkanik gazlarin olusturdugu patlama sirasinda yerde buyuk bir cukurluk olusur ve havaya firlayan maddeler patlama kuyusunun cevresinde alcak bir halka olusturursa bu sekle Maar denilir Ic Anadolu da Karapinar yakinlarindaki Acigol ve Meke tuzlasi tipik maar olusumlaridir Acigol yaklasik 1 5 km capa sahiptir ve icinde bir gol barindirir Meke Tuzlasi da bulunan golde maar olusumundan sonra gelismis kucuk bir volkan konisi yer alir Dogu Anadolu Bolgesi VolkanlariAgri Dagi Turkiye de volkanik alanlarin genis bir yer kapladigi diger bir bolgemiz Dogu Anadolu dur Dogu Anadolu da volkanik platolarin uzerinde yukselen daglar Turkiye nin en yuksek daglari arasinda girmektedir Bunlardan Buyuk Agri ve onun guneydogusundaki Kucuk Agri daglari 130 km capinda ortak bir tabana sahip olmakla birlikte iki ayri dagdir Bu buyuk kutle 3000 m den itibaren iki ayri koniye ayrilir Buyuk Agri 5165 m Kucuk Agri 3925 m yukseklige sahiptir Dagin yukseltisi daimi kar sinirini gectigi icin 4000 m den itibaren buzullar gorulur Volkanlar lav volkanik bres ve tuflerden olusur Bir inanisa gore Buyuk Agri Dagi Nuh un gemisinin karaya oturdugu dagdir Nuh tufani sonucunda karaya oturan geminin burada kaldigi one surulmektedir 1983 yilindan itibaren kutsal geminin kalintilarini burada arama calismalari hizlanmistir Gunumuzde burasi acik hava muzesi olarak koruma altina alinmistir Aslinda bu gemi biciminde bir sekil iz siluet dir Ilk bakista gercekten gemiye benzeyen bu yapinin heyelanin etkisiyle mi yoksa Nuh un gemisinin karaya oturdugu yer mi oldugu henuz tartisma konusudur Bu sekil yer kabugunun bir oyunu sonucunda olussa dahi sekil yer bilimleri acisindan da ilginctir Agri nin guneydogusunda yer alan Tendurek faaliyeti en yakin tarihte sona eren volkanlardan biridir Dag sicak su ve gazlar puskurtme evresindedir Nemrut Dagi Nemrut Dagi Dogu Anadolu Bolgesi nde Van Golu nun batisinda yer alan bir volkandir Yukseltisi 2935 m olan Nemrut volkanin zirvesinde capi 6 km yi bulan ve dik yamaclar ile cevrili daire sekilli bir kaldera bulunur Kalderanin batisinda bir gol yer alir Jeolojik kayitlara gore Nemrut Volkanindan son lav cikislari 1441 1597 ve 1692 yillarinda yasanmistir 1441 yilinda halk arasinda Kantasi Mevkii olarak adlandirilan yerde aktivite sonucu lav akintilari yaklasik 10 km lik bir alanda etkili olmustur Gunumuzde Nemrut volkanindan sicak gazlar cikmaktadir Jeologlar Turkiye nin faaliyete gecebilecek en riskli yanardagi olarak Bitlis sinirlarinda yer alan Nemrut Dagi ni gostermektedirler Istanbul Teknik Universitesi nden Prof Dr Isik Ozpeker bu yanardagin 564 yildir faaliyete gecmedigini ancak volkanin takip edilmesi gerektigini Nemrut daginda olusabilecek bir volkanik patlamanin bolgede onemli duzeyde tehlike yaratmasi soz konusu olabilecegini ifade etmektedir Sonmus bir volkan olan Suphan dagi Anadolu nun Buyuk Agri ve Cilo dagindan sonra ucuncu yuksek dagidir Van Golu nun kuzeyinde yer alan Suphan dagini en yuksek zirvesi 4058 m dir ve zirve bir ortu buzulu ile kaplidir Bu dagdan cikan lavlar Van Golu ne kadar akmistir Turkiye nin aktif sayilacak diger bir volkani Agri sinirlari icinde bulunan Tendurek volkanidir Dagin dogusunda bulunan ve capi yaklasik 500 metre olan kraterden sicak su buharlari ve hidrojen sulfur gazlari cikar Bu gazlar kraterin kenarlarinda sari renkli bir mineral olan kukurt olusumunu saglar Volkandan puskuren sicak su buharlarinin sicakligi yaklasik 60 C civarindadir Akdeniz ve Guneydogu Anadolu Bolgesi VolkanlariTurkiye deki genc volkanlarin bir bolumu Antakya Maras cevresinde Ceyhan Hassa yer alir Uc tepe volkan konisinden cikan akici lavlar ovanin egimine dogru akarak sungerimsi uzerinde yurunmesi cok guc bir ortu olusturmustur Halk arasinda bu lav akintilarina lece denilmektedir Guneydogu Anadolu Bolgesi nde ise Diyarbakir in kuzeyinde yer alan Karacadag cok akici lavlarin ust uste yigilmasi olusmus basik gorunumlu bir volkandir KaynakcaWikimedia Commons ta Turkiye deki yanardaglar ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Siebert L Simkin T 2002 Volcanoes of the World an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions Smithsonian Institution Global Volcanism Program Digital Information Series GVP 3 http www volcano si edu world 20 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Girekol Ingilizce Volcanodiscovery com 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2020 Akyarlar Ingilizce Volcanodiscovery com 25 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2020 Demir Mujgan Turkiye de Volkanlar