Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ukrayna İsyan Ordusu (Ukr. Ukraїnska povstanska armіya/Kısaca UPA) -Bağımsız Ukrayna fikri ile kurulan aşırı milliyetçi silahlı oluşum. Ukrayna'da II.Dünya Savaşı sırasında Nazilerin desteği ile örgütlenen ve ülkedeki tüm etnik gruplara karşı katliam ve kıyım hareketlerine girişen milliyetçi oluşum.Ukraynalı Milliyetçiler Örgütü'nün askeri kanadıdır. Ekim 1942'de teşkilatlanan oluşum özellikle II. Dünya Savaşı zamanı oldukça aktif rol oynayıp,1943'te 'yle birlikte Ruslara, Polonyalılara, Yahudilere ve diğer etnik azınlıklara karşı çeşitli katliam ve kıyım hareketlerinde bulundu.
Ukrayna İsyan Ordusu'nun en önemli siyasi ve felsefi örgütleyicilerinden biri Stepan Bandera'ydı. Temel amaçları bağımsız bir Ukrayna devleti kurmak olsa da Stepan Bandera, (Taras Bulba), ve 'in öncülüğündeki Ukrayna İsyan Ordusu II. Dünya Savaşı'nda özellikle Volin Katliamı olmak üzere Ukrayna ve Polonya topraklarında pek çok sivil katliam ve terör eylemlerinde de rol oynadı. UPA 1942-1956 (1949-1956 bölgesel çapta) yılları arasında Ukrayna topraklarında aktif olarak faaliyet göstermiş olup. Bağımsız Ukrayna fikri ile Özellikle Sovyetler Birliği ile uzun yıllar mücadele halinde olmuştur.
Faaliyetleri
12 Eylül 1939'da Hitler Varşova'nın düşüşünden hemen önce trende Polonya halkı ve Ukrayna'daki Polonyalıların akıbeti ile ilgili özel bir toplantı yaptı. Hitler'in planı SSCB sınırında Asya ile Avrupa arasında III. Reich'e bağlı tampon bir bölge oluşturmaktı. Berlin'e bağlı bu kukla devleti kuzeyde Litvanya'nın başkenti Vilnius ile güneyde Ukrayna topraklarında Galiçya ve Volin'e kadar uzanacaktı. Toplantıda Nazi amiral ve gizli servis Abwehr'in şefi Wilhelm Canaris, Almanya Dışişleri Bakanı Ribbentrop'a Ukrayna milliyetçilerini örgütleyerek bir isyan şeklinde Polonyalılar ve Yahudilere yönelik yeni bir imha politikası uygulamaktan bahsetti. "Canaris Muhtırası" olarak bilinen bu konuşmanın ve alınan kararların belgeleri 1945'te Nürnberg Mahkemeleri'nde kanıt olarak sunuldu ve Canaris'in idamında etkili oldu.
İlk etapta Kasım 1939'da 400 Ukraynalı ırkçı Komarne, Kirhendorfe Gakeshteyne ve Abvera kamplarında eğitime başladı. Aralık 1939'da hareketin Krakow şubesinin başkanı Stephan Bandera ve ona bağlı Andrey Melnik Ukrayna'da isyanı hazırlamak için kurye gönderse de bu kişi NKVD tarafından yakalandı.
Ocak 1940'ta Bandera ilk ekibi Ukrayna'ya göndermeyi başardı. Ancak diğer birkaç grup Sovyet sınır muhafızları tarafından yakalandı. 10 Şubat 1940'ta Stepan Bandera Krakov'da Ukrayna Milliyetçileri Örgütü'nü kurdu. Bu örgütü kurmaktaki amacı daha sonra Ukrayna İsyan Ordusu'nu yönetecek Adrey Melnik'in bağımsız hareket etmesinden çekinmesiydi. (Daha sonrasında örgüt OUN-B (Bandera) ve OUN-M (Melnik) olarak iki kanada ayrıldı). Mart 1940'ta isyanı örgütleyebilecek bir grup transfer edilip, Nisan-Mayıs 1940'ta isyan planlanmışsa da bu hareket NKVD tarafından fark edilip bertaraf edildi.
1941 baharında Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ne saldırı planları hazırlarken, Stepan Bandera da Krakov'da milliyetçi grupları eğitmekteydi. 22 Haziran 1941'de Nazilerin Sovyetler Birliği'ne saldırmasının hemen ardından Ukraynalı Milliyetçiler Örgütü(OUN) 30 Haziran'da Lviv'de Bağımsız Ukrayna devletini ilan etti. Ekim 1942'de resmî adıyla Ukrayna İsyan Ordusu'nu (UPA) örgütlediler.
UPA II. Dünya Savaşı başlarında Nazi Almanyası ile işbirliği yapmış olsa da, amaçları her daim bağımsız bir Ukrayna Devleti kurmak oldu. Bağımsız Ukrayna fikrinden rahatsız olan Nazi hükûmeti ise ilk olarak 5 Temmuzda Stepan Bandera'yı ev hapsinde tutup daha sonrasında fahri mahkûm olarak Berlin hapishanesine gönderdi. Bunu takip eden süreçte 12 Temmuz tarihinde yeni kurulmuş başbakanı da tutuklanıp Berlin'e gönderildi.14 Temmuz'da gözaltından serbest bırakılmalarına rağmen, her ikisinin de Berlin'de kalmaları söylendi. Ayrıca Naziler, Berlin ve Viyana'daki tüm OUN-B ofislerini de kapattı. 15 Eylül 1941 yılında Stepan Bandera ve ileri gelen OUN-B liderleri Gestapo tarafından tutuklandı. Ocak 1942 Stepan Bandera'nın Sachsenhausen toplama kampına gönderilmesi ve öncesinde yaşanan tutuklama sürecinin de etkisi ile Nazi Almanyası UPA için yeni bir düşman oldu. Savaşın sonuna kadar hem Sovyetler Birliğine karşı, hem de Nazi Almanyasına karşı askeri saldırılarda bulundular.
UPA Lviv merkezli olarak özellikle Polonya, Belarus ve Ukrayna topraklarında etnik gruplara karşı saldırı hareketlerinde bulunmuştur. Saldırılarda örgütün en önemli hedefi Sovyetler Birliği olmuştur. Ukrayna'daki Sovyet hükûmetini yıkabilmek için Sovyet partizanlara, Kızıl Ordu'ya ve Sovyet destekçilerine çeşitli saldırılarda bulunmuşlardır. UPA özellikle 1942-1949 yılları arasında aktif olsa da, Sovyetler Birliği ile mücadele 1949-1956 yılları arasında bölgesel olarak, daha çok gerilla savaşı şeklinde devam etmiştir.
Ukrayna'nın UPA'ya karşı tutumu
Sovyetler Birliği döneminde Ukrayna İsyan Ordusu (UPA) işgalci Nazilerle işbirliği yaparak Sovyet hükûmetini devirmeye çalıştığı ve etnik sivillere yönelik katliam yaptığı için terörist bir örgüt olarak tanımlanmıştır. UPA'nın idari ve komuta kadrosu da vatan haini ilan edilmiş ve yakalananlar yargılanarak idam edilmiştir. Ancak Ukrayna'nın Sovyetler Birliği'nden ayrılmasından sonra 1995'te Lvov Kent Konseyi ordunun kuruluş yıldönümünün Gaziler Günü ilan edilmesini kararlaştırmıştır. Ancak yerel olarak alınan bu karar Ukrayna'nın genelinde kabul edilmemiştir.
Ukrayna'da 2004 Turuncu Devrim sonrası iktidara gelen hükûmetler UPA ve ileri gelenlerini aklayabilmek için çeşitli kararnameler çıkardılar. 12 Ekim 2007'de Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yuşçenko UPA komuta kadrosundan Roman Şukheviç'e ulusal bağımsızlık mücadelesine katkılarından dolayı "Ukrayna Kahramanı" unvanını verdi.
Ancak 3 Aralık 2007'de Harkiv Kent Konseyi'nde çoğunluk olan Rus yanlısı Bölgeler Partisi üyeleri "II.Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası ile işbirliği yaparak barış ve insanlığa karşı en iğrenç suçları işleyen ve Ukrayna'da küçük bir azınlığı temsil eden bu vatan haini grubun kahraman ilan edilmesinin Ukrayna halkına karşı haksızlık" olduğunu açıklayarak UPA'nın yüceltilmesine hiçbir şekilde müsaade edilmeyeceğini ve örgüt adına dikilecek anıtların derhal yıkılacağını belirtti.
29 Ocak 2010'da Cumhurbaşkanı Viktor Yuşçenko Ukrayna İsyan Ordusu'nun "Ukrayna Bağımsızlık Savaşçıları" olarak kabul edilmesine dair kararname çıkardı. 21 Nisan 2010'da Donetsk İdare Mahkemesi temyize giderek 'e verilen kahramanlık payesinin iptal edilmesini sağladı. 2 Nisan 2011'de de Donetsk Bölge Mahkemesi Stephan Bandera'nın Ukrayna vatandaşı olmadığını ve yasalara göre sadece Ukrayna vatandaşı olan kişilerin kahramanlık unvanı alabileceğini belirterek Yuşçenko'nun aldığı kararın geçersiz olduğunu açıkladı.
Ancak 2014 Yevromadan ve Onur Devrimi sonrasında, devrilen Viktor Yanukoviç yönetimi yerine seçilen yeni iktidar, UPA komutanı 'in oğlu Yuri Şukheviç'in girişimiyle tüm UPA üyelerine bağımsızlık savaşçısı statüsü verdi.
Kaynakça
- ^ . 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ Taras Hunczak (1994). "OUN-German Relations 1941–1945". In Hans-Joachim Torke, John-Paul Himka, eds. German-Ukrainian relations in historical perspective. Edmonton, Alberta: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta. p. 178 (İngilizce). 1994. s. 178.
- ^ . "Celebrating Fascism and War Criminality in Edmonton. The Political Myth and Cult of Stepan Bandera in Multicultural Canada". Rossoliński-Liebe, Grzegorz. 2010. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Rossolinski, Grzegorz. Stepan Bandera: The Life and Afterlife of a Ukrainian Nationalist: Fascism, Genocide, and Cult. ISBN (İngilizce). Columbia University Press. 1 Ekim 2014. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2022. Bilinmeyen parametre
|serinumarası=görmezden gelindi () - ^ «Українські новини» Харьков не согласен со статусом ветеранов УПА // Сайт газеты «Дело» (delo.ua) 04.04.2007.[]
- ^ "Указ президента Україны Виктора Ющенко № 965/2007. Про присвоєння Р. Шухевичу звання Герой України — 12.10.2007. // Официальный сайт Президента Украины (www.president.gov.ua)". 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2017.
- ^ . 2 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2007.
- ^ "Верховная Рада Украины приняла Закон «О правовом статусе и чествовании памяти борцов за независимость Украины в ХХ веке»". 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2017.
- ^ "Рада признала правовой статус бойцов УПА". 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ukrayna Isyan Ordusu Ukr Ukrayinska povstanska armiya Kisaca UPA Bagimsiz Ukrayna fikri ile kurulan asiri milliyetci silahli olusum Ukrayna da II Dunya Savasi sirasinda Nazilerin destegi ile orgutlenen ve ulkedeki tum etnik gruplara karsi katliam ve kiyim hareketlerine girisen milliyetci olusum Ukraynali Milliyetciler Orgutu nun askeri kanadidir Ekim 1942 de teskilatlanan olusum ozellikle II Dunya Savasi zamani oldukca aktif rol oynayip 1943 te yle birlikte Ruslara Polonyalilara Yahudilere ve diger etnik azinliklara karsi cesitli katliam ve kiyim hareketlerinde bulundu Bayrak Ukrayna Isyan Ordusu nun en onemli siyasi ve felsefi orgutleyicilerinden biri Stepan Bandera ydi Temel amaclari bagimsiz bir Ukrayna devleti kurmak olsa da Stepan Bandera Taras Bulba ve in onculugundeki Ukrayna Isyan Ordusu II Dunya Savasi nda ozellikle Volin Katliami olmak uzere Ukrayna ve Polonya topraklarinda pek cok sivil katliam ve teror eylemlerinde de rol oynadi UPA 1942 1956 1949 1956 bolgesel capta yillari arasinda Ukrayna topraklarinda aktif olarak faaliyet gostermis olup Bagimsiz Ukrayna fikri ile Ozellikle Sovyetler Birligi ile uzun yillar mucadele halinde olmustur Faaliyetleri12 Eylul 1939 da Hitler Varsova nin dususunden hemen once trende Polonya halki ve Ukrayna daki Polonyalilarin akibeti ile ilgili ozel bir toplanti yapti Hitler in plani SSCB sinirinda Asya ile Avrupa arasinda III Reich e bagli tampon bir bolge olusturmakti Berlin e bagli bu kukla devleti kuzeyde Litvanya nin baskenti Vilnius ile guneyde Ukrayna topraklarinda Galicya ve Volin e kadar uzanacakti Toplantida Nazi amiral ve gizli servis Abwehr in sefi Wilhelm Canaris Almanya Disisleri Bakani Ribbentrop a Ukrayna milliyetcilerini orgutleyerek bir isyan seklinde Polonyalilar ve Yahudilere yonelik yeni bir imha politikasi uygulamaktan bahsetti Canaris Muhtirasi olarak bilinen bu konusmanin ve alinan kararlarin belgeleri 1945 te Nurnberg Mahkemeleri nde kanit olarak sunuldu ve Canaris in idaminda etkili oldu Ilk etapta Kasim 1939 da 400 Ukraynali irkci Komarne Kirhendorfe Gakeshteyne ve Abvera kamplarinda egitime basladi Aralik 1939 da hareketin Krakow subesinin baskani Stephan Bandera ve ona bagli Andrey Melnik Ukrayna da isyani hazirlamak icin kurye gonderse de bu kisi NKVD tarafindan yakalandi Ocak 1940 ta Bandera ilk ekibi Ukrayna ya gondermeyi basardi Ancak diger birkac grup Sovyet sinir muhafizlari tarafindan yakalandi 10 Subat 1940 ta Stepan Bandera Krakov da Ukrayna Milliyetcileri Orgutu nu kurdu Bu orgutu kurmaktaki amaci daha sonra Ukrayna Isyan Ordusu nu yonetecek Adrey Melnik in bagimsiz hareket etmesinden cekinmesiydi Daha sonrasinda orgut OUN B Bandera ve OUN M Melnik olarak iki kanada ayrildi Mart 1940 ta isyani orgutleyebilecek bir grup transfer edilip Nisan Mayis 1940 ta isyan planlanmissa da bu hareket NKVD tarafindan fark edilip bertaraf edildi 1941 baharinda Nazi Almanyasi Sovyetler Birligi ne saldiri planlari hazirlarken Stepan Bandera da Krakov da milliyetci gruplari egitmekteydi 22 Haziran 1941 de Nazilerin Sovyetler Birligi ne saldirmasinin hemen ardindan Ukraynali Milliyetciler Orgutu OUN 30 Haziran da Lviv de Bagimsiz Ukrayna devletini ilan etti Ekim 1942 de resmi adiyla Ukrayna Isyan Ordusu nu UPA orgutlediler UPA propaganda afisi OUN UPA nin resmi selamlamasi iki yatay cizgide Ukraynaca Slava Ukrayini San olsun Ukrayna ya Geroyam slava Kahramanlara san olsun Bir UPA askeri Sovyetler Birligi ve Nazi Almanyasi bayraklarinin ustunde duruyor UPA II Dunya Savasi baslarinda Nazi Almanyasi ile isbirligi yapmis olsa da amaclari her daim bagimsiz bir Ukrayna Devleti kurmak oldu Bagimsiz Ukrayna fikrinden rahatsiz olan Nazi hukumeti ise ilk olarak 5 Temmuzda Stepan Bandera yi ev hapsinde tutup daha sonrasinda fahri mahkum olarak Berlin hapishanesine gonderdi Bunu takip eden surecte 12 Temmuz tarihinde yeni kurulmus basbakani da tutuklanip Berlin e gonderildi 14 Temmuz da gozaltindan serbest birakilmalarina ragmen her ikisinin de Berlin de kalmalari soylendi Ayrica Naziler Berlin ve Viyana daki tum OUN B ofislerini de kapatti 15 Eylul 1941 yilinda Stepan Bandera ve ileri gelen OUN B liderleri Gestapo tarafindan tutuklandi Ocak 1942 Stepan Bandera nin Sachsenhausen toplama kampina gonderilmesi ve oncesinde yasanan tutuklama surecinin de etkisi ile Nazi Almanyasi UPA icin yeni bir dusman oldu Savasin sonuna kadar hem Sovyetler Birligine karsi hem de Nazi Almanyasina karsi askeri saldirilarda bulundular UPA Lviv merkezli olarak ozellikle Polonya Belarus ve Ukrayna topraklarinda etnik gruplara karsi saldiri hareketlerinde bulunmustur Saldirilarda orgutun en onemli hedefi Sovyetler Birligi olmustur Ukrayna daki Sovyet hukumetini yikabilmek icin Sovyet partizanlara Kizil Ordu ya ve Sovyet destekcilerine cesitli saldirilarda bulunmuslardir UPA ozellikle 1942 1949 yillari arasinda aktif olsa da Sovyetler Birligi ile mucadele 1949 1956 yillari arasinda bolgesel olarak daha cok gerilla savasi seklinde devam etmistir Ukrayna nin UPA ya karsi tutumuSovyetler Birligi doneminde Ukrayna Isyan Ordusu UPA isgalci Nazilerle isbirligi yaparak Sovyet hukumetini devirmeye calistigi ve etnik sivillere yonelik katliam yaptigi icin terorist bir orgut olarak tanimlanmistir UPA nin idari ve komuta kadrosu da vatan haini ilan edilmis ve yakalananlar yargilanarak idam edilmistir Ancak Ukrayna nin Sovyetler Birligi nden ayrilmasindan sonra 1995 te Lvov Kent Konseyi ordunun kurulus yildonumunun Gaziler Gunu ilan edilmesini kararlastirmistir Ancak yerel olarak alinan bu karar Ukrayna nin genelinde kabul edilmemistir Ukrayna da 2004 Turuncu Devrim sonrasi iktidara gelen hukumetler UPA ve ileri gelenlerini aklayabilmek icin cesitli kararnameler cikardilar 12 Ekim 2007 de Ukrayna Cumhurbaskani Viktor Yuscenko UPA komuta kadrosundan Roman Sukhevic e ulusal bagimsizlik mucadelesine katkilarindan dolayi Ukrayna Kahramani unvanini verdi Ancak 3 Aralik 2007 de Harkiv Kent Konseyi nde cogunluk olan Rus yanlisi Bolgeler Partisi uyeleri II Dunya Savasi nda Nazi Almanyasi ile isbirligi yaparak baris ve insanliga karsi en igrenc suclari isleyen ve Ukrayna da kucuk bir azinligi temsil eden bu vatan haini grubun kahraman ilan edilmesinin Ukrayna halkina karsi haksizlik oldugunu aciklayarak UPA nin yuceltilmesine hicbir sekilde musaade edilmeyecegini ve orgut adina dikilecek anitlarin derhal yikilacagini belirtti 29 Ocak 2010 da Cumhurbaskani Viktor Yuscenko Ukrayna Isyan Ordusu nun Ukrayna Bagimsizlik Savascilari olarak kabul edilmesine dair kararname cikardi 21 Nisan 2010 da Donetsk Idare Mahkemesi temyize giderek e verilen kahramanlik payesinin iptal edilmesini sagladi 2 Nisan 2011 de de Donetsk Bolge Mahkemesi Stephan Bandera nin Ukrayna vatandasi olmadigini ve yasalara gore sadece Ukrayna vatandasi olan kisilerin kahramanlik unvani alabilecegini belirterek Yuscenko nun aldigi kararin gecersiz oldugunu acikladi Ancak 2014 Yevromadan ve Onur Devrimi sonrasinda devrilen Viktor Yanukovic yonetimi yerine secilen yeni iktidar UPA komutani in oglu Yuri Sukhevic in girisimiyle tum UPA uyelerine bagimsizlik savascisi statusu verdi Kaynakca 7 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Taras Hunczak 1994 OUN German Relations 1941 1945 In Hans Joachim Torke John Paul Himka eds German Ukrainian relations in historical perspective Edmonton Alberta Canadian Institute of Ukrainian Studies Press University of Alberta p 178 Ingilizce 1994 s 178 Celebrating Fascism and War Criminality in Edmonton The Political Myth and Cult of Stepan Bandera in Multicultural Canada Rossolinski Liebe Grzegorz 2010 17 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Rossolinski Grzegorz Stepan Bandera The Life and Afterlife of a Ukrainian Nationalist Fascism Genocide and Cult ISBN Ingilizce Columbia University Press 1 Ekim 2014 7 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2022 Bilinmeyen parametre serinumarasi gormezden gelindi yardim Ukrayinski novini Harkov ne soglasen so statusom veteranov UPA Sajt gazety Delo delo ua 04 04 2007 olu kirik baglanti Ukaz prezidenta Ukrayiny Viktora Yushenko 965 2007 Pro prisvoyennya R Shuhevichu zvannya Geroj Ukrayini 12 10 2007 Oficialnyj sajt Prezidenta Ukrainy www president gov ua 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2017 2 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2007 Verhovnaya Rada Ukrainy prinyala Zakon O pravovom statuse i chestvovanii pamyati borcov za nezavisimost Ukrainy v HH veke 16 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2017 Rada priznala pravovoj status bojcov UPA 15 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2017