Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa (Halk Ordusu) birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.
| Varşova Ayaklanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Siviller bölgesinde bir tanksavar hendeği inşa ediyor; 'nda Alman tanksavar topu; Bir barikatı savunan Armia Krajowa askeri; Bielańska Caddesi'nin kalıntıları; İsyancılar Alman kuvvetlerine teslim olduktan sonra şehir harabelerini terk ediyor; Müttefik nakliye uçakları Kutsal Haç Kilisesi yakınlarına havadan malzeme bırakıyor. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Genel Hükûmet | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Tadeusz Bór-Komorowski Tadeusz Pełczyński Antoni Chruściel Karol Ziemski Edward Pfeiffer Leopold Okulicki Jan Mazurkiewicz Konstantin Rokossovsky Zygmunt Berling | Walter Model Nikolaus von Vormann Rainer Stahel Erich von dem Bach-Zelewski Heinz Reinefarth Bronislav Kaminski Petro Dyachenko | ||||||
| Güçler | |||||||
 20,000 (başlangıçta)49,000 (sonrası) | 13,000 (başlangıçta) 25.000 (sonrası) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
150.000-200.000 sivil öldürüldü, 700.000 sivil şehirden ihraç edildi. |
310 tank ve zırhlı araç, 340 kamyon ve otomobil, 22 topçu, bir uçak | ||||||
Polonya'nın durumu ve sürgündeki Polonya hükûmeti
1944 yılına gelindiğinde Londra'da sürgündeki Polonya hükûmeti Nazi Almanyası işgali altındaki Polonya topraklarında kendi iktidarını sağlamak amacıyla Müttefik Devletler nezdinde girişimlerde bulunmaktaydı. Bunun ötesinde Polonya topraklarında partizan savaşı veren Halk Ordusu (Armia Krajowa) birlikleri kendisine bağlıydı. Doğu Cephesinde Kızıl Ordu birliklerinin Nazileri geriletmesiyle beraber sürgündeki Polonya hükûmeti kendi varlığının sorgulanacağı bir süreçten dolayı çıkış arayışına geçmişti. Savaştan önceki Sovyet karşıtı Polonya hükûmetinin adeta devamı niteliğinde olan hükûmet Polonya topraklarının Sovyetler Birliği tarafından kurtarılmasını istemiyordu.
Halk Ordusu (Armia Krajowa) vs Halkın Ordusu (Armia Ludowa)
Sürgündeki Polonya hükûmetinin Polonya topraklarında faaliyet gösteren Halk Ordusu (Armia Krajowa) bünyesine Yahudi ve komünist savaşçılar alınmamaktaydı. Bu anlamda ırkçı ve komünizm karşıtı bir yapılanma olan Halk Ordusu, daha da ileri giderek Nazilere karşı savaşan Yahudi ve komünist partizanlara karşı da savaşıyor, bunlara destek verenleri de katlediyordu. Halk Ordusu bünyesinde savaşmak isteyen Yahudiler, kimliklerini gizliyor özellikle soyadlarını değiştirerek savaşa katılıyorlardı. Kızıl Ordu'nun özgürleştirerek ilerlediği Doğu Cephesindeki Polonyalılar ise komünistlerin öncülüğünde Halkın Ordusu (Armia Ludowa) adlı partizan örgütlenmesini kurmuş Kızıl Ordu ile koordineli şekilde savaşıyorlardı. Sürgündeki Polonya hükûmeti Polonya topraklarının özellikle de başkent Varşova'nın komünist Polonyalı partizanlar tarafından kurtarılmasını engellemek peşindeydi.
Ayaklanmanın amacı
Sürgündeki Polonya hükûmetinin Varşova Ayaklanmasındaki tek amacı Kızıl Ordu Wehrmacht’ı kenti terk etmek zorunda bıraktıktan sonra kentte iktidarı Halk Ordusu adına almak ve Kızıl Ordu’yu bir oldu bittiyle baş başa bırakmaktı. Plana göre bu şekilde Londra’daki Polonya hükûmetine Müttefik ülkeler nezdinde Varşova ve dolayısıyla tüm Polonya’daki tek meşru hükûmet olduklarına dair destek talebi için koz vermiş olacaktı.
Ayaklanma kararının alınması ve tepkiler
Varşova’daki Halk Ordusu komutanı General Komorowski, kendisinin uygun gördüğü bir tarihte ayaklanma kararı alması için sürgündeki Polonya hükûmeti tarafından yetkilendirilmişti. Plana göre Sovyet güçlerinin Varşova’ya girmesi ve Alman birliklerinin kenti tahliyesi esnasına kadar beklemek sonrasında da iktidarı ele geçirmekti. Varşova’da iktidarı almanın sembolik bir önemi olacaktı çünkü kent Polonya’nın başkentiydi.
31 Temmuz günü Komorowski ve genelkurmay heyetine gelen yanlış bilgiye göre Sovyet tanklarının Vistula’yı geçtiği ve Varşova’ya girdiği belirtiliyordu. Komorowski 1 Ağustos günü akşam saat 17:00’de ayaklanmanın başlatılması yönünde emrini yayınladı. Aynı gün istihbaratın başındaki Albay Iranek-Osmecki genelkurmay heyetine verdiği bilgide gelen istihbaratın yanlış olduğunu ve ayaklanma kararının iptal edilmesi gerektiğini düşündüğünü söyler. Komorowski buna karşı çıkar. Bu karar, sonuçta ayaklanmanın yenilgisine, Varşova’nın yerle bir edilmesine ve Polonyalıların neredeyse tamamı tarafından bir “suç” ve “felaket” olarak nitelenen olaylar silsilesine yol açar.
General Wladyslaw Anders Varşova Ayaklanmasını hem siyasal hem de askerî olarak çok büyük bir hata olarak değerlendirmekte, ahlaki olarak ise suç olarak tanımlamaktadır. Ona göre tüm sorumluluk Ordu komutanı General Tadeusz Bor-Komorowski ve kurmay heyetinin omuzlarındadır.
Ayaklanma öncesi Alman kuvvetlerinin durumu
Hiç kimse Varşova’daki Halk Ordusu ve diğer partizan güçlerinin kentteki Alman ve müttefik güçlerini yenebileceğini düşünmüyordu. Almanların kentteki güçleri arasında bir tanesi SS olmak üzere beş tank tümeni, 9. Ordu birlikleri, 29. SS Piyade Tümenine bağlı bir bölük, SSCB içindeki komünizm karşıtı güçlerden derlenmiş ve içinde sivillere karşı canilikleriyle ün yapmış Kazakların yer aldığı “Sonderkommando” Dirlewanger birlikleri sayılabilir. Bu birlikler Stuka bombardıman uçakları ve Messerschmitt savaş uçakları eşlik etmekteydi.
Ayaklanma
Müttefik desteği
Winston Churchill; Stalin ve Franklin D. Roosevelt ile birlikte, Britanya'nın Polonya müttefiklerine yardımda bulunacağını ve bu durumdan fayda gözetmeyeceğini açıkladı. Sovyet birliklerinin hava kontrolü olmaksızın, Churchill bölgeye hava birlikleri gönderdi. Daha sonra, bölgede Sovyet birliklerinin hava trafik kontrolünü edinmesinden sonra Amerikan Hava Birlikleri, Polonya'ya destek amacıyla bölgeye önemli düzeyde hava birlikleri gönderdi.
Sonuçlar
Sayıları tam olarak bilinmemesine rağmen; hayatını kaybeden Polonyalı direnişçi sayısının 16,000 dolaylarında, önemli ölçüde yaralanan direnişçilerin sayısı ise yaklaşık olarak 6,000 dolaylarında olduğu tahmin edilmektedir. Buna ek olarak, yaklaşık olarak, 150,000 ile 200,000 kadar Polonyalı sivil vatandaş ölmüştür. Alman birliklerince evden eve gezilerek kimi bölgelerde tahliye işlemi (tüm komşular dahil olmak üzere) gerçekleştirildi. Bu tahliyeler sırasında, kimi bölgelerde soykırım tehlikesi nedeni ile koruma altına alınan (saklanmasına müsaade edilen) Yahudi bireylerin olduğu anlaşıldı. Bu olaylar süresince toplam 8,000'den fazla Alman asker hayatını kaybetti veya kayboldu, ayrıca 9,000 asker yaralandı.
Şehir çatışmaları sırasında, Varşova'daki binaların yaklaşık olarak %25'i yıkıldı veya önemli ölçüde tahrip edildi. Polonyalı birliklerin teslim olmasından sonra, Alman birlikleri kalan binaların yaklaşık olarak %35'ini tahrip etti.
Daha önce gerçekleşen; Polonya'nın İşgali ve Varşova Getto Ayaklanması ile birlikte, Varşova Ayaklanması'ndan sonra Varşova şehrindeki yapıların %85'i yıkılmış veya ağır hasar almış durumdaydı. 1945 yılının ocak ayında, Sovyetler Varşova'ya girmiştir.
Galeri
-
![image]()
Mokotów ilçesinden olan bu isyancının, kanalizasyondan çıkarak Almanlara teslim olması -
![image]()
28 Ağustos 1944'te Prudential binasına 2 ton havan mermisinin çarpması, Varşova
Kaynakça
- Groverr Furr, Bloodlands, Red Star Publishers, 2014 içinde Bölüm-12 Varşova Ayaklanması s.450-464
Dış bağlantılar
- The Warsaw Rising Museum23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Varsova Ayaklanmasi Polonya daki Armia Krajowa Halk Ordusu birliklerinin Varsova yi Alman isgalinden kurtarmak icin gerceklestirdigi II Dunya Savasi nin onemli operasyonlarindan birisidir Varsova AyaklanmasiSiviller bolgesinde bir tanksavar hendegi insa ediyor nda Alman tanksavar topu Bir barikati savunan Armia Krajowa askeri Bielanska Caddesi nin kalintilari Isyancilar Alman kuvvetlerine teslim olduktan sonra sehir harabelerini terk ediyor Muttefik nakliye ucaklari Kutsal Hac Kilisesi yakinlarina havadan malzeme birakiyor Tarih1 Agustos 2 Ekim 1944BolgeVarsovaSonucAlmanya nin zaferiTaraflarPolonya Armia Krajowa Sovyetler deki Polonya OrdusuAlmanya Genel HukumetKomutanlar ve liderlerTadeusz Bor Komorowski Tadeusz Pelczynski Antoni Chrusciel Karol Ziemski Edward Pfeiffer Leopold Okulicki Jan Mazurkiewicz Konstantin Rokossovsky Zygmunt BerlingWalter Model Nikolaus von Vormann Rainer Stahel Erich von dem Bach Zelewski Heinz Reinefarth Bronislav Kaminski Petro DyachenkoGucler20 000 baslangicta 49 000 sonrasi 13 000 baslangicta 25 000 sonrasi KayiplarArmia Krajowa 10 000 olu 5 200 6 000 kayboldu 15 000 savas esiri 5 000 yarali Sovyetler deki Polonya Ordusu 5660 olu 150 000 200 000 sivil olduruldu 700 000 sivil sehirden ihrac edildi Almanya 7 000 9 000 olu 7 000 kayboldu 9000 yarali 2 000 savas esiri 310 tank ve zirhli arac 340 kamyon ve otomobil 22 topcu bir ucakPolonya nin durumu ve surgundeki Polonya hukumeti1944 yilina gelindiginde Londra da surgundeki Polonya hukumeti Nazi Almanyasi isgali altindaki Polonya topraklarinda kendi iktidarini saglamak amaciyla Muttefik Devletler nezdinde girisimlerde bulunmaktaydi Bunun otesinde Polonya topraklarinda partizan savasi veren Halk Ordusu Armia Krajowa birlikleri kendisine bagliydi Dogu Cephesinde Kizil Ordu birliklerinin Nazileri geriletmesiyle beraber surgundeki Polonya hukumeti kendi varliginin sorgulanacagi bir surecten dolayi cikis arayisina gecmisti Savastan onceki Sovyet karsiti Polonya hukumetinin adeta devami niteliginde olan hukumet Polonya topraklarinin Sovyetler Birligi tarafindan kurtarilmasini istemiyordu Halk Ordusu Armia Krajowa vs Halkin Ordusu Armia Ludowa Surgundeki Polonya hukumetinin Polonya topraklarinda faaliyet gosteren Halk Ordusu Armia Krajowa bunyesine Yahudi ve komunist savascilar alinmamaktaydi Bu anlamda irkci ve komunizm karsiti bir yapilanma olan Halk Ordusu daha da ileri giderek Nazilere karsi savasan Yahudi ve komunist partizanlara karsi da savasiyor bunlara destek verenleri de katlediyordu Halk Ordusu bunyesinde savasmak isteyen Yahudiler kimliklerini gizliyor ozellikle soyadlarini degistirerek savasa katiliyorlardi Kizil Ordu nun ozgurlestirerek ilerledigi Dogu Cephesindeki Polonyalilar ise komunistlerin onculugunde Halkin Ordusu Armia Ludowa adli partizan orgutlenmesini kurmus Kizil Ordu ile koordineli sekilde savasiyorlardi Surgundeki Polonya hukumeti Polonya topraklarinin ozellikle de baskent Varsova nin komunist Polonyali partizanlar tarafindan kurtarilmasini engellemek pesindeydi Ayaklanmanin amaciSurgundeki Polonya hukumetinin Varsova Ayaklanmasindaki tek amaci Kizil Ordu Wehrmacht i kenti terk etmek zorunda biraktiktan sonra kentte iktidari Halk Ordusu adina almak ve Kizil Ordu yu bir oldu bittiyle bas basa birakmakti Plana gore bu sekilde Londra daki Polonya hukumetine Muttefik ulkeler nezdinde Varsova ve dolayisiyla tum Polonya daki tek mesru hukumet olduklarina dair destek talebi icin koz vermis olacakti Ayaklanma kararinin alinmasi ve tepkilerVarsova daki Halk Ordusu komutani General Komorowski kendisinin uygun gordugu bir tarihte ayaklanma karari almasi icin surgundeki Polonya hukumeti tarafindan yetkilendirilmisti Plana gore Sovyet guclerinin Varsova ya girmesi ve Alman birliklerinin kenti tahliyesi esnasina kadar beklemek sonrasinda da iktidari ele gecirmekti Varsova da iktidari almanin sembolik bir onemi olacakti cunku kent Polonya nin baskentiydi 31 Temmuz gunu Komorowski ve genelkurmay heyetine gelen yanlis bilgiye gore Sovyet tanklarinin Vistula yi gectigi ve Varsova ya girdigi belirtiliyordu Komorowski 1 Agustos gunu aksam saat 17 00 de ayaklanmanin baslatilmasi yonunde emrini yayinladi Ayni gun istihbaratin basindaki Albay Iranek Osmecki genelkurmay heyetine verdigi bilgide gelen istihbaratin yanlis oldugunu ve ayaklanma kararinin iptal edilmesi gerektigini dusundugunu soyler Komorowski buna karsi cikar Bu karar sonucta ayaklanmanin yenilgisine Varsova nin yerle bir edilmesine ve Polonyalilarin neredeyse tamami tarafindan bir suc ve felaket olarak nitelenen olaylar silsilesine yol acar General Wladyslaw Anders Varsova Ayaklanmasini hem siyasal hem de askeri olarak cok buyuk bir hata olarak degerlendirmekte ahlaki olarak ise suc olarak tanimlamaktadir Ona gore tum sorumluluk Ordu komutani General Tadeusz Bor Komorowski ve kurmay heyetinin omuzlarindadir Ayaklanma oncesi Alman kuvvetlerinin durumuHic kimse Varsova daki Halk Ordusu ve diger partizan guclerinin kentteki Alman ve muttefik guclerini yenebilecegini dusunmuyordu Almanlarin kentteki gucleri arasinda bir tanesi SS olmak uzere bes tank tumeni 9 Ordu birlikleri 29 SS Piyade Tumenine bagli bir boluk SSCB icindeki komunizm karsiti guclerden derlenmis ve icinde sivillere karsi canilikleriyle un yapmis Kazaklarin yer aldigi Sonderkommando Dirlewanger birlikleri sayilabilir Bu birlikler Stuka bombardiman ucaklari ve Messerschmitt savas ucaklari eslik etmekteydi AyaklanmaMuttefik destegiWinston Churchill Stalin ve Franklin D Roosevelt ile birlikte Britanya nin Polonya muttefiklerine yardimda bulunacagini ve bu durumdan fayda gozetmeyecegini acikladi Sovyet birliklerinin hava kontrolu olmaksizin Churchill bolgeye hava birlikleri gonderdi Daha sonra bolgede Sovyet birliklerinin hava trafik kontrolunu edinmesinden sonra Amerikan Hava Birlikleri Polonya ya destek amaciyla bolgeye onemli duzeyde hava birlikleri gonderdi SonuclarSayilari tam olarak bilinmemesine ragmen hayatini kaybeden Polonyali direnisci sayisinin 16 000 dolaylarinda onemli olcude yaralanan direniscilerin sayisi ise yaklasik olarak 6 000 dolaylarinda oldugu tahmin edilmektedir Buna ek olarak yaklasik olarak 150 000 ile 200 000 kadar Polonyali sivil vatandas olmustur Alman birliklerince evden eve gezilerek kimi bolgelerde tahliye islemi tum komsular dahil olmak uzere gerceklestirildi Bu tahliyeler sirasinda kimi bolgelerde soykirim tehlikesi nedeni ile koruma altina alinan saklanmasina musaade edilen Yahudi bireylerin oldugu anlasildi Bu olaylar suresince toplam 8 000 den fazla Alman asker hayatini kaybetti veya kayboldu ayrica 9 000 asker yaralandi Sehir catismalari sirasinda Varsova daki binalarin yaklasik olarak 25 i yikildi veya onemli olcude tahrip edildi Polonyali birliklerin teslim olmasindan sonra Alman birlikleri kalan binalarin yaklasik olarak 35 ini tahrip etti Daha once gerceklesen Polonya nin Isgali ve Varsova Getto Ayaklanmasi ile birlikte Varsova Ayaklanmasi ndan sonra Varsova sehrindeki yapilarin 85 i yikilmis veya agir hasar almis durumdaydi 1945 yilinin ocak ayinda Sovyetler Varsova ya girmistir GaleriMokotow ilcesinden olan bu isyancinin kanalizasyondan cikarak Almanlara teslim olmasi 28 Agustos 1944 te Prudential binasina 2 ton havan mermisinin carpmasi VarsovaKaynakcaGroverr Furr Bloodlands Red Star Publishers 2014 ISBN 978 0 692 20099 5 icinde Bolum 12 Varsova Ayaklanmasi s 450 464Dis baglantilarThe Warsaw Rising Museum23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizVarsova Gettosu Ayaklanmasi