Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Víctor Raúl Haya de la Torre (22 Şubat 1895 – 2 Ağustos 1979), Amerikan Halk Devrimi Birliği (APRA) politik hareketini kuran Perulu politikacı.
Víctor Raúl Haya de la Torre | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 22 Şubat 1895 Trujillo, Peru |
| Ölüm | 2 Ağustos 1979 (84 yaşında) Lima, Peru |
| Eğitim | Trujillo Üniversite San Marcos Ulusal Üniversitesi Oxford Üniversitesi |
| Meslek | Politikacı, Avukat, Ekonomist, Antropolog |
| Siyasi parti | APRA |
| Din | Yok (Agnostik) |
| Ebeveyn(ler) | Raúl Edmundo Haya y de Cárdenas Zoila Victoria de la Torre y de Cárdenas |
Yaşamı
Haya de la Torre kuzey Peru'daki Trujillo şehrinde doğmuştur. 1913 yılında edebiyat öğrenimi almak için yazıldığı Trujillo Üniversitesinde çok sıkı bir dost olacağı Perulu şair César Vallejo ile tanışmıştır. Daha sonra da Lima'daki kaydoldu.
San Marcos'a Arjantin Üniversite Reform hareketinin (La Reforma) getirilmesinde rol almıştır ve 1991 yılında idari reformlar uygulanmıştır. Reform hareketinin bir parçası üniversite yayılma programıydı. Bu programla üniversite öğrencileri emekçi sınıfına ulaşmayı umuyorlardı.
Bu amaçla Haya de la Torre Universidades Populares Gonzalez Prada'yı (emekçiler için gece okulu) kurdu. Birçok tarihçiye göre bu kurum Partido Aprista Peruano'nun (Peru Aprista Partisi, PAP) temelini oluşturmuştur.
1923 yılında Haya de la Torre hükûmeti tarafından sürgüne gönderilmiştir. 7 Mayıs 1924'te Meksiko'da Haya de la Torre APRA'yı ve Aprismo diye bilinen pan-Latin Amerikan hareketini kurmuştur. 1931'de başkanlık seçimlerine katılmak için Peru'ya dönmüştür.
Aynı yıl 15 aylığına hapse atılmış ve partisi de 1934 yılına kadar yasa dışı sayılmıştır. Bu durum 1935'ten 1945'e kadar da devam etmiştir. 1945 yılında APRA'nın desteğiyle başkan olmuştur. Daha sonra bazı parti muhalifleri 1948'de Callao'da başkaldırınca APRA yine yasa dışı sayılmıştır.
Aynı yılın Kasım ayında iktidarı ele geçiren Haya de la Torre'nin Lima'daki Kolombiya büyükelçiliğine sığınmasına neden olmuştur. Haya de la Torre Peru'ya tekrar 1954 yılında dönebilmiş ve partisi tekrar 1956 yılında yasallaşmıştır.
1962 yılına kadar çoğunlukla yurtdışında yaşamaya devam etmiştir. Başkanlık seçimlerine tekrar katılmış, küçük bir farkla seçimi kazanmış ancak anayasaya göre başkan olmak için gerekli çoğunluğu sağlayamamıştır. Askeri cunta bu seçimleri iptal etmiştir. 1963 yılında tekrar seçimler yapılmış ancak bu sefer Haya oylamada yenilmiştir.
Partisi popülerliğini sürdürmüştür. 1979'da başkanı olduğu kurucu meclis yeni bir anayasa taslağı hazırlamıştır. 12 Temmuz'da ölüm yatağında bu yeni anayasayı imzalamıştır.
Fikirleri
Haya de la Torre Latin Amerika'nın sorunlarını çözmek için Latin Amerikalı (ya da tercih ettiği ifadeyle "İndo-Amerikan") çözümlerin geliştirileceği bir düzeni savunuyordu. Bölgeye hem Amerikan emperyalizmini hem de Sovyet komünizmini reddetmek için çağrı yapmıştır.
Evrensel demokrasiyi (yerli halklar için eşit haklar ve saygı) ve komünal toprak sahipliği anlamındaki toprak reformu ile endüstrinin devlet tarafından kontrolü gibi sosyalist ekonomik politikaları savunuyordu.
Haya de la Torre sömürgelik günlerinden beri Peru'yu yöneten toprak sahibi oligarşiyi devirip yerine idealist sosyalist bir elit zümre geçirmeyi savunuyordu. Ama, partisini yasallaştırabilmek için oportünist bir hareketle ideolojisini sağa doğru kaydırdı. 1950'lere gelindiğinde ilerici sosyalist ideallerinin çoğundan vazgeçmişti.
Bunlara ek olarak Haya de la Torre'nin APRA yönetiminde tek adam olarak söz sahibi oluşu dar kafalı ve hiyerarşik özelliklerin ağır basması üzerine APRA'nın en yetenekli genç liderlerinin Marksist sola doğru kaymasına neden olmuştur.
Ünlü sözü
- ¡Ni con Washington ni con Moscú! ("Ne Washington'la ne de Moskova'yla!")
Dış bağlantılar
- Víctor Raúl Haya de la Torre'nin fotoğrafları 11 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Victor Raul Haya de la Torre 22 Subat 1895 2 Agustos 1979 Amerikan Halk Devrimi Birligi APRA politik hareketini kuran Perulu politikaci Victor Raul Haya de la TorreDogum22 Subat 1895 1895 02 22 Trujillo PeruOlum2 Agustos 1979 84 yasinda Lima PeruEgitimTrujillo Universite San Marcos Ulusal Universitesi Oxford UniversitesiMeslekPolitikaci Avukat Ekonomist AntropologSiyasi partiAPRADinYok Agnostik Ebeveyn ler Raul Edmundo Haya y de Cardenas Zoila Victoria de la Torre y de CardenasYasamiHaya de la Torre kuzey Peru daki Trujillo sehrinde dogmustur 1913 yilinda edebiyat ogrenimi almak icin yazildigi Trujillo Universitesinde cok siki bir dost olacagi Perulu sair Cesar Vallejo ile tanismistir Daha sonra da Lima daki kaydoldu San Marcos a Arjantin Universite Reform hareketinin La Reforma getirilmesinde rol almistir ve 1991 yilinda idari reformlar uygulanmistir Reform hareketinin bir parcasi universite yayilma programiydi Bu programla universite ogrencileri emekci sinifina ulasmayi umuyorlardi Bu amacla Haya de la Torre Universidades Populares Gonzalez Prada yi emekciler icin gece okulu kurdu Bircok tarihciye gore bu kurum Partido Aprista Peruano nun Peru Aprista Partisi PAP temelini olusturmustur 1923 yilinda Haya de la Torre hukumeti tarafindan surgune gonderilmistir 7 Mayis 1924 te Meksiko da Haya de la Torre APRA yi ve Aprismo diye bilinen pan Latin Amerikan hareketini kurmustur 1931 de baskanlik secimlerine katilmak icin Peru ya donmustur Ayni yil 15 ayligina hapse atilmis ve partisi de 1934 yilina kadar yasa disi sayilmistir Bu durum 1935 ten 1945 e kadar da devam etmistir 1945 yilinda APRA nin destegiyle baskan olmustur Daha sonra bazi parti muhalifleri 1948 de Callao da baskaldirinca APRA yine yasa disi sayilmistir Ayni yilin Kasim ayinda iktidari ele geciren Haya de la Torre nin Lima daki Kolombiya buyukelciligine siginmasina neden olmustur Haya de la Torre Peru ya tekrar 1954 yilinda donebilmis ve partisi tekrar 1956 yilinda yasallasmistir 1962 yilina kadar cogunlukla yurtdisinda yasamaya devam etmistir Baskanlik secimlerine tekrar katilmis kucuk bir farkla secimi kazanmis ancak anayasaya gore baskan olmak icin gerekli cogunlugu saglayamamistir Askeri cunta bu secimleri iptal etmistir 1963 yilinda tekrar secimler yapilmis ancak bu sefer Haya oylamada yenilmistir Partisi populerligini surdurmustur 1979 da baskani oldugu kurucu meclis yeni bir anayasa taslagi hazirlamistir 12 Temmuz da olum yataginda bu yeni anayasayi imzalamistir FikirleriHaya de la Torre Latin Amerika nin sorunlarini cozmek icin Latin Amerikali ya da tercih ettigi ifadeyle Indo Amerikan cozumlerin gelistirilecegi bir duzeni savunuyordu Bolgeye hem Amerikan emperyalizmini hem de Sovyet komunizmini reddetmek icin cagri yapmistir Evrensel demokrasiyi yerli halklar icin esit haklar ve saygi ve komunal toprak sahipligi anlamindaki toprak reformu ile endustrinin devlet tarafindan kontrolu gibi sosyalist ekonomik politikalari savunuyordu Haya de la Torre somurgelik gunlerinden beri Peru yu yoneten toprak sahibi oligarsiyi devirip yerine idealist sosyalist bir elit zumre gecirmeyi savunuyordu Ama partisini yasallastirabilmek icin oportunist bir hareketle ideolojisini saga dogru kaydirdi 1950 lere gelindiginde ilerici sosyalist ideallerinin cogundan vazgecmisti Bunlara ek olarak Haya de la Torre nin APRA yonetiminde tek adam olarak soz sahibi olusu dar kafali ve hiyerarsik ozelliklerin agir basmasi uzerine APRA nin en yetenekli genc liderlerinin Marksist sola dogru kaymasina neden olmustur Unlu sozu Ni con Washington ni con Moscu Ne Washington la ne de Moskova yla Dis baglantilarVictor Raul Haya de la Torre nin fotograflari 11 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde