Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkçe sözlü rap müzik ya da Türkçe rap, 1990'lı yılların ortasında ana akım medyada görünürlük kazanmış bir müzik türüdür. Amerika'dan Almanya'ya gelen rap ve hip hop kültürünü benimseyen göçmen Türklerden oluşan Cartel grubu Türkçe rapi ilk tanıtan oluşum kabul edilir.
Türkçe rapin gelişimi
Türkçe rapin tarihçesi 3 nesil altında incelenebilir.
Birinci dalga
Türkler arasında rap, ilk olarak Almanya'da yaşayan Türkler arasında yayılmaya başlamıştır. Almanya'daki ABD askerlerinin çocukları tarafından gurbetçi Türk ailelerin çocuklarına tanıtılan rap müzik Türk gençler tarafından kısa sürede benimsenmiştir. Almanya'daki Türkler, 90'lı yılların başından itibaren yöneldikleri rap müziğin Türkiye'ye taşınmasında öncü olmuşlardır. 1986 yılında kurulup 2000 yılında sona eren İslamic Force adlı Türk kökenli rap müzik grubu müziklerini İngilizce yapmıştır ve bu yüzden Türkçe rap içerisine dahil edilmemiştir. Türkiye'de bilinen ilk Türkçe rap denemelerinin 1980'li yıllarda DJ Hakan Gündüz tarafından yapıldığı belirtilmektedir. Karakan'a göre ilk Türkçe rapi Barış Manço ve Cem Karaca yapmıştır ve Barış Manço'nun kendi ifadelerine göre 1973'te çıkardığı Lambaya Püf De adlı şarkısı rap türündedir. Bahsi geçen şarkı Cartel'in Evdeki Ses adlı şarkısında sample olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte Parla Şenol'un 1974 yılında çıkan Dam Üstünde Saksağan adlı parçasının ilk Türkçe rap olduğu da iddia edilmektedir.
1990-1995 yılları arasında genellikle Almanca ve İngilizce icra edilse de 1991 yılında King Size Terror adlı oluşumda bulunan Alper Ağa'nın "Bir Yabancının Hayatı" parçasıyla Türkçe sözlü rap müzik dönemi kısmen başladı. Türkiye'de Bülent Ortaçgil ve MFÖ şarkılarında rap tarzına ilk yer verenler arasındadır.Grup Vitamin'in bazı yabancı rap şarkılarına Türkçe söz yazarak seslendirdiği de bilinmektedir. Bu durum Türkçe rap'in ilk ilkel örnekleri sayılır. Hümeyra'nın 1990 yılında çıkan Tutkulardan İntihar adlı şarkısının da rap içerdiği iddia edilir. Türkçe rap, 1995 yılında Cartel ile Türkiye'de bilinirlik kazandı.
1995 yılında Cartel'den sonra 1996 yılında Türkiye'de kurulan ilk rap oluşumu Bursa'dan Barikat grubu oldu. 2002 yılında Barikat grubuna Türkçe Rap Müzik Ödülleri verildi.[]
1996 yılında Sirhot (Serhat Galatalı) Amerika'da kurduğu Narcotic grubuyla (G-Hun, I-Touch, Sirhot) Beyaz Karanlık albümü'nün "Her Yeni Gün" şarkısına klip çekmişlerdir. Ama albüm 2002 yılında çıkmıştır. Hatta klipte saldırıdan önceki İkiz Kulelerin görüntüleri o tarihler de çok konuşulmuştur.[] 1997-98 yılları arasında Sagopa Kajmer (Yunus Özyavuz), Ceza (Bilgin Özçalkan) ve Dr. Fuchs (Tarık Gamert) gibi adlarla Kuvvetmira oluşumu, 1997 yılında İstanbul'dan genellikle graffiti ile uğraşan (Tunç Dindaş), 1997 yılında İzmir'den Yener Çevik ve Berlin'den Fuat Ergin, 1999 yılında ve NormLife grubunun kurucuları olan -Ender, Ankara'dan Mode XL grubunu kuran -Emin Yasin Vural (VEYasin) gibi sanatçılar ortaya çıkmaya başlamıştır.
İkinci dalga
Türkçe rap'in Cartel'den sonra medya tarafından tanıtıldığı ve yayınlandığı ilk tarihler 2000-2005'li yıllardır.[] Özellikle Dream TV, Türkçe rap'e çok büyük bir destek vermiştir. Öyle ki Sagopa Kajmer, Ceza ve Dr. Fuchs gibi isimlere 2003 yılbaşı programında yer vermiştir. Daha önceki yıllarda olan birçok isim bu dönemde yavaş yavaş profesyonellik kazanmıştır. Sansar Salvo (Ekincan Arslan), Pit10 (Server Uraz) ve bu isimlerden sadece üç tanesidir. 1998 yılında çıkış yapan Ayben ve Kolera'dan sonra başka kadın rap müzisyenleri de ortaya çıkmıştır. Örneğin 2002 yılında İzmir Karşıyaka'da Kübra Demirkol ve Pınar Demirkol tarafından grubu kurulmuştur. 2001 Yılında Çağdaş Küçükaydın ve Volkan Kanyılmaz tarafından Cashflow grubu kurulmuştur. Cashflow, hayata küstüm şarkısıyla beraber Türkçe rap de yeni bir sayfa açmıştır ve 2005 Yılında Bir Anlık Hata albümünü İrem Records etiketiyle yayınlamıştır. Bu döneme damga vuran olaylardan biri Ceza ve Sagopa Kajmer arasındaki dissleşmedir.
Sagopa Kajmer-Ceza dissleşmeleri (2005-2010)
14 Ağustos 2004 tarihinde Ceza'nın yayımladığı Rapstar albümünde bulunan Sinekler ve Beatler parçasında Ayben, Kolera'ya göndermelerde bulundu ve açıklanmayan özel nedenlerden dolayı Sagopa Kajmer ve Ceza arasında soğuk yeller esmeye başladı. Ceza'nın kız kardeşi Ayben'in Sagopa Kajmer'e laf atması ve Kolera'nın 23 Kasım 2005 tarihinde TV8'e verdiği bir röportajında Ceza'nın oynadığı lolipop reklamını eleştirmesi ve bunu para için yaptığını söylemesi üzerine Ceza, Sagopa Kajmer ve Kolera'ya Mürekkep Doldurdum adlı bir diss parçası yayınladı. Ardından Sagopa Kajmer, Kuvvetmira ekibiyle birlikte 3 Aralık 2005'te Disstortion EP adlı 5 parçalık bir diss albümü hazırladı. Bu albümde Ceza başta olmak üzere Ayben, ve 'a açıkça göndermeler bulunmaktadır. Buna karşılık Sahtiyan, Şubat 2006'da Kartlar Karışsın adlı diss şarkısını yayınladı. Nisan 2006'da ise Rokabeat ve Ceza'nın kız kardeşi Ayben, Kolera'ya ve Sagopa Kajmer'e Günlerin Ağlak adlı bir diss attı. Buna cevaben Sagopa Kajmer, Kolera ile birlikte 18 Mayıs 2006 tarihinde çıkardığı Pesimist EP 4 albümünde Trakonya, Cümle Mühendisi ve Dil Yaratmakta En Asil Silahları adlı diss şarkılarını yayınladılar. Daha sonra Sagopa Kajmer, 2007 yılında Ceza ve Ayben'e kendisine ve eşi Kolera'ya hakaret ettikleri, aynı yıl bir konserde Ceza, Salako Kajmer diyerek lakabıyla dalga geçtiği için dava açtı. Yine 2007 yılı içinde Fuat Ergin, Sagopa Kajmer'e kızarak Kırmızı Halı adlı bir diss attı. Buna karşılık Sagopa Kajmer, Fuat Ergin'e de dava açtı. Bu olaylardan sonra sanatçıların parçalarının içinde, katıldıkları showlarda ve konserlerde bir sürü göndermeler yapıldı.
2009'da Hiphoplife'ın toplu albüm projesi adı altında Sagopa Kajmer'e 37 parçalık Hiphoplife Mixtapes Vol.1 - Nafile adlı diss albümü yapıldı.
2009 yılında Beyaz Show programına katılan Sagopa Kajmer'in Rapstar yarışması ve kendisi hakkında ağır konuştuğu için kızan Ceza, Bandırma konserinde Sagopa Kajmer'e gönderme yapmıştır.[] Bu çatışmalar 2010'ların başında son bulmuştur.
