Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaratılış mitolojisi değişik kültür ve inanışlarda farklı şekillerde anlatılıp inanılan Evren, Dünya veya insanlığın varoluş hikâyeleridir.
- Türk-Altay yaratılış mitolojisi;
Yayguçı – Türk ve Altay halk inancında ve mitolojisinde Yaratılış Zamanı. “Yayguçı Çağ” da denilir. Canlıların yaratılıp yeryüzüne yayıldığı gündür. Ayrıca yaratıcı tanrıları da ifade eder. Karşıtı Kalgançı'dır. Henüz hiçbir şey yokken, her yerde yalnızca uçsuz bucaksız bir su vardır. Bu durum kaosu (karmaşayı) ve karmaşık tekdüzeliği simgeler. Fakat bu durum hiçlik ve yokluk değildir. Sonra bu suyun içinden toprak çıkarılır. Bu görev Erlik’e verilir. Ancak Erlik kendisi için çamur saklar. Bunu anlayan Ülgen kendisini cezalandırır. Bazı efsanelerde ise Ak Ana çamur getirmeleri için Balıkçıl ve Ördeği gönderir. Balıkçıl toprağı kendisi için saklar. Bunu anlayan Ak Ana onu cezalandırır. Çıkarılan balçıktan Dünya yaratılır, ikinci dalan ördek küçük çakıl taşları çıkarır, bunlarda kıyılardaki dağları oluşturur. Hiçbir şeyin olmadığı her şeyin sonsuz bir su olduğu bu çağda, gök diye bir şey yokken her şey sağır ve dilsizdir. Yani anlamı ve adı yoktur hiçbir şeyin.
Sayan söylencelerine göre bu sonsuzlukta önce ad verilerek yaratılış başlamıştır. Ad ise anlam demektir. Yani önce maddenin değil fikrin olduğu görüşü benimsenmiştir.
Türk inanışına göre doğal varlıkların ve nesnelerin tamamı ilk yaratılışta insandır; dağlar, ırmaklar, ağaçlar... Güneş eskiden bir erkek, ay da kız çocuğuymuş, kış mevsimi de kocakarıymış. Örneğin kocakarı soğukları kavramının bu söylenti ile bir bağlantısı olması muhtemeldir. Dağlar ise yenilmez yiğitler olarak görülürler. Bunların hepsi daha sonradan bu varlıklara dönüşmüştür fakat ruhları yine de içlerindedir.
Sümer inanışına göre başlangıçta gök ile yer birdi. Daha sonra gök ile yer tanrılar tarafından ayrılmıştır. Sümerlerde evrenin kökeni şu şekilde açıklanır ve Türk yaratılış anlayışına paraleldir:
- Başlangıçta sadece deniz vardır. Kökeni veya doğuşu konusunda bir şey söylenmemektedir. Sümerliler onu her zaman varmış gibi düşünmüşlerdir. Altay ve Yakut yaratılış destanları da benzer ifadeler kullanır.
- Bu denizden bir dağ oluştu. Bu dağ yeryüzü demektir. Aynı zamanda gök ve yer de henüz ayrışmamıştı. Yine Türk yaratılış destanları yeryüzünün suyun içinde çıkarılan topraktan oluştuğunu söylerler.
- Tanrılar insan biçimli olarak kişilik kazandıklarında, An (Gök) eril, Ki (Yer) dişildi. Onların birleşmesinden hava tanrısı Enlil doğmuştur. Enki ise Su Tanrısıdır. Türklerde de Gök Ata, Toprak Ana algısı vardır.
Etimoloji
(Yay/Yaz) kökünden türemiştir. Yaratmak anlamını içerir. Yaymak fiili ile ilgilidir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yaratilis mitolojisi degisik kultur ve inanislarda farkli sekillerde anlatilip inanilan Evren Dunya veya insanligin varolus hikayeleridir Turk Altay yaratilis mitolojisi Yayguci Turk ve Altay halk inancinda ve mitolojisinde Yaratilis Zamani Yayguci Cag da denilir Canlilarin yaratilip yeryuzune yayildigi gundur Ayrica yaratici tanrilari da ifade eder Karsiti Kalganci dir Henuz hicbir sey yokken her yerde yalnizca ucsuz bucaksiz bir su vardir Bu durum kaosu karmasayi ve karmasik tekduzeligi simgeler Fakat bu durum hiclik ve yokluk degildir Sonra bu suyun icinden toprak cikarilir Bu gorev Erlik e verilir Ancak Erlik kendisi icin camur saklar Bunu anlayan Ulgen kendisini cezalandirir Bazi efsanelerde ise Ak Ana camur getirmeleri icin Balikcil ve Ordegi gonderir Balikcil topragi kendisi icin saklar Bunu anlayan Ak Ana onu cezalandirir Cikarilan balciktan Dunya yaratilir ikinci dalan ordek kucuk cakil taslari cikarir bunlarda kiyilardaki daglari olusturur Hicbir seyin olmadigi her seyin sonsuz bir su oldugu bu cagda gok diye bir sey yokken her sey sagir ve dilsizdir Yani anlami ve adi yoktur hicbir seyin Sayan soylencelerine gore bu sonsuzlukta once ad verilerek yaratilis baslamistir Ad ise anlam demektir Yani once maddenin degil fikrin oldugu gorusu benimsenmistir Turk inanisina gore dogal varliklarin ve nesnelerin tamami ilk yaratilista insandir daglar irmaklar agaclar Gunes eskiden bir erkek ay da kiz cocuguymus kis mevsimi de kocakariymis Ornegin kocakari soguklari kavraminin bu soylenti ile bir baglantisi olmasi muhtemeldir Daglar ise yenilmez yigitler olarak gorulurler Bunlarin hepsi daha sonradan bu varliklara donusmustur fakat ruhlari yine de iclerindedir Sumer yaratilis mitolojisi Sumer inanisina gore baslangicta gok ile yer birdi Daha sonra gok ile yer tanrilar tarafindan ayrilmistir Sumerlerde evrenin kokeni su sekilde aciklanir ve Turk yaratilis anlayisina paraleldir Baslangicta sadece deniz vardir Kokeni veya dogusu konusunda bir sey soylenmemektedir Sumerliler onu her zaman varmis gibi dusunmuslerdir Altay ve Yakut yaratilis destanlari da benzer ifadeler kullanir Bu denizden bir dag olustu Bu dag yeryuzu demektir Ayni zamanda gok ve yer de henuz ayrismamisti Yine Turk yaratilis destanlari yeryuzunun suyun icinde cikarilan topraktan olustugunu soylerler Tanrilar insan bicimli olarak kisilik kazandiklarinda An Gok eril Ki Yer disildi Onlarin birlesmesinden hava tanrisi Enlil dogmustur Enki ise Su Tanrisidir Turklerde de Gok Ata Toprak Ana algisi vardir Etimoloji Yay Yaz kokunden turemistir Yaratmak anlamini icerir Yaymak fiili ile ilgilidir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ayrica bakinizYaratilis DestaniTurk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz