Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ulu Ana - Türk ve Altay mitolojisinde Yaratıcı Tanrıça. Büyük Yaratıcı gücü ifade eder. Uluğ (Olı, Olu, Olo, Ulı) Ene olarak da bilinir.
Mahiyeti
Yaratıcı gücün eril yönünü simgeler. Soyut bir varlıktır. Ancak zaman zaman Ak Ana yerine kullanıldığı gibi, bazen de Ak Ana, Od Ana, Kün Ana, Toprak Ana, Gök Ana gibi yaratıcı güçlerin tamamını da ifade eder. Avrupa ve Hint-İran kültüründe doğanın unsurları dört tane olduğu halde Türk kültüründe bu sayı beş olarak ortaya çıkar: 1.Su, 2.Od (Ateş), 3.Gök(Hava), 4. Toprak, 5.Gün (Işık). Pek çok söylencesel varlığın ayrışmadan önceki biçimidir. Ezeli (Önsel) bir bağıntı olarak ondan kopan ve ayrılan ruhların ve varlıkların yeniden birleştiricisi olarak düşünülebilir. Bu varlıkları tekrar birbirine yakınlaştırır. Bu bağlamda Tümtanrıcı bir yaklaşıma kaynaklık eder. Bolluk ve bereketin koruyucusu ve yaratıcısıdır. Hayat verici gücün ve ölümsüzlüğün en üst noktasıdır. Hem düzenleyici başlangıç, hem de karmaşık dağıtıcı sonlanım onda bir araya gelir. Zıtlıkları içinde barındırır. Bu nedenle zıtlar onda birbirleriyle yer değiştirebilir. Ters işlevli varlıklar ortaya çıkabilir. Kendi içinde şeytani unsurları da barındırır. İnsani olduğu kadar hayvani bir yönü de bulunur. Hem yer altı dünyasının hem de göğün sahibidir. İri ve sallanan göğüsler olan bir kadın olarak betimlenir. Her şeyi bilir. Bahşılara ihtiyar ve bilge bir kadın görünümünde uykularında görünür. Hem saf ve eldeğmemiştir, hem de doğurgandır ve cinselliği varlığında barındırır.
Ulu Ana, birçok kez değişime uğrayarak birkaç konum değiştiren bir bütündür. Bozkurt, Hal Anası, Umay, Kübey ve başka pek çok mitolojik varlığa ve koruyucu ruhlara dönüşmüştür. Bu varlıklar her ne kadar bağımsız koruyucu ruhlara çevrilip farklı varlıklar olarak ortaya çıkmış olsalar da Türk mitolojisinde bu Ulu Ana motifinin en az birkaç özelliğini taşımaktadırlar. Ulu Ana bu bakımdan, önsel bir tanım olarak ondan kopan ruh ve motiflerin temel benzerliklerini oluşturarak aynı işlevler taşıyan farklı motiflere çevrilir. Ebedî yaşayış ve hayatın dönüşümlülügünü vurgulayan mitolojik inançta o, hayat verici güç ve ölümsüzlüğün en üst iradesi olarak ortaya çıkar. O, yaşlanmaz bir varlıktır. İkili (düalist) bir varlık olarak, hem düzenleyici, hem kaos getiricidir. Zıtlıkların kendileri onda birbirleriyle yer değiştirebilirler. Bu bakımdan O'ndan ayrılan varlıkların birbirine ters yönlerde işlev görmeleri de doğaldır.
Etimoloji
(Ul) kökünden türemiştir. Yüce, büyük, aşkın, görkemli demektir. Ululamak, saygıyla anmak demektir. Ayrıca ulumak sözcüğü de kurdun kutsallığı ile alakalıdır. Tunguz ve Mançu dillerinde Ula şeklinde yer alır ve iyilik ifade eder. Bazı Türk lehçelerinde Çince kökenli Lu (ejderha) sözcüğünün Uluğ/Ulu şeklinde söylenmesi ise tesadüfi olsa bile aynı zamanda bu varlığa yönelik algıyla da bağlantılı görünmektedir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar
Dış bağlantılar
- Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca1 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ak Ene / Ulu Ağ Ana[]
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ulu Ana Turk ve Altay mitolojisinde Yaratici Tanrica Buyuk Yaratici gucu ifade eder Ulug Oli Olu Olo Uli Ene olarak da bilinir MahiyetiYaratici gucun eril yonunu simgeler Soyut bir varliktir Ancak zaman zaman Ak Ana yerine kullanildigi gibi bazen de Ak Ana Od Ana Kun Ana Toprak Ana Gok Ana gibi yaratici guclerin tamamini da ifade eder Avrupa ve Hint Iran kulturunde doganin unsurlari dort tane oldugu halde Turk kulturunde bu sayi bes olarak ortaya cikar 1 Su 2 Od Ates 3 Gok Hava 4 Toprak 5 Gun Isik Pek cok soylencesel varligin ayrismadan onceki bicimidir Ezeli Onsel bir baginti olarak ondan kopan ve ayrilan ruhlarin ve varliklarin yeniden birlestiricisi olarak dusunulebilir Bu varliklari tekrar birbirine yakinlastirir Bu baglamda Tumtanrici bir yaklasima kaynaklik eder Bolluk ve bereketin koruyucusu ve yaraticisidir Hayat verici gucun ve olumsuzlugun en ust noktasidir Hem duzenleyici baslangic hem de karmasik dagitici sonlanim onda bir araya gelir Zitliklari icinde barindirir Bu nedenle zitlar onda birbirleriyle yer degistirebilir Ters islevli varliklar ortaya cikabilir Kendi icinde seytani unsurlari da barindirir Insani oldugu kadar hayvani bir yonu de bulunur Hem yer alti dunyasinin hem de gogun sahibidir Iri ve sallanan gogusler olan bir kadin olarak betimlenir Her seyi bilir Bahsilara ihtiyar ve bilge bir kadin gorunumunde uykularinda gorunur Hem saf ve eldegmemistir hem de dogurgandir ve cinselligi varliginda barindirir Ulu Ana bircok kez degisime ugrayarak birkac konum degistiren bir butundur Bozkurt Hal Anasi Umay Kubey ve baska pek cok mitolojik varliga ve koruyucu ruhlara donusmustur Bu varliklar her ne kadar bagimsiz koruyucu ruhlara cevrilip farkli varliklar olarak ortaya cikmis olsalar da Turk mitolojisinde bu Ulu Ana motifinin en az birkac ozelligini tasimaktadirlar Ulu Ana bu bakimdan onsel bir tanim olarak ondan kopan ruh ve motiflerin temel benzerliklerini olusturarak ayni islevler tasiyan farkli motiflere cevrilir Ebedi yasayis ve hayatin donusumlulugunu vurgulayan mitolojik inancta o hayat verici guc ve olumsuzlugun en ust iradesi olarak ortaya cikar O yaslanmaz bir varliktir Ikili dualist bir varlik olarak hem duzenleyici hem kaos getiricidir Zitliklarin kendileri onda birbirleriyle yer degistirebilirler Bu bakimdan O ndan ayrilan varliklarin birbirine ters yonlerde islev gormeleri de dogaldir Etimoloji Ul kokunden turemistir Yuce buyuk askin gorkemli demektir Ululamak saygiyla anmak demektir Ayrica ulumak sozcugu de kurdun kutsalligi ile alakalidir Tunguz ve Mancu dillerinde Ula seklinde yer alir ve iyilik ifade eder Bazi Turk lehcelerinde Cince kokenli Lu ejderha sozcugunun Ulug Ulu seklinde soylenmesi ise tesadufi olsa bile ayni zamanda bu varliga yonelik algiyla da baglantili gorunmektedir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dipnotlar Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 574 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 575 Dis baglantilarTurk Mitoloji Sozlugu Pinar Karaca1 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ak Ene Ulu Ag Ana olu kirik baglanti Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz