Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yatay kol yıldızları (ing. Horizontal branch stars) yıldız evriminde kırmızı devlerden sonraki aşamaya geçen, Güneş kütlesine yakın (0,8 ila 8 Güneş kütlesi arası) kütleye sahip yıldızlardır. Hidrojen füzyonu yapan anakol yıldızları çekirdekteki hidrojenleri bittiğinde kendi içlerine çökerler ve çekirdek etrafındaki kabukta hidrojen füzyonu yapmaya başlarlar. Bu yıldızlara kırmızı dev adı verilir. Zamanla çekirdeğin etrafındaki hidrojen de bittiğinde yıldız tekrar kendi içine çöker ve bu sefer helyum füzyonu yapabilen yatay kol yıldızları meydana gelir. Bu yıldızlar çekirdekte helyumu ve çekirdeğin etrafında da hidrojeni füzyona uğratabilirler.
Keşfi
Yatay kol yıldızları derin uzaydaki yıldız kümelerinin fotometrik incelenmesiyle keşfedilmiştir. Bu yıldızlara yatay kol yıldızı denmesinin sebebi ise Hertzsprung–Russell diaygramında bu gruptaki yıldızların yatay bir çizgideymiş gibi görünmesidir.
Yatay kol yıldızlarının evrimi
Yıldızlar kütleçekimi kuvveti ve çekirdekteki füzyon reaksiyonları ile birlikte bir denge halindedir. Bu dengeye hidrostatik denge adı verilir. Bütün yıldızlar ilk önce çekirdeklerinde hidrojen füzyonu yaparak başlarlar ve bu tür yıldızlara ana kol yıldızı denir. Orta kütleli yıldızlarda bu süreç milyarlarca yıl sürebilir ve eninde sonunda çekirdekteki hidrojen tükenir ve yıldız kendi içine çökmeye başlar. Çekirdekteki hidrojen tükendikten sonra yıldız anakol grubundan çıkar ve kırmızı dev adı verilen yıldız grubuna girer.
Kırmızı devler ise yıldızın kendi içine çökmesiyle birlikte artan basınç ve sıcaklık sebebiyle çekirdeğin etrafındaki bir katmanda hidrojen füzyonu yapmaya başlarlar. Çekirdeğin etrafındaki hidrojen yakıtı da bitince yıldız tekrar kendi içine çöker ve olağanüstü sıcaklık ve basınç sebebiyle bu yıldızlar bu sefer üçlü alfa süreci adı verilen bir kimyasal tepkimeler zinciriyle helyum füzyonu yapabilir hale gelir. Aynı zamanda helyum çekirdeğinin etrafında tekrar hidrojen füzyonu başlar ve bu iki süreç ani bir enerji patlamasına yol açar. Bu sürece helyum parlaması adı verilir. Helyum füzyonu yapmaya başlayan yıldızlar artık kırmızı dev aşamasını bitirmiştir ve artık birer yatay kol yıldızı olmuşlardır.
Yatay kol morfolojisi
Yatay kol yıldızlarının çekirdekleri çoğunlukla birbirine benzerdir. Bu sebeple parlaklıkları da birbirine yakındır. Yatay kol yıldızlarının boyutları ve sıcaklıkları helyum çekirdeğinin etrafındaki hidrojen zarfına bağlıdır. Bu zarfın büyük olduğu yıldızlar daha serin olurken daha küçük olanlar daha sıcak olur. Bu durum yatay kol yıldızlarının sıcaklıkları arasındaki farkın temel sebebidir.
Yatay kol yıldızlarının mutlak parlaklıkları çoğunlukla birbirine yakın olsa da Hertzsprung–Russell diyagramının mavi ucuna doğru bir kancalanma olmaktadır. Yani daha sıcak yatay kol yıldızları daha az parlak olmaktadır. Daha sıcak olan yatay kol yıldızları serin yatay kol yıldızlarına göre daha az parlak olmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . COSMOS. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021.
- ^ Young-Wook Lee (10 Şubat 1990), , The Astrophysical Journal, 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mayıs 2021
- ^ , The Astrophysical Journal, Mart 1978, 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mayıs 2021
- ^ , The Astrophysical Journal, 15 Eylül 1973, 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mayıs 2021
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yatay kol yildizlari ing Horizontal branch stars yildiz evriminde kirmizi devlerden sonraki asamaya gecen Gunes kutlesine yakin 0 8 ila 8 Gunes kutlesi arasi kutleye sahip yildizlardir Hidrojen fuzyonu yapan anakol yildizlari cekirdekteki hidrojenleri bittiginde kendi iclerine cokerler ve cekirdek etrafindaki kabukta hidrojen fuzyonu yapmaya baslarlar Bu yildizlara kirmizi dev adi verilir Zamanla cekirdegin etrafindaki hidrojen de bittiginde yildiz tekrar kendi icine coker ve bu sefer helyum fuzyonu yapabilen yatay kol yildizlari meydana gelir Bu yildizlar cekirdekte helyumu ve cekirdegin etrafinda da hidrojeni fuzyona ugratabilirler Yatay kol yildizlarinin ic yapisiKesfiYatay kol yildizlari derin uzaydaki yildiz kumelerinin fotometrik incelenmesiyle kesfedilmistir Bu yildizlara yatay kol yildizi denmesinin sebebi ise Hertzsprung Russell diaygraminda bu gruptaki yildizlarin yatay bir cizgideymis gibi gorunmesidir Yatay kol yildizlarinin evrimiMessier 5 Galaksisindeki yatay kol yildizlari sari noktalar yatay kol yildizlari Yildizlar kutlecekimi kuvveti ve cekirdekteki fuzyon reaksiyonlari ile birlikte bir denge halindedir Bu dengeye hidrostatik denge adi verilir Butun yildizlar ilk once cekirdeklerinde hidrojen fuzyonu yaparak baslarlar ve bu tur yildizlara ana kol yildizi denir Orta kutleli yildizlarda bu surec milyarlarca yil surebilir ve eninde sonunda cekirdekteki hidrojen tukenir ve yildiz kendi icine cokmeye baslar Cekirdekteki hidrojen tukendikten sonra yildiz anakol grubundan cikar ve kirmizi dev adi verilen yildiz grubuna girer Kirmizi devler ise yildizin kendi icine cokmesiyle birlikte artan basinc ve sicaklik sebebiyle cekirdegin etrafindaki bir katmanda hidrojen fuzyonu yapmaya baslarlar Cekirdegin etrafindaki hidrojen yakiti da bitince yildiz tekrar kendi icine coker ve olaganustu sicaklik ve basinc sebebiyle bu yildizlar bu sefer uclu alfa sureci adi verilen bir kimyasal tepkimeler zinciriyle helyum fuzyonu yapabilir hale gelir Ayni zamanda helyum cekirdeginin etrafinda tekrar hidrojen fuzyonu baslar ve bu iki surec ani bir enerji patlamasina yol acar Bu surece helyum parlamasi adi verilir Helyum fuzyonu yapmaya baslayan yildizlar artik kirmizi dev asamasini bitirmistir ve artik birer yatay kol yildizi olmuslardir Yatay kol morfolojisiYatay kol yildizlarini gosteren bir Hertzsprung Russell diyagrami Yatay kol yildizlarinin cekirdekleri cogunlukla birbirine benzerdir Bu sebeple parlakliklari da birbirine yakindir Yatay kol yildizlarinin boyutlari ve sicakliklari helyum cekirdeginin etrafindaki hidrojen zarfina baglidir Bu zarfin buyuk oldugu yildizlar daha serin olurken daha kucuk olanlar daha sicak olur Bu durum yatay kol yildizlarinin sicakliklari arasindaki farkin temel sebebidir Yatay kol yildizlarinin mutlak parlakliklari cogunlukla birbirine yakin olsa da Hertzsprung Russell diyagraminin mavi ucuna dogru bir kancalanma olmaktadir Yani daha sicak yatay kol yildizlari daha az parlak olmaktadir Daha sicak olan yatay kol yildizlari serin yatay kol yildizlarina gore daha az parlak olmaktadir Ayrica bakinizKirmizi dev Anakol Asimptotik dev kolKaynakca COSMOS 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2021 Young Wook Lee 10 Subat 1990 The Astrophysical Journal 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 11 Mayis 2021 The Astrophysical Journal Mart 1978 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 11 Mayis 2021 The Astrophysical Journal 15 Eylul 1973 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 11 Mayis 2021