Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yara, fiziksel veya kimyasal bir etkenin vücut bütünlüğünü bozacak şekilde oluşturduğu her türlü hasara denir. Biyolojik, fiziksel ve kimyasal nedenlerle deri ya da membran bütünlüğünün bozulması, tahrip olması, dokuların kesilmesi sonucu, dokuların fizyolojik özelliklerinin geçici veya tamamen kaybolmasına yara adı verilir. Sadece cilt bütünlüğünün bozulması anlamına gelmez; örneğin, künt bir darbeyle ciltte bozukluk gözlenmeyebilir ancak kemik kırığı veya iç organ yırtığı oluşabilir.
| Yara | |
|---|---|
 | |
| Yüzeyel mermi yarası. | |
| Uzmanlık | Acil tıp  |
Sınıflandırma
Açık veya kapalı olmasına göre
Açık yaralar
Açık yaralar, yarayı oluşturan nesneye göre sınıflandırılabilir. Açık yara çeşitleri:
- Kesik (veya insizyon); bıçak, jilet veya cam parçası gibi keskin nesnelerce oluşturulan düzgün şekilli yaradır.
- Yırtık (veya laserasyon), künt travma sonucu oluşan düzensiz, yırtık benzeri yaradır. Yara düzgün kesilmediği için yara dudakları boyunca damar, sinir köprüleri görülebilir.
- Sıyrık (veya abrazyon), derinin üst katmanının (epidermis) soyulduğu yüzeyel bir yaradır. Genelde kaba yüzeylere kayıp düşme sonucu oluşur.
- Delik, kesici-delici veya delici aletler ile meydâna getirilen yaralardır. Bıçak, kılıç, kama, kasatura, hançer, çakı, sustalı çakı, saldırma, kama, makas, falçata gibi aletlerle veya iğne, şiş, tığ, çuvaldız, çivi, tornavida, firkete, toplu iğne, bız, pergel, törpü, eğe, bisiklet teli, ucu sivriltilmiş demir çubuklar gibi aletlerdir.
- Kopma (veya avülsiyon), vücuttaki bir yapının zorla koparılmasıyla oluşan yaradır. Önemli olan nokta; vücut parçası kesilerek değil, çekilerek koparılmıştır.
- Açık kemik kırığı, kırık kemik ucunun deriyi delmesi ve açığa çıkmasıyla oluşan yara.
- Kimyasal, fiziksel veya radyoaktif etkenlerle oluşmuş yaralar. Örneğin: yanık, vs.
- Yanıklar; Bölgesel olarak ısı, ateş, toksik madde ya da radyoaktif ışınlarla karşılaşma sonucu doku hasarına bağlı olarak meydana gelen yaralardır.
Kapalı yara
- Bere (veya kontüzyon veya çürük), künt travma sonucu küçük damarların yırtılması ve bunun sonucunda doku aralıklarına sızan kanın pıhtılaşmasıdır. Çapları küçükten büyüğe , purpura ve ekimoz olarak sıralanabilir. Ciltte görünmeyen ama daha derin dokularda oluşan türüne derin ekimoz denilir.
- Hematom, travma sonucu yırtılan damarlardan çıkan kanın, sadece doku aralıklarına değil, doku boşluğunu dolduracak miktarda, bir kitle oluşturacak şekilde meydana gelen yaradır.
- Ezilme veya ezik, büyük bir kuvvetin doku üzerine etkisiyle dokunun sıkışması sonucu oluşan yara.
- Kemik kırığı
Yarayı meydana getiren alete göre
- Ezici alet yaraları ya da künt travmaya bağlı yaralar en sık karşılaşılan yara türüdür. Ağırlıkları ile iş gören künt cisimlerle meydana gelen yaralar künt travmatik yaralar olarak da adlandırılmaktadır. El, ayak, tekme, yumruk, kafa atılması, sopa, cop, taş, demir, diz, boynuz, dirsek, diş, çekiç, demir çubuk, odun, sandalye, dipçik, muşta, keser sırtı, tokmak, tabanca kabzası, duvar, toprak, araba ve vagon gibi pek çok cisim veya aletle künt travmatik yara ya da ezici alet yarası meydana gelebilir. Ezici alet yaraları iki şekilde meydana gelmektedir. Ya hareket halinde bulunan ezici cisim kişiye çarpmakta (aktif tesir) ya da sabit olan ezici cisme hareket halindeki kişi çarpar (pasif tesir). Yüksekten düşme, ayağın tökezlenip yere düşülmesi, bir ağaca ya da direğe çarpma pasif tesire örnek olarak verilebilir.Künt travma sonucu meydana gelen yaralar; düzensiz, yara dudakları tırtıklı, girintili, çıkıntılı, düzensiz, yara çevresinde ya da zemininde dar veya geniş sıyrıkla ekimoz veya hematom bulunan, yara içinde kopmadan kalmış doku, damar ve sinir liflerinden ibaret köprüler bulunan özelliktedir.
- Kesici alet yaraları
- Kesici-delici alet yaraları;bıçak, kama, hançer hem kesici hem de delici özelliğe sahip nesnelerce oluşturulan yara.
- Kesici-ezici alet yaraları;balta, satır, gibi hem ağır hem de kesici özelliğe sahip nesnelerce oluşturulan yara. Hem kesik hem bere hem de kırık oluşturabilen bir yara çeşididir.
- Delici alet yaraları;, çivi, tornavida gibi nesnelerle derinin delindiği yaradır.
- ; mermi, saçma ve benzeri nesnelerce oluşan yara. Tek mermi; giriş ve çıkış şeklinde iki yara oluşturabilir.
-
![image]()
Kopma yaralanması -
![image]()
Bacakta yırtık -
![image]()
Ayak tabanında mikrop kapmış delici yara -
![image]()
Dart oyunu sırasında dizde oluşmuş delici yara -
![image]()
Parmakta kesik
Yaralar, kontaminasyon düzeylerine göre de sınıflandırılabilir:
- Temiz yara, steril koşullarda yapılan herhangi bir mikroorganizmanın bulunmadığı, komplikasyona girmeden iyileşmeye yatkın yara çeşidi. Örneğin: ameliyat yaraları, biyopsi yaraları vb.
- Kontamine yara, yaranın oluşumu sırasında patojen organizmaların ve yabancı maddelerin bulaştığı yaradır.
- Enfeksiyonlu yara, yarada patojen organizmaların bulunduğu ve çoğalarak enfeksiyonun klinik bulgularını oluşturan yara. Sarımsı görünür, irin sızar, ağrılıdır ve kırmızılık görünür.
- Kolonileşmiş yara; kronikleşmiş, içinde pek çok organizmanın koloni oluşturduğu, iyileşmesi zor yara.
Patofizyoloji
Yarayı iyileştirmek için vücut, yara iyileşme işlemi olarak bilinen bir dizi süreç oluşturur.
Kaynakça
| Vikisözlük'te yara ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
| Wikimedia Commons'ta Yara ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Sınıflandırma | D |
|---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yara fiziksel veya kimyasal bir etkenin vucut butunlugunu bozacak sekilde olusturdugu her turlu hasara denir Biyolojik fiziksel ve kimyasal nedenlerle deri ya da membran butunlugunun bozulmasi tahrip olmasi dokularin kesilmesi sonucu dokularin fizyolojik ozelliklerinin gecici veya tamamen kaybolmasina yara adi verilir Sadece cilt butunlugunun bozulmasi anlamina gelmez ornegin kunt bir darbeyle ciltte bozukluk gozlenmeyebilir ancak kemik kirigi veya ic organ yirtigi olusabilir YaraYuzeyel mermi yarasi UzmanlikAcil tip SiniflandirmaAcik veya kapali olmasina gore Acik yaralar Acik yaralar yarayi olusturan nesneye gore siniflandirilabilir Acik yara cesitleri Kesik veya insizyon bicak jilet veya cam parcasi gibi keskin nesnelerce olusturulan duzgun sekilli yaradir Yirtik veya laserasyon kunt travma sonucu olusan duzensiz yirtik benzeri yaradir Yara duzgun kesilmedigi icin yara dudaklari boyunca damar sinir kopruleri gorulebilir Siyrik veya abrazyon derinin ust katmaninin epidermis soyuldugu yuzeyel bir yaradir Genelde kaba yuzeylere kayip dusme sonucu olusur Delik kesici delici veya delici aletler ile meydana getirilen yaralardir Bicak kilic kama kasatura hancer caki sustali caki saldirma kama makas falcata gibi aletlerle veya igne sis tig cuvaldiz civi tornavida firkete toplu igne biz pergel torpu ege bisiklet teli ucu sivriltilmis demir cubuklar gibi aletlerdir Kopma veya avulsiyon vucuttaki bir yapinin zorla koparilmasiyla olusan yaradir Onemli olan nokta vucut parcasi kesilerek degil cekilerek koparilmistir Acik kemik kirigi kirik kemik ucunun deriyi delmesi ve aciga cikmasiyla olusan yara Kimyasal fiziksel veya radyoaktif etkenlerle olusmus yaralar Ornegin yanik vs Yaniklar Bolgesel olarak isi ates toksik madde ya da radyoaktif isinlarla karsilasma sonucu doku hasarina bagli olarak meydana gelen yaralardir Kapali yara Bere veya kontuzyon veya curuk kunt travma sonucu kucuk damarlarin yirtilmasi ve bunun sonucunda doku araliklarina sizan kanin pihtilasmasidir Caplari kucukten buyuge purpura ve ekimoz olarak siralanabilir Ciltte gorunmeyen ama daha derin dokularda olusan turune derin ekimoz denilir Hematom travma sonucu yirtilan damarlardan cikan kanin sadece doku araliklarina degil doku boslugunu dolduracak miktarda bir kitle olusturacak sekilde meydana gelen yaradir Ezilme veya ezik buyuk bir kuvvetin doku uzerine etkisiyle dokunun sikismasi sonucu olusan yara Kemik kirigiYarayi meydana getiren alete gore Ezici alet yaralari ya da kunt travmaya bagli yaralar en sik karsilasilan yara turudur Agirliklari ile is goren kunt cisimlerle meydana gelen yaralar kunt travmatik yaralar olarak da adlandirilmaktadir El ayak tekme yumruk kafa atilmasi sopa cop tas demir diz boynuz dirsek dis cekic demir cubuk odun sandalye dipcik musta keser sirti tokmak tabanca kabzasi duvar toprak araba ve vagon gibi pek cok cisim veya aletle kunt travmatik yara ya da ezici alet yarasi meydana gelebilir Ezici alet yaralari iki sekilde meydana gelmektedir Ya hareket halinde bulunan ezici cisim kisiye carpmakta aktif tesir ya da sabit olan ezici cisme hareket halindeki kisi carpar pasif tesir Yuksekten dusme ayagin tokezlenip yere dusulmesi bir agaca ya da direge carpma pasif tesire ornek olarak verilebilir Kunt travma sonucu meydana gelen yaralar duzensiz yara dudaklari tirtikli girintili cikintili duzensiz yara cevresinde ya da zemininde dar veya genis siyrikla ekimoz veya hematom bulunan yara icinde kopmadan kalmis doku damar ve sinir liflerinden ibaret kopruler bulunan ozelliktedir Kesici alet yaralari Kesici delici alet yaralari bicak kama hancer hem kesici hem de delici ozellige sahip nesnelerce olusturulan yara Kesici ezici alet yaralari balta satir gibi hem agir hem de kesici ozellige sahip nesnelerce olusturulan yara Hem kesik hem bere hem de kirik olusturabilen bir yara cesididir Delici alet yaralari civi tornavida gibi nesnelerle derinin delindigi yaradir mermi sacma ve benzeri nesnelerce olusan yara Tek mermi giris ve cikis seklinde iki yara olusturabilir Kopma yaralanmasi Bacakta yirtik Ayak tabaninda mikrop kapmis delici yara Dart oyunu sirasinda dizde olusmus delici yara Parmakta kesik Yaralar kontaminasyon duzeylerine gore de siniflandirilabilir Temiz yara steril kosullarda yapilan herhangi bir mikroorganizmanin bulunmadigi komplikasyona girmeden iyilesmeye yatkin yara cesidi Ornegin ameliyat yaralari biyopsi yaralari vb Kontamine yara yaranin olusumu sirasinda patojen organizmalarin ve yabanci maddelerin bulastigi yaradir Enfeksiyonlu yara yarada patojen organizmalarin bulundugu ve cogalarak enfeksiyonun klinik bulgularini olusturan yara Sarimsi gorunur irin sizar agrilidir ve kirmizilik gorunur Kolonilesmis yara kroniklesmis icinde pek cok organizmanin koloni olusturdugu iyilesmesi zor yara PatofizyolojiYarayi iyilestirmek icin vucut yara iyilesme islemi olarak bilinen bir dizi surec olusturur KaynakcaVikisozluk te yara ile ilgili tanim bulabilirsiniz Wikimedia Commons ta Yara ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir SiniflandirmaDICD 10 1 2 ICD 9 CM 872 893MeSH D014947 416462003