Vexillatio

Vexillatio (çoğul vexillationes) Principatus döneminde, Roma Lejyonlarında geçici görev gücü olarak oluşturulmuş birlik. Adını, lejyonların adını ve amblemini gösteren, vexillum (çoğul vexilla) adı verilen askeri standarttan alır. Çoğunlukla lejyonlarla bağlantılı olduğu düşünülse de vexillationes aslında Auxilia'ya dahil bir birliktir. Terim tekil bir anlam içerse de genellikle seçilmiş birliklerden oluşmuş bir orduyu ifade eder. Vexillationes, Roma'nın geniş sınırlarındaki sorunlarla mücadele etmek, iç savaşta çarpışmak ve Roma'nın komşularına karşı savaşlarında kullanılmak üzere ad hoc olarak oluşturulmuşlardır. Genellikle değişken bir büyüklüğe sahip olsalar da, ortalama 1000 piyade ve/ya da 500 süvarilik bir mevcutları olurdu.

Roma ordusunun imparatorluğun devasa topraklarının tamamında üslenecek kadar büyük olmaması nedeniyle (3. yüzyıl başlarında yaklaşık 400,000 kişilik bir güç) birlikler çoğunlukla sınır boylarına konuşlandırılmıştı. Bu durum, iç bölgelerde ya da uzak sınır boylarında meydana gelebilecek ciddi bir tehlike halinde imparatorluğun güvenliğinin hassas bir konuma gelmesine neden oluyordu. Merkezde ihtiyat birliklerinin bulunmaması nedeniyle bu tehlike bölgelerine lejyon sevk edilmesi, birliğin çekildiği bölgeyi ya da sınırı tehlikelere karşı açık bırakmakla eş değerdi. Bu durumda tek mantıklı çözüm farklı lejyonlardan seçilen geçici görev kuvvetleri yardımı ile tehlikeyle mücadele etmeye çalışmaktı. Tehlike bölgesinde kontrolün sağlanmasının ardından bu vexillationes dağıtılır ve asıl birliklerine geri dönerlerdi.

Vexillatio sistemi, imparatorluğun mükemmel yol ağının sağladığı hareketlilik, birliklerin mükemmel disiplini, birbirlerine olan bağlılıkları ve yüksek maneviyatları sayesinde oldukça etkin bir biçimde çalıştı. Ancak Üçüncü Yüzyıl Krizi olarak adlandırılan karışıklıklar sırasında vexillationes bir bölgeden diğer bölgeye o kadar hızlı kaydırıldı ki bir süre sonra birliklerin artık ayrılmaları neredeyse olanaksız hale geldi. Bu durum, Diocletianus ve I. Konstantin dönemlerinde yapılan askeri reformların nedeni olan askeri karışıklıkların asıl nedenidir.

Dominatus döneminde, vexillatio Roma ordusunda bir süvari birliğini ifade ederdi. Diocletianus ve Tetrarşi, muhtemelen de Gallienus zamanında, vexillationes seferlere katılan normal süvari birlikleriydi. 4. yüzyılda Roma ordusunda bulunan Vexillationes palatinae ve Vexilationes comitatenses birliklerinin yaklaşık olarak 300 ya da 600 kişilik bir güce sahip olduğu düşünülür. Notitia Dignitatum 88 adet vexillationes listeler.

Kaynakça

• R.E. Dupuy ve T.N. Dupuy, Askeri tarih ansiklopedisi : M.Ö. 3500'den günümüze. (2. Revize baskı 1986), ss 147-148.
• Pat Southern ve Karen Dixon, Geç Roma Ordusu (1996), bölüm 2.