Turkish Hip Hop belgeseli
Yönetmenliğini Cengiz Özkarabekir'in üstlendiği, 9 Kasım 2007 ve 18 Kasım 2007 tarihlerinde CNN Türk kanalında yayınlanmış iki bölümlük Türkçe rap ve Türkçe hip hop hakkındaki ilk geniş kapsamlı belgeseldir.[]
- 1. bölüm: Türkçe Rap'in Doğuşu: Almanya (9 Kasım 2007)
- 2. bölüm: Yeraltı Operasyonu'ndan Yerüstüne: Türkiye (18 Kasım 2007)
Belgeselde konuşan kişiler:
- Almanya'dan Killa Hakan, Musa, Cartel'in üyeleri ve diğer rapçiler
- Türkiye'den Turbo, , Ceza, Sagopa Kajmer, Fuat Ergin, Dr. Fuchs, Sahtiyan, , Sultana, Ayben, Kolera ve Kadıköy Acil
Üçüncü dalga
Birer nesil hareketi olarak gelişen Türkçe rap hareketlerinden üçüncüsü, Ezhel, Ben Fero gibi isimlerin etkisiyle kendini gösterdi. Bu neslin şarkılarında dünyaya açıklık, sosyal gerçeklik ve siyasi tepki kendini gösterdi.Norm Ender'in Ezhel ve Ben Fero'yu eleştirdiği Mekanın Sahibi parçası bu dönemin ilk ses getiren dissleşmesi oldu.
Kaynakça
- ^ a b c d Avcı, Berkant (22 Ocak 2019). . MediaCat. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
- ^ a b . Radyo Bilkent. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
- ^ a b Ergin, Müjde Yazıcı (10 Ağustos 2019). . Diken. 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ Rap Macun: 1986’dan 1995’e kasetlerden bir Türkçe rap seçkisi
- ^ Hürriyet, 12 Eylül 1997, Al sana Türkçe Rap
- ^ Barış Manço & Çetin Çeki Söyleşi (1992)
- ^ SND Mag (2002), sayı: 1, sayfa: 2
- ^ Hiphopskool 2. Sayı (Mart 2015), sayfa: 29
- ^ Bu rap'çilere kulak verin, ne hikâyeler anlatıyorlar, Hürriyet Magazin (2021)
- ^ Murat Meriç, Raptiye Rap Rap, Gazete Duvar
- ^ Hip Hop around the World: An Encyclopedia [2 volumes] editör: Melissa Ursula Dawn Goldsmith, Anthony J. Fonseca, 2018, s. 716
- ^ Banale Kämpfe?: Perspektiven auf Populärkultur und Geschlecht editör: Paula-Irene Villa, Julia Jäckel, Zara Pfeiffer, Nadine Sanitter, Ralf Steckert, 2012, s. 91
- ^ Vikipedi Tutkulardan İntihar maddesi
- ^ a b c d . birgun.net. 29 Temmuz 2019. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020.
- ^ a b Şehirlioğlu, Ceren. "Türkçe rap nereye 'akıyor'?". hurriyet.com.tr. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- ^ Kızılkaya, Emre (7 Eylül 2019). . Journo. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkce sozlu rap muzik ya da Turkce rap 1990 li yillarin ortasinda ana akim medyada gorunurluk kazanmis bir muzik turudur Amerika dan Almanya ya gelen rap ve hip hop kulturunu benimseyen gocmen Turklerden olusan Cartel grubu Turkce rapi ilk tanitan olusum kabul edilir Turkce rapin gelisimiTurkce rapin tarihcesi 3 nesil altinda incelenebilir Birinci dalga Turkler arasinda rap ilk olarak Almanya da yasayan Turkler arasinda yayilmaya baslamistir Almanya daki ABD askerlerinin cocuklari tarafindan gurbetci Turk ailelerin cocuklarina tanitilan rap muzik Turk gencler tarafindan kisa surede benimsenmistir Almanya daki Turkler 90 li yillarin basindan itibaren yoneldikleri rap muzigin Turkiye ye tasinmasinda oncu olmuslardir 1986 yilinda kurulup 2000 yilinda sona eren Islamic Force adli Turk kokenli rap muzik grubu muziklerini Ingilizce yapmistir ve bu yuzden Turkce rap icerisine dahil edilmemistir Turkiye de bilinen ilk Turkce rap denemelerinin 1980 li yillarda DJ Hakan Gunduz tarafindan yapildigi belirtilmektedir Karakan a gore ilk Turkce rapi Baris Manco ve Cem Karaca yapmistir ve Baris Manco nun kendi ifadelerine gore 1973 te cikardigi Lambaya Puf De adli sarkisi rap turundedir Bahsi gecen sarki Cartel in Evdeki Ses adli sarkisinda sample olarak kullanilmistir Bununla birlikte Parla Senol un 1974 yilinda cikan Dam Ustunde Saksagan adli parcasinin ilk Turkce rap oldugu da iddia edilmektedir 1990 1995 yillari arasinda genellikle Almanca ve Ingilizce icra edilse de 1991 yilinda King Size Terror adli olusumda bulunan Alper Aga nin Bir Yabancinin Hayati parcasiyla Turkce sozlu rap muzik donemi kismen basladi Turkiye de Bulent Ortacgil ve MFO sarkilarinda rap tarzina ilk yer verenler arasindadir Grup Vitamin in bazi yabanci rap sarkilarina Turkce soz yazarak seslendirdigi de bilinmektedir Bu durum Turkce rap in ilk ilkel ornekleri sayilir Humeyra nin 1990 yilinda cikan Tutkulardan Intihar adli sarkisinin da rap icerdigi iddia edilir Turkce rap 1995 yilinda Cartel ile Turkiye de bilinirlik kazandi 1995 yilinda Cartel den sonra 1996 yilinda Turkiye de kurulan ilk rap olusumu Bursa dan Barikat grubu oldu 2002 yilinda Barikat grubuna Turkce Rap Muzik Odulleri verildi kaynak belirtilmeli 1996 yilinda Sirhot Serhat Galatali Amerika da kurdugu Narcotic grubuyla G Hun I Touch Sirhot Beyaz Karanlik albumu nun Her Yeni Gun sarkisina klip cekmislerdir Ama album 2002 yilinda cikmistir Hatta klipte saldiridan onceki Ikiz Kulelerin goruntuleri o tarihler de cok konusulmustur kaynak belirtilmeli 1997 98 yillari arasinda Sagopa Kajmer Yunus Ozyavuz Ceza Bilgin Ozcalkan ve Dr Fuchs Tarik Gamert gibi adlarla Kuvvetmira olusumu 1997 yilinda Istanbul dan genellikle graffiti ile ugrasan Tunc Dindas 1997 yilinda Izmir den Yener Cevik ve Berlin den Fuat Ergin 1999 yilinda ve NormLife grubunun kuruculari olan Ender Ankara dan Mode XL grubunu kuran Emin Yasin Vural VEYasin gibi sanatcilar ortaya cikmaya baslamistir Ikinci dalga Turkce rap in Cartel den sonra medya tarafindan tanitildigi ve yayinlandigi ilk tarihler 2000 2005 li yillardir kaynak belirtilmeli Ozellikle Dream TV Turkce rap e cok buyuk bir destek vermistir Oyle ki Sagopa Kajmer Ceza ve Dr Fuchs gibi isimlere 2003 yilbasi programinda yer vermistir Daha onceki yillarda olan bircok isim bu donemde yavas yavas profesyonellik kazanmistir Sansar Salvo Ekincan Arslan Pit10 Server Uraz ve bu isimlerden sadece uc tanesidir 1998 yilinda cikis yapan Ayben ve Kolera dan sonra baska kadin rap muzisyenleri de ortaya cikmistir Ornegin 2002 yilinda Izmir Karsiyaka da Kubra Demirkol ve Pinar Demirkol tarafindan grubu kurulmustur 2001 Yilinda Cagdas Kucukaydin ve Volkan Kanyilmaz tarafindan Cashflow grubu kurulmustur Cashflow hayata kustum sarkisiyla beraber Turkce rap de yeni bir sayfa acmistir ve 2005 Yilinda Bir Anlik Hata albumunu Irem Records etiketiyle yayinlamistir Bu doneme damga vuran olaylardan biri Ceza ve Sagopa Kajmer arasindaki disslesmedir Sagopa Kajmer Ceza disslesmeleri 2005 2010 14 Agustos 2004 tarihinde Ceza nin yayimladigi Rapstar albumunde bulunan Sinekler ve Beatler parcasinda Ayben Kolera ya gondermelerde bulundu ve aciklanmayan ozel nedenlerden dolayi Sagopa Kajmer ve Ceza arasinda soguk yeller esmeye basladi Ceza nin kiz kardesi Ayben in Sagopa Kajmer e laf atmasi ve Kolera nin 23 Kasim 2005 tarihinde TV8 e verdigi bir roportajinda Ceza nin oynadigi lolipop reklamini elestirmesi ve bunu para icin yaptigini soylemesi uzerine Ceza Sagopa Kajmer ve Kolera ya Murekkep Doldurdum adli bir diss parcasi yayinladi Ardindan Sagopa Kajmer Kuvvetmira ekibiyle birlikte 3 Aralik 2005 te Disstortion EP adli 5 parcalik bir diss albumu hazirladi Bu albumde Ceza basta olmak uzere Ayben ve a acikca gondermeler bulunmaktadir Buna karsilik Sahtiyan Subat 2006 da Kartlar Karissin adli diss sarkisini yayinladi Nisan 2006 da ise Rokabeat ve Ceza nin kiz kardesi Ayben Kolera ya ve Sagopa Kajmer e Gunlerin Aglak adli bir diss atti Buna cevaben Sagopa Kajmer Kolera ile birlikte 18 Mayis 2006 tarihinde cikardigi Pesimist EP 4 albumunde Trakonya Cumle Muhendisi ve Dil Yaratmakta En Asil Silahlari adli diss sarkilarini yayinladilar Daha sonra Sagopa Kajmer 2007 yilinda Ceza ve Ayben e kendisine ve esi Kolera ya hakaret ettikleri ayni yil bir konserde Ceza Salako Kajmer diyerek lakabiyla dalga gectigi icin dava acti Yine 2007 yili icinde Fuat Ergin Sagopa Kajmer e kizarak Kirmizi Hali adli bir diss atti Buna karsilik Sagopa Kajmer Fuat Ergin e de dava acti Bu olaylardan sonra sanatcilarin parcalarinin icinde katildiklari showlarda ve konserlerde bir suru gondermeler yapildi 2009 da Hiphoplife in toplu album projesi adi altinda Sagopa Kajmer e 37 parcalik Hiphoplife Mixtapes Vol 1 Nafile adli diss albumu yapildi 2009 yilinda Beyaz Show programina katilan Sagopa Kajmer in Rapstar yarismasi ve kendisi hakkinda agir konustugu icin kizan Ceza Bandirma konserinde Sagopa Kajmer e gonderme yapmistir kaynak belirtilmeli Bu catismalar 2010 larin basinda son bulmustur Turkish Hip Hop belgeseli Yonetmenligini Cengiz Ozkarabekir in ustlendigi 9 Kasim 2007 ve 18 Kasim 2007 tarihlerinde CNN Turk kanalinda yayinlanmis iki bolumluk Turkce rap ve Turkce hip hop hakkindaki ilk genis kapsamli belgeseldir kaynak belirtilmeli 1 bolum Turkce Rap in Dogusu Almanya 9 Kasim 2007 2 bolum Yeralti Operasyonu ndan Yerustune Turkiye 18 Kasim 2007 Belgeselde konusan kisiler Almanya dan Killa Hakan Musa Cartel in uyeleri ve diger rapciler Turkiye den Turbo Ceza Sagopa Kajmer Fuat Ergin Dr Fuchs Sahtiyan Sultana Ayben Kolera ve Kadikoy AcilUcuncu dalga Birer nesil hareketi olarak gelisen Turkce rap hareketlerinden ucuncusu Ezhel Ben Fero gibi isimlerin etkisiyle kendini gosterdi Bu neslin sarkilarinda dunyaya aciklik sosyal gerceklik ve siyasi tepki kendini gosterdi Norm Ender in Ezhel ve Ben Fero yu elestirdigi Mekanin Sahibi parcasi bu donemin ilk ses getiren disslesmesi oldu Kaynakca a b c d Avci Berkant 22 Ocak 2019 MediaCat 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2020 a b Radyo Bilkent 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2020 a b Ergin Mujde Yazici 10 Agustos 2019 Diken 29 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2020 Rap Macun 1986 dan 1995 e kasetlerden bir Turkce rap seckisi Hurriyet 12 Eylul 1997 Al sana Turkce Rap Baris Manco amp Cetin Ceki Soylesi 1992 SND Mag 2002 sayi 1 sayfa 2 Hiphopskool 2 Sayi Mart 2015 sayfa 29 Bu rap cilere kulak verin ne hikayeler anlatiyorlar Hurriyet Magazin 2021 Murat Meric Raptiye Rap Rap Gazete Duvar Hip Hop around the World An Encyclopedia 2 volumes editor Melissa Ursula Dawn Goldsmith Anthony J Fonseca 2018 s 716 Banale Kampfe Perspektiven auf Popularkultur und Geschlecht editor Paula Irene Villa Julia Jackel Zara Pfeiffer Nadine Sanitter Ralf Steckert 2012 s 91 Vikipedi Tutkulardan Intihar maddesi a b c d birgun net 29 Temmuz 2019 16 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Nisan 2020 a b Sehirlioglu Ceren Turkce rap nereye akiyor hurriyet com tr 17 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2020 Kizilkaya Emre 7 Eylul 2019 Journo 17 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mart 2020