Dünya Mirası, UNESCO tarafından listelenen, özel kültürel veya fiziksel öneme sahip yerlerden (orman, dağ, göl, ada, çöl, anıt, kompleks veya şehir gibi) her birine verilen addır. Genel Kurul tarafından seçilen 21 UNESCO üyesi ülkenin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi tarafından yönetilen uluslararası Dünya Mirası Programı bu listeyi güncellemektedir.
Program, insanlığın ortak mirası için kültürel veya doğal öneme sahip alanları listeler, adlandırır ve korur. Listelenen alanlar, bazı koşullar altında Dünya Miras Fonu'ndan para alabilmektedir. Program, 16 Kasım 1972'de UNESCO tarafından kabul edilen Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme ile kuruldu. Günümüzde 195 devlet tarafından onaylanan sözleşme, en fazla devletin taraf olduğu uluslararası belgeler arasındadır. Sadece Lihtenştayn ve Nauru sözleşmenin tarafı değildir.
2023 yılı itibarıyla 168 ülkede 933'ü' kültürel, 227'si doğal ve 39'u karma olmak üzerelistelenmiş 1.199 alan bulunmaktadır. Ülkelere göre bakıldığında İtalya sahip olduğu 59 Dünya Mirası ile ilk sırada yer almaktadır. Ardından sırasıyla Çin (57), Almanya (52), Fransa (52), İspanya (50), Hindistan (42) ve Meksika (35) gelmektedir.
Tarihçe
İmzalanma | 16 Kasım 1972 |
---|---|
Yer | Paris, Fransa |
Yürürlük | 17 Aralık 1975 |
Koşul | 20 ülke tarafından onaylanması |
Korunma yeri | UNESCO |
16 Kasım 1972'de UNESCO tarafından kabul edilen Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme, 17 Aralık 1975'te yürürlüğe girdi. 18 Ağustos 2023 itibarıyla 195 devlet sözleşmenin tarafıdır.
Seçim ölçütleri
2004'ün sonuna kadar kültürel miraslar için altı ölçüt ve doğal miraslar için dört ölçüt bulunmaktaydı. 2005'te yapılan değişiklikle on ölçüt belirlendi. Aday gösterilen alanlar "üstün evrensel değere" sahip olmalı ve on kriterin en az birini sağlamalıdır.
Kültürel ölçütler
- "yaratıcı insan dehasının ürünü olması"
- "belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi"
- "kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması"
- "insanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması"
- "bir veya daha fazla kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi"
- "istisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebî eserlerle doğrudan veya somut olarak bağlantılı olması"
Doğal kriterler
- "doğanın bir harikasına veya eşsiz bir güzelliğe ve estetik öneme sahip doğal alanlar olması"
- "yaşamış canlıların kalıntıları, devam eden jeolojik olaylar ve yer şekillerinin gelişimi gibi Dünya'nın doğal tarihine ilişkin eşsiz önemde bilgilere sahip olması"
- "ekolojik ve biyolojik olarak hâlâ bozulmamış bir karasal, denizel veya tatlı su ekosistemine veya önemli hayvan ve bitki topluluklarına ev sahipliği yapması"
- "özellikle tehlikedeki veya bilimsel açıdan önemli bir biyolojik çeşitlilik için en önemli ve en belirgin doğal habitatlara ev sahipliği yapması"
Bölgesel dağılım
15'ten fazla Dünya Mirası'na sahip ülkeler:
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "World Heritage". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ "The World Heritage Committee". UNESCO World Heritage Site. 6 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2006.
- ^ "Convention Concerning the Protection of World Cultural and Natural Heritage" (PDF). 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
- ^ "UNESCO Türkiye Millî Komisyonu". unesco.org.tr. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "UNESCO World Heritage Centre - World Heritage List". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "States Parties - UNESCO World Heritage Convention". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
- ^ "Criteria for Selection". World Heritage. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2006.
- ^ "UNESCO World Heritage, The Criteria for Selection". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Dünya Mirası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- UNESCO World Heritage portal26 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Resmî site (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dunya Mirasi UNESCO tarafindan listelenen ozel kulturel veya fiziksel oneme sahip yerlerden orman dag gol ada col anit kompleks veya sehir gibi her birine verilen addir Genel Kurul tarafindan secilen 21 UNESCO uyesi ulkenin olusturdugu Dunya Miras Komitesi tarafindan yonetilen uluslararasi Dunya Mirasi Programi bu listeyi guncellemektedir UNESCO Dunya Miras Komitesi logosu Program insanligin ortak mirasi icin kulturel veya dogal oneme sahip alanlari listeler adlandirir ve korur Listelenen alanlar bazi kosullar altinda Dunya Miras Fonu ndan para alabilmektedir Program 16 Kasim 1972 de UNESCO tarafindan kabul edilen Dunya Kulturel ve Dogal Mirasinin Korunmasina Dair Sozlesme ile kuruldu Gunumuzde 195 devlet tarafindan onaylanan sozlesme en fazla devletin taraf oldugu uluslararasi belgeler arasindadir Sadece Lihtenstayn ve Nauru sozlesmenin tarafi degildir 2023 yili itibariyla 168 ulkede 933 u kulturel 227 si dogal ve 39 u karma olmak uzerelistelenmis 1 199 alan bulunmaktadir Ulkelere gore bakildiginda Italya sahip oldugu 59 Dunya Mirasi ile ilk sirada yer almaktadir Ardindan sirasiyla Cin 57 Almanya 52 Fransa 52 Ispanya 50 Hindistan 42 ve Meksika 35 gelmektedir TarihceDunya Kulturel ve Dogal Mirasinin Korunmasina Dair SozlesmeImzalanma16 Kasim 1972YerParis FransaYururluk17 Aralik 1975Kosul20 ulke tarafindan onaylanmasiKorunma yeriUNESCO 16 Kasim 1972 de UNESCO tarafindan kabul edilen Dunya Kulturel ve Dogal Mirasinin Korunmasina Dair Sozlesme 17 Aralik 1975 te yururluge girdi 18 Agustos 2023 itibariyla 195 devlet sozlesmenin tarafidir Secim olcutleri2004 un sonuna kadar kulturel miraslar icin alti olcut ve dogal miraslar icin dort olcut bulunmaktaydi 2005 te yapilan degisiklikle on olcut belirlendi Aday gosterilen alanlar ustun evrensel degere sahip olmali ve on kriterin en az birini saglamalidir Kulturel olcutler Tac Mahal kulturel mirasa bir ornektir yaratici insan dehasinin urunu olmasi belli bir zaman diliminde veya kulturel mekanda mimarinin veya teknolojinin anitsal sanatlarin gelisiminde sehirlerin planlanmasinda veya peyzajlarin yaratilmasinda insani degerler arasindaki onemli etkilesimi gostermesi kulturel bir gelenek veya yasayan ya da kayip bir uygarligin tek veya en azindan istisnai tanikligini yapmasi insanlik tarihinin bir veya birden fazla anlamli donemini temsil eden yapi tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj toplulugunun degerli bir ornegini sunmasi bir veya daha fazla kulturu temsil eden geleneksel insan yerlesimine veya topragin kullanimina iliskin onemli bir ornek sunmasi ve ozellikle bu ornegin geri donusu olmayan degisimlerin etkisiyle dayanikliligini yitirmesi istisnai duzeyde evrensel bir anlam tasiyan olaylar veya yasayan gelenekler fikirler inanclar veya sanatsal ve edebi eserlerle dogrudan veya somut olarak baglantili olmasi Dogal kriterler Serengeti Milli Parki dogal mirasa bir ornektir Machu Picchu karma mirasa bir ornektir doganin bir harikasina veya essiz bir guzellige ve estetik oneme sahip dogal alanlar olmasi yasamis canlilarin kalintilari devam eden jeolojik olaylar ve yer sekillerinin gelisimi gibi Dunya nin dogal tarihine iliskin essiz onemde bilgilere sahip olmasi ekolojik ve biyolojik olarak hala bozulmamis bir karasal denizel veya tatli su ekosistemine veya onemli hayvan ve bitki topluluklarina ev sahipligi yapmasi ozellikle tehlikedeki veya bilimsel acidan onemli bir biyolojik cesitlilik icin en onemli ve en belirgin dogal habitatlara ev sahipligi yapmasi Bolgesel dagilim15 ten fazla Dunya Mirasi na sahip ulkeler Ayrica bakinizUNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras ListeleriKaynakca World Heritage 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2014 The World Heritage Committee UNESCO World Heritage Site 6 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2006 Convention Concerning the Protection of World Cultural and Natural Heritage PDF 19 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Ekim 2014 UNESCO Turkiye Milli Komisyonu unesco org tr 27 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2024 Centre UNESCO World Heritage UNESCO World Heritage Centre World Heritage List UNESCO World Heritage Centre Ingilizce 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2024 Centre UNESCO World Heritage States Parties UNESCO World Heritage Convention UNESCO World Heritage Centre Ingilizce 26 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2024 Criteria for Selection World Heritage 15 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2006 UNESCO World Heritage The Criteria for Selection 15 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2014 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Dunya Mirasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir UNESCO World Heritage portal26 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi site Ingilizce