Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (kısaca Türkşeker), ana faaliyet alanı kristal şeker üretimi olan ve bünyesinde 15 şeker fabrikası, 2 makine fabrikası, 2 alkol fabrikası, 1 tohum işleme fabrikası, 1 emaf, 1 araştırma enstitüsü barındıran büyük bir KİT'tir. Ortadoğu şeker pazarının %65'ine hakim olan Türkşeker, şekeri şeker pancarından elde etmektedir. Yan ürün küspe hayvancılığın gelişmesini teşvik eder. Diğer yan ürün melas ise maya, yem ve alkol sanayisinin en temel hammaddesidir.
| Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 6 Temmuz 1935 |
| Tür | Kamu kurumu |
| Merkez | Ankara |
| Genel Müdür | Muhiddin Şahin |
| Resmî site | turkseker.gov.tr |
Tarihçe
Türkiye’de şeker üretimi ile ilgili çalışmaları 19. yüzyılın başlarına kadar geri götürmek mümkündür. Bu konuda ilk teşebbüs 1839’da Necip Paşa’nın bizzat ilgilenmesi neticesinde bir fabrika kurulması için Almanya’dan makine ve teçhizat getirtmesiyle yapılmış, ancak kendisinin ölümüyle bu faaliyet gerçekleşememiştir. 1840 yılında Arnavutköylü Dimitri Efendi tarafından bir diğer teşebbüste bulunulmuştur. Bundan sonra sırasıyla 1867 yılında Davutoğlu Karabet’in, 1879 yılında Fenerler İdaresi Müdürü Michel Paşa’nın, 1890 tarihinde Yusuf Bey’in, asrın sonlarına doğru da Rauf Paşa’nın teşebbüsleri vardır. Bu teşebbüslerden sonra, bazı müteşebbislerin Akşehir civarlarında, I. Dünya Savaşı sıralarında da yabancılar tarafından Adapazarı ve Karacabey havalisinde fabrika etütleri yaptığı görülmüştür. Ankara, Kastamonu, Bursa, Çanakkale, Sivas ve Elazığ'da yapılan etütler ve nihayet 1917 yılında kurulan Zenit Şirketi’nin teşebbüsleri de diğerleri gibi neticesiz kalmıştır.
Türkiye, gerek Birinci Dünya Savaşı, gerekse Kurtuluş Savaşı sırasında çok büyük şeker sıkıntısı çekmiştir. Bu sıkıntıyı gidermek amacıyla Türkiye’de ulusal nitelikte şeker sanayiini kurma girişimleri Cumhuriyet döneminde olmuştur. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması’nın getirdiği geniş olanaklar şeker sanayiin kurulmasına yol açan ilk hareketlere zemin hazırlamıştır. Birçok müteşebbisin katılımıyla 19 Nisan 1923 yılında "Uşak Terakkii Ziraat T.A.Ş." kurulmuştur.
1925 yılında çıkarılan 601 numaralı kanunla; şeker fabrikası kurulması teşvik edilmiş, şeker fabrikası kurmak isteyen özel girişimcilere ayrıcalıklar tanınmış, şeker ithalatı zorlaştırılmıştır. Böylece Lozan Antlaşması'nın hükümleri, devletin gümrük tarifeleri serbestisini kullanmasını ve dolayısıyla şeker ithalat vergisini artırmasını beş yıl için kısıtlarken çıkarılan bu kanunla şeker üretimini desteklemek için çeşitli ayrıcalıklar getirmiştir. Ulaştırma ve tarım sektörlerini de canlandıracak olan şeker üretiminin devlet tarafından bu şekilde desteklenmesi şüphesiz ki tesadüf değildir. Nitekim Hükûmet tarafından Büyük Millet Meclisi'ne sunulan gerekli sebepler layihası ve Ticaret – Kavanini Maliye ve Muvazene-i Maliye Encümenleri’nin mazbatalarında şeker üretiminin ülke ekonomisi için düşünülen fayda ve gayeleri son derece önemlidir:
5 Nisan 1925 tarih ve 601 sayılı kanunla şeker fabrikaları, tanınan imtiyaz ve muafiyetlerle devlet himayesine alınınca 6 Aralık 1925 yılında Uşaklı Molla Ömerzade Nuri öncülüğünde Uşak Şeker Fabrikası'nın temelleri atıldı. Bu tarihten kısa bir süre sonra başka bir müteşebbis heyet tarafından kurulan "İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş." tarafından 22 Ocak 1925'te Alpullu Şeker Fabrikası'nın temelleri atıldı. 26 Kasım 1926'da Alpulu Şeker Fabrikası'nın, 17 Aralık 1926'da da Uşak Şeker Fabrikası'nın açılış törenleri yapıldı. 1926 yılında açılan bu iki fabrikadan 7 sene sonra 1 Şubat 1933'te 'nın temeli atılarak, 5 Aralık 1933'te açılışı yapılmıştır. Eskişehir Şeker Fabrikası'nın montajı devam ederken 7 Ekim 1933'te 'nın temeli atılmış, 19 Ekim 1934'te de açılış töreni yapılmıştır. Bu dört şeker fabrikası, 18 Haziran 1935 tarih, 2850 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden, 6 Temmuz 1935 tarihinde "Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş." adıyla birleştirildi.
Şeker üretimi 1950 yılına kadar mevcut olan bu dört şeker fabrikası ile yapılmıştır. "Şeker Sanayii'nin Tevsi Programı" 1951 yılında hazırlanarak yeni şeker fabrikalarının kurulma çalışmaları başlatılmıştır. Bunun yanında pancar ekicilerinin kooperatifleşme çalışmaları da başlatılmıştır.
Sırasıyla Adapazarı (1953), Amasya (1954), Konya (1954), Kütahya (1954), Burdur (1955), Susurluk (1955), Kayseri (1955), Erzincan (1956), Erzurum (1956), Elazığ (1956) ve Malatya (1956) Şeker Fabrikaları kurulmuştur. 1956 yılına gelindiğinde 1950'de dört olan fabrika sayısı onbeşe yükselmiştir. Ankara (1962) ve Kastamonu (1963) Şeker Fabrikalarının %65'i yerli imkanlarla (1 makina fabrikası ve 2 atölye) geliştirilerek işletmeye alınmışlardır. İlerleyen yıllarda artan şeker ihtiyacını karşılamak için Afyon (1977), Muş (1982), Ilgın (1982), Bor (1983), Ağrı (1984) ve Elbistan (1985) Şeker Fabrikalarının %95'e varan makina ve tesisleri mevcut beş makina fabrikasında üretilerek işletmeye alınmışlardır.
1989 ile 2001 yılları arasında sırasıyla Erciş (1989), Ereğli (1989), Çarşamba (1989), Çorum (1991), Kars (1993), Yozgat (1998), Kırşehir (2001) Şeker Fabrikaları işletmeye alınmıştır. İlerleyen yıllarda faaliyete geçen Çumra, Boğazlıyan ve Aksaray şeker fabrikalarıyla Türkiye'de pancar şekeri üreten tesis sayısı 33'e yükselmiştir.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2020.
- ^ . 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016.
- ^ Temizgüney, Firdevs (2010). Erzurum Şeker Fabrikası'nın Açılışı. 43. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 16 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2012. Tarihçe başlığı altındaki içerik Creative Commons Attribution 3.0 License kapsamında alınmıştır.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ Evsile, M. (2022). DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE SANAYİLEŞME FAALİYETLERİNİN GÜNLÜK HAYATA YANSIMALARI 25 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. History Studies (13094688), 14(4).
Ayrıca bakınız
- Uşak Şeker Fabrikası, 1926
- Alpullu Şeker Fabrikası, 1926
- , 1933
- , 1934
- Susurluk Şeker Fabrikası, 1955
- , 1955
- Erzurum Şeker Fabrikası, 1956
- Ankara Şeker Fabrikası, 1962
- , 1977
- Ereğli Şeker Fabrikası, 1989
- Yozgat Şeker Fabrikası, 1998
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye Seker Fabrikalari A S kisaca Turkseker ana faaliyet alani kristal seker uretimi olan ve bunyesinde 15 seker fabrikasi 2 makine fabrikasi 2 alkol fabrikasi 1 tohum isleme fabrikasi 1 emaf 1 arastirma enstitusu barindiran buyuk bir KIT tir Ortadogu seker pazarinin 65 ine hakim olan Turkseker sekeri seker pancarindan elde etmektedir Yan urun kuspe hayvanciligin gelismesini tesvik eder Diger yan urun melas ise maya yem ve alkol sanayisinin en temel hammaddesidir Turkiye Seker Fabrikalari A SKurulus6 Temmuz 1935TurKamu kurumuMerkezAnkaraGenel MudurMuhiddin SahinResmi siteturkseker gov trTurkiye Seker Fabrikalari genel merkeziTarihceTurkiye de seker uretimi ile ilgili calismalari 19 yuzyilin baslarina kadar geri goturmek mumkundur Bu konuda ilk tesebbus 1839 da Necip Pasa nin bizzat ilgilenmesi neticesinde bir fabrika kurulmasi icin Almanya dan makine ve techizat getirtmesiyle yapilmis ancak kendisinin olumuyle bu faaliyet gerceklesememistir 1840 yilinda Arnavutkoylu Dimitri Efendi tarafindan bir diger tesebbuste bulunulmustur Bundan sonra sirasiyla 1867 yilinda Davutoglu Karabet in 1879 yilinda Fenerler Idaresi Muduru Michel Pasa nin 1890 tarihinde Yusuf Bey in asrin sonlarina dogru da Rauf Pasa nin tesebbusleri vardir Bu tesebbuslerden sonra bazi mutesebbislerin Aksehir civarlarinda I Dunya Savasi siralarinda da yabancilar tarafindan Adapazari ve Karacabey havalisinde fabrika etutleri yaptigi gorulmustur Ankara Kastamonu Bursa Canakkale Sivas ve Elazig da yapilan etutler ve nihayet 1917 yilinda kurulan Zenit Sirketi nin tesebbusleri de digerleri gibi neticesiz kalmistir Turkiye gerek Birinci Dunya Savasi gerekse Kurtulus Savasi sirasinda cok buyuk seker sikintisi cekmistir Bu sikintiyi gidermek amaciyla Turkiye de ulusal nitelikte seker sanayiini kurma girisimleri Cumhuriyet doneminde olmustur 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlasmasi nin getirdigi genis olanaklar seker sanayiin kurulmasina yol acan ilk hareketlere zemin hazirlamistir Bircok mutesebbisin katilimiyla 19 Nisan 1923 yilinda Usak Terakkii Ziraat T A S kurulmustur 1925 yilinda cikarilan 601 numarali kanunla seker fabrikasi kurulmasi tesvik edilmis seker fabrikasi kurmak isteyen ozel girisimcilere ayricaliklar taninmis seker ithalati zorlastirilmistir Boylece Lozan Antlasmasi nin hukumleri devletin gumruk tarifeleri serbestisini kullanmasini ve dolayisiyla seker ithalat vergisini artirmasini bes yil icin kisitlarken cikarilan bu kanunla seker uretimini desteklemek icin cesitli ayricaliklar getirmistir Ulastirma ve tarim sektorlerini de canlandiracak olan seker uretiminin devlet tarafindan bu sekilde desteklenmesi suphesiz ki tesaduf degildir Nitekim Hukumet tarafindan Buyuk Millet Meclisi ne sunulan gerekli sebepler layihasi ve Ticaret Kavanini Maliye ve Muvazene i Maliye Encumenleri nin mazbatalarinda seker uretiminin ulke ekonomisi icin dusunulen fayda ve gayeleri son derece onemlidir 5 Nisan 1925 tarih ve 601 sayili kanunla seker fabrikalari taninan imtiyaz ve muafiyetlerle devlet himayesine alininca 6 Aralik 1925 yilinda Usakli Molla Omerzade Nuri onculugunde Usak Seker Fabrikasi nin temelleri atildi Bu tarihten kisa bir sure sonra baska bir mutesebbis heyet tarafindan kurulan Istanbul ve Trakya Seker Fabrikalari T A S tarafindan 22 Ocak 1925 te Alpullu Seker Fabrikasi nin temelleri atildi 26 Kasim 1926 da Alpulu Seker Fabrikasi nin 17 Aralik 1926 da da Usak Seker Fabrikasi nin acilis torenleri yapildi 1926 yilinda acilan bu iki fabrikadan 7 sene sonra 1 Subat 1933 te nin temeli atilarak 5 Aralik 1933 te acilisi yapilmistir Eskisehir Seker Fabrikasi nin montaji devam ederken 7 Ekim 1933 te nin temeli atilmis 19 Ekim 1934 te de acilis toreni yapilmistir Bu dort seker fabrikasi 18 Haziran 1935 tarih 2850 sayili Bakanlar Kurulu Kararina istinaden 6 Temmuz 1935 tarihinde Turkiye Seker Fabrikalari A S adiyla birlestirildi Seker uretimi 1950 yilina kadar mevcut olan bu dort seker fabrikasi ile yapilmistir Seker Sanayii nin Tevsi Programi 1951 yilinda hazirlanarak yeni seker fabrikalarinin kurulma calismalari baslatilmistir Bunun yaninda pancar ekicilerinin kooperatiflesme calismalari da baslatilmistir Sirasiyla Adapazari 1953 Amasya 1954 Konya 1954 Kutahya 1954 Burdur 1955 Susurluk 1955 Kayseri 1955 Erzincan 1956 Erzurum 1956 Elazig 1956 ve Malatya 1956 Seker Fabrikalari kurulmustur 1956 yilina gelindiginde 1950 de dort olan fabrika sayisi onbese yukselmistir Ankara 1962 ve Kastamonu 1963 Seker Fabrikalarinin 65 i yerli imkanlarla 1 makina fabrikasi ve 2 atolye gelistirilerek isletmeye alinmislardir Ilerleyen yillarda artan seker ihtiyacini karsilamak icin Afyon 1977 Mus 1982 Ilgin 1982 Bor 1983 Agri 1984 ve Elbistan 1985 Seker Fabrikalarinin 95 e varan makina ve tesisleri mevcut bes makina fabrikasinda uretilerek isletmeye alinmislardir 1989 ile 2001 yillari arasinda sirasiyla Ercis 1989 Eregli 1989 Carsamba 1989 Corum 1991 Kars 1993 Yozgat 1998 Kirsehir 2001 Seker Fabrikalari isletmeye alinmistir Ilerleyen yillarda faaliyete gecen Cumra Bogazliyan ve Aksaray seker fabrikalariyla Turkiye de pancar sekeri ureten tesis sayisi 33 e yukselmistir Kaynakca Arsivlenmis kopya 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2020 22 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2016 Temizguney Firdevs 2010 Erzurum Seker Fabrikasi nin Acilisi 43 Erzurum Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 16 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2012 Tarihce basligi altindaki icerik Creative Commons Attribution 3 0 License kapsaminda alinmistir a b Arsivlenmis kopya 22 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Subat 2023 Evsile M 2022 DEMOKRAT PARTI DONEMINDE SANAYILESME FAALIYETLERININ GUNLUK HAYATA YANSIMALARI 25 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde History Studies 13094688 14 4 Ayrica bakinizUsak Seker Fabrikasi 1926 Alpullu Seker Fabrikasi 1926 1933 1934 Susurluk Seker Fabrikasi 1955 1955 Erzurum Seker Fabrikasi 1956 Ankara Seker Fabrikasi 1962 1977 Eregli Seker Fabrikasi 1989 Yozgat Seker Fabrikasi 1998