Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xgrid, Apple'in Gelişmiş Hesaplama Grubu alt bölümü tarafından geliştirilen ve bilgisayar ağına bağlı bilgisayarların tek bir görev için katkıda bulunmasına izin veren tescilli bir program ve dağıtık hesaplama işlem protokolüdür.
 | |
| Geliştirici(ler) | Apple |
|---|---|
| İlk yayınlanma | 6 Ocak 2004) |
| İşletim sistemi | Mac OS X |
| Platform | macOS |
| Tür | Dağıtık hesaplama |
| Lisans | Özel mülk yazılım |
| Resmî sitesi | Sitesi |
Ağ yöneticilerine, mandelbrot kümesi gibi daha küçük operasyonlara kolayca bölünebilen hesaplamalar için daha önce kullanılmayan hesaplama gücünden istifade etmelerini sağlayan bir bilgi işlem kümesi oluşturma yöntemi sunar. Xgrid istemcisi, Mac OS X Tiger (10.4)'ten Mac OS X Lion (10.7)'ye çalışan tüm bilgisayarlara önceden yüklendiğinden, bir Xgrid kümesinin kurulumu maliyetin hemen yanında yapılabilir.
Xgrid istemcisi OS X Mountain Lion (10.8)'e dahil değildi. Xgrid işlemcisinin iş planlayıcısı olan Xgrid denetleyicisi, macOS Server'e dahildir ve Apple'dan ücretsiz indirilebilir. Apple, komut satırı iş kontrol mekanizmasını minimalist olarak korurken etrafında inşa edilmiş daha karmaşık araçlar geliştirmek için bir API sağladı.
Program, diğer düğümlerle iletişim kurmak için bir şema üzerine katmanlı kendi iletişim protokolünü kullanmaktadır. Bu iletişim protokolü, altyapısı, bir ağ uygulama protokol çerçevesi ile arabirim oluşturur. Xgrid sistemi tarafından keşfedilen, yani Mac OS X'in Xgrid hizmetini etkinleştirmiş bilgisayarlar, görevleri işlemek için kullanılabilir bilgisayarların listesine otomatik olarak eklenir.
Başlatan bilgisayar, kontrolöre işlemek için komple talimatları veya işi gönderdiğinde, kontrolör görevi, görev olarak bilinen bu küçük talimat paketlerine böler. Xgrid sisteminin tasarımı, bu küçük paketlerin ağdaki tüm Xgrid özellikli bilgisayarlara aktarılmasından oluşur. Bu bilgisayarlar veya düğümler, denetleyici tarafından sağlanan yönergeleri yerine getirip sonuçları döndürür. Kontrolör, bireysel görev sonuçlarını bütün iş sonuçlarına birleştirir ve bunları başlatan bilgisayara döndürür.
Apple, XGFrid'in tasarımını, NeXT'nin işletim sistemi uygulama programlama arabirimi (API) ile dağıtılan Zilla programında modelledi. Şirket ayrıca Xgrid'in Mac OS X Server sürümünü bir GUI kontrol paneli ve tam özellik seti olarak sunarken yalnızca komut satırı işlevleri ve az esneklikle Mac OS X'in istemci sürümünü sağlamayı seçti.
Tarihi
Xgrid'in asıl konsepti, 1980'lerin sonunda NeXT tarafından yaratılmış OPENSTEP işletim sisteminde bulunan Zilla.app'a kadar geriye dönülebilir. Zilla, son kullanıcı işletim sisteminde yayınlanan ve boşta ekran koruyucu motifini kullanan ilk dağıtılmış bilgi işlem programıdır. Bu, SETI@home ve gibi yaygın olarak kullanılan projelerde bulunmasından bu yana tasarım özelliği idi. Zilla, kullanımı kolay ve iyi tasarım için 1991'de ulusal Computerworld Smithsonian Ödülü'nü (Science Category) kazandı. Apple, Zilla'yı 1997'de NeXT geri kalanıyla birlikte satın aldı ve daha sonra Zilla'yı Xgrid için ilham kaynağı olarak kullandı. Xgrid'in ilk beta sürümü Ocak 2004'te çıktı.
Birçok organizasyon büyük uluslararası hesaplama ağlarında Xgrid'i kabul etmiştir. Xgrid kümesine bir örnek, MacResearch'ın OpenMacGrid'idir; burada, bilim adamları, araştırmaları ile ilgili görevleri yerine getirmek için büyük miktarda işleme gücüne erişim talep edebilir. Bir diğeri de artık yok olan Xgrid @ Stanford projesi idi, Stanford Üniversitesi kampüsünde ve dünyanın çeşitli yerlerindeki bilgisayarları kullanarak biyokimyasal araştırma yapıyordu. Apple Xgrid'i OS X v10.8 (Mountain Lion) ile birlikte Podcast Producer gibi bağımlı servislerle birlikte kullanmayı bıraktı.
Arayüzey
Xgrid'e komut satırından erişmek mümkünken de, Xgrid grafik kullanıcı arayüzü, Mac OS X Server ile birlikte verilen ve Mart 2009'dan itibaren çevrimiçi olarak sunulan bir program Xgrid sistemini yönetmenin çok daha etkili bir yoludur. Başlangıçta Xgrid aracısı tüm Mac OS X sürüm 10.4 kurulumlarına dahil edilmiştir, ancak GUI Mac OS X Server kullanıcıları için ayrılmıştır. Bu karar, bilgisayar camiasının platformu benimseme çabalarını sınırladı. Sonunda, Apple, Mac OS X Sunucu Yönetim Araçları'nı, Mac OS X Sunucusu ile birlikte verilen Xgrid yönetim uygulamasını kamuya açıkladı.
Standart (sunucu dışı) Mac OS X dağıtımında grafik denetleyici arabiriminin olmamasına rağmen, "xgridctl" ve "xgrid" komut satırı araçları yoluyla bir Xgrid denetleyicisi ayarlamak mümkündür. Xgrid kontrolörü arka plan programı çalıştırıldıktan sonra, ızgarayı Apple'ın Xgrid Yönetim Aracı ile idare etmek mümkündür. VisualHub gibi bazı uygulamalar, kullanıcı arabirimleri aracılığıyla Xgrid denetleyici özelliğini sağladı.
Protokol
Xgrid protokolü, ağdaki düğümlerle iletişim kurmak için BEEP ağ çerçevesini kullanır. Sistemin altyapısı, protokol üzerinden iletişim kuran üç tür bilgisayar içerir. Birincisi, hesaplamayı ileten müşteridir. Sonraki hesaplamayı başlatan ve ayıran denetleyicidir. Sonunda, aracılar hesaplamanın tahsis edilen kısmını işleme koyarlar.
Bir bilgisayar, bu bileşenlerin üçünün bir veya tümü gibi aynı anda hareket edebilir. Xgrid protokolü, bilgisayarların iletişim kurmaları için temel altyapıyı sağlar, ancak belirtilen hesaplamanın işlenmesine dahil değildir. Xgrid, bazen paralel görevler olarak adlandırılan küçük görevlere kolaylıkla ayrılabilen zaman alıcı hesaplamaları hedef almaktadır. Buna Monte Carlo benzetimi, 3D rendering ve Mandelbrot haritaları da dahildir.
Xgrid protokolü içinde, aynı küme üzerindeki diğer bilgisayarlara üç tür ileti iletilebilir: istekler, bildirimler ve yanıtlar. İsteklerin yanıtla birlikte alıcı tarafından cevaplandırılması gerekir, bildirimler bir yanıt gerektirmez ve yanıtlar gönderilen iletilere verilen yanıtlardır. Adlarına, türüne (istek / bildirim / cevap) ve içeriklerine göre tanımlanırlar. Her mesaj bir BEEP mesajı (BEEP MSG) içinde kapsüllenir ve boş bir cevapla (RPY) alındığında onaylanır.
Xgrid, BEEP mesaj / cevap altyapısını kullanmaz. Bir yanıt gerektiren herhangi bir alınan mesaj sadece cevabı içeren bağımsız bir BEEP mesajı üretir. Xgrid mesajları, BEEP ağı üzerinden gönderilmeden önce XML'ye dönüştürülen anahtar / değer çifti sözlükleri olarak kodlanır.
Mimari
Xgrid sisteminin mimarisi iş tabanlı bir sistem etrafında tasarlanmıştır; kontrol birimi aracı işleri gönderir ve aracılar yanıtları döndürür. Denetleyicinin bir Xgrid sisteminde gerçek hesaplaması bir iş olarak bilinir. İş, girdi parametreleri, veri dosyaları, dizinler, yürütülebilir (executable) veya kabuk komut dosyaları gibi görevin başarıyla tamamlanması için gereken tüm dosyaları içerir. Bir Xgrid işinde bulunan dosyalar aynı anda ya da eşzamansız olarak yürütülmelidir. İş tamamlandıktan sonra, denetleyici, müşteriye görevi tamamlamak veya başarısızlığını e-posta gibi bildirmek üzere ayarlanabilir. İstemci, görevler çalışırken ağdan ayrılabilir. Ayrıca, bireysel görevlerin devam eden ilerlemelerini takip edemese de, denetleyiciyi sorgulayarak talep üzerine iş durumunu izleyebilir.
Denetçi, bir Xgrid'in doğru işlevinin merkezinde yer alır, çünkü bu düğüm ajanlar üzerindeki görevlerin dağıtımından, denetiminden ve koordinasyonundan sorumludur. Denetleyici üzerinde çalışan program, talep üzerine bireysel ajan arızalarını işlemek için görev atayabilir ve yeniden atayabilir. Bir aracıya atanan görev sayısı iki faktöre bağlıdır: bir Xgrid üzerindeki aracı sayısı ve her düğümdeki işlemci sayısı. Bir Xgrid üzerindeki temsilci sayısı, denetleyicinin görevleri nasıl atayacağını belirler. Görevler, çok sayıda aracı için eşzamanlı olarak atanabilir veya az sayıda aracı için kuyruğa alınabilir. Bir Xgrid'de birden fazla işlemci bulunan bir düğüm tespit edildiğinde, denetleyici işlemci başına bir görev atayabilir; bu yalnızca ağdaki aracıların sayısı denetleyicinin tamamlaması gereken görev sayısından düşükse oluşur.
Xgrid, HTTP ile karşılaştırılabilir bir IETF standardı olan Blok Genişletilebilir Değişim Protokolü (BEEP) üzerine, ancak iki-yönlü çoklanmış iletişimi, örneğin peer-to-peer ağlarda bulunanlar üzerine odaklanarak katlanır. BEEP, birden fazla aracı arasında tek bir ağ veya internet bağlantısı üzerinden iletişim kurmak için profiller tanımlamak için XML kullanır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ . 8 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2002.
- ^ . 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ . 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
Dış bağlantılar
- Sitesi 16 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Xgrid Apple in Gelismis Hesaplama Grubu alt bolumu tarafindan gelistirilen ve bilgisayar agina bagli bilgisayarlarin tek bir gorev icin katkida bulunmasina izin veren tescilli bir program ve dagitik hesaplama islem protokoludur XgridGelistirici ler AppleIlk yayinlanma6 Ocak 2004 20 yil once 2004 01 06 Isletim sistemiMac OS XPlatformmacOSTurDagitik hesaplamaLisansOzel mulk yazilimResmi sitesiSitesi Ag yoneticilerine mandelbrot kumesi gibi daha kucuk operasyonlara kolayca bolunebilen hesaplamalar icin daha once kullanilmayan hesaplama gucunden istifade etmelerini saglayan bir bilgi islem kumesi olusturma yontemi sunar Xgrid istemcisi Mac OS X Tiger 10 4 ten Mac OS X Lion 10 7 ye calisan tum bilgisayarlara onceden yuklendiginden bir Xgrid kumesinin kurulumu maliyetin hemen yaninda yapilabilir Xgrid istemcisi OS X Mountain Lion 10 8 e dahil degildi Xgrid islemcisinin is planlayicisi olan Xgrid denetleyicisi macOS Server e dahildir ve Apple dan ucretsiz indirilebilir Apple komut satiri is kontrol mekanizmasini minimalist olarak korurken etrafinda insa edilmis daha karmasik araclar gelistirmek icin bir API sagladi Program diger dugumlerle iletisim kurmak icin bir sema uzerine katmanli kendi iletisim protokolunu kullanmaktadir Bu iletisim protokolu altyapisi bir ag uygulama protokol cercevesi ile arabirim olusturur Xgrid sistemi tarafindan kesfedilen yani Mac OS X in Xgrid hizmetini etkinlestirmis bilgisayarlar gorevleri islemek icin kullanilabilir bilgisayarlarin listesine otomatik olarak eklenir Baslatan bilgisayar kontrolore islemek icin komple talimatlari veya isi gonderdiginde kontrolor gorevi gorev olarak bilinen bu kucuk talimat paketlerine boler Xgrid sisteminin tasarimi bu kucuk paketlerin agdaki tum Xgrid ozellikli bilgisayarlara aktarilmasindan olusur Bu bilgisayarlar veya dugumler denetleyici tarafindan saglanan yonergeleri yerine getirip sonuclari dondurur Kontrolor bireysel gorev sonuclarini butun is sonuclarina birlestirir ve bunlari baslatan bilgisayara dondurur Apple XGFrid in tasarimini NeXT nin isletim sistemi uygulama programlama arabirimi API ile dagitilan Zilla programinda modelledi Sirket ayrica Xgrid in Mac OS X Server surumunu bir GUI kontrol paneli ve tam ozellik seti olarak sunarken yalnizca komut satiri islevleri ve az esneklikle Mac OS X in istemci surumunu saglamayi secti TarihiXgrid in asil konsepti 1980 lerin sonunda NeXT tarafindan yaratilmis OPENSTEP isletim sisteminde bulunan Zilla app a kadar geriye donulebilir Zilla son kullanici isletim sisteminde yayinlanan ve bosta ekran koruyucu motifini kullanan ilk dagitilmis bilgi islem programidir Bu SETI home ve gibi yaygin olarak kullanilan projelerde bulunmasindan bu yana tasarim ozelligi idi Zilla kullanimi kolay ve iyi tasarim icin 1991 de ulusal Computerworld Smithsonian Odulu nu Science Category kazandi Apple Zilla yi 1997 de NeXT geri kalaniyla birlikte satin aldi ve daha sonra Zilla yi Xgrid icin ilham kaynagi olarak kullandi Xgrid in ilk beta surumu Ocak 2004 te cikti Bircok organizasyon buyuk uluslararasi hesaplama aglarinda Xgrid i kabul etmistir Xgrid kumesine bir ornek MacResearch in OpenMacGrid idir burada bilim adamlari arastirmalari ile ilgili gorevleri yerine getirmek icin buyuk miktarda isleme gucune erisim talep edebilir Bir digeri de artik yok olan Xgrid Stanford projesi idi Stanford Universitesi kampusunde ve dunyanin cesitli yerlerindeki bilgisayarlari kullanarak biyokimyasal arastirma yapiyordu Apple Xgrid i OS X v10 8 Mountain Lion ile birlikte Podcast Producer gibi bagimli servislerle birlikte kullanmayi birakti ArayuzeyXgrid yonetim araci Xgrid e komut satirindan erismek mumkunken de Xgrid grafik kullanici arayuzu Mac OS X Server ile birlikte verilen ve Mart 2009 dan itibaren cevrimici olarak sunulan bir program Xgrid sistemini yonetmenin cok daha etkili bir yoludur Baslangicta Xgrid aracisi tum Mac OS X surum 10 4 kurulumlarina dahil edilmistir ancak GUI Mac OS X Server kullanicilari icin ayrilmistir Bu karar bilgisayar camiasinin platformu benimseme cabalarini sinirladi Sonunda Apple Mac OS X Sunucu Yonetim Araclari ni Mac OS X Sunucusu ile birlikte verilen Xgrid yonetim uygulamasini kamuya acikladi Standart sunucu disi Mac OS X dagitiminda grafik denetleyici arabiriminin olmamasina ragmen xgridctl ve xgrid komut satiri araclari yoluyla bir Xgrid denetleyicisi ayarlamak mumkundur Xgrid kontroloru arka plan programi calistirildiktan sonra izgarayi Apple in Xgrid Yonetim Araci ile idare etmek mumkundur VisualHub gibi bazi uygulamalar kullanici arabirimleri araciligiyla Xgrid denetleyici ozelligini sagladi ProtokolXgrid Protocol Xgrid protokolu agdaki dugumlerle iletisim kurmak icin BEEP ag cercevesini kullanir Sistemin altyapisi protokol uzerinden iletisim kuran uc tur bilgisayar icerir Birincisi hesaplamayi ileten musteridir Sonraki hesaplamayi baslatan ve ayiran denetleyicidir Sonunda aracilar hesaplamanin tahsis edilen kismini isleme koyarlar Bir bilgisayar bu bilesenlerin ucunun bir veya tumu gibi ayni anda hareket edebilir Xgrid protokolu bilgisayarlarin iletisim kurmalari icin temel altyapiyi saglar ancak belirtilen hesaplamanin islenmesine dahil degildir Xgrid bazen paralel gorevler olarak adlandirilan kucuk gorevlere kolaylikla ayrilabilen zaman alici hesaplamalari hedef almaktadir Buna Monte Carlo benzetimi 3D rendering ve Mandelbrot haritalari da dahildir Xgrid protokolu icinde ayni kume uzerindeki diger bilgisayarlara uc tur ileti iletilebilir istekler bildirimler ve yanitlar Isteklerin yanitla birlikte alici tarafindan cevaplandirilmasi gerekir bildirimler bir yanit gerektirmez ve yanitlar gonderilen iletilere verilen yanitlardir Adlarina turune istek bildirim cevap ve iceriklerine gore tanimlanirlar Her mesaj bir BEEP mesaji BEEP MSG icinde kapsullenir ve bos bir cevapla RPY alindiginda onaylanir Xgrid BEEP mesaj cevap altyapisini kullanmaz Bir yanit gerektiren herhangi bir alinan mesaj sadece cevabi iceren bagimsiz bir BEEP mesaji uretir Xgrid mesajlari BEEP agi uzerinden gonderilmeden once XML ye donusturulen anahtar deger cifti sozlukleri olarak kodlanir MimariXgrid sisteminin mimarisi is tabanli bir sistem etrafinda tasarlanmistir kontrol birimi araci isleri gonderir ve aracilar yanitlari dondurur Denetleyicinin bir Xgrid sisteminde gercek hesaplamasi bir is olarak bilinir Is girdi parametreleri veri dosyalari dizinler yurutulebilir executable veya kabuk komut dosyalari gibi gorevin basariyla tamamlanmasi icin gereken tum dosyalari icerir Bir Xgrid isinde bulunan dosyalar ayni anda ya da eszamansiz olarak yurutulmelidir Is tamamlandiktan sonra denetleyici musteriye gorevi tamamlamak veya basarisizligini e posta gibi bildirmek uzere ayarlanabilir Istemci gorevler calisirken agdan ayrilabilir Ayrica bireysel gorevlerin devam eden ilerlemelerini takip edemese de denetleyiciyi sorgulayarak talep uzerine is durumunu izleyebilir Denetci bir Xgrid in dogru islevinin merkezinde yer alir cunku bu dugum ajanlar uzerindeki gorevlerin dagitimindan denetiminden ve koordinasyonundan sorumludur Denetleyici uzerinde calisan program talep uzerine bireysel ajan arizalarini islemek icin gorev atayabilir ve yeniden atayabilir Bir araciya atanan gorev sayisi iki faktore baglidir bir Xgrid uzerindeki araci sayisi ve her dugumdeki islemci sayisi Bir Xgrid uzerindeki temsilci sayisi denetleyicinin gorevleri nasil atayacagini belirler Gorevler cok sayida araci icin eszamanli olarak atanabilir veya az sayida araci icin kuyruga alinabilir Bir Xgrid de birden fazla islemci bulunan bir dugum tespit edildiginde denetleyici islemci basina bir gorev atayabilir bu yalnizca agdaki aracilarin sayisi denetleyicinin tamamlamasi gereken gorev sayisindan dusukse olusur Xgrid HTTP ile karsilastirilabilir bir IETF standardi olan Blok Genisletilebilir Degisim Protokolu BEEP uzerine ancak iki yonlu coklanmis iletisimi ornegin peer to peer aglarda bulunanlar uzerine odaklanarak katlanir BEEP birden fazla araci arasinda tek bir ag veya internet baglantisi uzerinden iletisim kurmak icin profiller tanimlamak icin XML kullanir Kaynakca Arsivlenmis kopya PDF 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya PDF 10 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya PDF 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2017 8 Subat 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2002 26 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya PDF 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 12 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya 1 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Arsivlenmis kopya PDF 8 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Aralik 2017 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2017 Dis baglantilarSitesi 16 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde