Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
V. İvan Alekseyeviç Romanov (Rusça: Иван V Алексеевич); 6 Eylül 1666 Moskova – 8 Şubat 1696 Moskova), 7 Mayıs 1682 ve 8 Şubat 1696 tarihleri arasında hüküm sürmüş, Romanov hanedanına mensup Rusya Çarıdır. Önemli fiziksel ve zihinsel sorunları vardı.
| V. İvan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Tüm Rusya'nın Çarı | |||||
| Hüküm süresi | 7 Mayıs 1682 – 8 Şubat 1696 | ||||
| Taç giymesi | 25 Haziran 1682 | ||||
| Önce gelen | III. Fyodor | ||||
| Sonra gelen | I. Petro | ||||
| Naibe | (ablası) Sofya Alekseyevna (1682–1689) | ||||
| Doğum | 6 Eylül 1666 Moskova | ||||
| Ölüm | 8 Şubat 1696 (29 yaşında) Moskova | ||||
| Defin | 1696 , Moskova Kremlini | ||||
| Eş(ler)i | Praskovya Saltıkova | ||||
| Çocuk(lar)ı | Prenses Mariya İvanovna (1689–1692) Prenses Feodosya İvanovna (1694–1731) | ||||
| |||||
| Hanedan | Romanov Hanedanı | ||||
| Babası | I. Aleksey | ||||
| Annesi | Mariya Miloslavskaya | ||||
| Dini | Doğu Ortodoks | ||||
Hayatı
İlk yılları
Çar I. Aleksey ile eşi Maria İlyiniçna Miloslavskaya'nın oğlu olarak 1666 yılında Moskova'da doğdu.
Taht çekişmeleri
III. Fyodor'un ölümünün ardından 7 Mayıs 1682 tarihinden itibaren üvey kardeşi i. Petro (Büyük Petro) ile birlikte tahta geçti. Tek başına çar olamamasının görünürdeki resmî nedeni, kardeşi olan I. Petro'nun annesinin sağ, ancak kendi annesi çariçe Miloslavskaya'nın III. Fyodor'dan önce ölmüş olmasıdır. Ancak asıl neden farklıdır. Fyodor’un ölümü ile saray ileri gelenleri tahta kimin geçeceği konusunda bir anlaşmazlığa düşmüşlerdir. Bazıları İvan’ı, bazıları Petro’yu desteklemişlerdir. Patrik Yoakim ve yakın çevresindekiler Petro’nun tarafında yer almış ve Kızıl Meydan’da halk huzurunda çar ilan etmişlerdir. Temsilciler Meclisi 'un onayı alınmaması ve tahta geçirilen Petro’nun yaşının İvan’dan küçük olması gerekçesiyle İvan'ın hakkının çiğnendiğini savunan İvan’ın akrabaları Miloslavskiler harekete geçip ittifaklar kurmaya başladılar. Petro’nun ablası Prenses Sofya Miloslavski de aralarında olan Miloslavskiler, Moskova'daki Rus Tüfekçiler (Streletsler) sınıfındaki kıtaları kışkırttılar ve bir darbe düzenlediler. 15 Mayıs 1682 günü çıkan ayaklanma sonucunda, öldürülmeleri gereken boyarların adlarının yazılı olduğu bir listeyi Kremlin’e ilettiler. Kremlin’e giren Rus Tüfekçiler, boyar Matveev ve Petro'nun annesi Natalya Narışkina’nın kardeşlerini öldürdüler. Rus Tüfekçiler, iki kardeş İvan ve Petro'nun birlikte hükümdar olmasını şart koştular. İsyancı askerlerin isteklerinin tamamı yerine getirildi. Hatta bu istekler arasındaki, Kızıl Meydan’da taştan bir anıtın dikilmesi bile gerçekleştirildi.
Ortak hükümdarlığa gelişi
25 Haziran 1682 tarihinde iki hükümdar için birlikte taç töreni yapıldı. V. İvan 16, kardeşi I. Petro ise henüz 10 yaşındaydılar. İki hükümdarın da çocuk yaşta olmalarından dolayı İvan Alekseyeviç'in 26 yaşındaki ablası Sofya Alekseyevna, hükümdarlıklarının ilk yıllarında naibelik görevine atanmıştır. Sofya’nın aşığı olan başdanışman ülkenin yönetiminde söz sahibiydi. Yedi yıl boyunca ikisi yönetimde hemen hemen tamamen etkin oldular. İktidarlarının ilk yılında Streletsler yeniden isteklerde bulunmaya başlayıp, "saray hassa alayı" derecesine yükseltilmelerini de kabul ettirmişlerdi. Ancak Streletslerin çoğunun Hristiyan öncesi dinleri olan Raskolnik mensubu olduklarından Sofya’dan bir din münazarası düzenlemesini istemişlerdir. Bu münazarada Streletsler Sofya ve patriki tahrik ettiler, fakat münazara Raskolnik mensuplarından bazılarının idam edilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu olay, Sofya ve Gorotsin ile Streletslerin arasını açar, hatta Streletsler bu kez de onlara karşı ayaklanırlar. Sofya onlara karşı Dvoryanları kullanarak bu isyanı bastırmayı başarır. Ardından Kızıl Meydan'daki Strelets anıtını da yıktırmıştır. Böylece Sofya duruma tamamen hâkim olmuştur.
Zaten zihinsel ve fiziksel engelleri olan İvan'ın eşi Praskovya Saltıkova da üzerinde çok baskındı. 1684 yılında evlendiği ve kendisinden iki yaş büyük olan eşinin Türk asıllı olduğu iddia edilir.
Siyasi gelişmeler
V. İvan ve Sofya döneminin en önemli olaylarından biri de, Rusya ile Lehistan arasında yeni bir ebedi barış üzerinde anlaşılmış olmasıdır. 1682 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı oluşturulan "Kutsal İttifak" içinde Rusya'nın da yer alması sağlanmıştır. Bu ittifak sonucunda Golitsin’in yönettiği Rusya Ordusu, 1687 ve 1689 yıllarında Kırım’a iki başarısız sefer düzenlemiş, ancak yenilgiye uğramıştır. Bu başarısızlıkların da etkisiyle Sofya ve Golitsin'in iibarı zayıflamışken, I. Petro yine 1689 yılında gerçekleştirdiği bir saray darbesiyle iktidarı Sofya ve Golitsin'in elinden tamamen almış ve Sofya'nın naibeliğini de sona erdirmiştir. Sonrasında İvan'ın hükümdar ortaklığı artık yalnızca kâğıt üzerinde kalmıştır.
1694 yılında Petro'nun annesi 'nın ölümü ile iktidar gücü tamamen Petro'nun elinde toplanacaktır.
Ölümü
1696 yılında henüz 30 yaşına gelmeden Moskova'da öldü.
Ardılları
İvan'ın beş kızı arasında Anna İvanovna, 13 Şubat 1730 ile 28 Ekim 1740 tarihleri arasında İmparatoriçe olmuş ve ülkeyi yönetmiştir.
Torunun oğlu VI. İvan ise henüz iki aylık bir bebek iken 28 Ekim 1740 tarihinde İmparator olmasına rağmen 6 Ekim 1741 tarihindeki darbe ile tahttan indirilerek 20 yılını hapiste geçirdi. 16 Temmuz 1764 tarihinde hapisten kaçırılma girişimi sırasında, gardiyanları tarafından öldürüldüğünde henüz 24 yaşına gelmemişti.
Kaynakça
- ^ a b "Biography of Tsar Ivan V the Ignorant of Russia (1666-1696), half-brother of Peter the Great". 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
- ^ a b Öztuna, Yılmaz (1991). Devletler ve Hânedanlar: Avrupa Devletleri. 4. Ankara: Kültür Bakanlığı. s. 194. ISBN .
- ^ a b c Uydu Yücel, Prof. Dr. Mualla. Rusya_Tarihi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. s. 169. 18 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2017.
- ^ Pogodin, Mikâil Pogodin (1875). The First Seventeen Years of the Life of Peter the Great (Rusça). Moskova.
- ^ Türk-Rus ilişkilerinde 500 yıl, 1491-1992. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. 1999. s. 130. ISBN .
- ^ Plumb, Robert L. (1950). Ivan VI, Emperor of Russia (İngilizce). Georgetown University. s. 126.
Dış kaynaklar
- Hosking, Geoffrey (2004). Russia and the Russians: A History (İngilizce). Cambridge: Harvard University Press. ISBN .
- Ivan V (Ivan Alexeevich) (1666-1696). The sketch highlights the czar's succession, reign, personal life, and death (İngilizce).
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta V. İvan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikikaynak has the text of the 1911 Encyclopædia Britannica article Ivan. |
- Rusya hükümdarlarının soyağacı
- Romanovs. The second film. Feodor III, Sophia Alekseyevna; Ivan V; 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Romanovların yeniden yapılanması, StarMedia, Babich-Design. (Rusya, 2013)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: III. Fyodor |  Rus Çarı 7 Mayıs 1682 – 8 Şubat 1696 | Sonra gelen: I. Petro |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
V Ivan Alekseyevic Romanov Rusca Ivan V Alekseevich 6 Eylul 1666 Moskova 8 Subat 1696 Moskova 7 Mayis 1682 ve 8 Subat 1696 tarihleri arasinda hukum surmus Romanov hanedanina mensup Rusya Caridir Onemli fiziksel ve zihinsel sorunlari vardi V IvanTum Rusya nin CariHukum suresi7 Mayis 1682 8 Subat 1696Tac giymesi25 Haziran 1682Once gelenIII FyodorSonra gelenI PetroNaibe ablasi Sofya Alekseyevna 1682 1689 Dogum6 Eylul 1666 1666 09 06 MoskovaOlum8 Subat 1696 29 yasinda MoskovaDefin1696 Moskova KremliniEs ler iPraskovya SaltikovaCocuk lar iPrenses Mariya Ivanovna 1689 1692 Prenses Feodosya Ivanovna 1690 1691 Prenses Yekaterina Ivanovna 1691 1733 Prenses Anna Ivanovna 1693 1740 Prenses 1694 1731 Tam adiIvan Alekseyevic RomanovHanedanRomanov HanedaniBabasiI AlekseyAnnesiMariya MiloslavskayaDiniDogu OrtodoksHayatiIki cocuk hukumdarin ortak hukumdarliklarinin resmi 1685 Ivan in 17 yuzyil genclik portresi V Ivan ve i Petro nun tac toreni 25 Haziran 1682 Ivan in 1896 yapimi bir tablosu 1682 ile 1689 yillari arasinda naibelik yapan V Ivan in ablasi Sofya Alekseyevna Kizlarindan Anna Ivanovna 1730 1740 yillari arasinda Imparatorice olarak ulkeyi yonetirken duzenlenen bir bakanlar kurulu toplantisi sirasinda V Ivan in esi Praskovya Saltikova 1664 1723 VI Ivan in 1764 yilinda oldurulmesi 1884 Ilk yillari Car I Aleksey ile esi Maria Ilyinicna Miloslavskaya nin oglu olarak 1666 yilinda Moskova da dogdu Taht cekismeleri III Fyodor un olumunun ardindan 7 Mayis 1682 tarihinden itibaren uvey kardesi i Petro Buyuk Petro ile birlikte tahta gecti Tek basina car olamamasinin gorunurdeki resmi nedeni kardesi olan I Petro nun annesinin sag ancak kendi annesi carice Miloslavskaya nin III Fyodor dan once olmus olmasidir Ancak asil neden farklidir Fyodor un olumu ile saray ileri gelenleri tahta kimin gececegi konusunda bir anlasmazliga dusmuslerdir Bazilari Ivan i bazilari Petro yu desteklemislerdir Patrik Yoakim ve yakin cevresindekiler Petro nun tarafinda yer almis ve Kizil Meydan da halk huzurunda car ilan etmislerdir Temsilciler Meclisi un onayi alinmamasi ve tahta gecirilen Petro nun yasinin Ivan dan kucuk olmasi gerekcesiyle Ivan in hakkinin cignendigini savunan Ivan in akrabalari Miloslavskiler harekete gecip ittifaklar kurmaya basladilar Petro nun ablasi Prenses Sofya Miloslavski de aralarinda olan Miloslavskiler Moskova daki Rus Tufekciler Streletsler sinifindaki kitalari kiskirttilar ve bir darbe duzenlediler 15 Mayis 1682 gunu cikan ayaklanma sonucunda oldurulmeleri gereken boyarlarin adlarinin yazili oldugu bir listeyi Kremlin e ilettiler Kremlin e giren Rus Tufekciler boyar Matveev ve Petro nun annesi Natalya Nariskina nin kardeslerini oldurduler Rus Tufekciler iki kardes Ivan ve Petro nun birlikte hukumdar olmasini sart kostular Isyanci askerlerin isteklerinin tamami yerine getirildi Hatta bu istekler arasindaki Kizil Meydan da tastan bir anitin dikilmesi bile gerceklestirildi Ortak hukumdarliga gelisi 25 Haziran 1682 tarihinde iki hukumdar icin birlikte tac toreni yapildi V Ivan 16 kardesi I Petro ise henuz 10 yasindaydilar Iki hukumdarin da cocuk yasta olmalarindan dolayi Ivan Alekseyevic in 26 yasindaki ablasi Sofya Alekseyevna hukumdarliklarinin ilk yillarinda naibelik gorevine atanmistir Sofya nin asigi olan basdanisman ulkenin yonetiminde soz sahibiydi Yedi yil boyunca ikisi yonetimde hemen hemen tamamen etkin oldular Iktidarlarinin ilk yilinda Streletsler yeniden isteklerde bulunmaya baslayip saray hassa alayi derecesine yukseltilmelerini de kabul ettirmislerdi Ancak Streletslerin cogunun Hristiyan oncesi dinleri olan Raskolnik mensubu olduklarindan Sofya dan bir din munazarasi duzenlemesini istemislerdir Bu munazarada Streletsler Sofya ve patriki tahrik ettiler fakat munazara Raskolnik mensuplarindan bazilarinin idam edilmesiyle sonuclanmistir Bu olay Sofya ve Gorotsin ile Streletslerin arasini acar hatta Streletsler bu kez de onlara karsi ayaklanirlar Sofya onlara karsi Dvoryanlari kullanarak bu isyani bastirmayi basarir Ardindan Kizil Meydan daki Strelets anitini da yiktirmistir Boylece Sofya duruma tamamen hakim olmustur Zaten zihinsel ve fiziksel engelleri olan Ivan in esi Praskovya Saltikova da uzerinde cok baskindi 1684 yilinda evlendigi ve kendisinden iki yas buyuk olan esinin Turk asilli oldugu iddia edilir Siyasi gelismeler V Ivan ve Sofya doneminin en onemli olaylarindan biri de Rusya ile Lehistan arasinda yeni bir ebedi baris uzerinde anlasilmis olmasidir 1682 yilinda Osmanli Imparatorlugu na karsi olusturulan Kutsal Ittifak icinde Rusya nin da yer almasi saglanmistir Bu ittifak sonucunda Golitsin in yonettigi Rusya Ordusu 1687 ve 1689 yillarinda Kirim a iki basarisiz sefer duzenlemis ancak yenilgiye ugramistir Bu basarisizliklarin da etkisiyle Sofya ve Golitsin in iibari zayiflamisken I Petro yine 1689 yilinda gerceklestirdigi bir saray darbesiyle iktidari Sofya ve Golitsin in elinden tamamen almis ve Sofya nin naibeligini de sona erdirmistir Sonrasinda Ivan in hukumdar ortakligi artik yalnizca kagit uzerinde kalmistir 1694 yilinda Petro nun annesi nin olumu ile iktidar gucu tamamen Petro nun elinde toplanacaktir Olumu 1696 yilinda henuz 30 yasina gelmeden Moskova da oldu Ardillari Ivan in bes kizi arasinda Anna Ivanovna 13 Subat 1730 ile 28 Ekim 1740 tarihleri arasinda Imparatorice olmus ve ulkeyi yonetmistir Torunun oglu VI Ivan ise henuz iki aylik bir bebek iken 28 Ekim 1740 tarihinde Imparator olmasina ragmen 6 Ekim 1741 tarihindeki darbe ile tahttan indirilerek 20 yilini hapiste gecirdi 16 Temmuz 1764 tarihinde hapisten kacirilma girisimi sirasinda gardiyanlari tarafindan olduruldugunde henuz 24 yasina gelmemisti Kaynakca a b Biography of Tsar Ivan V the Ignorant of Russia 1666 1696 half brother of Peter the Great 27 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2017 a b Oztuna Yilmaz 1991 Devletler ve Hanedanlar Avrupa Devletleri 4 Ankara Kultur Bakanligi s 194 ISBN 9789751704696 a b c Uydu Yucel Prof Dr Mualla Rusya Tarihi Istanbul Universitesi Acik ve Uzaktan Egitim Fakultesi s 169 18 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Agustos 2017 Pogodin Mikail Pogodin 1875 The First Seventeen Years of the Life of Peter the Great Rusca Moskova Turk Rus iliskilerinde 500 yil 1491 1992 Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari 1999 s 130 ISBN 9751610699 Plumb Robert L 1950 Ivan VI Emperor of Russia Ingilizce Georgetown University s 126 Dis kaynaklarHosking Geoffrey 2004 Russia and the Russians A History Ingilizce Cambridge Harvard University Press ISBN 0 674 01114 7 Ivan V Ivan Alexeevich 1666 1696 The sketch highlights the czar s succession reign personal life and death Ingilizce Dis baglantilarWikimedia Commons ta V Ivan ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikikaynak has the text of the 1911 Encyclopaedia Britannica article Ivan Rusya hukumdarlarinin soyagaci Romanovs The second film Feodor III Sophia Alekseyevna Ivan V 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Romanovlarin yeniden yapilanmasi StarMedia Babich Design Rusya 2013 Resmi unvanlarOnce gelen III Fyodor Rus Cari 7 Mayis 1682 8 Subat 1696 Sonra gelen I Petro