Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vudu (Benin'de Vodun; Haiti'de Vodou ve Dominik Cumhuriyeti'nde Vudu), Batı Afrika kökenli -animist[] bir din. Haiti'nin resmi dinlerinden biridir. Başta Kongo, Yoruba ve Dahomeanlar olmak üzere, Avrupalılar tarafından köleleştirilerek Saint-Domingue'ye (bugünkü Haiti) getirilen çeşitli Afrikalı etnik gruplar tarafından oluşturulmuş, Avrupa dini gelenekleri ile sentezlenmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda Katolik misyonerler tarafından Hristiyanlaştırılmıştır.Fon dilinde vodou sözcüğü "ruh" veya "ilah" anlamına gelir.
İnanç sistemi
Vudu geleneksel bir Afro-Haiti dini; tıbbı, adalet sistemini, felsefeyi de kapsayan bir dünya görüşüdür. Vudu'nun temelinde her şeyin "ruh" olduğu inancı vardır. İnsanlar, görünen dünyada yaşayan ruhlardır. Görünmeyen alemde ise lwa (ruhlar), mystè (gizemler), anvizib (görünmeyenler), zanj (melekler) ile ataların ve yakın zamanda ölmüşlerin ruhları yaşarlar. Ruhların yaşadığı aleme Ginen denir. Hristiyan inancındaki Tanrı'nın evreni ve ruhları yarattığına, ruhların Tanrı'ya insanlığı ve doğal dünyayı idare etmesinde yardımcı olduğuna inanılır.
Tarihçe
Batı Afrika'da, batı Nijerya'dan doğu Gana'ya, yaşayan Fon, ve Yoruba gibi çeşitli topluluklardan çıkmıştır. Benin'de Vudu (Vodun) ulusal dindir ve nüfusun %60'ı tarafından benimsenmiştir. Diğer Vudu gelenekleri özellikle Orta Afrika adetlerinden etkilenmiştir. Örneğin kuzey Haiti'de Lemba olarak da bilinen Kongo ayini Batı Afrikalı öğeler kadar yaygın olsa da Kuzey Amerikalılar tarafından pek önemsenmemiştir.
Küba'daki Fon geleneği La Regla Arara olarak bilinir. Ayrıca, Brezilya'deki eski köleler arasında yaygınlaşmış olan Fon geleneği, Jeje Vodun olarak bilinen bir geleneğin doğmasına neden olmuştur.[]
Afrika'daki kökeni
Vodun, tektanrıcı (monoteistik) ve büyüsel (büyü içeren) bir animizm türüdür. Batı Afrikalı çeşitli etnik gruplar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Kültürel anlamda Fon, Gun, Mina ve Eve toplulukları ikici (dual) kozmolojik bir prensip etrafında gelişen metafiziki bir düşünceyi paylaşır. Bu ikici kozmolojik düşünceye göre; Nana Buluku, Tanrı-Yaratıcı ve Tanrı(lar)-Oyuncu(lar) veya Vodun(lar), yani Yaratıcı'nın ikiz çocukları olan Mawu (ay tanrıçası) ve 'nın (güneş tanrısı) kız ve oğul evlatları vardır. Tanrı-Yaratıcı, Nana Buluku, kozmogonik ilkedir ve dünyevi işlerle uğraşmaz - dünyevi olaylarla uğraşmak için çok büyük ve önemlidir; böylece Vodun(lar), Tanrı(lar)-Oyuncu(lar), dünyevi işleri yönetenlerdir.
Vodunların panteonu (tanrıların toplamı) çok geniş ve komplekstir. Mawu'nun doğrudan 7 oğlu, tarihi veya mitik kişiler, birçok etnik Vodun, belli klan ve kabilelerin koruyucuları veya liderleri ve bazı modern Vodunlar bulunur.
Her ne kadar soya ve atalara verilen önem ile Batı Afrika (veya Benin) Vodun'u, Haiti Vodou'suna benzese de, her ruh ailesinin özel bir ruhban sınıfı vardır ve bu sınıf genellikle ırsidir - miras yoluyla devredilir. Afrika'da; su tanrıçaları , Haiti'deki yaşlı betimlemesinden farklı olarak genç ve erkeksi olan , demir ve demirciliği yöneten , hastalıkları yöneten ve Batı Afrika'ya özgü birçok farklı ruh bulunur.
Batı Afrika'daki totaliter rejimler Vodun'u ve diğer dinleri bastırmaya çalışmış olsa da, bugün bu din ve gelenekler yeniden gelişmeye başlamıştır ve Vodun bölgede 30 milyondan fazla kişi tarafından benimsenmektedir.
Trans (Geçiş)
Vududa köleler her sabah ve akşam, bir ritüel olarak kırbaç darbeleri temposuyla birlikte yüksek sesle dua etmek zorundadırlar.[]Posesyonel açıdan üç tip vardır;[]
- Tahakkümcü tip,
- İpnotik uykunun söz konusu olmadığı tip,
- Denetimin olmadığı tip.
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Vudu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- (İngilizce)
- Vodou.org - Yehwe Tapınağı 7 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- (İngilizce)
- Religioustolerance.org - Vodun ve ilgili dinler 8 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vudu Benin de Vodun Haiti de Vodou ve Dominik Cumhuriyeti nde Vudu Bati Afrika kokenli animist kaynak belirtilmeli bir din Haiti nin resmi dinlerinden biridir Basta Kongo Yoruba ve Dahomeanlar olmak uzere Avrupalilar tarafindan kolelestirilerek Saint Domingue ye bugunku Haiti getirilen cesitli Afrikali etnik gruplar tarafindan olusturulmus Avrupa dini gelenekleri ile sentezlenmistir 16 ve 17 yuzyillarda Katolik misyonerler tarafindan Hristiyanlastirilmistir Fon dilinde vodou sozcugu ruh veya ilah anlamina gelir Haiti de bir Vudu ayini Aralik 2002 Inanc sistemiVudu geleneksel bir Afro Haiti dini tibbi adalet sistemini felsefeyi de kapsayan bir dunya gorusudur Vudu nun temelinde her seyin ruh oldugu inanci vardir Insanlar gorunen dunyada yasayan ruhlardir Gorunmeyen alemde ise lwa ruhlar myste gizemler anvizib gorunmeyenler zanj melekler ile atalarin ve yakin zamanda olmuslerin ruhlari yasarlar Ruhlarin yasadigi aleme Ginen denir Hristiyan inancindaki Tanri nin evreni ve ruhlari yarattigina ruhlarin Tanri ya insanligi ve dogal dunyayi idare etmesinde yardimci olduguna inanilir TarihceBati Afrika da bati Nijerya dan dogu Gana ya yasayan Fon ve Yoruba gibi cesitli topluluklardan cikmistir Benin de Vudu Vodun ulusal dindir ve nufusun 60 i tarafindan benimsenmistir Diger Vudu gelenekleri ozellikle Orta Afrika adetlerinden etkilenmistir Ornegin kuzey Haiti de Lemba olarak da bilinen Kongo ayini Bati Afrikali ogeler kadar yaygin olsa da Kuzey Amerikalilar tarafindan pek onemsenmemistir Kuba daki Fon gelenegi La Regla Arara olarak bilinir Ayrica Brezilya deki eski koleler arasinda yayginlasmis olan Fon gelenegi Jeje Vodun olarak bilinen bir gelenegin dogmasina neden olmustur kaynak belirtilmeli Afrika daki kokeniVodun tektanrici monoteistik ve buyusel buyu iceren bir animizm turudur Bati Afrikali cesitli etnik gruplar tarafindan ortaya cikarilmistir Kulturel anlamda Fon Gun Mina ve Eve topluluklari ikici dual kozmolojik bir prensip etrafinda gelisen metafiziki bir dusunceyi paylasir Bu ikici kozmolojik dusunceye gore Nana Buluku Tanri Yaratici ve Tanri lar Oyuncu lar veya Vodun lar yani Yaratici nin ikiz cocuklari olan Mawu ay tanricasi ve nin gunes tanrisi kiz ve ogul evlatlari vardir Tanri Yaratici Nana Buluku kozmogonik ilkedir ve dunyevi islerle ugrasmaz dunyevi olaylarla ugrasmak icin cok buyuk ve onemlidir boylece Vodun lar Tanri lar Oyuncu lar dunyevi isleri yonetenlerdir Vodunlarin panteonu tanrilarin toplami cok genis ve komplekstir Mawu nun dogrudan 7 oglu tarihi veya mitik kisiler bircok etnik Vodun belli klan ve kabilelerin koruyuculari veya liderleri ve bazi modern Vodunlar bulunur Her ne kadar soya ve atalara verilen onem ile Bati Afrika veya Benin Vodun u Haiti Vodou suna benzese de her ruh ailesinin ozel bir ruhban sinifi vardir ve bu sinif genellikle irsidir miras yoluyla devredilir Afrika da su tanricalari Haiti deki yasli betimlemesinden farkli olarak genc ve erkeksi olan demir ve demirciligi yoneten hastaliklari yoneten ve Bati Afrika ya ozgu bircok farkli ruh bulunur Bati Afrika daki totaliter rejimler Vodun u ve diger dinleri bastirmaya calismis olsa da bugun bu din ve gelenekler yeniden gelismeye baslamistir ve Vodun bolgede 30 milyondan fazla kisi tarafindan benimsenmektedir Trans Gecis Vududa koleler her sabah ve aksam bir rituel olarak kirbac darbeleri temposuyla birlikte yuksek sesle dua etmek zorundadirlar kaynak belirtilmeli Posesyonel acidan uc tip vardir kaynak belirtilmeli Tahakkumcu tip Ipnotik uykunun soz konusu olmadigi tip Denetimin olmadigi tip Kaynakca a b c d e f g h Vodou Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2010Dis baglantilarWikimedia Commons ta Vudu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ingilizce Vodou org Yehwe Tapinagi 7 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce Religioustolerance org Vodun ve ilgili dinler 8 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce