Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yalvaç Havzası, Türkiye'de Beyşehir Gölü ve bugünkü Yalvaç ilçesi çevresinde bulunan tortul bir havzadır. Isparta Açısı olarak bilinen jeolojik bölge içerisinde yer almaktadır. Miyosen döneminden beri varlığını sürdürmektedir.
Genel açıklama
Yalvaç Havzası, Isparta Açısı'nın kuzey ucunda yer alan tortul bir havzadır. Genellikle kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanır ve yaklaşık 55 km uzunluğunda ve 15 km genişliğindedir. Beyşehir Gölü güney kısmını kaplar, kuzeybatı ucunda ise Yarıkkaya köyü bulunur. Yalvaç Havzası kuzeyde, doğuda ve batıda Sultan Dağları gibi dağlarla sınırlanmıştır.
Yalvaç Havzası'nın şekli ve büyüklüğü, Orta Miyosen sırasında veya hemen öncesinde, oluşumundan bu yana büyük ölçüde aynı kalmış ve o zamandan beri burada tortul çökelme meydana gelmektedir.
Stratigrafi
Yalvaç Havzası, Bağkonak Formasyonu, Yarıkkaya Formasyonu, Göksöğüt Formasyonu ve Kırkbaş Formasyonu olmaküzere en yaşlısından en gencine doğru dört ana jeolojik formasyondan oluşur. Toplam kalınlıkları yaklaşık 800 metredir. Bunların altında ofiyolitler, Afyonkarahisar bölgesinden gelen metamorfik kayalar ve orijinal olarak Torid kıvrımı ve bindirme kuşağından gelen ve Kretase'den Eosen zamanına kadar buraya bindirilen metamorfik olmayan kayalar da dahil olmak üzere çeşitli kökenli temel kayalar bulunmaktadır.
Havzanın en yaşlı formasyonu olan Bağkonak Formasyonu Neojen öncesi temel kayalar üzerinde uyumsuzlukla yer almaktadır. Özellikle Yalvaç'ın güneyinde, Özbayat ve Bağkonak yakınlarında iyi bir yüzeyleme gösterir. Yaklaşık 250 m kalınlığında olup çoğunlukla "altta konglomeraların hakim olduğu kıtasal kırmızı kırıntılılardan ve üst seviyelere doğru ara katkılı kumtaşı ve kumlu-çamurtaşından" oluşur. Muhtemelen Yalvaç Havzası ile Sultan Dağları arasındaki sınır boyunca nehir deltalarındaki tortul çökeller ve alüvyon yelpazelerinden oluşmuştur. Bağkonak Formasyonu'nda fosil bulunamamıştır.
Yarıkkaya Formasyonu kuzeyde Neojen öncesi temel kayaları uyumsuz olarak, güneyde ise Bağkonak Formasyonunu uyumlu olarak örter. Bileşimi altta "kaba, yarı yuvarlak, kötü boylanmalı, tane destekli çakıltaşından" ortada kumtaşına ve üstte daha kaba çakıltaşına kadar değişir. Alt kısımlar muhtemelen nehir çökelleri olarak oluşmuştur; Havzanın orta kısmına doğru "ince çamur/kil, marnlı kireçtaşı ve tüf yatakları" sığ göl yataklarını temsil eder. Linyit damarları bataklık ortamlarından gelen birikimi temsil eder. Fosiller arasında çamurtaşı ve kiltaşı birikintilerinde bulunan Planorbis ve Limnea gibi tatlı su karından bacaklı türleri ve göl ortamlarından biriken üst seviyelerde bulunan kemirgenler ve hamsterlar gibi omurgalılar yer alır. Bu formasyonun çeşitli yaşları tahmin edilmiştir; Yağmurlu, karındanbacaklı fosillerine dayanarak Orta Miyosen tarihini öne sürerken, Saraç ise omurgalı fosillerine dayanarak Erken-Orta Miyosen tarihini öne sürdü.
Göksöğüt Formasyonu Yarıkkaya Formasyonu üzerinde kuzeyde uyumsuz, güneyde uyumlu olarak yer almaktadır. Altta "bantlı, oldukça gözenekli kahverengimsi kireçtaşı" oluşur ve yukarı doğru kabalaşarak konglomera haline gelir. Genel formasyonun kalınlığı en az 150 m'dir. Özellikle Ayvalı civarında ve Körküler'in kuzeyinde yüzeylenir. Yatakların aşağıdan yukarıya doğru kabalaşması, Koç ve diğerleri tarafından göl havzasının "yüksek enerjili" nehir sistemleri tarafından tortul olarak doldurulması olarak yorumlanmaktadır. Göksöğüt Formasyonu'nun marn ve kiltaşı seviyelerinde planorbis ve Limnea adlı karındanbacaklılara ait fosiller bulunduğunu belirten Yağmurlu, bunların "endemik" olduğunu belirterek, formasyonun tarihlendirilmesinde bunların kullanılmaması uyarısında bulundu.
Göksöğüt Formasyonu üzerinde uyumsuzlukla yer alan Kırkbaş Formasyonu, esas olarak "kırmızımsı, zayıf pekişmiş çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşı ardalanmasından" oluşur. Üzerinde Kuvaterner yaşlı alüvyon çökelleri yer alır. Özellikle Kırkbaş civarında ve Terziler'in doğusunda görülür. Tokmacık civarında bulunan Hipparion ve Mastodon fosilleri Kırkbaş Formasyonu'nun Pliyosen dönemine ait olduğunu göstermektedir.
Faylar
Yalvaç Havzası'nın kenarları çeşitli büyük ölçekli normal faylarla işaretlenmiştir. Havza içerisinde birkaç santimetreden birkaç metreye kadar yer değiştirmeye sahip çok sayıda orta büyüklükte fay bulunmaktadır. Ana fay yönleri kuzeybatı-güneydoğu ve kuzeydoğu-güneybatıdır; bu, yerel tektoniğin iki ana "zayıflık bölgesi" tarafından kontrol edildiğini gösterir.
Bölgedeki en belirgin fay bölgesi Yarıkkaya Fay Bölgesi'dir. Batıda Karacaören Fayı'na, doğuda ise Sultandağları'na doğru uzanır ve burada söner. Diğer bir bölge ise 15 km'den fazla kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan ve Yarıkkaya Fay Bölgesi'nin doğu kısmı tarafından kesintiye uğrayan Çakırçal Fay Bölgesi'dir. Daha sonra Sağır'ın kuzeybatısında-güneydoğusunda uzanan 18 km uzunluğunda bir vadi oluşturan Sağır Fay Bölgesi bulunmaktadır. Yarıkkaya Fay Bölgesi ve kuzeydoğu-güneybatı gidişli Kumdanlı Fay Bölgesi tarafından da kesilmektedir. Kumdanlı Fay Bölgesi, kuzeydoğuda Mısırlı'dan güneybatıda Aşağıtırtar'ın güneyine kadar yaklaşık 20 km boyunca uzanır ve Hoyran Gölü'nde kaybolur. Kuzeydoğu ucu ise Yalvaç Havzası'nın tortul dolgusu içerisinde kaybolmaktadır. Bir diğer fay bölgesi ise yaklaşık 6 km genişliğinde ve 20 km'nin üzerinde uzunluktaki kuzeydoğu-güneybatı Yaka Fay Bölgesi'dir. Güneybatı ucunda Gelendost'un güneyinden kuzeydoğuda Madenli yakınlarına kadar uzanır. Yaka Fay Bölgesi, Yalvaç Havzası'nın güney kenarını kontrol etmekte ve Yarıkkaya Formasyonu'nu alttaki temel kayalardan ayırmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Koç, Ayten; Kaymakci, Nuretdin; van Hinsbergen, Douwe J.J.; Vissers, Reinoud L.M. (2014). "A Miocene onset of the modern extensional regime in the Isparta Angle: constraints from the Yalvaç Basin (southwest Turkey)". International Journal of Earth Sciences. 101 (1). ss. 369-98. doi:10.1007/s00531-014-1100-z. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024.
- ^ Koçyiğit, Ali; Gürboğa, Şule; Kalafat, Doğan (2012). "Nature and onset age of neotectonic regime in the northern core of Isparta Angle, SW Turkey". Geodinamica Acta. 25 (1-2). ss. 52-85. doi:10.1080/09853111.2013.839126. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yalvac Havzasi Turkiye de Beysehir Golu ve bugunku Yalvac ilcesi cevresinde bulunan tortul bir havzadir Isparta Acisi olarak bilinen jeolojik bolge icerisinde yer almaktadir Miyosen doneminden beri varligini surdurmektedir Genel aciklamaYalvac Havzasi Isparta Acisi nin kuzey ucunda yer alan tortul bir havzadir Genellikle kuzeybatidan guneydoguya dogru uzanir ve yaklasik 55 km uzunlugunda ve 15 km genisligindedir Beysehir Golu guney kismini kaplar kuzeybati ucunda ise Yarikkaya koyu bulunur Yalvac Havzasi kuzeyde doguda ve batida Sultan Daglari gibi daglarla sinirlanmistir Yalvac Havzasi nin sekli ve buyuklugu Orta Miyosen sirasinda veya hemen oncesinde olusumundan bu yana buyuk olcude ayni kalmis ve o zamandan beri burada tortul cokelme meydana gelmektedir StratigrafiYalvac Havzasi Bagkonak Formasyonu Yarikkaya Formasyonu Goksogut Formasyonu ve Kirkbas Formasyonu olmakuzere en yaslisindan en gencine dogru dort ana jeolojik formasyondan olusur Toplam kalinliklari yaklasik 800 metredir Bunlarin altinda ofiyolitler Afyonkarahisar bolgesinden gelen metamorfik kayalar ve orijinal olarak Torid kivrimi ve bindirme kusagindan gelen ve Kretase den Eosen zamanina kadar buraya bindirilen metamorfik olmayan kayalar da dahil olmak uzere cesitli kokenli temel kayalar bulunmaktadir Havzanin en yasli formasyonu olan Bagkonak Formasyonu Neojen oncesi temel kayalar uzerinde uyumsuzlukla yer almaktadir Ozellikle Yalvac in guneyinde Ozbayat ve Bagkonak yakinlarinda iyi bir yuzeyleme gosterir Yaklasik 250 m kalinliginda olup cogunlukla altta konglomeralarin hakim oldugu kitasal kirmizi kirintililardan ve ust seviyelere dogru ara katkili kumtasi ve kumlu camurtasindan olusur Muhtemelen Yalvac Havzasi ile Sultan Daglari arasindaki sinir boyunca nehir deltalarindaki tortul cokeller ve aluvyon yelpazelerinden olusmustur Bagkonak Formasyonu nda fosil bulunamamistir Yarikkaya Formasyonu kuzeyde Neojen oncesi temel kayalari uyumsuz olarak guneyde ise Bagkonak Formasyonunu uyumlu olarak orter Bilesimi altta kaba yari yuvarlak kotu boylanmali tane destekli cakiltasindan ortada kumtasina ve ustte daha kaba cakiltasina kadar degisir Alt kisimlar muhtemelen nehir cokelleri olarak olusmustur Havzanin orta kismina dogru ince camur kil marnli kirectasi ve tuf yataklari sig gol yataklarini temsil eder Linyit damarlari bataklik ortamlarindan gelen birikimi temsil eder Fosiller arasinda camurtasi ve kiltasi birikintilerinde bulunan Planorbis ve Limnea gibi tatli su karindan bacakli turleri ve gol ortamlarindan biriken ust seviyelerde bulunan kemirgenler ve hamsterlar gibi omurgalilar yer alir Bu formasyonun cesitli yaslari tahmin edilmistir Yagmurlu karindanbacakli fosillerine dayanarak Orta Miyosen tarihini one surerken Sarac ise omurgali fosillerine dayanarak Erken Orta Miyosen tarihini one surdu Goksogut Formasyonu Yarikkaya Formasyonu uzerinde kuzeyde uyumsuz guneyde uyumlu olarak yer almaktadir Altta bantli oldukca gozenekli kahverengimsi kirectasi olusur ve yukari dogru kabalasarak konglomera haline gelir Genel formasyonun kalinligi en az 150 m dir Ozellikle Ayvali civarinda ve Korkuler in kuzeyinde yuzeylenir Yataklarin asagidan yukariya dogru kabalasmasi Koc ve digerleri tarafindan gol havzasinin yuksek enerjili nehir sistemleri tarafindan tortul olarak doldurulmasi olarak yorumlanmaktadir Goksogut Formasyonu nun marn ve kiltasi seviyelerinde planorbis ve Limnea adli karindanbacaklilara ait fosiller bulundugunu belirten Yagmurlu bunlarin endemik oldugunu belirterek formasyonun tarihlendirilmesinde bunlarin kullanilmamasi uyarisinda bulundu Goksogut Formasyonu uzerinde uyumsuzlukla yer alan Kirkbas Formasyonu esas olarak kirmizimsi zayif pekismis cakiltasi kumtasi ve camurtasi ardalanmasindan olusur Uzerinde Kuvaterner yasli aluvyon cokelleri yer alir Ozellikle Kirkbas civarinda ve Terziler in dogusunda gorulur Tokmacik civarinda bulunan Hipparion ve Mastodon fosilleri Kirkbas Formasyonu nun Pliyosen donemine ait oldugunu gostermektedir FaylarYalvac Havzasi nin kenarlari cesitli buyuk olcekli normal faylarla isaretlenmistir Havza icerisinde birkac santimetreden birkac metreye kadar yer degistirmeye sahip cok sayida orta buyuklukte fay bulunmaktadir Ana fay yonleri kuzeybati guneydogu ve kuzeydogu guneybatidir bu yerel tektonigin iki ana zayiflik bolgesi tarafindan kontrol edildigini gosterir Bolgedeki en belirgin fay bolgesi Yarikkaya Fay Bolgesi dir Batida Karacaoren Fayi na doguda ise Sultandaglari na dogru uzanir ve burada soner Diger bir bolge ise 15 km den fazla kuzeybati guneydogu yonunde uzanan ve Yarikkaya Fay Bolgesi nin dogu kismi tarafindan kesintiye ugrayan Cakircal Fay Bolgesi dir Daha sonra Sagir in kuzeybatisinda guneydogusunda uzanan 18 km uzunlugunda bir vadi olusturan Sagir Fay Bolgesi bulunmaktadir Yarikkaya Fay Bolgesi ve kuzeydogu guneybati gidisli Kumdanli Fay Bolgesi tarafindan da kesilmektedir Kumdanli Fay Bolgesi kuzeydoguda Misirli dan guneybatida Asagitirtar in guneyine kadar yaklasik 20 km boyunca uzanir ve Hoyran Golu nde kaybolur Kuzeydogu ucu ise Yalvac Havzasi nin tortul dolgusu icerisinde kaybolmaktadir Bir diger fay bolgesi ise yaklasik 6 km genisliginde ve 20 km nin uzerinde uzunluktaki kuzeydogu guneybati Yaka Fay Bolgesi dir Guneybati ucunda Gelendost un guneyinden kuzeydoguda Madenli yakinlarina kadar uzanir Yaka Fay Bolgesi Yalvac Havzasi nin guney kenarini kontrol etmekte ve Yarikkaya Formasyonu nu alttaki temel kayalardan ayirmaktadir Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Koc Ayten Kaymakci Nuretdin van Hinsbergen Douwe J J Vissers Reinoud L M 2014 A Miocene onset of the modern extensional regime in the Isparta Angle constraints from the Yalvac Basin southwest Turkey International Journal of Earth Sciences 101 1 ss 369 98 doi 10 1007 s00531 014 1100 z 1 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2024 Kocyigit Ali Gurboga Sule Kalafat Dogan 2012 Nature and onset age of neotectonic regime in the northern core of Isparta Angle SW Turkey Geodinamica Acta 25 1 2 ss 52 85 doi 10 1080 09853111 2013 839126 28 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2024