Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vostok (Rusça: Восток, "doğu") Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.
Vostok programı kapsamında 1961-1963 yılları arasında altı kez insanlı uzay uçuşu gerçekleştirildi. 1964 ve 1965 yıllarında, Vostok uzay aracının değiştirilmiş hali olan Voskhod uzay aracıyla iki insanlı uzay uçuşu daha gerçekleştirildi. 1960'lı yıllarda her iki programın yerini de 2019'da hâlâ kullanılmakta olan Soyuz uzay aracı aldı.
İlk uçuşunu 15 Mayıs 1960'ta gerçekleştirdi. Vostok 1, başmühendis Sergey Korolyov ve tasarım bürosu OKB-1 tarafından tasarlandı.
Genel
Aracı oluşturan modüller şunlardır:
- Küresel bir iniş modülü. Uzayadamı, göstergeler, kurtarma sistemi bu modülde bulunur. 2,3 m çapında ve 2,46 ton ağırlığındadır.
- Koni şeklinde bir teçhizat modülü. 2,25 m uzunluğunda, 2,43 m genişliğinde, 2,27 ton ağırlığındadır. Motorları ve yakıtı barındırır.
Atmosfere girişten sonra uzayadamının yerden yaklaşık 7 km yükseklikte araçtan fırlatma koltuğuyla ayrılması ve paraşütle inmesi öngörülmüştür. Bundan sonra aracın kendi paraşütü de açılacak ve boş (insansız) olarak yere inecektir.
Vostok iniş modülünün şekli, azami hacme karşılık asgari yüzeye sahip olması için küreseldir. Atmosfere girişte uzayadamının yüksek basınca dayanabileceği en rahat gelecek doğrultuda durması için ağırlık merkezi belli bir yöne (uzayadamının sırtının arkasına) toplanmıştır. Uzayadamların atmosfere girişte 8 ila 9 g çekime maruz kalırlar.
Vostok uzayaraçları hem insan hem de fotoğraf makinesi taşımak üzere tasarlanmıştır. Araçlar, insanlı uçuşlar dışında, Sovyetler Birliği'nin ilk casus uydusu projesi olan Zenit'te de kullanılmıştır. Bu çift maksatlı kullanım, Sovyetler Birliği Komünist Partisi desteğini sağlamak için gerekli olmuştur. Temel Vostok tasarımı 40 yıl kadar kullanılmış, çeşitli insansız uydular için zamanla geliştirilmiştir. İniş modülü tasarımı, oldukça değiştirilmiş olarak Voskhod programında da kullanılmıştır.
İnsanlı uçuşlara kadar Vostok'un geçirdiği aşamalar şunlardır:
- Vostok 1K - prototip uzay aracı. Temel sistemlerin sınanması için kullanıldı.
- Vostok 2K - fotoğraf ve sinyal casusluğu aracı. Daha sonra Zenit-2 olarak yeniden adlandırıldı.
- Vostok 3K - İnsanlı uzayaracı.
Tasarım süreci
Vostok projesini yönetten başmühendis Sergey Korolyov, basit ve güvenilir bir araç tasarlamayı hedeflemişti. Araçtaki tüm sistemlerin en az bir yedeğinin bulunması tasarım gerekliklerinden biriydi. Daha önce yapılan uzayaraçlarına benzemeyen karmaşıklık ve güvenilirlikteki Vostok'un üretimi için Korolyov önemli bir organizasyonun üstesinden gelmiştir.
1957 ilkbaharında Korolyov, Vostok'un tasarımı için NII-88 içinde proje bölümü 9'u oluşturdu ve başına Tikhonravov'u getirdi. Isı kalkanı ve sesüstü aerodinamik gibi yeni bilgi alanlarının geliştirilmesi gerekiyordu. Tikhonravov bunun için deneyler yapmaya başladı. Bunların sonucunda kanatlı ve tekrar kullanılabilir bir aracın var olan ısı kalkanı teknolojileriyle mümkün olmadığı ortaya çıktı. Bunun yerine tekrar kullanılması mümkün olmayan, konik ve yuvarlak hatlı (daha sonraki Soyuz'lara beneyen) modeller üzerinde durulmaya başlandı. Böyle bir kapsülün atmosfere girişinde karşılaşacağı ivmenin azami 10 g olacağı hesaplandı.
Beri yandan merkezkaç cihazlarıyla yapılan havacılık tıbbı araştırmaları, pilotların 10 g çekim kuvvetine kalıcı etkiler oluşmadan katlanabildiğini gösteriyordu. Böylece uzayaracıın şekli kabaca belli oldu ve araştırmalar bu temelde sürdürüldü. Uzayaracının şekli, yapısı, teçhizatı ve malzemesi aynı anda geliştiriliyordu. Bu durum her şeyin birkaç kez tekrar geliştirilmesini gerektiriyordu ama böylece nihai sonuca hızlı ulaşıldı. Sonunda küresel bir araç oluşturuldu. Aracın ağırlık merkezi, kürenin yan tarafında olacak, böylece atmosfere girişte uzayadamı için uygun bir doğrultu alınacaktı.
Bu araştırma sonucunda yayımlanan "İnsanlı bir Sputnik için araştırma sonuçları raporu"na göre:
- Üç kademeli bir R-7 roketi ile asgari 250 km yükseklikteki yörüngeye 4.500 - 5.500 kg ağırlıkta yük taşımak mümkündü.
- Bu yüke bir insan, hayat destek birimleri ve bilimsel teçhizat dahildi.
- Küresel bir araçla atmosfere balistik giriş sonucu oluşacak sıcaklık 2500 ila 3500 °C, azami yük 8 ila 9 g idi. Bunu karşılamak için 1300–1500 kg'lık bir ısı kalkanı gerekiyordu.
- 100 km yükseklikte atmosfere giriş açısı -2 derece olacaktı.
- Hedeflenen noktaya iniş kesinliği +175 km, -100 km idi.
- Pilot 8 ila 10 km irtifada aracı terk edecekti.
- Aracın içindeki ses ve titreşim düzeyini tahammül edilebilir sınırlarda tutmak için gerekli yalıtım yapılmalıydı.
- Pilotun ilk uçuşta aracı kullanmayacağı göz önüne alınarak (her şey otomatik olacak şekilde) tasarım yapılmalıydı.
- Doğrultu kontrol düzeni soğuk gaz püskürtmesiyle sağlanacaktı.
- Elektronik sistemler sınırlıydı: Doğrultu kontrol sistemi, güdümleme kontrol işlemcisi, yedekli ses telsizi.
- Yörünge uçuş cihazları ve iniş için hız kesme roketleri iniş kapsülü dışındaki başka bir modülde taşınacaktı.
Geliştirme programına dahil edilen işler şunlardı:
- Fabrika maketleri imal edilecekti
- Fırlatma koltuğu testleri uçaktan ve roketten ayrı ayrı yapılacaktı
- Ölçekli maketlerle ısı kalkanı testleri yapılacaktı
- Tam boyutlu insansız prototip uçuşları gerçekleştirilecekti
- Mankenlerle iki uçuş yapılacaktı
Bir arıza durumunda uzayadamının tehlikeye düşmemesi için araçtaki tüm hayati sistemler yedeklenmişti:
- Kapsüldeki tüm sistemler işlevsel olarak yedekli olmalıydı
- Hayat destek sistemi ve ayrı bir uzay elbisesi sistemi. Elbise, kabin basıncının düşmesi veya hayat destek biriminin bozulması halinde dört saat boyunca bağımsız çalışabilecekti. Bu süre acil bir iniş için yeterliydi.
- Doğrultu, kızılaltı düşey algılayıcılar tarafından otomatik veya uzayadamı tarafından elle düzeltilebilecekti.
- Paraşüt hem atalet hem barometre algılayıcıları tarafından açılabilecekti.
- Atmosfere giriş zamanlayıcı, ısı algılayıcılar ve radyo komutuyla gerçekleşebilecekti.
Vzor doğrultu düzeltme sistemi
Vostok'un geri ateşleme sırasında doğrultusunun yörüngesine paralel olması hayati önem taşıyordu. Aksi halde, uzayadamının dünyaya dönmeni mümkün olmayacaktı. Uzayaracının otomatik doğrultu düzeltme sistemi, güneş algılayıcılar ve jiroskoplardan ve bu iki cihazdan gelen verilere göre doğrultu düzeltme roketlerini çalıştıran bir analog hesap makinesinden oluşuyordu.
Mühendisler bu sistemi yedeklemek için Vzor adında basit bir elle kontrol sistemi kurdular. Kabinin tabanındaki pencerede bir merkezi görüntü alanı ve çevresinde sekiz açıklık vardı. Açıklıkların hepsi ışıkla dolduğunda, uzayaracı ufka göre merkezileştirilmiş oluyordu. Aracın yörünge doğrultusunda bulunduğunu saptamak için ise uzayadamı yeryüzü şekillerinin merkezi pencere üzerindeki doğrulara paralel aktığına dikkat etmeliydi. Bu basit, geri ateşleme için güvenilir sonuç veriyor, ancak sadece gündüz çalışıyordu.
Özellikler
İniş modülü: Vostok SA (spuskaemiy apparat). "Şarik" (küre) olarak da bilinir.
- Mürettebat sayısı: 1
- Uzunluk: 2,3 m
- Çap: 2,3 m
- Ağırlık: 2.460 kg
- Isı kalkanı ağırlığı: 837 kg
- Kurtarma araçları: 151 kg
- Paraşüt açılma irtifası: 2,5 km
- Mürettebat koltuğu ve ihtiyaç malzemesi: 336 kg
- Mürettebat ayrılma irtifası: 7 km
- Balistik iniş hızlanması: 8 g (78 m/s²)
Teçhizat modülü: Vostok PA (priborniy otsek)
- Uzunluk: 2,25 m
- Çap: 2,43 m
- Ağırlık: 2.270 kg
- Doğrultu düzeltme iticileri: Soğuk gaz (azot)
- Doğrultu düzeltme itici yakıtı ağırlığı: 20 kg
- Ana motor: 397 kg
- Ana motor itiş gücü: 15,83 kN
- Ana motor yakıtı: Nitrus oksit/amin
- Ana motor yakıtı ağırlığı: 275 kg
- Ana motor yanma süresi: 1 dakika (sadece bir kez ateşlenebilir, ateşleme genellikle 42 saniye sürer)
- Uzayaracı delta v'si: 155 m/sn.
- Elektrik sistemi: Piller
- Elektrik sistemi: 24 kW/sa.
- Toplam ağırlık: 4.730 kg
- Yaşam destek süresi: Yörüngede 10 gün kalmak için gerekli malzemeyi içerir
- Fırlatma roketi: Vostok 8K72K
- Normal yörüngesi: 177 km x 471 km, 64,9° eğim
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- İngilizce Vikipedi, "Vostok spacecraft" maddesi, 13 Aralık 2006, 02:20 sürümü
- , Vostok 1 maddesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vostok Rusca Vostok dogu Sovyetler Birligi tarafindan gelistirilen bir uzay aracidir Ilk insanli uzay ucusu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961 de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafindan gerceklestirildi Vostok uzayaraci modeli Vostok programi kapsaminda 1961 1963 yillari arasinda alti kez insanli uzay ucusu gerceklestirildi 1964 ve 1965 yillarinda Vostok uzay aracinin degistirilmis hali olan Voskhod uzay araciyla iki insanli uzay ucusu daha gerceklestirildi 1960 li yillarda her iki programin yerini de 2019 da hala kullanilmakta olan Soyuz uzay araci aldi Ilk ucusunu 15 Mayis 1960 ta gerceklestirdi Vostok 1 basmuhendis Sergey Korolyov ve tasarim burosu OKB 1 tarafindan tasarlandi GenelAraci olusturan moduller sunlardir Kuresel bir inis modulu Uzayadami gostergeler kurtarma sistemi bu modulde bulunur 2 3 m capinda ve 2 46 ton agirligindadir Koni seklinde bir techizat modulu 2 25 m uzunlugunda 2 43 m genisliginde 2 27 ton agirligindadir Motorlari ve yakiti barindirir Atmosfere giristen sonra uzayadaminin yerden yaklasik 7 km yukseklikte aractan firlatma koltuguyla ayrilmasi ve parasutle inmesi ongorulmustur Bundan sonra aracin kendi parasutu de acilacak ve bos insansiz olarak yere inecektir Vostok inis modulunun sekli azami hacme karsilik asgari yuzeye sahip olmasi icin kureseldir Atmosfere giriste uzayadaminin yuksek basinca dayanabilecegi en rahat gelecek dogrultuda durmasi icin agirlik merkezi belli bir yone uzayadaminin sirtinin arkasina toplanmistir Uzayadamlarin atmosfere giriste 8 ila 9 g cekime maruz kalirlar Vostok uzayaraclari hem insan hem de fotograf makinesi tasimak uzere tasarlanmistir Araclar insanli ucuslar disinda Sovyetler Birligi nin ilk casus uydusu projesi olan Zenit te de kullanilmistir Bu cift maksatli kullanim Sovyetler Birligi Komunist Partisi destegini saglamak icin gerekli olmustur Temel Vostok tasarimi 40 yil kadar kullanilmis cesitli insansiz uydular icin zamanla gelistirilmistir Inis modulu tasarimi oldukca degistirilmis olarak Voskhod programinda da kullanilmistir Insanli ucuslara kadar Vostok un gecirdigi asamalar sunlardir Vostok 1K prototip uzay araci Temel sistemlerin sinanmasi icin kullanildi Vostok 2K fotograf ve sinyal casuslugu araci Daha sonra Zenit 2 olarak yeniden adlandirildi Vostok 3K Insanli uzayaraci Tasarim sureciVostok uzayaraci semasi Vostok projesini yonetten basmuhendis Sergey Korolyov basit ve guvenilir bir arac tasarlamayi hedeflemisti Aractaki tum sistemlerin en az bir yedeginin bulunmasi tasarim gerekliklerinden biriydi Daha once yapilan uzayaraclarina benzemeyen karmasiklik ve guvenilirlikteki Vostok un uretimi icin Korolyov onemli bir organizasyonun ustesinden gelmistir 1957 ilkbaharinda Korolyov Vostok un tasarimi icin NII 88 icinde proje bolumu 9 u olusturdu ve basina Tikhonravov u getirdi Isi kalkani ve sesustu aerodinamik gibi yeni bilgi alanlarinin gelistirilmesi gerekiyordu Tikhonravov bunun icin deneyler yapmaya basladi Bunlarin sonucunda kanatli ve tekrar kullanilabilir bir aracin var olan isi kalkani teknolojileriyle mumkun olmadigi ortaya cikti Bunun yerine tekrar kullanilmasi mumkun olmayan konik ve yuvarlak hatli daha sonraki Soyuz lara beneyen modeller uzerinde durulmaya baslandi Boyle bir kapsulun atmosfere girisinde karsilasacagi ivmenin azami 10 g olacagi hesaplandi Beri yandan merkezkac cihazlariyla yapilan havacilik tibbi arastirmalari pilotlarin 10 g cekim kuvvetine kalici etkiler olusmadan katlanabildigini gosteriyordu Boylece uzayaraciin sekli kabaca belli oldu ve arastirmalar bu temelde surduruldu Uzayaracinin sekli yapisi techizati ve malzemesi ayni anda gelistiriliyordu Bu durum her seyin birkac kez tekrar gelistirilmesini gerektiriyordu ama boylece nihai sonuca hizli ulasildi Sonunda kuresel bir arac olusturuldu Aracin agirlik merkezi kurenin yan tarafinda olacak boylece atmosfere giriste uzayadami icin uygun bir dogrultu alinacakti Bu arastirma sonucunda yayimlanan Insanli bir Sputnik icin arastirma sonuclari raporu na gore Uc kademeli bir R 7 roketi ile asgari 250 km yukseklikteki yorungeye 4 500 5 500 kg agirlikta yuk tasimak mumkundu Bu yuke bir insan hayat destek birimleri ve bilimsel techizat dahildi Kuresel bir aracla atmosfere balistik giris sonucu olusacak sicaklik 2500 ila 3500 C azami yuk 8 ila 9 g idi Bunu karsilamak icin 1300 1500 kg lik bir isi kalkani gerekiyordu 100 km yukseklikte atmosfere giris acisi 2 derece olacakti Hedeflenen noktaya inis kesinligi 175 km 100 km idi Pilot 8 ila 10 km irtifada araci terk edecekti Aracin icindeki ses ve titresim duzeyini tahammul edilebilir sinirlarda tutmak icin gerekli yalitim yapilmaliydi Pilotun ilk ucusta araci kullanmayacagi goz onune alinarak her sey otomatik olacak sekilde tasarim yapilmaliydi Dogrultu kontrol duzeni soguk gaz puskurtmesiyle saglanacakti Elektronik sistemler sinirliydi Dogrultu kontrol sistemi gudumleme kontrol islemcisi yedekli ses telsizi Yorunge ucus cihazlari ve inis icin hiz kesme roketleri inis kapsulu disindaki baska bir modulde tasinacakti Gelistirme programina dahil edilen isler sunlardi Fabrika maketleri imal edilecekti Firlatma koltugu testleri ucaktan ve roketten ayri ayri yapilacakti Olcekli maketlerle isi kalkani testleri yapilacakti Tam boyutlu insansiz prototip ucuslari gerceklestirilecekti Mankenlerle iki ucus yapilacakti Bir ariza durumunda uzayadaminin tehlikeye dusmemesi icin aractaki tum hayati sistemler yedeklenmisti Kapsuldeki tum sistemler islevsel olarak yedekli olmaliydi Hayat destek sistemi ve ayri bir uzay elbisesi sistemi Elbise kabin basincinin dusmesi veya hayat destek biriminin bozulmasi halinde dort saat boyunca bagimsiz calisabilecekti Bu sure acil bir inis icin yeterliydi Dogrultu kizilalti dusey algilayicilar tarafindan otomatik veya uzayadami tarafindan elle duzeltilebilecekti Parasut hem atalet hem barometre algilayicilari tarafindan acilabilecekti Atmosfere giris zamanlayici isi algilayicilar ve radyo komutuyla gerceklesebilecekti Vzor dogrultu duzeltme sistemi Vostok un geri atesleme sirasinda dogrultusunun yorungesine paralel olmasi hayati onem tasiyordu Aksi halde uzayadaminin dunyaya donmeni mumkun olmayacakti Uzayaracinin otomatik dogrultu duzeltme sistemi gunes algilayicilar ve jiroskoplardan ve bu iki cihazdan gelen verilere gore dogrultu duzeltme roketlerini calistiran bir analog hesap makinesinden olusuyordu Muhendisler bu sistemi yedeklemek icin Vzor adinda basit bir elle kontrol sistemi kurdular Kabinin tabanindaki pencerede bir merkezi goruntu alani ve cevresinde sekiz aciklik vardi Acikliklarin hepsi isikla doldugunda uzayaraci ufka gore merkezilestirilmis oluyordu Aracin yorunge dogrultusunda bulundugunu saptamak icin ise uzayadami yeryuzu sekillerinin merkezi pencere uzerindeki dogrulara paralel aktigina dikkat etmeliydi Bu basit geri atesleme icin guvenilir sonuc veriyor ancak sadece gunduz calisiyordu OzelliklerInis modulu Vostok SA spuskaemiy apparat Sarik kure olarak da bilinir Murettebat sayisi 1 Uzunluk 2 3 m Cap 2 3 m Agirlik 2 460 kg Isi kalkani agirligi 837 kg Kurtarma araclari 151 kg Parasut acilma irtifasi 2 5 km Murettebat koltugu ve ihtiyac malzemesi 336 kg Murettebat ayrilma irtifasi 7 km Balistik inis hizlanmasi 8 g 78 m s Techizat modulu Vostok PA priborniy otsek Uzunluk 2 25 m Cap 2 43 m Agirlik 2 270 kg Dogrultu duzeltme iticileri Soguk gaz azot Dogrultu duzeltme itici yakiti agirligi 20 kg Ana motor 397 kg Ana motor itis gucu 15 83 kN Ana motor yakiti Nitrus oksit amin Ana motor yakiti agirligi 275 kg Ana motor yanma suresi 1 dakika sadece bir kez ateslenebilir atesleme genellikle 42 saniye surer Uzayaraci delta v si 155 m sn Elektrik sistemi Piller Elektrik sistemi 24 kW sa Toplam agirlik 4 730 kg Yasam destek suresi Yorungede 10 gun kalmak icin gerekli malzemeyi icerir Firlatma roketi Vostok 8K72K Normal yorungesi 177 km x 471 km 64 9 egimAyrica bakinizVostok programi Vostok roketi Vostok 1 Sergey KorolyovKaynakcaIngilizce Vikipedi Vostok spacecraft maddesi 13 Aralik 2006 02 20 surumu Vostok 1 maddesi