Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Veliköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Veliköy | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Veliköy Veliköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1562 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 214 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08730 |
Tarihçe
Veliköy'ün eski adı Meria'dır. Gürcüce bir yer adı olan Meria (მერია), “mere” (მერე) kelimesinden türemiş bir yer adıdır. Mere, akarsu kıyısındaki düzlüğe, meydana verilen addır. Nitekim Veliköy de Şavşat Çayı kıyısında bir yerleşmedir. Tarihsel Gürcü coğrafyasındaki Meria dışında, Merevi (მერევი), Mereti (მერეთი), Merisi (მერისი) adları da “mere” kelimesinden türemiştir. Meria adı Türkçeye Mirya ve Merya olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde Mirya (میریە) ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Merya (مریە) olarak geçer.
Meria köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu köyü ve Şavşeti bölgesini 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılındaki beyi İosebiti adında Gürcü tavadi (bey) idi. Meria köyündeki Orta Çağ'dan kalma manastır veya kilise de buranın eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.
Meria köyü sonraki dönemde de Çıldır Eyaleti sınırları içinde kaldı. Nitekim Osmanlı idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla gerçekleştirdiği 1835 yılındaki nüfus tespiti sırasında Meria, bu eyaletin Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Söz konusu nüfus defterine göre köyde 44 hanede 124 erkek yaşıyordu. Osmanlı idaresi geleneksel olarak sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Bundan dolayı köyün toplam nüfusunu bulmak için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda Meria'nın nüfusunun 248 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Meria, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarında Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfus sayımında Meria (Меріа) olarak kdydedilen yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Dabatzvrili nahiyesinin sekiz köyünden biriydi. Nüfusu, 188'i kadın ve 231'i erkek olmak üzere, 75 hanede yaşayan 479 kişiden oluşuyordu. Meria köyüne bağlı “Cami-meglesi”de (Джами-меглеси) 18 hane, “Şatir-ogli” (Шатир-оглы) mahallesinde 6 hane, “Ziaret-meglesi”nde (Зіарет-меглеси) 16 hane, “İbadi-ogli” (Ибади-оглы) mahallesinde 15 hane, “İremadze” (Иремадзе) mahallesinde 10 hane ve “Kayabaşi” (Каябаши) mahallesinde 9 hane bulunuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Bununla birlikte Nikolay Marr 1904 yılında Meria köyünde Gürcü Pirpidze (ფირპიძე) ve İremadze (ირემაძე) soyadlarını taşıyan ailelerin yaşadığını yazmıştır.
Meria köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla ülkenin sınırları Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Meria Türkiye'ye bırakıldı.
Meria, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında, "Merya" adıyla Artvin livasının Şavşat kazasının Merya nahiyesinin bir köyüydü. Köyün nüfusu 91 hanede yaşayan 575 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı bu tespitte de "Türk" olarak yazılmıştır. Şavşat kazasının üç nahiyesinden biri olan Merya nahiyesi ise, 16 köyü kapsıyordu ve toplam nüfusu 9.539 kişiden oluşuyordu. Meria / Merya Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Veliköy olarak değiştirildi. Ancak Merya nahiyesinin adı aynı kaldı. 1935 genel nüfus sayımında Veliköy, Rize ve Artvin vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Merya nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu 763 kişiden oluşuyordu. Merya nahiyesi, 1950 genel nüfus sayımında "Mirya Bucağı" olarak geçiyor ve 17 köyü kapsıyordu. Toplam nüfusu 14.577 kişiden oluşuyordu. 1960 genel nüfus sayımında "Merya" olarak geçen nahiye, 1965 genel nüfusu sayımında "Veliköy Bucağı" olarak kaydedilmiştir. Nahiyenin adının 1965 yılından bir süre önce değiştirildiği bu kayıttan anlaşılmaktadır. Bu tarihte bucak merkezi olan Veliköy’de 1.227 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 599 kişi okuma yazma biliyordu. Merya bucağında yaşayan toplam 12.739 kişi arasında ise, 5.300 kişi okuryazardı.
Veliköy'ün merkezinin 1,7 km güneydoğusunda, Molohori mahallesinin yakınındaki ormanın içinde tek nefli bir kilisenin kalıntıları bulunmaktadır. Küçük bir yapı olan Meria Kilisesi'nin doğu ve batı duvarlarının günümüze ulaşan kısmı 1-2 metre yüksekliktedir. Diğer iki duvar ise toprak seviyesine kadar yıkılmıştır. Kilisenin güney kısmına bitişik bir yapının bulunduğu izlerinden anlaşılmaktadır. Kilisenin Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı 951 tarihli el yazmasında geçen Mere Manastırı’nın kilisesi olduğuna dair görüş bulunmaktadır. Ayrıca köyün hemen dışında, düzlenmiş bir yeri köylüler “Manastır” olarak adlandırmaktadır. Köylülerin verdiği bilgiye göre burada eskiden rahibeler manastırı bulunuyordu. Fakat burada muhtemel manastır veya kiliseden geriye hiçbir iz kalmamıştır.
Coğrafya
Veliköy, Artvin il merkezine 83 km, Şavşat ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır. Doğusunda Meşeli, batısında Cevizli, kuzeyinde Pınarlı ve Yoncalı, güneyinde Ciritdüzü ve Köprülü köyleri bulunmaktadır. Eski bir bucak merkezidir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 229 |
| 2020 | 214 |
| 2019 | 218 |
| 2018 | 234 |
| 2017 | 216 |
| 2016 | 227 |
| 2015 | 223 |
| 2014 | 174 |
| 2013 | 215 |
| 2012 | 241 |
| 2011 | 246 |
| 2010 | 261 |
| 2009 | 248 |
| 2008 | 248 |
| 2007 | 218 |
| 2000 | 304 |
| 1990 | 659 |
| 1985 | 781 |
Kaynakça
- ^ "Velikoy, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Velikoy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2024.
- ^ "მერე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 27 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 164". 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 16 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 19, 81-86". 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Batum oblastı" - Sıra no: 1444". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები ), Batum, 2015, s. 142. 28 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, .
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 379" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 138" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Mart 2022.
- ^ "1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 75" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Mart 2022.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 16-17 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Veliköy, Şavşat için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Velikoy Artvin ilinin Savsat ilcesine bagli bir koydur VelikoyKoyArtvin in Turkiye deki konumuVelikoyVelikoy un Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceSavsatCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1562 mNufus 2021 Toplam214Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08730TarihceVelikoy un eski adi Meria dir Gurcuce bir yer adi olan Meria მერია mere მერე kelimesinden turemis bir yer adidir Mere akarsu kiyisindaki duzluge meydana verilen addir Nitekim Velikoy de Savsat Cayi kiyisinda bir yerlesmedir Tarihsel Gurcu cografyasindaki Meria disinda Merevi მერევი Mereti მერეთი Merisi მერისი adlari da mere kelimesinden turemistir Meria adi Turkceye Mirya ve Merya olarak girmistir Nitekim 1835 tarihli nufus defterinde Mirya میریە ve Artvin vilayeti uzerine 1927 tarihli Osmanlica kaynakta Merya مریە olarak gecer Meria koyu Orta Cag da Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Savseti de yer alir Nitekim Osmanlilar bu koyu ve Savseti bolgesini 16 yuzyilin ikinci yarisinin hemen basinda Gurculerden ele gecirmistir Osmanli idaresinin kurdugu Savsat sancaginin 1554 yilindaki beyi Iosebiti adinda Gurcu tavadi bey idi Meria koyundeki Orta Cag dan kalma manastir veya kilise de buranin eski bir yerlesim yeri oldugunu gostermektedir Meria koyu sonraki donemde de Cildir Eyaleti sinirlari icinde kaldi Nitekim Osmanli idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amaciyla gerceklestirdigi 1835 yilindaki nufus tespiti sirasinda Meria bu eyaletin Savsat Satlel sancaginin koylerinden biriydi Soz konusu nufus defterine gore koyde 44 hanede 124 erkek yasiyordu Osmanli idaresi geleneksel olarak sadece erkek nufus tespit ediyordu Bundan dolayi koyun toplam nufusunu bulmak icin erkek sayisi kadar kadin eklemek gerekir Bunun sonucunda Meria nin nufusunun 248 kisiden olustugu ortaya cikar Meria uzun sure Osmanli yonetimi altinda kaldiktan sonra 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinda Rusya ya birakildi 1886 nufus sayiminda Meria Meria olarak kdydedilen yerlesim Artvin sancaginin Savset Imerhevi kazasina bagli Dabatzvrili nahiyesinin sekiz koyunden biriydi Nufusu 188 i kadin ve 231 i erkek olmak uzere 75 hanede yasayan 479 kisiden olusuyordu Meria koyune bagli Cami meglesi de Dzhami meglesi 18 hane Satir ogli Shatir ogly mahallesinde 6 hane Ziaret meglesi nde Ziaret meglesi 16 hane Ibadi ogli Ibadi ogly mahallesinde 15 hane Iremadze Iremadze mahallesinde 10 hane ve Kayabasi Kayabashi mahallesinde 9 hane bulunuyordu Bu nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Bununla birlikte Nikolay Marr 1904 yilinda Meria koyunde Gurcu Pirpidze ფირპიძე ve Iremadze ირემაძე soyadlarini tasiyan ailelerin yasadigini yazmistir Meria koyu Birinci Dunya Savasi nin sonunda Ruslarin bolgeden cekilmesinin ardindan bir sure bagimsiz Gurcistan in sinirlari icinde kaldi 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla ulkenin sinirlari Sovyet Rusya tarafindan da tanindi Ancak Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlasmasi uyarinca Meria Turkiye ye birakildi Meria 1922 yilinda Artvin livasinda yapilan nufus tespiti sirasinda Merya adiyla Artvin livasinin Savsat kazasinin Merya nahiyesinin bir koyuydu Koyun nufusu 91 hanede yasayan 575 kisiden olusuyordu Nufusun tamami bu tespitte de Turk olarak yazilmistir Savsat kazasinin uc nahiyesinden biri olan Merya nahiyesi ise 16 koyu kapsiyordu ve toplam nufusu 9 539 kisiden olusuyordu Meria Merya Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Velikoy olarak degistirildi Ancak Merya nahiyesinin adi ayni kaldi 1935 genel nufus sayiminda Velikoy Rize ve Artvin vilayetlerinin birlestirilmesiyle kurulmus olan Coruh vilayetinin Savsat kazasinin Merya nahiyesinin koylerinden biriydi Nufusu 763 kisiden olusuyordu Merya nahiyesi 1950 genel nufus sayiminda Mirya Bucagi olarak geciyor ve 17 koyu kapsiyordu Toplam nufusu 14 577 kisiden olusuyordu 1960 genel nufus sayiminda Merya olarak gecen nahiye 1965 genel nufusu sayiminda Velikoy Bucagi olarak kaydedilmistir Nahiyenin adinin 1965 yilindan bir sure once degistirildigi bu kayittan anlasilmaktadir Bu tarihte bucak merkezi olan Velikoy de 1 227 kisi yasiyor ve bu nufus icinde 599 kisi okuma yazma biliyordu Merya bucaginda yasayan toplam 12 739 kisi arasinda ise 5 300 kisi okuryazardi Velikoy un merkezinin 1 7 km guneydogusunda Molohori mahallesinin yakinindaki ormanin icinde tek nefli bir kilisenin kalintilari bulunmaktadir Kucuk bir yapi olan Meria Kilisesi nin dogu ve bati duvarlarinin gunumuze ulasan kismi 1 2 metre yuksekliktedir Diger iki duvar ise toprak seviyesine kadar yikilmistir Kilisenin guney kismina bitisik bir yapinin bulundugu izlerinden anlasilmaktadir Kilisenin Grigol Hantsteli nin Yasami adli 951 tarihli el yazmasinda gecen Mere Manastiri nin kilisesi olduguna dair gorus bulunmaktadir Ayrica koyun hemen disinda duzlenmis bir yeri koyluler Manastir olarak adlandirmaktadir Koylulerin verdigi bilgiye gore burada eskiden rahibeler manastiri bulunuyordu Fakat burada muhtemel manastir veya kiliseden geriye hicbir iz kalmamistir CografyaVelikoy Artvin il merkezine 83 km Savsat ilce merkezine 18 km uzakliktadir Dogusunda Meseli batisinda Cevizli kuzeyinde Pinarli ve Yoncali guneyinde Ciritduzu ve Koprulu koyleri bulunmaktadir Eski bir bucak merkezidir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 2292020 2142019 2182018 2342017 2162016 2272015 2232014 1742013 2152012 2412011 2462010 2612009 2482008 2482007 2182000 3041990 6591985 781Kaynakca Velikoy Turkey Page Fallingrain com 31 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Savsat Velikoy Koy Nufusu Nufusune com 31 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 442 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2024 მერე A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 27 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Ecem Kutlu Savsat Nufus Defteri 1835 Transkripsiyon ve Degerlendirme Artvin 2020 s 164 13 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2021 Savseti შავშეთი Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikidze Cemal Karalidze Batum 2011 s 16 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 407 11 6 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 16 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Ecem Kutlu Savsat Nufus Defteri 1835 Transkripsiyon ve Degerlendirme Artvin 2020 s 19 81 86 13 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2021 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Batum oblasti Sira no 1444 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2023 Niko Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 s 142 28 Mayis 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 434 11 2 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2023 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 89 104 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Eylul 2021 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye Istanbul 2010 Birinci basim 1927 s 188 ISBN 978 9944 197 52 6 1935 Genel Nufus Sayimi Istanbul 1937 s 379 PDF 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Eylul 2021 1950 Genel Nufus Sayimi Ankara 1954 s 138 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Mart 2022 1960 Genel Nufus Sayimi Ankara 1963 s 75 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Mart 2022 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 89 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 16 17 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 a b YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 1990 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 1985 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarVelikoy Savsat icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft