Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye Sosyalist Fırkası, İştirakçi Hilmi olarak bilinen Hüseyin Hilmi Bey öncülüğünde, Mustafa Fâzıl, Nâmık Hasan, Mehmed Ali (Bilgisin), Hasan Sadi (Birkök), Dr. Refik Nevzat, Sadreddîn Celâl, Çopur Rıza (Kiper), Dr. İhsan (Özgen) ve Mehmed Nureddîn Bey gibi isimler tarafından 20 Şubat 1919 yılında İstanbul'da kurulan sosyalist parti.
Türkiye Sosyalist Fırkası | |
|---|---|
 Türkiye Sosyalist Fırkası'nın mührü, 1919. | |
| Kısaltma | TSF |
| Genel başkan | Hüseyin Hilmi |
| (Genel sekreter) | Mustafa Fâzıl (Çun) |
| Kurucu | Hüseyin Hilmi |
| Mustafa Fâzıl (Çun) | |
| Nâmık Hasan | |
| Mehmed Ali (Bilgişin) | |
| Hasan Sadi (Birkök) | |
| Slogan(lar) | Bütün ülkelerin işçileri, birleşin! |
| Kuruluş tarihi | 20 Şubat 1919 |
| Kapanış tarihi | 1922 |
| Önceli | Osmanlı Sosyalist Fırkası |
| Merkez | İstanbul |
| İdeoloji | Marksizm Sosyalizm |
| Resmî renkler | Kızıl |
 Türkiye | |
Tarihi
dergisi editörü ve Osmanlı Sosyalist Fırkası kurucusu Hilmi Bey, 1919 yılı başında İstanbul'a geri döndüğünde eski partisinin adını değiştirerek yeniden kurdu.
Sosyalist fikirlerin savunuculuğunu yapan parti, özellikle ateşkes dönemlerinde işçiler arasında propaganda yaptı ve işçilere yapılacak grevlerin gerekliliğini anlattı. Parti programı, kendi organı olan gazetesinde yayınlandı. 20 Temmuz 1919'da ilk kongresini, 8 Mart 1922'de ikinci kongresini yaptı.
Parti İkinci Enternasyonal ile irtibata geçti ve Bern, Amsterdam ve Cenevre'de temsil edildi. Ayrıca İstanbul'da, genelde Rum, Bulgar ve Yahudiler gibi azınlıklardan oluşan Uluslararası İşçi Derneği de bulunmaktaydı.
Eylül 1919'da Dr. Şefik Hüsnü (Deymer) tarafından, Üçüncü Enternasyonal yönelimli Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın kurulmasının ardından TSF'den ayrılmalar başladı ve bu parti eylem olarak 1920'deki büyük grev dalgasına öncülük etti. Kısa bir sürede parti, sendika faaliyetleri düzenleyerek işçiler arasında üne kavuştu. Öte yandan Hüseyin Hilmi, İstanbul'daki İngiliz garnizon komutanlığı ile Fransız şirketleri arasındaki çatışmadan faydalandı. Böylece, İstanbul'daki İngiliz otoritesinin desteğini kazandı.
Partinin 1919 tüzüğünün 47. maddesine göre 1 Mayıs günü İşçi Bayramı olarak kabul edildiği için, parti üyesi işçiler tarafından her yıl 1 Mayıs'ta partinin düzenlediği etkinlikler kapsamında çeşitli gösteriler düzenlendi. Programında toplumun eşitsiz ve adaletsiz yapısının değiştirilmesi için, üretim ve dağıtım araçlarının devletleştirilmesini, toplumun belli başlı kuruluşlarında reformlar yapılmasını ve aynı görüşü paylaşan uluslararası kuruluşlarla işbirliğini öngören parti, 1919 seçimlerine katıldı, fakat başarılı olamadı.
Fransız ve İngilizler arasındaki sürtüşmelerin azalması ve partinin uluslararası şirketler için tehdide dönüşmesinin ardından TSF, gücünü kaybetti. Şirketlerce, Amele Sıyanet Cemiyeti gibi karşıt sendikalar kuruldu ve desteklendi.
1922'de İştirakçi Hilmi, parti genel sekreterliğinden uzaklaştırıldı. "İşçiyi greve teşvik ve elektrik kablolarını bozmaya girişmek" suçundan mahkûm edilerek Tunus'a sürüleceği haberi yayıldı.
Türkiye Sosyalist Fırkası, İştirakçi Hilmi'nin, Bozdoğan kemeri önünde yanındaki arkadaşı tarafından tabancayla vurularak öldürülmesinin ardından zamanla etkinliğini yitirdi.
Ardıl parti olan Müstakil Sosyalist Fırkası herhangi bir başarı kaydedemedi.
Türkiye Sosyalist Fırkası sadece İstanbul'da örgütlenmiş ve Anadolu'nun işgaline karşı duran Kemalistler ve işçi örgütlerini birleştirmeye çalışan Komünistler ile arasındaki mesafeyi korumuştur. TSF bir siyasi parti olmaktan öte bir sendikaydı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
- ^ Benningsen, Alexandre; Lemercier-Quelquejay, Chantal (1977). Holt, Peter Malcolm; Lambton, Ann K. S; Lewis, Bernard (eds.). Communism in the Central Islamic lands (chapter in The Cambridge history of Islam, Volume 1) 16 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Cambridge University Press. syf. 304. ISBN 978-0-521-29136-1. 2009-11-14.
- ^ "Türkiye Sosyalist Fırkası". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
- ^ Türkiye gazetesi, Osmanlı Kültür ve Medeniyeti, İstanbul, 2006.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye Sosyalist Firkasi Istirakci Hilmi olarak bilinen Huseyin Hilmi Bey onculugunde Mustafa Fazil Namik Hasan Mehmed Ali Bilgisin Hasan Sadi Birkok Dr Refik Nevzat Sadreddin Celal Copur Riza Kiper Dr Ihsan Ozgen ve Mehmed Nureddin Bey gibi isimler tarafindan 20 Subat 1919 yilinda Istanbul da kurulan sosyalist parti Turkiye Sosyalist FirkasiTurkiye Sosyalist Firkasi nin muhru 1919 KisaltmaTSFGenel baskanHuseyin HilmiGenel sekreterMustafa Fazil Cun KurucuHuseyin HilmiMustafa Fazil Cun Namik HasanMehmed Ali Bilgisin Hasan Sadi Birkok Slogan lar Butun ulkelerin iscileri birlesin Kurulus tarihi20 Subat 1919Kapanis tarihi1922OnceliOsmanli Sosyalist FirkasiMerkezIstanbulIdeolojiMarksizm SosyalizmResmi renklerKizil TurkiyeTarihidergisi editoru ve Osmanli Sosyalist Firkasi kurucusu Hilmi Bey 1919 yili basinda Istanbul a geri dondugunde eski partisinin adini degistirerek yeniden kurdu Sosyalist fikirlerin savunuculugunu yapan parti ozellikle ateskes donemlerinde isciler arasinda propaganda yapti ve iscilere yapilacak grevlerin gerekliligini anlatti Parti programi kendi organi olan gazetesinde yayinlandi 20 Temmuz 1919 da ilk kongresini 8 Mart 1922 de ikinci kongresini yapti Parti Ikinci Enternasyonal ile irtibata gecti ve Bern Amsterdam ve Cenevre de temsil edildi Ayrica Istanbul da genelde Rum Bulgar ve Yahudiler gibi azinliklardan olusan Uluslararasi Isci Dernegi de bulunmaktaydi Eylul 1919 da Dr Sefik Husnu Deymer tarafindan Ucuncu Enternasyonal yonelimli Turkiye Isci ve Ciftci Sosyalist Firkasi nin kurulmasinin ardindan TSF den ayrilmalar basladi ve bu parti eylem olarak 1920 deki buyuk grev dalgasina onculuk etti Kisa bir surede parti sendika faaliyetleri duzenleyerek isciler arasinda une kavustu Ote yandan Huseyin Hilmi Istanbul daki Ingiliz garnizon komutanligi ile Fransiz sirketleri arasindaki catismadan faydalandi Boylece Istanbul daki Ingiliz otoritesinin destegini kazandi Partinin 1919 tuzugunun 47 maddesine gore 1 Mayis gunu Isci Bayrami olarak kabul edildigi icin parti uyesi isciler tarafindan her yil 1 Mayis ta partinin duzenledigi etkinlikler kapsaminda cesitli gosteriler duzenlendi Programinda toplumun esitsiz ve adaletsiz yapisinin degistirilmesi icin uretim ve dagitim araclarinin devletlestirilmesini toplumun belli basli kuruluslarinda reformlar yapilmasini ve ayni gorusu paylasan uluslararasi kuruluslarla isbirligini ongoren parti 1919 secimlerine katildi fakat basarili olamadi Fransiz ve Ingilizler arasindaki surtusmelerin azalmasi ve partinin uluslararasi sirketler icin tehdide donusmesinin ardindan TSF gucunu kaybetti Sirketlerce Amele Siyanet Cemiyeti gibi karsit sendikalar kuruldu ve desteklendi 1922 de Istirakci Hilmi parti genel sekreterliginden uzaklastirildi Isciyi greve tesvik ve elektrik kablolarini bozmaya girismek sucundan mahkum edilerek Tunus a surulecegi haberi yayildi Turkiye Sosyalist Firkasi Istirakci Hilmi nin Bozdogan kemeri onunde yanindaki arkadasi tarafindan tabancayla vurularak oldurulmesinin ardindan zamanla etkinligini yitirdi Ardil parti olan Mustakil Sosyalist Firkasi herhangi bir basari kaydedemedi Turkiye Sosyalist Firkasi sadece Istanbul da orgutlenmis ve Anadolu nun isgaline karsi duran Kemalistler ve isci orgutlerini birlestirmeye calisan Komunistler ile arasindaki mesafeyi korumustur TSF bir siyasi parti olmaktan ote bir sendikaydi Huseyin Hilmi nin Istirak ta yayinlanan bir fotografi Ayrica bakinizHalk Istirakiyun Firkasi Osmanli Sosyalist Firkasi Sosyal Demokrat Firkasi Turkiye Isci ve Ciftci Sosyalist FirkasiKaynakca 1 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2015 Benningsen Alexandre Lemercier Quelquejay Chantal 1977 Holt Peter Malcolm Lambton Ann K S Lewis Bernard eds Communism in the Central Islamic lands chapter in The Cambridge history of Islam Volume 1 16 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press syf 304 ISBN 978 0 521 29136 1 2009 11 14 Turkiye Sosyalist Firkasi 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2015 Turkiye gazetesi Osmanli Kultur ve Medeniyeti Istanbul 2006